Hij was ooit in Parijs op de Place de Trocadéro en hij las er van Valéry in gouden letters aangebracht op de muren van een of ander museum:

'Dans ces murs voués aux merveilles, j’accueille et garde les ouvrages de la main prodigieuse de l’artiste, égale et rivale de la pensée. L’une n’est rien sans l’autre'.

En hij schrijft maar, woorden vallen lijk zaadjes neer op zijn blad. Het grote wonder van gedachten, zoals bij Valéry die zich vormen tot tekens. Gedachten van zovelen die uitgedragen worden en gelezen, gestapeld in rijen zoals de rijen boeken die hem overvielen in de bibliotheek van Mafra, waar hij lang geleden een gedicht over maakte en nu hij aan Portugal denkt, de zin in zwarte graffiti geschreven op de witte muren van de Universiteit van Coimbra: 

A universidade so illuminara o povo, no dia em que lhe puserem fogo. 

Of de universiteit zal maar verlichten de dag dat ze in vuur zal staan. Deze zin van Antero de Quental ook was een gedicht waardig.

De dagen die zinnen zijn, die beelden zijn om te zetten, opgeraapt hier of daar, ontstaan uit de immense spiritualiteit die verweven zit in de Kosmos.

08-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij hield in zijn handen de meer dan originele cataloog[1] van een tentoonstelling, gehouden in de refter van de vroegere Sint-Baafsabdij, met een gedicht in het Italiaans om de nacht in te gaan, de nacht in te schrijven en hem toe te dekken met woorden:

Anch’io ho passeggiato

in riva al mare, ammalato

di luna, tenendo per mano

la mia donna e baciandola

con quelle labbra

che ora più non ho.

De naam van de poëet ervan staat niet vermeld maar de schilderijen uit de tentoonstelling, de van creativiteit zinderende schilderijen over de doden in de Catacomben van Palermo, herinnert hij zich maar al te goed, deze waren van wijlen een vriend en groot kunstenaar, Patrick Ysebaert.  

En het gedicht over de maanzieke man die hand in hand met zijn vrouw langs de zee wandelt en haar kust met de lippen die hij thans niet meer heeft, wordt ook zijn deel. Vandaag denkt hij, heb ik nog immer mijn lippen om de vrouw te kussen, vandaag is hij nog immer de levende die spreken kan over de doden. Daarna zullen zijn woorden voor hem moeten spreken tot de levenden. Vertellen wie hij was en in wat hij geloofde, wat hij zocht en hoopte te vinden en hoe hij dacht de cirkel van leven en dood te kunnen doorbreken.

Niemand echter zal ooit weten de tijd die het vergde, de moed en de doorzetting die het hem zal gekost hebben om door te gaan tot het einde, dat gelukkig, vandaag, alhoewel misschien dichtbij, nog niet in het zicht is. 

Zoals hij niet weten zal de moeite die het Dante heeft gekost om zijn Divina Commedia te schrijven, in exil dan nog, noch de moed die Mahler heeft moeten opbrengen om zijn Kindertotenlieder te componeren, noch de wil en de doorzetting die Patrick heeft gekend om zijn veertig doeken te schilderen in de gesloten catacomben van Palermo.

Maar eigenlijk is dit alles zonder belang. Eens het resultaat er is, zijn moeite en zorg vergeten en wordt gedacht aan een nieuw beginnen immer verder de tijdloosheid van het creatief-zijn binnen.

07-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik overloop wat ik schreef als blogs in 2011. Ben er niet bepaald fier over en ik zie niet in, zoals een lezer van mijn
Blogs me vroeg, deze teksten te bundelen.
Of deze van 2013, waard zullen zijn gebundeld te worden valt  nog af te wachten, ondertussen kan ik niet anders dan verder gaan en pogen het allerbeste dat nog in mij is voort te brengen. Telkens en telkens opnieuw.

Welke betekenis hecht ik eraan, waarom ben ik zo halsstarrig bezig met mijn gedachten uit te persen om er iets uit te halen dat van waarde is. Waarom ga ik dag na dag de confrontatie aan met mezelf om te weten wat ik nog vermag, op welke wijze ik nog in staat ben om te gaan met de woorden die ik ga zoeken tot in het diepste van mezelf?

Als ik dan een doodsbericht binnen krijg van iemand die amper twee maanden ouder was dan ik zelf en ik me vragen ga stellen, die geen vragen zijn maar eerder verbazing omdat ik nog elke morgen of avond of nacht de moed heb neer te zitten voor mijn pc om mijn boodschap uit te brengen en aldus iets bloot te geven over wie ik ben en welke gevoelens ik meedraag, alsof het enig nut zou hebben voor zij die me lezen zullen, vandaag of morgen of als ik er niet meer zal zijn.

Ik lees James Joyce voor het ogenblik, woorden die honderd jaar geleden geschreven werden. Ik lees zijn uiteenzetting – deze van Stephen Dedalus - over wat schoonheid is, zonder hem op de voet te kunnen volgen omdat wat hij er over schrijft moeilijk te begrijpen is, maar toch ga ik verder hopende de sleutelzin te ontmoeten die heel zijn betoog zal duidelijk maken. Ik lees verder omdat Joyce lezen een uitdaging is en blijft. Ik wil begrijpen maar ik vat niet de finesse van wat Stephen uitlegt aan zijn vriend – die ik ook ben als ik hem lees – maar eenvoudig is het niet als hij verwijst naar Thomas van Aquinas die wist dat:

‘Three things are needed for beauty, wholeness, harmony, and radiance’ ( integritas, consonantia, claritas).

Waar ik het ook voorlopig moet mee doen, maar als Stephen zijn theorie toepast op een mand die een slagersjongen omgekeerd  op zijn hoofd draagt (pag.211 van de Penguin books 1960), dan heb ik het uiterst moeilijk Joyce te volgen en dit zijn niet de enige pagina’s waarover ik struikel. Joyce is nu precies geen gemakkelijke schrijver. Maar ik doe de inspanning hopende dat mijn volharden beloond zal worden.

06-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je kunt niet de ganse dag met het hoofd in de wolken lopen en hopen dat eens de avond is ingevallen de tekst die je wilt inloggen klaar in je geest zal staan zodat je hem maar uit te schrijven hebt. Zo eenvoudig gaat het nu ook niet en hoe verder ik kom in de tijd hoe meer ik de indruk heb dat ik me herhaal of dat ik niet meer anders kan dan me herhalen. Het zij dan zo, want identiek aan wat voorafgaat zal het nu ook wel niet zijn, wat een troost is voor mij.

Ik zit ergens met een bundel van in totaal een honderdtal gedichten die ik schreef in de loop der jaren. Nu en dan neem ik er een terug en herwerk ik het.

Zo is er vandaag een gedicht dat ik een nieuwe kans wil geven:

Op de laatste dijk de lichten aangestoken.

Op de laatste dijk de lichten aangestoken,

de zee, een God gelijk, gebeden, o even maar

en naar de sterren opgekeken omdat we weten

wilden hoe het verder moet op onze wegen.

De wind lijk sneeuw, de vleugelmeeuwen

die maar krijsen bleven, al zagen we ze niet,

de schemer huizenhoog gestegen,

wij woordeloos, rusteloos als nooit tevoren.

Op de laatste dijk gelopen, alle herinneren

uit ons weggenomen om van de oneindigheid

te zijn, gedompeld in wat nog komen moet

en al aanwezig is: woorden in de wind geschreven.

05-11-2013, 00:02 geschreven door Ugo d'Oorde  

En Yourcenar en de Bede-geschiedenis – van een paar dagen geleden - waar ze het over had, bracht een andere gedachte bij hem binnen, nl  het verhaal van het ‘Laatste Avondmaal’ uit het Evangelie van Johannes en Judas Ischariot die de homp brood, in de wijn gedrenkt,  kreeg toegeschoven, een klein gebeuren met grote gevolgen voor het Joodse volk dat later, veel later, talloze pogroms zou ondergaan en de shoah zou kennen.

Gebeurtenissen die, samengenomen, de aanleiding zouden zijn tot de stichting van de staat Israël, de zwerftocht van de Palestijnen uit hun vaderland en wellicht ook het drama van de twin-towers in New York.

En de vraag die zich stelt, waarom was er toen een verrader nodig, kon Christus niet voorzien - Isaïas voorzag wel eeuwen ervoor de geboorte van de Messias - dat zijn keuze, Judas aan te duiden, om hem te verraden, zware gevolgen zou kennen voor het uitverkoren volk van zijn Vader.

 Of, was het maar een idee geweest van de schrijver van dit evangelie, om het verhaal van Judas wat meer kleur te geven. En, in feite, had Christus wel een verrader nodig en, als het een idee van Judas zelf zou geweest zijn – waarmede niet allen akkoord gaan - ware het voor Jezus, als goede herder en als mens, niet beter geweest, Judas te overhalen het niet te doen en zichzelf te gaan overgeven aan hen die hem zochten al was het maar opdat Judas niet zou zondigen en wat erger is zich niet zou zelfmoorden? 

Zo ook, weet niemand nimmer welke de gevolgen kunnen zijn van een woord of een daad, weet niemand waar een beslissing je brengen zal, wat er hieruit gebeuren zal, wie je ontmoeten zult op welke plaats ook die bepalend zal zijn voor je verder leven.

04-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo zal je nimmer vooraf weten wat je hand

zal schrijven als de roep er is

van oude bijbels op de tafel en van de stenen

die je raapte, gebeeldhouwd door de regen.

En het nacht weer is, zo vlug de morgen

weggeschoven, de deemstering gekomen,

en in Jobs vergeelde woorden weer gelezen

dat de adem van de Almachtige ons het leven gaf.

Al zegt ons niets of niemand ook met zekerheid

wie die Almachtige is, een immanentie toch

in ons gegleden, een oorsprong die bestemming is,

een lichtbron, een verheerlijking

en zo geweten, al is het maar een ogenblik,

dat de eeuwigheid ons is toegemeten.

Kap dan, zoals je netels kapt, het stupide vers,

"je bent uit stof en tot stof keer je terug",

uit Genesis weg, want het hoefde niet, voldoende

is geweten dat dit lichaam sterven zal.

En ook als er gelezen moet, zo leerden ons

Nothomb en Fabre d'Olivet, en dit geloven we

"je bent uit geest en tot geest keer je terug."

Het enige wat zinnig is.

03-11-2013, 11:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het ogenblik van het schrijven is het ogenblik van de geest. Immer tasten we af én wat van vroeger was én de betekenis ervan in het licht van waar we aangekomen zijn. Hierbij kunnen we ons enkel herhalen, met eventueel wat schakering in de kleur en de voorstelling, soms er iets aan toevoegen en soms heel wat verzwijgen. En dit zal immer zo zijn en zo blijven.

Maar hoe goed het is neer te zitten en je gedachten van het ogenblik op te tekenen. Eens zullen deze geschriften, met de naam erop gekleefd, de tijdloosheid binnengaan en levend zijn in deze tijdloosheid; zullen bewegend zijn de ideeën die er in opgenomen werden, bewegend de gevoelens die erin ruimte zoeken, bewegend de poëzie die hij betracht heeft en zullen zijn woorden een roerloosheid, the stillness, bezitten: 

the stillness, as a Chinese jar

still moves perpetually in its stillness. 

02-11-2013, 08:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aangekomen waar ik zijn wou,

het graf me verwachtend,

opkijkend dat ik het was

die droom gebonden

teruggekomen

tot waar ik gedoken lag in huis

en  haag en schaduw van de bomen,

tot in de rozenvelden,

en wat lang voorbij al was,

en toegedekt,

heropend nu.

Een ongrijpbaar ogenblik,

me tegemoet gekomen:

vader, moeder, broer,

e wegels in de bossen,

de akkers

en de leeuweriken,
de blonde meid op haar fiets,

de vuren in de valavonden
en waar we waren met vader,

de paddenstoelen in de morgenschemering

alles in stilte getogen en opgelost, 

en toen de zon opschoof,
diamanten in het gras.

Al wat ik adem is verleden

nog aan te raken, te ruiken

en te voelen,

lente,  zomer,

herfst met hoorngeschal,

en winter met kinderstemmen

op het ijs, nog te horen in de ijlte

van lichtende luchten.

Het voorbije

lag er zo maar op te rapen

uitgestrooid

klevend aan de huizen en de straten,

onaangeroerd gelaten,

te verwonderd,

ik erin opgenomen,

wentelend met de aarde

naar het jaareinde toe,

het zoveelste.

01-11-2013, 08:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo is er immer de zin in meer die hij had kunnen zeggen. Een zin in meer of, wat misschien belangrijker is, een stap in meer of een stap in een andere richting, waarvan hij echter nimmer weten zal waarheen die stap hem zou gevoerd hebben. 

Zo verwijst ook Marguerite Yourcenar, (zoals Christopher Fry, zoals Peter Weinberg) naar het verhaal van die arme straatmus uit Bede’s ‘Ecclesiastical History of the English People’ die op een stormnacht binnenvloog in de warme, verlichte en rumoerige banketzaal van Koning Edwin en langs de andere zijde buiten vloog terug, opgeslorpt door de donkerste stormnacht. De vlucht van de straatmus het symbool zijnde van een mensenleven, dat komende uit de duisternis even het licht doorkruist om te verdwijnen in een even grote duisternis. 

Getroffen door het verhaal, schrijft Yourcenar, liet Koning Edwin zich bepraten door Bede, met het gevolg dat de monnik Paulinus, de toelating kreeg de christelijke leer te verkondigen op het grondgebied van Edwin; waaruit dan later voort zou komen, het klooster van Lindisfarne, de kathedraal van Durham, de kathedraal van York, de moord op Thomas van Canterbury en zo de gevolgen van Edwins bekering immer verder en verder schuivend in de tijd tot waar katholieken en protestanten elkaar gedurende jaren zouden uitmoorden in de straten van Belfast.

31-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zelfs indien hij weet, slechts een deeltje te zijn van het atoom, dat deel is van de waterdroppel die deel is van de golf en de golf deel van de oceaan, weet hij toch, en dit is het grote wonder van de geest, weet hij als deeltje, het geheel te kunnen overschouwen, de beweging van de golf te ondergaan en de betekenis ervan te benaderen.

Zo bewandelt hij voortdurend de wereld van het onzichtbare en kruist hij de onzichtbare wereld van anderen en, denkt hij, als het onzichtbare zichtbaar wordt - en de gotische kathedraal is er het voorbeeld van - zal de mens weten dat deze onzichtbare wereld meer nog dan de zichtbare, zijn wereld is.

Bij de exit uit de aeropuerto van Alicante wordt hij telkens geconfronteerd en met hem elke reiziger die aandacht heeft voor zijn omgeving. met een zin die is ingebed in een halfverheven muurschildering – en hij herhaalt zich, hij weet het - een verbazende tekst, wellicht van een of andere denker: Lo que se ve es un illusión de lo invisible. Hij is aldus verre van alleen om aandacht te hebben voor het onzichtbare, want wat je ziet is een beeld van wat je niet ziet. 

Zo blijft hij maar schrijven in kronkels, zijn ganse leven al. Hij zoekt omdat hij wil verbazen met zijn woorden, hij zoekt omdat hij niet weet in welke richting hij zoeken moet, dit ook is een aspect van zijn poëzie.

30-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij schrijft. Hij blijft schrijven. Of wat hij zo maar weggeeft van enige betekenis zal zijn voor de geslachten na hem is helemaal niet zijn zaak. Duidelijk staat voor hem wat Eliot haalde uit de Bhagavad Gita: Let your reward be in the actions themselves, never in their fruits. So be not moved by the fruit of actions, nor let inaction dwell in you.

Dit is ook ongeveer wat Prediker zegt : ‘Zo besefte ik dat het voor de mens nog het beste is te genieten van zijn werk. Dat is het enige wat hij heeft’. 

Het is inderdaad het enige. Ons werk is ons pogen en dit pogen is ons gebed. Echter geen gebed in woorden maar een gebed dat de echo is van onze spirituele geïntegreerdheid in de draden van het immense web dat mens en kosmos doorslingert.

En als er een gelovige mens is, een niet-gelovige; als er een vreugdevolle mens is, een zegevierende, een liefhebbende, een haatdragende, een lijdende, dan zijn we dit allemaal. Weliswaar met klemtonen die verschuiven in tijd en in intensiteit.

Maar de zoekende mens blijft zoeken, geïnspireerd door de geheime krachten van een kosmos in beweging, tastend naar nieuwe vormen, naar nieuwe begrippen, de eeuwigheid rakend met de vingertoppen en hopende het absolute van de oneindige oneindigheid binnen te dringen.

Dit is de mens waarvan men niet zeggen zal ‘laat de doden de doden begraven’, dit is de mens die leeft onder de levenden en voor wie de dood reeds lang is overwonnen. Dit is de mens van de zevende dag die voortzet wat hem werd ingeprent, nimmer opkijkend, nimmer twijfelend, de weg volgend van de geest in hem en omheen hem die ook zijn vrede is.

29-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht, toen ik aan de kerk van Oordegem was, toen ik aan mijn vroegere school voorbijkwam, aan Meester Van Oudenhove, een heerlijk man, een droom van een schoolmeester die me bij hem thuis met nog een paar schoolkameraden ontving, om de eerste lessen Frans te krijgen, om o.m.  de vervoeging te leren van het werkwoord ‘être’, met de ongewone uitspraak voor het ‘je suis’, voor het ‘vous êtes’, voor het ‘Ils sonnent’. 

Het was hij die me aanraadde Jules Verne te lezen, hij bezat de ingebonden verzamelde werken in een hoge boekenkast bij hem ten huize, en het is zo dat ik op twaalfjarige leeftijd Jules Verne ben gaan lezen, het ene boek na het andere, van het ’Loterijbriefje’ af tot ‘Twintig duizend mijlen onder zee’, tot ‘Vijf weken in het Luchtballon’, tot ‘Het geheimzinnige eiland’, tot ‘Michael Strogoff’ en welke nog allemaal.

En het was hij ook die in de laatste dagen van het schooljaar voorlas uit ‘De Witte’ van Ernest Claes, en uit ‘De Leeuw van Vlaanderen’ van Hendrik Conscience. Een enorme, zeer opmerkelijke en leerrijke tijd was het. En hij, Meester Van Oudenhove, was er de centrale figuur van. 

Wat of hoe zou mijn leven geweest zijn ware hij er niet geweest, had hij zijn hand niet boven mijn hoofd gehouden en mijn ouders gewezen op het bestaan van het ‘Fonds der meest begaafden’ waar ik een examen afleggen moest waarin ik slaagde. En het  was wellicht dankzij dit slagen dat ik de lessen heb kunnen volgen in het Klein College te Aalst.

Het is een vraag die ik niet stellen mag, maar ik weet dat zijn invloed op mijn ouders heel groot is geweest en dat hij een belangrijke schakel is geweest in mijn leven. 

Als ik niet ben stil gestaan voor de woning die hij als hoofdmeester betrok, dan komt hij toch regelmatig in mijn gedachten en dan is het, het allerminste dat ik kan doen, hem betrekken in mijn bloggeschiedenis, en hem zeggen, als hij er nog zou zijn, welke dank ik hem verschuldigd ben en met welke eerbied ik terugdenk aan hem.

28-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn blog achtervolgt me. Hij zuigt uit mij wat er aan woord te rapen is en laat me leeg achter. Elke dag is het zo en elke dag moet ik nieuwe krachten opdoen om klaar te zijn als de avond valt om opnieuw te beginnen. Het is, wat ik er ook aan doe, een hels tempo dat bijna niet vol te houden is. En toch ga ik verder, schuim ik af wat er nog te vinden is al is het een roekeloos gedoe.

Hoe heb ik het destijds volgehouden om dagelijks een blad vol te schrijven zonder al te veel moeite. Natuurlijk waren er toen geen toekijkers, kon ik gerust aan de slag en schreef ik maar wat me uit de pen vloeide.

Vandaag werkt het zo niet meer en ook is er een zekere stugheid gekomen die ik te overwinnen heb alvorens aan de slag te kunnen gaan.

Gisteren had ik het gemakkelijk, ik had Joyce als inspiratie. Vandaag moet ik die zoeken op het kerkhof aan het graf van mijn ouders dat we bezochten, dat we opsmukten met wat heide struikjes, zodat er het ganse jaar door levend groen zal aanwezig zijn of het nu vriest of sneeuwt. En geen chrysanten gekocht al waren er in overvloed en in alle kleuren, maar we wilden iets dat de dood verwijderd zou houden, op een dag zoals deze met zon en heerlijke luchten, en late vlinders en late bijen op late bloemen.

Zo huldigde ons het land van onze jeugd, de huizen en de straten waar we waren als kind, de plaatsen waar we speelden, de bossen, de wegels doorheen de velden naar de molen toe, alles uitgegroeid, vervormd nu, vereenzaamd en verborgen gehouden.

Waar zwermen we uit op dagen zoals deze dat het voorbije ons de keel toeknijpt om wat was en niet meer komen zal.

27-10-2013, 05:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de wachtzaal van de dokter – mijn rechterarm  en –hand zijn niet meer in staat te schrijven zonder hevige pijn – bladerde ik in een meegebracht boek, waarin ik de passage herlas, en al wat eraan voorafging, van Stephen Dedalus die ‘zwaar’ gezondigd had en te biechten ging in een verlaten kerk omdat hij het niet aandurfde te gaan biechten in de kapel van zijn college:

He begun to confess his sins. Masses missed, prayers not said, lies.

-    Anything else, my child ?

      Sins of anger, envy of others, gluttony, vanity, disobedience

-          Anything else, my child?

There was no help. He murmured:

-          I … committed sins of impurity

The priest did not turn his head.

-          With yourself, my child?

-          And … with others?

-          With women, my child?

-          Yes, father.

-          Where they married women, my child?

He did not know. His sins trickled from his lips, one by one, trickled in shameful drops from his soul, festering and oozing like a sore a squalid stream of vice. The last sins oozed forth, sluggish, filthy. There was no more to tell. He bowed his head, overcome.

The priest was silent. Then he asked:

-          How old are you, my child?

-          Sixteen, father.

Ik zou verder kunnen gaan, en vertellen hoe Stephen zich voelde na de absolutie te hebben gekregen en hoe hij zich voelde als hij daarna met zijn schoolmakkers te communie ging, de handen gehouden onder het witte laken :

… and he would hold upon his tongue the host and God would enter his purified body.

Dit is van de grote James Joyce: ‘ A Portrait of the Artist as a Young Man’, gepubliceerd in 1916, and reprinted in 1960 in Penguin Books.

Ik zou dit niet overgenomen hebben ware het niet dat ik ook in mijn verre jeugd deze angst om mijn zonden te gaan biechten gekend heb. Mijn biecht heb uitgesteld en uitgesteld om uiteindelijk te gaan waar niemand me kende, een laatste maal zelfs in een kapel in de Nieuwstraat van de hoofdstad, samen met enkele collega’s en dit op Goede Vrijdag, om buiten te komen, wel niet zoals Stephen Dedalus:

Blinded by his tears and by the light of God’s mercifulness he bent his head and heard the grave words of absolution spoken and saw the priest’s hand raised above him in token of forgiveness

-          God bless you, my child. Pray for me.

Maar als ik het me goed herinner, toch gelouterd en verlicht, zijn we daarna samen een glas gaan drinken, opgelucht.

26-10-2013, 08:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Blijf nog wat gedichten schrijven

oude man die tot voor kort

nog dacht jong te zijn,

vergaan vlug zullen ze niet,

je lichaam zal, je levenskracht,

maar je hoopt dat er nog gelezen zal

wat van jou geschreven staat.

Het is je gelaten te verkondigen

wat je achterliet op avonden

aan de boorden van de Leie

toen de vlier er in je haren droop

-          het was pas lente -

je pen te gedreven om ook maar

even na te gaan of het wel zinnig was.

Het is je gelaten.

Het is je gelaten gevoelens

aan te kleden in donkere lijnen

als in lichtere, in verwachting

en in verwondering

tot verzadiging toe,

tot je niet meer weet wat is van droom

of wat van het zijnde is, of van beide

of van precies dit ene ogenblik

dat je pen aan het schrijven ging

en je volgde, je gedachten lezend

vooraleer ze je ontglipten

Zo oude man die Neruda las

het beste is te blijven dichten

tot het boek zich sluiten zal,

het laatste woord geschreven is,

om dan, onvervaard,

voldaan gerustgesteld

de klaarte in te gaan.

25-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De stroom die was en is en zijn zal, ‘is a strong brown god’, zegt Eliot[1]. En hij gaat verder: sullen, untamed, and intractable[2], maar de rivier waar Eliot het over heeft is de Mississipi en wat hij schreef in zijn gedicht, is aldus slechts verhoudingsgewjs toepasselijk op de Leie.

Maar toch is de Leie met haar landschap, een god geweest voor onze schilders en onze schrijvers, een zachtmoedige  god, een liefhebbende god die hen inspireerde. Ik stel ,dit vast als ik rondwandel in de zalen van het museum [3] en als ik zie met hoeveel respect en aanhankelijkheid de Leie geschilderd werd. De stroom vloeide in hun handen, vloeide over in hun doeken, het ogenblik van het ‘zijn’ van de Leie vereeuwigend in hun kleurschakeringen, in hun lichteffecten. De bijna goddelijk-scheppende kracht in hun vingers, gestold in het leven van hun doeken.

Wie zou ik noemen als ik ze niet allen noem, die begeesterd door hun god, de Leie, hun boodschap hebben uitgedragen. En dan wordt waarheid wat ik toch nog overneem uit dezelfde passage van de T.S. Eliot. De Eliot die me nimmer verliet en nimmer verlaten zal:

His rhythm was present in the nursery bedroom,

In the rank ailanthus of the April dooryard,

In the smell of grapes on the autumn table,

And the evening circle in the winter gaslight,

The river is within us, …

De schilders van wie ik de werken in mij meenam, woonden in de Leie, leefden met de Leie, van hun geboorte tot hun late dagen, de Leie was hun toevlucht en hun inspiratie, zoals ze gisteren en vandaag mijn gezel en toevlucht was.

24-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waar ik sta vandaag aan de Leie, het water een spiegel voor de grijze luchten, een stilte, een roerloosheid waren er niet de meerkoeten, waren er niet de eenden, de meeuwen ver afgedreven, waren er niet de bomen in de morgenmist en  de witte, amper bewegende vlekken van koeien; waren er niet de vele dagen al, dat ik schrijf om nergens uit te komen, dat ik schrijf in het blinde weg, zo maar om het schrijven: een uitdaging.

Elke dag opnieuw, elke dag vernieuwend, elke dag of nacht aarzelend, zoekend naar het woord dat juist onder de oppervlakte wacht om genomen te worden, lijk een vrouw die wachtende is.

En waar ik sta, is het in realiteit of in droom, de Leie, geruisloos, lijk een god, zegt Eliot, onverstoorbaar vloeiend tussen haar oevers, de kanten begroeid met smeerwortel, met hoefblad, met riet, met lijsterbes en vlier, met canada’s, met knotwilgen, met huizen. Verrassend en eeuwig. Wie ben ik en waar sta ik als ik toekijk, als ik tracht vorm te geven aan wat ik zie en niet verder kom dan een schets, dan een vlucht in de diepte van mijn verbeelden. Het had ook een gedicht kunnen zijn, maar het is het niet. 

Mijn roekeloos hart dat om woorden roept, zoals een schilder om een landschap roept, om kleuren roept, om lichtende wolken, om een verblijden, roept om wat hij ziet en wat hij droomt dat er is, zijn doek reeds in gedachten afgewerkt.

23-10-2013, 07:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Niet elk ogenblik van de dag is een moment waarop hij zijn gedachten neerschrijven kan.  Er zijn zovele dode passages in ons leven, in ons handelen; lege woorden waar het dagelijkse van afdruipt, tot het moment daar is dat we ontwaken en we neer gaan zitten om te schrijven.  

Dit is typerend wellicht voor alle levens: het opgeslorpt worden door de leegte van de woestijn en de plotse terugkeer in de bruisende rijkdom van het leven die we uitdragen willen. Verklaren dat er in de dag, in hem rust en beweging was, zijn geest in vrede met het zijnde, met de dingen omheen hem en zijn gedachten een fresco van hoop op wat nog komen kon.

Zelfs al wist hij dat het niet zo veel kon zijn, maar hij hoopte op een eerste zin waaruit een gedicht kon ontstaan of waaruit hij een blog kon opbouwen, of een idee die hem treffen zou, hem opwekken zou tot een voller ogenblik.Zo kon het komende waar hij op wachtte enkel positief zijn, voedsel voor zijn geest waar hij het meest nood aan had.

Dit had hij dan toch kunnen schrijven voor de vrienden die hem lezen en die hij danken wil voor hun trouw.

22-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo op deze lichtende dag in de herfst, de zoveelste herfst in mijn leven, een terugblik naar wat van vroeger was, gebeurtenissen die opduiken uit een ver verleden, die we herbeleven die we vertellen kunnen of verzwijgen willen, zoals Ernst Jünger het zo goed heeft gezegd:

Und immer wieder tasten wir in unseren durstigen Träumen dem Vergangenen in jeder Einzelheit, in jeder Falte nach. 

En hij voegt er aan toe: 

‘dan ook schijnt het ons toe dat we de maat van het leven en van het liefhebben niet tot de rand hebben gevuld, maar spijt brengt het verzuimde niet terug’. 

Natuurlijk blijven we denken dat ons leven anders had kunnen verlopen, maar we vergissen ons, het leven dat we hebben is het leven dat uit de omstandigheden waarin we geleefd hebben is voortgekomen, en in die omstandigheden ligt ook ons einde verweven. Het is zoals de vreemde omstandigheden die het levenseinde betekende van het vliegje in het stuk amber op mijn schrijftafel, dat ik heb meegebracht van een verre reis waar ouderlingen op de binnenkoer van de moskee, gebogen waren over wondere tekens, de woorden van de Profeet, over hun God met de negenennegentig namen.

En, als ik denk aan Jünger, aan Eliot en aan zovelen die ik schaamteloos overneem, wat is er eigenlijk wel van mij. Of kan het dat mijn gedachten zijn wat ze zijn en dat ik pas na het neerschrijven ervan me realiseer dat ik deze gedachten reeds bij anderen heb ontmoet?

21-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn niet altijd ontvankelijk voor poëzie. Er is voortdurend een aanpassing nodig om binnen te dringen in de gemoedstoestand van de dichter om de sfeer van een gedicht als poëzie te ervaren. Vandaag dacht ik aan Maurice Gilliams, aan enkele versregels van hem:

Ik droomde: toen ik over de heide kwam

in het late avondrood: mijn koude hand

had een warm vogelei geroofd; o, liefste… 

En op een andere plaats:

Maar uw vingers zijn als mos, small en koud,

en ik befluit ze zoetjes, tot ze zijn

betoverd aan mijn lippen, eeuwiglijk,

met de weemoed van mijn mond overdonkerd… 

Dit is de poëzie van een vorige generatie waar ook ik toe behoor. En voor mij is Maurice Gilliams, sinds ik zijn ‘Elias of het Gevecht met de Nachtegalen’ heb gelezen, altijd een inspiratiebron geweest.

Zijn poëzie is een poëzie die beneveld, die ons stiller maakt, ons in een andere wereld doet vertoeven. Zijn woorden betoveren ons, en voeren ons terug naar bos en heide en avond en verliefd zijn, zelfs al is het eerst maar voor een korte tijd. Maar de beelden verlaten ons niet meer, zoals vele passages uit zijn Elias me niet meer verlaten, wellicht omdat ze de eenvoud zelf zijn, wellicht omdat ze enig zijn, zo verfrissend en zo poëtisch, dat deze Elias een meesterwerk mag genoemd – alhoewel niet zo bekend – van de Nederlandstalige literatuur. 

20-10-2013, 00:33 geschreven door Ugo d'Oorde