‘Onze ‘nadas’ verschillen weinig, de omstandigheid dat jij de lezer bent van deze oefeningen en ik de schrijver is onbeduidend en onverwacht’.

Aldus Jorge Luis Borges[1]. Hij heeft het over ‘zijn’ nadas. Nochtans, als er iemand is geweest die zinnige dingen heeft geschreven dan was het Borges?

Waarom schrijf ik, is het omdat het nog het enige is dat ik bij machte ben te doen, wat letters aan elkaar koppelen en samenbrengen in een blog; dag na dag, mijn verste gedachten te gaan aftasten en te schrijven wat me te binnen valt tot mijn onderwerp – als er een is - uitgeschreven is, en dit, ongeacht of wat ik schreef waard is gelezen te worden of niet?

En dan zegt Borges: om het even wie, die in mijn omstandigheden zou geleefd hebben, had de ‘nadas’ kunnen schrijven die ik hier achterlaat?

En ik kan hem geen ongelijk geven, wat ik schreef is van mijn ogenblik dat ook het ogenblik van een ander schrijver kon geweest zijn, van iemand die ook aan het denken was over wat hij schrijven zou en zijn heil had gezocht bij Borges.

Mijn fout hierbij is dat ik me onvoldoende afvraag  of de golflengte waarop ik ben afgestemd bij het schrijven overeenstemt met de golflengte waarop mijn eventuele lezer is afgestemd?

En als het niet zo is moet ik dan verbaasd zijn dat de zin en de betekenis van mijn woorden niet altijd correct ontcijferd worden?

Maar ik moet dit al eens vermeld hebben.

03-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vorige maandag op ‘Ned 3’, niet laat op de avond maar om 19.30, ’in de Wereld draait door’, een uitzending in het teken van het 125 jarige jubileum van het Koninklijk Concertgebouworkest, in een talkshow met Matthijs van Nieuwkerk.

Prachtige, zeer hoogstaande, opmerkelijke uitzending met sprekers die het Concertgebouworkest hoog in hun hart droegen, met een opmerkelijke uitspraak over de muziek van Ma    hler, over zijn adagietto uit de vijfde, een liefdesbrief aan Alma, zijn echtgenote, en meer in het bijzonder over de Achtste van Mahler, de symfonie der duizenden, die door een jeugdige man als het grootste dat hij ooit hoorde werd betiteld en vond dat deze muziek kosmisch was.

Ik ook heb dit ooit geschreven in een blog van een jaar of meer terug – heb het niet  opgezocht – maar ik weet dat ik ooit een gedicht heb geschreven over Mahler. Dit ben ik wel terug gaan halen uit mijn archieven:

Hoe Mahler ons beroert, hoe een snoer van klankkoralen

door het venster weggedreven, de Leie over, de beemden

en de landerijen, de torens over, de luchten in,

het zog van de aarde omheen de zon gewonnen en verder nog

de klanken doorgegeven in het geruis van de planeten

om aan te komen in het punt waar het al begonnen is,

het centrum-potentiële punt van waar toen alle elektronen

naar oost en west, naar zuid en noord, naar zenit en nadir

gesprongen zijn. Het ene vaste punt - de slinger van Foucault

werd er aan opgehangen - dat is van alle punten,

van alle plaatsen en van alle ogenblikken, gewenteld over alles.

En in zijn grijploosheid God ook niet genoemd, al kon het wel

zo dachten we door al degenen die er binnendrongen,

die de dingen aangeraakt, in klanken en in woorden meegenomen,

dit ene punt bezaten en in de ban ervan gebleven.

En God ook niet genoemd, al mocht het wel, al kon het wel

maar met alle letters, alle tekens, alle atomen van de kosmos dan.

02-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aan Paul en Yo.

Eind september

in de namiddagzon,

het laatste van de zomer,

het laatste van wat we waren

gisteren nog

en morgen nu ver nog af.

We thee toen dronken,

zoals we luchten dronken, zoals we

licht en stilte dronken,

de tijd niet was,

de tijd ervoor er nimmer was geweest,

wij, opgestaan uit het niets,

naast elkaar gezeten, niet meer dan dat,

luisterend of niet luisterend,

geen woorden die we zochten

er hoefde niets, want wat we zegden

was vergeten

alvorens het gesproken was.

Alsof het van vele dagen

uitverkoren uren waren

en van vele uren

de meest kommerloze

die we ooit kenden,

met eksters

rakelings over het gras

en bladeren die vielen,

kringelend.

We dronken thee.

In de bomen rijpten de appels,

de mispels, de noten in hun bolster,

de druivelaar,

die nog wat dagen nodig had,

en aan Rilke[1]gedacht

een ogenblik , maar niets gezegd,

vergeten wat van vroeger was,

tijdloos alles was.

En van zovele kleine dingen

alles zo geborgen gehouden

en niet nodig te weten

niet nodig wat nog na zal komen.

Eind september:

op het terras onder de notelaar,

wij samen, thee gedronken.

01-10-2013, 08:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb een bundel gedichten bijeen gebracht en laten inbinden.

Het zijn gedichten die eerder abstract overkomen en waarin te veel concrete realia ontbreken. Ze hebben weinig gemeen met de poëzie van Paul Auster, noch met deze van Octavio Paz, waar ik het onlangs over had. Ze zijn te zeer filosofisch  met een te sterke religieuze inslag, ze lezen moeilijk omdat er moet worden over nagedacht ( wat er teveel aan is).

Het zijn geen gedichten van deze tijd, eerder van een tijd die reeds lang voorbij is. Maar het zijn gedichten die van mij zijn, sterk persoonlijk al weet ik dat ze geen schijn van kans maken om een plaats te verwerven in de wereld van de poëzie van vandaag.

Ik zou voorbeelden kunnen aanhalen hoe het zou moeten: niets zeggend vooral, maar woorden naast elkaar en in elkaar, lijk beelden over en omheen andere beelden geschoven die samengenomen, een gevoel oproepen dat poëzie kan genoemd worden. Of zoals Octavio Paz: 

tegenover de middag van salpeter en steen

met onzichtbare dolken bewapend

schrijf je een rood en onleesbaar geschrift

in mijn huid en deze wonden

bedekken me met een vlammenspoor…[1]

Of hoe ik nimmer zal kunnen schrijven – al wou ik het wel, al doe ik wel pogingen in deze zin - zodat ik nimmer een dichter van deze tijd zijn zal. Een dichter van de tijd die komt is het beste dat ik ooit zou kunnen bereiken.

30-09-2013, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dante en Mohammed. 

Heb van 2006 tot 2009 gewerkt aan meer dan 300 pagina’s tekst over het ‘Inferno’ van Dante, een tekst die sindsdien, onaangeroerd is gebleven. Waag ik het in de tijden van nu, het verhaal over Mohammed een kans te geven?

Waag ik het te beweren dat Canto XXVII, handelend over de tocht van Ulysses, gezien kan worden als een van de mooiste en meest diepzinnige en daarentegen Canto XXVIII, over Mohammed, als een van de meest gruwelijke?

Mijn eerste reactie was om over dit Canto niet te spreken en dus niet over Mohammed die door Dante gebrandmerkt wordt als een tweedrachtzaaier en in Canto  XXVIII aanwezig is samen met Alì, zijn schoonzoon, maar dan zou mijn lezing van het Inferno een leemte vertonen en zou, wat er over Mohammed gedacht werd in de XIIIe, XIVe eeuw, bedekt blijven. Laat ons dan maar het risico nemen te verhalen wat Dante hierover schrijft.

De Hel van Dante was een vreselijke plaats, maar toch meen ik dat Dante niet alleen hier overdrijft, maar ook in tal van andere Canti. Ik zelf wens geen oordeel uit te spreken over Mohammed en zijn volgelingen die tot vijfmaal toe, elke dag van hun leven, hoe dit ook moge verlopen, een woord van dank hebben voor de God die hen op aarde heeft gezet en niet ophouden te bidden: Allah akbar, Allah akbar, dat Hij voor hen de grootste is.

Ik wil respect hebben voor hen als ze op hun beurt begrip en respect tonen voor anderen voor wie ook hun God eveneens de enige en de grootste is. En ook in meer, als ze openlijk hun mening zouden laten kennen over zij die zich in Mohammed’s naam aan stukken laten rijten om dood en vernieling te zaaien.[1]

Hoe moeilijk het wel was om over het geval van de tweedrachtzaaiersr te schrijven zegt Dante ons zelf:  

Wie zou ooit, zelfs met geselecteerde woorden voluit kunnen spreken over het bloed en de wonden die ik nu zag, om er blijven over te vertellen ?

Omwille van de taal en de onvolmaaktheid ervan en van onze geest, is elke taal ontoereikend om te zeggen wat ik zeggen wil.[2] 

Wat hij te zeggen heeft is inderdaad niet met woorden in detail te beschrijven. Hij tracht een voorbeeld te vinden in het bloed dat in diverse oorlogen werd vergoten, - en zijn opsomming toen was al aanzienlijk - maar dit beeld heeft niets te betekenen in vergelijking met wat hij meemaakte in de negende Gracht zoals hij daar zag van Mohammed, die:

opengereten van kin tot aars, zijn darmen tussen de benen, hart, lever, milt en longen waren open en bloot evenals de smerige zak die al het voedsel dat men tot zich neemt met drek opvult.

Ging je hier niet te ver, Dante, is het op deze wijze dat de zondaars gestraft moeten worden, in tweeën gespleten omwille van de tweedracht die ze zaaiden?

En zegt Dante: 

Terwijl ik daar stond en hem aanstaarde, bekeek hij me, en met zijn handen zijn borst openend zegde hij : “Zie hoe ik mezelf openscheur, zie eens hoe Mohammed verminkt is. Hij die daar al wenend voor mij gaat is Alì [3], zijn gelaat is gekliefd van kin tot voorhoofd.[4] 

En Mohammed specifieert nog dat alle anderen die er te zien waren, bij leven tweedrachtzaaiers en schismatiekers waren en het is om deze feiten dat we hier op deze wijze gespleten worden. Een duivel houdt zich verscholen en telkens we onze ronde gedaan hebben en hier voor hem verschijnen zijn onze wonden gedicht en treft hij ons opnieuw met het scherp van zijn zwaard”. 

‘Maar jij’, zegt Mohammed nog, ‘jij die daar op je rots staat toe te zien, wellicht om de straf nog uit te stellen die werd uitgesproken tegen jou, wie ben jij?’ 

En het is Vergilius die antwoordt:

‘de dood heeft hem nog niet gegrepen en schuld om gefolterd te worden draagt hij niet, maar omdat hij er ten volle kennis van zou hebben is het aan mij, die gestorven is, om hem hieronder in de Hel, van kring tot kring rond te leiden. En dit is even waar als ik tot jou spreek.’

Toen ze dit hoorden, zegt Dante, bleven er meer dan honderd staan in de gracht om naar mij te kijken en verbaasd als ze waren vergaten ze hun smarten. 

[1]  Ik denk aan paus Benedictus XVI die de onvoorzichtigheid beging in zijn toespraak op de universiteit van Regensburg een zin aan te halen uit een gesprek dat de Byzantijnse keizer, Paleologos rond 1391 zou gevoerd hebben met een Perziër, over het thema van de heilige oorlog waarbij de keizer zou gezegd hebben: “Maak me dan eens duidelijk wat voor nieuws Mohammed gebracht heeft? Je zult alleen kwade en onmenselijke dingen vinden, zoals zijn bevel om met het zwaard het geloof te verspreiden dat hij gepredikt heeft.”

Gelukkig heeft de paus Dante niet geciteerd!

Anderzijds had hij ook kunnen beseffen dat vele volgelingen van Mohammed, in hun geloof, aangekomen zijn waar de Kerk zich bevond ten tijde van Dante. Met dit voor ogen had hij wellicht een andere opmerking kunnen maken.

[2] Chi porὶa mai, pur con parole sciolte, / dicer del sangue e delle piaghe a pieno/ ch’i’ ora vidi, per narrar più volte? / Ogni lingua per certo verrὶa meno,/ per lo nostro sermone e per la mente / ch’hanno a tanto comprender poco seno. (XXVIII : 1-6)

[3] Alì, schoonzoon van Mohammed die een scheuring veroorzaakte in de musulmaanse religie en op weg naar de moskee vermoord werd met een slag van het zwaard die zijn hoofd kliefde.

[4] Mentre che tutto in lui veder m’attacco,/ guardommi, e con le man s’aperse il petto,/ dicendo: “Or vedi com’io mi dilacco;/ vedi come storpiato è Maometto!/ Dinanzi a me sen va piangendo Alì,/ fesso nel volto dal mento al ciuffetto (XXVIII: 28-33).

29-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb deze morgen voor het eerst sedert lang mijn dagboek geopend. De laatste inbreng dateert van 23 en 25 augustus. Ik schreef toen:

Diep in de morgen waag ik het nog niet mijn laptop te openen en op te tekenen wat me te binnen valt op ogenblikken zoals deze als ik, verdoofd door de pijn, de slaap niet meer vind.

Mijn hand is totaal onzeker, zoals mijn vooruitzichten wat de komende dagen/weken betreft. Wat ik weet is dat de tijd is voorbij gehold en dat ik tal van werken heb laten liggen die me nu overwoekeren. Echter de pijn in mijn rechterhand verlamt al wat ik te zeggen heb.

Ik denk dat mijn jaar ten einde is, mijn zoveelste maand september komt er niet, evenmin als mijn zoveelste herfst. Het leven overgroeit de tuin en ik lig er in weggedoken. Wat zin heeft het nog dit hier neer te schrijven. Het neigt naar het einde, zo voel ik het toch.

Ik hoorde de cantate van Johan Sebastian Bach, ‘Ich freue mich auf meinen Tod’. Bach ook zal  op een gegeven ogenblik in zijn leven gedacht hebben dat het genoeg was geweest.

En op 25 augustus, heel vroeg, 05.53, een paar lijnen nog, bijna niet te ontcijferen: de pijn die gisteren even weg was is terug. Ik tracht mijn pagina te schrijven. Mijn geschrift is beschamend. Een zaak houdt me bezig het is nutteloos een boek te schrijven als je qua taal en inhoud het niveau van Franz Kafka niet kunt bereiken. Het is een troost.

En later die morgen: de pijn is niet te houden. Er is een zin die ik niet ontcijferen kan. En dan: ik denk dat ik de bladeren niet meer zal zien vallen. Ik denk aan Bach, ik denk aan de verlossing. Ik schrijf omdat ik schrijven moet.

Op 26 augustus werd ik opgenomen in het ziekenhuis.

Vandaag 28 september denk ik terug aan de dagen van toen die, zo voel ik het toch, nog helder aanwezig zijn. De pijn in mijn rechterarm is geen pijn meer, is draaglijk.

28-09-2013, 09:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Old men ought to be explorers

Here and there does not matter

We must be still and still moving

Into another intensity

For a further union, a deeper communion[1]

Hoe diep Eliot in mijn kleren zit, zich vermengd heeft met al wat ik als literatuur in mij meedraag, weet ik niet, maar het is heel wat. Het bundeltje de ‘Four Quartets’ dat ik, een halve eeuw geleden in een Engelse Bookshop op de Adolf Maxlaan in Brussel uit zijn rek heb genomen op het ogenblik dat iemand zijn arm op mijn arm heeft gelegd, is helemaal losgekomen, de bladen zijn vergeeld, maar de taal is prachtig en de inhoud ervan doorstond ruim de tijd ( de eerste uitgave bij Faber dateert van 1959). En Eliot blijft me boeien, zijn werk is meer dan mijn livre de chevet, het zit in mij gegroeid. 

Een vriend stuurde me een mail, in verband met een van mijn blogs: ‘De kracht van de sterken is dat ze nederig zijn in het denken’. Ik had hem met Eliot kunnen antwoorden: 

The only wisdom we can hope to acquire is humility,

humility is endless.

Iemand zoals ik, die een zoeker is, an explorer, weet dat wat hij vindt of zou kunnen vinden, hoogstens een miniem deel is van de waarheid die ergens bestaan moet en dat wat hij schrijft, de spiegel is van wat hij op het hic et nunc ogenblik van het schrijven zelf, heeft gemeend te mogen vooropstellen. Het is een monoloog met zich zelf die hij in zijn blogs in alle nederigheid wenst te delen met anderen, die zoals hij, zoekers zijn en wiens bemerkingen of aanvullingen hij hoop te kunnen delen. Zijn woorden zijn zoals een gebed, wachtende op de echo ervan.

And what you own is what you do not own

And what you do not know is the only thing you know

And where you are is where you are not.

Eliot heeft zonder twijfel de Bhagavat Gita gelezen, hij heeft er een deel van zijn wijsheid uit gepuurd. En hij weet dat:

For us there is only the trying,

The rest is not our business.

Ik volg hem op een zeer respectabele afstand en ik ook, ingesloten tussen de bomen, de bomen van mijn hart, de luchten krachtig en helder deze als bonus verworven morgen van mijn schrijven:

I said to my soul, be still, and wait without hope for hope would be hope for the wrong thing… 

27-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn blogs komen moeilijker, ik leef nog steeds in de schaduw van het ziekenhuis waar ik een te lange tijd verbleef. Mijn geest ontbreekt elke soepelheid, heeft wel de grote zorg door te dringen tot onder de oppervlakte, maar hij komt er niet toe.
Vandaag ben ik gewandeld tot het museum Gevaert-Minne. Het is gelegen in een grote open  boomrijke ruimte. Ik had geen zin om binnen te gaan en zit neer in de schaduw, op een bank tegen de muur.
Er is geen bewegen, alles is lucht en rust. Nu en dan glijdt een blad naar beneden en valt het voor mijn voeten waar het liggen blijft. Ik denk aan een versregel van Hugo Claus:

Voor de herfst komt het blad van de kerselaar los…

Een vriend, reeds overleden nu, liet deze zin aanbrengen op de grafzerk van zijn zoon, een knaap nog, slachtoffer van het verkeer. Heb dit al geschreven in een van mijn vroegere blogs  wellicht maar de zin, in bijna gotische letters aangebracht op het marmeren blad van de grafzerk verlaat me nimmer meer.

Ik dacht aan Hugo Claus, eens stond ik naast hem aan de toog van de door artiesten meest bezochte pubs van de stad. Ik hoorde hem zeggen dat, telkens hij een mooi gedicht geschreven had, hij nood had aan een glas champagne, te drinken op de boomgaard onder de bomen. En de aanvangsregel hier boven zal wel wat champagne waard geweest zijn.

Dan was er ook Pasternak die, gezeten voor het raam in een of andere kliniek, grote schaduwen zag naar beneden komen, hij dacht dat het vogels waren maar het waren vallende bladeren.

En dan T.S.Eliot uit zijn ‘Four Quartets’[1]enkele regels die ik zo citeren kon:

While the dead leaves still rattled on like tin

Over the asphalt where no other sound was… 

Ik zat hier, ‘At the still point of the turning world’, eenzaam in gedachten, midden de literatuur die kwam en ging van mijn vroegere jaren. Geroerd door een afgevallen blad dat geroerd door de licht suizende wind, lijk tin over de stenen schuurde, ritselend. 

26-09-2013, 12:42 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij dacht aan de schilderkunst van vandaag toen hij in een opzij gelegd knipsel uit ‘le Monde’ van vóór zijn ziekenhuisperiode las, over ‘Erewhon ou de l’autre côté des montagnes’de Samuel Butler[1]:


L’essentiel dans les exercices, les cours et les travaux de toutes disciplines, consiste à ne rien dire de clair, d’assuré ni de tranché… L’éducation erewhonienne est donc la plus parfaite organisation de l’inculture et de la sous-information qu’on puisse rêver. Car ‘il vaut mieux pour une nation  que ces centres d’éducation fassent plus pour combattre le développement de la pensée que pour l’encourager’.

De auteur Roger-Pol Droit, van de recensie, voegt er aan toe dat hij de indruk heeft dat het moeilijk is, na het lezen van Butler, niet de indruk te hebben qu’il décrit effectivement nos collèges et nos établissements d’enseignements actuels.

En ik denk in dit verband aan kunstenaars als Jeff Koons en Damien Hirst – Michel Houellebecq begint zijn ‘La carte et le territoire’ met een uiterlijke beschrijving van hen – en vele anderen, ook bij ons, die figureren als grote kunstenaars die niet (willen) uitstijgen boven het oppervlakkige en zeker nimmer enige spiritualiteit in hun werk beogen. Het is niet omdat een stierenkalf op sterk water wordt gezet of een doodshoofd met diamanten wordt bekleefd, cfr Damien Hirst, dat dit als kunst zou mogen bestempeld worden. Dit is in elk geval mijn mening hierover.

Vandaag dan toch.

25-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe dikwijls had hij niet gedacht dat de lijn van zijn leven bepaald was voor hij eraan begonnen was. Dat de lijn dieper en dieper in zijn hand getrokken werd, en hij verder, achteloos, onbewust over de weg die hij aflegde, in een bepaalde richting werd gestuwd opdat hij uitkomen zou waar hij uitkomen moest en zich bevinden zou op het punt waar hij zich thans spiritueel bevindt.
Hij weet ook dat zijn spirituele ingesteldheid sterk bepalend is geweest voor de omstandigheden waarin zijn leven zich voltrokken heeft. Pas achteraf weten we wanneer we te onachtzaam zijn geweest voor wat er zich mogelijks kon afspelen.
Enkel een boek schrijven is de rode draad in zijn leven geweest. En hij is er niet in geslaagd na tal van pogingen. Nu  voelt hij zich  haperend en matig machteloos. Al weet hij ook - maar het duurde lang voor hij het beseft heeft - dat één geschreven boek evenmin een oplossing biedt.

Waarom zou hij zich dan losgeslagen voelen

24-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En toch zullen we opstaan

en opengerukt de geest in ons

om creatief te zijn  in woorden en gedachten.

Dit wordt alsdan van de aarde het grote gebaar:

de meidoorn in één nacht wit geworden

als met late sneeuw bedekt,  zoals Eliot het wist.

En  wij  ondergedompeld erin om ook

meidoorn te zijn en open te barsten,

meeldraad en stamper met  stuifmeel bestoven

klimopranken omheen de nucleus.

Verbazing echter is geen deel van ons.

Ik kon evengoed  dit gedicht niet geschreven hebben. Het ontstond zo maar om later - maar wat of wanneer is later? - te herwerken, zinnen te verwerpen en andere eraan toe te voegen of met de woorden ervan, nieuwe ideeën te verkondigen, vergetend misschien, zoals het zo dikwijls gebeurde dat het hier poëzie betreft en geen filosofische ontboezeming. Maar wat geschreven is blijft geschreven, ik ben er nog immer meester over, kan het weghalen met een ruk of opschroeven met weinig zeggende woorden, maar voorlopig is het er en zal het voorlopig zo blijven.

23-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ontkom aan niets als ik in mijn dagboeken ga bladeren.

Zo vind ik een ingekleefd artikel terug uit L’ Express van 29 juli 1983, onder de titel, ‘Univers - Les nouvelles Frontières’:

‘Jamais dans l’histoire de l’humanité, il n’y a eu autant de savants à l’écoute de l’univers. Et leurs moissons célestes nous confrontent à un cosmos vertigineux, qui aurait peut-être été programmé pour finalement produire l’homme’. 

Ik  schreef dit reeds, ik vertelde reeds, in een van mijn voorgaande blogs – alhoewel misschien geschreven met een vraagteken - dat alles erop wees dat de mens het einddoel was van de Kosmos maar dat we altijd nog een stap verder moeten want het is nog niet de mens van nu, die het eindproduct is. De mens van nu is slechts een schakel naar een homo sapiens-sapiens-sapiens,  meer en meer geest ‘wordende’ dan materie.

Ik weet dat dit een gewaagde vooropstelling is, maar het leven, zoals het zich ontrolt aan onze ogen, waarbij we dieper en dieper doordringen tot de kern van wat amper nog materie kan genoemd worden, wijst in deze richting.

En ik ga te rade bij Fritjof Capra in zijn ‘Tao of Physics’- het wordt eern lange blog terug – 

‘In atomic physics we are in fact also confronted with a problem for which no answer can be found because matter at the subatomic level does not react as we are used to. In my very poor (sic) opinion this is only because subatomic matter does not exist but should be called ‘ matter-spirit’ – naar aanleiding van het Higgs-deeltje heb ik ook zo iets reeds geschreven in mijn voorgaande blogs - or the matter of the spirit. I think that at the said level spirit becomes visible or observable. And being spirit the particle decides itself (himself) if it will be observable at all or in what form (in wave or particle). I don’t know this for sure and I surely can’t prove it but I only can guess this phenomenon by intuition. 

Deze idee was dus van 1983 af in mij aan het broeden: the matter of the spirit, of de geest die zichtbaar wordt als materie en daarenboven ‘zelf’ beslist onder welke vorm Hij of Het of Zij gezien wil worden. Ik kan dit absoluut niet, evenmin als Capra bewijzen, maar het is een logisch gevolg.

Ik heb dit altijd aldus intuïtief aangevoeld als een zekerheid is of ik het nu al neergeschreven heb of niet. Echter indien deze guess van Capra juist zou zijn dan is het ook zo dat dit particle geest, de kleinste bouwsteen is en dat alles, ook het ontstaan van het Universum, gezien moet worden met als vertrekpunt dit particle geest.

En kan ik besluiten dat, herleid tot zijn minimaalste materieel aspect de materie geest is, en verder denkend dat er in feite enkel geest is en nog verder, dat het ganse Universum één grote massa Geest is. 

Als ik dit schrijf op deze zondagmorgen - en het straks inlog - ben ik er me van bewust dat ik geen dagbladartikel schrijf, geen tekst om in om het even welke roman op te nemen. Trouwens niemand hoeft dit te lezen, je mag het gewoonweg overslaan met zijn Franse en Engelse citaten. Maar het is typerend voor de mens die ik was en gebleven ben. 

Ik weet ook dat enkel wat ik schreef overblijven zal als ik er niet meer ben.

22-09-2013, 11:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als hij vroeger - nu al jaren terug - onder de bomen van wat een immens bos moet geweest zijn, elke zondag, precies op hetzelfde uur, met een paar vrienden eenzelfde weg al joggend aflegde, dan wist  hij, denkend aan Teilhard de Chardin, dat dit lopen sa messe sur le monde, was.

Vandaag wandelt hij onder dezelfde bomen, langs dezelfde wegen en weet hij in het suizen van de wind, in het strakke licht van de voormiddag, in de roerloosheid van de natuur dat hij hier omringd is door de meest prangende, de meest essentiële krachten van de natuur, haar beweging naar buiten en haar beweging naar binnen: de bladeren die vergelen en de sappen die terug glijden naar de diepste wortels.

De spanning die er van uitgaat en zijn weerslag heeft op de mens die er, bewust van zijn kosmische binding, doorheen wandelt, maakt deel uit van de essentie van ons bestaan.

Hij waagt het te denken dat het dit fenomenale is dat te interpreteren is, elk op zijn manier, elk met zijn ingesteldheid, zich plaatsend, zoals hij onlangs ergens las,  entre le ciel et la terre dans une vision cosmique de la création.

Een visie die opgesomd ligt in onze eerste kathedralen, in hun structuur en hun ruimtelijke ordening of het onzichtbare verwoord door het zichtbare, in een verbondenheid met het kosmische dat onze herkomst en onze bestemming is en blijft, of het eeuwige van de onsterfelijke geest waaruit we allen zijn opgestaan, de ene meer bewust ervan dan de andere.

21-09-2013, 11:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gedicht gedacht,

niet als Octavio Paz

waar beelden de ideeën zijn,

metaforen overal.

Ik niet geschreven wat ik dacht,

uit schuchterheid

mijn poëzie bedekt.

Nood hebben te bestaan,

poëet te zijn

noch min noch meer,

angstvallig woorden

bij elkaar gebracht,

een leven lang,

om nergens uit te komen.

Gedicht gedacht,

het morgenlicht gestild,

je honger,

zinnen uit de doos gehaald,

her-opgetuigd

te onvoldoende echter

te mateloos.

Gedicht gedacht,

maar niet geschreven

omdat woorden te meertalig zijn

om te begrijpen en te omvatten,

dan maar neergelegd naast mij,

in het bed of op de tafel,

onverrichterzake.

Het had gekund dat je Octavio Paz

niet zou gelezen hebben,

achtergelaten in de achtertuin

maar nu begrepen,

hij niet na te volgen

omdat te overweldigend.

Er is zoveel om te verzwijgen,

dan maar gedicht gedacht,

niet uitgebracht.

Matigheid is soms de regel.

20-09-2013, 11:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Niets staat vast, alleen dat de structuur van atoom, elektron, Higgs deeltje en alle andere deeltjes, en de onvoorstelbare oneindigheid van de Kosmos, dat dit alles in zijn totaliteit ‘van in elkaar verweven zijn’, onvatbaar is, niet in te denken is, niet te ontcijferen is, omdat er altijd een alles overtreffend, alles omgrijpend Element on-decodeerbaar blijven zal. 

En dit alles is te vatten in één grote massale beweging, de uiterlijke eigenschap ervan. Maar het kan niet, dat de totaliteit van de totaliteit ervan, geen alles omvattende eenheid zou kennen het Element dat leiding geeft, dat alles houdt in één hand, in één punt, één centraal alles omgrijpend punt.

Wij zijn deel én van de zichtbare Kosmos én evenzeer van de onzichtbare Kosmos, die het zijnde is en zoals dit zijnde IS, is ook het minuscuul deeltje ervan dat we zijn. We zijn zoals de Kosmos is, bewegend naar buiten en naar binnen. 

Welke zekerheid hebben we dan, dat wat binnen in onze geest gebeurt  en bestaat, het deeltje dat we bij de geboorte en erna ontleend hebben aan wat bestaat in de Geest, de Spirit van dat nimmer te begrijpen – gelukkig maar – Element in de Kosmos, afgebroken zal worden met de dood, van ons en verdwijnen zal in het Niets als dit Niets het ‘on-ontcijferbare IS.  

Dit is wat ik te zeggen heb vandaag. Een vreemd gedicht in proza opgetekend, komende uit onze immer zoekende geest die tracht de buitenste randen van ons bestaan hier op aarde af te tasten.
Meer is het niet, al hebben we de hoop  dat, als ons leven hier wordt afgebroken,  het innerlijke van ons, de geest van ons, niet zal worden opgelost, maar terug zal worden opgenomen in het ‘Ondecodeerbare’.

19-09-2013, 12:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

En als hij buiten komt voor het eerst sinds lang, het eekhoorntje dat wegspringt voor hem, als hij naar de brievenbus gaat, hopende op een brief komende van om het even wie uit het gewelf van de dagen, duikt in zijn gedachten de allerlaatste regel op - voor mij de allerbelangrijkste - van Dante’s Paradiso: L’Amor che move il sole e l’altre stelle. En blijf ik me de vraag stellen, hoe ik het woord Amor begrijpen moet. Is het de Liefde (van God) die het Heelal in beweging houdt, of is het de innerlijke Kracht in het Universum aanwezig die alles levend en bewegend houdt?  

Binnen terug, neergelegen, wil hij deze idee van Dante gebruiken voor de woorden die gedrukt moeten worden op zijn afscheidsprentje dat bij het buitengaan door vrienden en kennissen zal worden meegenomen en misschien wel een tijdje bewaard. Een tekst waarin hij duidelijk zijn geloof in het eeuwigheidsbeginsel van de geest neerschrijven wil. In de morgen van een nieuwe dag zal hij schrijven: 

'Geboren uit de geest ben ik teruggeroepen naar de eeuwigheid van de geest, ai-je rendu à son Propriétaire l’esprit qui fut mis à ma disposition. Ik voel me er goed bij. Ik ben nu los van alle pijnen, alle zorgen. Ik ben nu terug in en vermengd met Hem, die de zon en de andere sterren in beweging houdt. Maar wie die “Hem” is kan ik niet omschrijven, wel weet ik dat Hij IS dat Hij bewegend is, dat Hij immer ende immer bewegend is, zo naar binnen als naar buiten'.

Het is maar een vluchtige idee, hij zal die nog wel wijzigen in de komende dagen, hij zal er nog wel aan denken en erin de zinnen verwerken die hij  – was het in juli of augustus ? – in enkele van zijn blogs heeft neergeschreven.

18-09-2013, 07:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een blog is van het ogenblik. Is het opvangen van tal van woorden die je begroeten zodra je neerzit voor je klavier, zoals een pianist  die de eerste noten gaat spelen waaruit zijn sonate groeien zal.

Waarom hij het doet, waarom hij verder reikt dan die eerste noten is van de geest in hem, in ons, is van wat in onze genen aanwezig is van de kosmos: beweging die evolutie is en evolutie maar steeds meer, steeds anders, steeds gewaagder en steeds in de richting van de waarheid die we wellicht nimmer bereiken zullen: 

Ever learning and never be able to come to the knowledge of the truth,

lees ik in de King James’Bible van 1611, (2 Timothy: 3, 7.) 

- En het is de King James’ Bible die naast mij ligt omdat Steinbeck in zijn ‘East of Eden’ me wees op het bestaan ervan. Ondertussen is Steinbeck al lang vergeten maar niet de Bijbel, die zal nog wel een tijd meegaan. Maar dit terloops. 

Wat ik echter zeggen wilde is dat het uit de zucht der bomen is boven en omheen mij, uit de aarde, uit de wolken erover en de wind die van de zee komt, uit alle, maar dan ook alle omstandigheden die van uiteenlopende aard kunnen zijn en dan ook, en niet in het minst, uit de drang, de je bezittende, blijvend aandringende drang in jou - zelfs met de pijn (nog steeds) in je rechterhand - te schrijven wat je te schrijven hebt. Je acte de présence in deze wereld, waar je eigenlijk niet veel meer met te maken hebt, noch met deze van vandaag, noch met deze van morgen. 

Wachtende elke morgen en hopende elke morgen, elk ogenblik van de dag en de nacht, op het ontwaken van je geest van voorheen.

17-09-2013, 09:46 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb mijn lichaam niet in de hand, het regeert over mij en belet me te schrijven wat ik zou wensen te schrijven maar dat niet komt. De woorden zitten verscholen achter een donkere muur. Ik kan ze niet bereiken. Ik wacht op het weinige dat komt, voldoende om te zeggen dat ik er nog ben, dat ik nog zeggingskracht heb.

De laatste dagen, en nog, overheerste me de inhoud van een boek, ook Octavio Paz liet een dichtregel na, Deze komt vooraan in zijn ‘Piedra del sol’ en wordt achteraan herhaald. Hij doet me denken aan de Leie, die me altijd respect inboezemde omwille van de vele schrijvers die er hadden gestaan, omwille van de vele schilders. Ik zat er ooit met de zoon van Saverijs die me het landschap beschreef zoals hij het schilderen wou, maar hij beperkte zich tot de paarden, de jockeys en de hoeden van de dames op de Waregemse koersen. Ik stond er praktisch elke zondagmorgen, op hetzelfde uur met een goede vriend, aan een bocht van de Leie waar we langs jogden, we keken er naar de reiger die bijna even trouw er op post was.

Maar ik moet je nog die zin van Paz die door Laurens Vancrevel als volgt werd vertaald:

‘Een loop van een rivier die slingert,

voortschrijdt, terugwijkt, overstag gaat

en immer aankomt:

een rustig voortgaan…’

En Octavio Paz:

Un caminar de rio que se curva,

avanza, retrocede, da un rodeo,

y llega siempre :

un caminar tranquilo…

Het is maandag vandaag, ik weet niet wat de dag brengen zal. Ik zou een veertigtal gedichten willen bundelen, maar slaag ik er in, vandaag of morgen?

16-09-2013, 06:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf je elke dag, in gedachten, zonder één woord uit te brengen.

Je boek ligt naast mij in de duisternis van de nacht. Ik betast het. Ik voel de koele gladheid van de kaft tegen mijn gloeiende handpalm, het is een kloppend hart, een rode gloed van woorden die zich in mij hebben vast gehecht en zich mengen met mijn bruisend bloed.

Het ligt in mijn nabijheid in de dag. Een levend iets, een aanwezigheid, een gezel.  Ik verlies me erin. Ik volg hem waar hij gaat, waar hij staat, groot in al zijn doen en laten. Hij is deel van mij geworden. een onbekende is gegroeid in mij, een Hertmans die ook de grootvader is waar hij over schrijft, onverbloemd, maar zo stevig, zo alles gevend, zo helder en zo teder.

Het is geen boek over een overledene, het is een boek over een levende.

Ik lees niet wat anderen erover schrijven, heb er niet de minste nood aan. Ik weet dat het een groot literair document is. Enig, origineel en verbijsterend geschreven, zoals alleen Hertmans het kan: ‘Oorlog en Terpentijn’ (De Bezige Bij, Amsterdam, 2013) ik ,kreeg het als geschenk van een vriend, een trouwe lezer van mijn blogs.

15-09-2013, 11:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

In het ziekenhuis trachtte ik Octavio Paz te lezen. Zijn dichtbundel ‘Zonnesteen’ ‘Piedra del Sol’(Meulenhoff 1974), een tweetalige dichtbundel die ik gemakkelijk in de hand kon houden. Ik besloot eruit, met het Spaans dat ik kon, dat poëzie niet te vertalen is, maar de Nederlandse goede vertaling van Laurens Vancrevel, hielp me de schoonheid van Paz’ enorm rijke woordenschat te bewonderen. Heb er zelfs een paar zinnen aan overgehouden die ik later kan gebruiken, bij mijn hopelijk, volgend gedicht over de Leie.

Thuis heb ik Hertmans gelezen. Flarden van zijn boek drijven in mij, Ik sta met hem aan de brug van Tervaete in de IJzervlakte. Hertmans beschrijft dit meesterlijk, haarfijn zoals zijn grootvader schilderde.

Ik heb naast het bedevaartsoord Oostakker, een plaats gemeen met hem. Ik ook liep rond in ‘De Pluim’ op de Vrijdagsmarkt om er etsplaten, inkt en andere zaken zoals ijzerperchloride te kopen. Ik stond regelmatig precies daar waar hij moet gestaan hebben om zijn aankoop te betalen. Ik zie hem dan zoals hij zich geschilderd heeft op pagina 331van ‘Oorlog en Terpentijn’. Een statig man, zoals ik me zie in hem, maar ouder.

14-09-2013, 11:32 geschreven door Ugo d'Oorde