Er was een tijd dat ik mijn dag vulde met Dante en zijn Divina Commedia, en de tijd dat ik hem een brief schreef: 

Carissimo Dante, 

De wijde, open haard is de ziel van de kamer waar ik je Inferno lees. Ik ben er omgeven met de Luikse bollenkast, de oude sofa en de zetels, de zware eiken tafel vol met boeken over je werken, aan de muren hangen wat oude schilderijen en zijn er de rekken boeken. en ook, en het verbaast je misschien, op de vensterbank liggen de wondere stenen die ik raapte in de bergen.

Dit alles, en de eenzame ligging van de woning in de nabijheid van een uitgestrekt bos – la tua selva - vormt en voedt mijn geestelijk landschap waar jij in optreedt en waar aan je woorden een volume wordt gegeven waarin mijn adem zich mengt met die van jou.

Zo maakt de woonkamer deel uit van wat ik ben en word en is ze bepalend voor hoe ik je terzinen lees en wat ik er over schrijf en vooral bepalend voor het gevoel dat het me geeft, samen met jou, jij toekijkend in de donkere hoek van de kamer, te herlezen hoe je in verzen, je gedurfde pelgrimstocht door de Hel beschrijft.  

Ik schrijf je deze brief opdat je weten zou in welk oord en in welke omstandigheden je Commedia is terecht gekomen, je oorspronkelijke Italiaanse versie en ernaast, want je Italiaans evolueerde ondertussen, een drietal vertalingen die me helpen moeten de zin van je woorden beter te begrijpen.

En geloof me ik heb deze kamer broodnodig, om te volbrengen wat ik me voorgenomen heb, ze werkt aanmoedigend en inspirerend. Ze heeft de inhoud, de soberheid en het antieke, elementen die ik vermoed aanwezig te zijn geweest als jij aan het schrijven waart.

Al wat ik zeg of schrijf is aldus doordrongen van deze kamer en ik denk wel dat, vooraleer ik de laatste van je honderd canti van je Inferno zal verwerkt hebben, ik deze kamer in deze woning en het donkere woud ernaast, meermaals zal opgeroepen hebben.

Er is ook op de tafel mijn pc – je kent dit wel ondertussen - waarop ik het grootste deel van mijn woorden - sommige eerst in klad neergeschreven, het klad herdenkend en herwerkend, andere rechtstreeks - overneem.

IK zeg je ook nog dat je mijn leven grondig gewijzigd hebt, dat ik nu twee levens heb, een alledaags leven vol materiele gedragingen en mijn leven met jou, hier in de intimiteit en het eeuwenoude van deze kamer. Je woorden, hoe vreselijk ook, herleven in mijn woorden zo helpe me de Muze die jou gezelschap heeft gehouden. Sta me bij haar te roepen als het te moeilijk wordt voor mij.




Het werd na drie, vier pogingen een bundel van driehonderd pagina’s, die als ik het waag hem te heropenen dringend zou moeten herwerkt worden, herleid tot honderdvijftig en eraan toegevoegd zijn Purgatorio en zijn Paradiso. Pas dan zou ik mogen tevreden zijn over het gepresteerde. Pas dan zou Dante me niet meer komen opzoeken in mijn slaap of op zijn plaats naast de haard. Niet eerder.

14-05-2013, 00:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ze speelde die avond, achteloos,

haar vingers aan de toets verloren,

wisten van wie het componeren was,

van wie het in elkaar verweven van ranken

en voluten was, het onomwonden teken

van haar innige intimiteit met Bach.

De oude kloosterruimte overspoeld

met bloesems, naar boven, naar beneden. 

En hoe witte parels over donkere tegels

opgesprongen, uitgebold,

of geest op geest geënt, een overgang

van eeuwen meegeluisterd,

en gekluisterd in de balken, vlinders

uitgedroogd in spinnenwebben.

Wie hoorde hoe de klanken spraken,

het onvermogen te stijgen nog, al wilden we,

al wilden allen die er waren. Om mogelijk

dichter nog te komen, al waren we al dicht.

Die avond heeft ze Bach gespeeld,

overrompeling van regenbogen,

verwondering te leven en het leven

uit te schrijven in runentekens,

niet meer wetende hoe Bach de klanken was. 

13-05-2013, 05:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij ontmoette haar in de dreef naar het landgoed, een plaats waar hij haar nooit had verwacht. Ze kwam naar hem toe gereden, zo maar alsof ze in een droom naar hem toekwam, een nog jonge vrouw, haar witte sjaal als een vaandel achter haar en hij herkende haar van ver. En toen ze dichtbij was haar gelaat, haar verwondering, haar glimlach. En stond ze voor hem, met haar fiets aan de hand, zo plots dat hij haar raken kon.

Geuren als van lindebloesems over haar en een zin uit een of ander  gedicht viel hem te binnen: ‘de linde droop in haar haar’.  

Een paar dagen terug stond hij ook voor haar in haar boekhandel en kon hij haar raken ook toen ze ‘Le Passage d’un Homme’ in een papier wikkelde en hij zag hoe haar smalle vingers de verpakking dicht maakte met een klever met een pluim er op en een naam in gouden letters. 

‘Je hier te ontmoeten en niet tussen boeken’  zegde hij en hij keek haar aan zoals hij haar hebben wou, met enkele ragfijne haren die losgekomen waren, draden van goud in het licht, bewegend.

‘Verbazend’, zegde ze, ‘of stond het geschreven in het boek van de Heer waar je het over had en wist je het dat we elkaar hier zouden ontmoeten?’.

‘Ik ontmoet je ook graag tussen je boeken – hij kende niet haar voornaam maar het zal wel Beatrice geweest zijn - maar hier is het duidelijk anders, hier zijn er de geuren van de linden in bloesem, zijn er de vlinders en de eksters, hier is er het wijde land, de velden van mijn jeugd en hier bloei ik open, ben ik een ander mens, gevaarlijker dan tussen de boeken van jou’.

‘Gevaarlijker?’

‘Enkel wat de liefde betreft’, zegde hij. 

‘Heb het altijd gedacht dat je een dromer waart’, zegde ze. ‘als je binnen kwam dacht ik de dromer is daar, hij zal me vragen of de sonate van Scarlatti is, en ook zag ik het op de wijze waarop je de boeken nam en bekeek, het was alsof je ze streelde.’

‘Misschien als ik bij jou in de winkel sta, maar hier is het anders, hier is er de openheid, hier is veel mogelijk.’

‘Hoe?’ zegde ze, ‘wat bedoel je?

‘Dat ik liever hier sta met jou, hier onder de bomen, dan tussen je boeken’.

Ze keek hem aan, een blik waarin hij diep kijken kon.

‘Hier te staan met jou, jij met je fiets, ik met mijn eenzaamheid, geeft me een heerlijk gevoel. Hier ben je niet de vrouw die me Doubrovsky aanbeval, dit is hier het eiland van de irrealiteit in het midden van de realiteit.’

Hij stond nu heel dicht bij haar, een vinger af van haar: geest hakend in haar geest.

‘Het is een vreemd land’, zegde hij, ‘een vreemd gebeuren.’

‘Hoe vreemd?’, vroeg ze.

‘Ik denk aan Kafka’, zegde hij.

‘Aan Kafka?’

‘Hij schrijft het in zijn dagboek. Hij was verliefd op een meisje en zij was verliefd op hem, maar hij dacht dat hij niet in staat was lief te hebben en toen zag hij haar met een andere die gebruik maakte van haar en haar kuste ‘.

‘En?’, vroeg ze.

‘En Kafka schreef dat het was alsof hij de lucht was langs waar hun lippen zich ontmoetten’.

‘Dit is duidelijk Kafka, het ontroert me’.

‘De zin heeft me altijd ontroerd’, zegde hij. 

‘En jij’, zegde ze ‘hebt me altijd geraakt als je binnenkwam’.

‘Omdat ik je kuste’ zegde hij, omdat ik de lucht kuste die tussen ons was en jij, langs de lucht tussen ons, de kus op je lippen voelde’.

Ze wou antwoorden, maar hij schudde het hoofd.

‘Laat het’ zegde hij.

‘Maar het boek van Doubrovsky al is het goed geschreven, is niet veel zaaks’.

‘Breng het terug’, zegde ze, ‘dan voel ik je kus zoals niemand me ooit kuste.’

‘Ik breng het terug, heb er niets in onderlijnd.’

‘En leg iets klaar voor mij van Stefan Hertmans, gedichten van hem, zijn essays bezit ik’, en hij raakte even haar hand, even maar, even maar haar hand.

Van Stefan Hertmans?’,  vroeg ze.

‘Ja, ik heb hem beloofd dat ik hem zou lezen. Maar gedichten van Paul Auster zijn ook goed’.

‘Wanneer’ wou ze vragen maar ze brak haar zin af.

‘Het is een grote eigenschap van het toeval je hier te ontmoeten’, zegde ze.

‘Toeval was het niet, het was een afspraak die voor ons gemaakt was. Deze was nodig.

Onder geliefden, dacht hij nog toen ze wegreed van hem, die we zouden kunnen zijn, maar toch niet zullen zijn.  

E ‘l pensamento in sogno trasmutai [1]

12-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is niet één dag dat je vrij bent, niet één dag die je kunt laten voorbijgaan zonder te schrijven, niet één adempauze, want daarna komt er een tweede pauze en een derde en je bent hopeloos uit je ritme. Ik heb het dikwijls meegemaakt met mijn dagboek. Maar met mijn blog waag ik het niet eraan te denken een dag over te slaan.
Dit is het eerste waaraan ik dacht toen ik aan mijn blog begon. Maar nu is er ook het gevoel iets gemist te hebben; voor het eerst niet aanwezig geweest te zijn waar je had willen/moeten zijn en het knaagt aan jou. Je enig excuus was je verkoudheid, je hoestbuien en de vermoeidheid die telkens opkomt in de namiddag, maar was dit voldoende om niet te gaan?

Gisteren waart je met de familie samen en iedereen was begaan met jou. Enkele jaren geleden waart jij het die alles regelde en begaan waart met hen. En het overkomt je nu – en het was ook de eerste maal dat je er aan dacht – dat je daar zit als een soort peetvader. Iedereen is druk doende om je heen en jij zit daar in de beste zetel en op de beste plaats. Je laat alles begaan, je hebt geen enkel initiatief nog te nemen en je weet dat je raad, als je die zou willen mede delen overbodig is. Je leven is geleefd. Je bent de zorg geworden waar je te gast bent, en als het in de familie, bij de kinderen, oud en groot en jong en klein is, heb je alleen nog vragen en zit je daar, luisterend en wegdromend, als in de veilige warmte van een cocon. Je waart je er nog niet van bewust, tot het gisteren, bij het huiswaarts keren, in de wagen doordrong tot jou: jij als peetvader.  

11-05-2013, 01:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Te ontwaken met ‘Klara’ en binnen te stappen, in i pini di Roma, de pijnbomen van Respighi, de ruisende, zingende pijnbomen van Rome. Ik weet weinig over Respighi, maar hij zat, zoals ik, voor zijn klavier, luisterend naar het geruis van de wind, de inspirerende wind, in de bomen, niet om het even welke wind maar een wind die Respighi inspireerde.

De bomen voor mijn raam zijn als boom te hoog opgegroeid, te dicht in elkaar gegroeid, ze vormen een haag van bijna twintig meter hoog. Wat erger is ze blokkeren des nachts, mijn zicht op het schuiven van de sterren en de planeten, wat voor mij nog erger is dan het opvangen van het licht van de morgenzon.

Gelukkig leef ik ruim, nu ik terug op aarde ben, en dit na mijn opstijgen van de vorige dagen: er is de wereld van de muziek, en de wereld van het woord en het is in deze laatste waar ik me elke dag het langst ophoud.

Vandaag ook was de morgen vol beloften, al is er nog steeds, ondanks de Avelox - een antibiotica - die ik slik, die vervelende verkoudheid die niet wijken wil. Ik dacht iets te schrijven over een boek van Hemingway dat nooit uit mijn gedachten is geweest omwille van een gedicht van John Donne dat Hemingway erin opnam. Maar in de loop van de dag heb ik ook nog getracht van enkele foto’s te maken die me in de war hebben gebracht en ‘For whom the bell tolls’ is blijven liggen voor een andere dag. Hopelijk is hij er morgen nog, of komt hij terug op een ander ogenblik als ik ga neerzitten voor het klavier, zoals Respighi in zijn grote dagen.

Maar spelen doen we beiden, soms heel ernstig, hij met klanken, ik met woorden. Het verschil tussen muziek en woord is heel klein, wat overeind blijft op het einde van de dag, komt uit de ongrijpbare, onverklaarbare geest die in de bomen drijft, over de velden, de stromen en de zeeën, over de bergen, over de steden, de dorpen. Geest is alom aanwezig, zoals het ruisen van de wind in de bomen waar ik woon.

10-05-2013, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Want de religieuze mens is hij die achter deze zintuiglijke waarneembare wereld, een hogere geestelijke realiteit, een werkzame aanwezigheid vermoedt, die hij zal trachten te begrijpen, ook al weet hij dat hij haar nooit volkomen zal omvatten, en met wie hij zich vereenzelvigen wil, al blijft hij zich bewust van zijn onmacht en begrenzing’.
Dit zijn de woorden die Gérard Bodifée[1] ging halen bij Max Wildiers, en ook:

Dat de natuurwetenschappen bezig zijn heel ons wereldbeeld te veranderen en dat de stille revolutie die thans gaande is, juist in de natuurwetenschappen haar vertrekpunt heeft.

Christian de Duve was ook die mening toegedaan. Als ik zijn boek lees en dan vooral waar hij het heeft over God – ik denk dat hij dacht aan een figuur als God als hij sprak over l’Ultime réalité – dan was hij een religieus mens.

De Duve zegt ook - of is het Wildiers die het zegt? – ‘nous commençons à avoir une idée de ce qui se cache derrière des entités telles que le cosmos, la matière, la vie et la pensée… Même si cette explication est loin d’être terminée, rares sont ceux qui doutent qu’elle soit en train de nous rapprocher de la réalité derrière les apparences.
En verder: ‘het religieus gevoel beantwoordt een authentieke nood in de mens. Het is de uitdrukking van onze verwondering, onze verlangens en onze verwachtingen. We moeten de klederen waarmee we dit religieus gevoel omhangen wijzigen. Maar we moeten deze gevoelens niet schrappen of niet verstikken. De toute façon, nous en sommes probablement incapables’. 

Ik overloop hier niet het volledige boek van Christian de Duve. Ik wil er nog slechts een zin uit halen die ik enorm belangrijk vind:

‘L’Univers a donné la vie et la pensée. Par conséquent, il a dû les avoir potentiellement depuis le Big Bang’. 

Ik, die me iets meer mag permitteren dan de Duve, wens er zelfs aan toe te voegen dat het Universum er is omwille van de gedachte, omwille van de geest in de mens. Had de geest van de mens er niet geweest er ware ook geen Universum geweest of in elk geval niemand zou het geweten hebben.

En voor mij is dit een belangrijke vaststelling, de belangrijkste van al wat ik ooit geschreven heb of nog schrijven zal.

09-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Christian de Duve stapte uit het leven, hij was 95. Hij was gevallen en kon alleen niet opstaan. Hij vond dat hij genoeg geleefd had. In elk geval de beslissing, onverwijld de dood in te gaan is niet aan iedereen gegeven. Er is voorzeker heel wat moed en beslissingskracht toe nodig. Het te denken, tot daar nog, allen denken we er wel eens aan, maar de dag uit te kiezen en de idee uit te voeren en, gelukkig te zijn de wereld te verlaten, is alleen aan sterke karakters gegeven.

Hij zou gezegd hebben  - aldus het artikel in De Standaard – ‘dat hij niet geloofde dat er na de dood nog iets volgt: ‘Als ik verdwijn zal ik verdwenen zijn. Dan is er niets meer.’ 

Wat dit betreft, je vergiste je, je vergiste je schromelijk. Het feit dat ik hier een gesprek heb met je gedachten die je etaleerde aan de mensheid in je ‘A l’écoute du Vivant’ is er het bewijs van.

Ik heb je enkel gekend via je woorden, via je geest, en dit blijft zo. En zo lang ik er zal zijn en je wijze woorden indachtig zal zijn, blijft je geest levend. Je dood, Christian de Duve, is het begin van een nieuw leven, je zult nooit zo levend zijn geweest als de komende dagen als velen teruggrijpen zullen naar wat je schreef en (terug) ontdekken wie je waart.

Je voorzag dat de Apocalyps op ons afkomt als het zo verder gaat met de wereld. Ik weet niet of je toen gedacht hebt aan de dreiging van zij die hier rondlopen - en dichter en talrijker op ons afkomen - die geloven dat er maar één God is en dat hij 'akbar' is, dat hij de grootste is. Of course als er maar één is. Maar jij, als mens van de wetenschap zult wel andere dingen op ons hebben zien afkomen die de wortels van de Apocalyps in zich dragen.

Ik herlas de door mij, tien jaar geleden, met potlood onderlijnde teksten, in je hoofdstuk: ‘Et Dieu dans tout cela?’, en als ik naga wat ik de laatste tijd hierover in mijn blogs heb geschreven, dan lig ik op een zelfde lijn met jou. Niet dat ik je overgenomen heb, maar ik ben uitgekomen waar jij bent uitgekomen. Maar ook een stap nog verder gegaan, ik heb Jean Guitton gevolgd die schrijft dat ‘l’esprit et la matière forment une seule et même réalité’ (Dieu et la Science), maar dat zal ook wel een idee van jou geweest zijn. En ik herneem hier die schitterende laatste zin uit dat boek van jou: 

Exceptionnellement, je me suis senti proche de quelque chose d’ineffable, totalement mystérieux mais réel, du moins pour moi, une entité qu’à défaut d’un meilleur terme, j’appelle ‘l’Ultime Réalité’. 

L’Ultime Réalité, deze van ons allen, waar jij nu bent heen gegaan, meer levend dan ooit.

08-05-2013, 04:39 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat doe ik met de blogs die ik schreef in 2012. Laat ik die zoals ze zijn, opgeslagen op mijn laptop of PC, of doe ik de moeite deze te herlezen, op te kuisen en te laten bundelen op een eenvoudige wijze; laat ik ze los en dwarrelen ze weg lijk bladeren in de herfst of red ik ze van de ondergang?

Mijn woorden werden in omloop gebracht, verdienen ze meer dan een vluchtige verschijning en is het nodig/wenselijk ze een langer leven dan de bladeren in de herfst mee te geven?

De wereld zwijgt als ik de vraag stel. Ik zelf weet niet wat het me kosten zal aan tijd en inspanning indien ik eraan beginnen zou mijn blogs van 2010 tot einde 2012 te herzien en te bundelen, al was het maar voor de kinderen en nu ook al, voor de achterkleinkinderen.

Van hen alleen zou ik durven verwachten, dat ze later, als de tijd er voor gekomen is, de essentie van wat ik schreef hernemen zouden in hun geschriften, zoals ik verneem van een groot schrijver van bij ons dat hij het dagboek van zijn grootvader, frontsoldaat in 1914-18, heeft te boek gesteld onder een veelzeggende titel die verwijst naar wat achter blijft van een passage in zijn grootvaders leven. 

Of, want er is geen alternatief, laat ik de woorden die geschreven staan aan hun lot over, of ze nu worden opgehemeld na mij of vergaan in het stof, wat belang zal het hebben, ze zijn gedacht geworden en in woorden omgezet, ze leven in mijn elektronen die andere elektronen zullen ontmoeten en bevruchten, ze zijn onsterfelijk als elektronen van de band geest die om de aarde zweeft, niets gaat verloren.

Misschien, zal gezegd worden dat ik te ver vooruit liep op mijn tijd, misschien dat ik rondliep als een verlichte, maar duidelijk in de duisternis bleef.  Ikzelf zal het nimmer weten.

Al weet je maar nooit waar gedachten, meegenomen door de wind, terecht kunnen komen?

Ik las vandaag dat Nobelprijswinnaar (jonkheer) Christian de Duve uit het leven is gestapt. Hij was 95 en op de sukkel, alhoewel zijn autobiografie ‘Sept vies dans une’ net verschenen was bij de uitgeverij Odile Jacob.

Ik bezit van hem ‘A l’écoute du vivant’(Odile Jacob, 2002). Ik zie nu dat ik op het einde van zijn boek - dat ik las in 2003 - in potlood heb toegevoegd: ‘Document honnête d’une grande valeur scientifique et visionnaire. Je m’y retrouve à 100%, surtout lorsqu’il dit qu’il faut dématérialiser la matière (p.356) et que les réligions doivent se débarasser de leurs croyances mythiques, mais en conservant intact le sens du sacré. 

07-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurde ooit, lang geleden, dat de schrijver van het Boek ‘Genesis’, duidelijk in een goede dag zijnde, in onuitwisbare inkt  zijn drie eerste woorden neerzette: bereshit bara elohim. Waarmee hij op een duidelijke wijze stelde dat het Elohim was die alles geschapen had.

Hij formuleerde dit in wondere conventionele tekens die door ingewijden konden begrepen worden en in andere talen en tekens omgezet. Zo werd bereshit bara elohim omschreven als in den beginne schiep God. Wat Hij schiep werd het Universum, het zichtbare, Hijzelf was en bleef onzichtbaar in het zichtbare.

Een andere schrijver, een oosterse filosoof, ging een stap verder en hij schreef: in den beginne was het Woord. Maar wat of wie het Woord was werd niet gepreciseerd, wel wat het Woord werd.

De tijd, ce grand sculpteur[1] van dingen en van gedachten, schoof andere ideeën binnen, meer precieze formuleringen, namelijk dat het beginnend Universum bestond uit minimale deeltjes die de bouwstenen waren waaruit dit Universum is tot stand gekomen. Maar de vraag of deze minimale deeltjes er waren in den beginne of er niet waren in den beginne blijft nog steeds onbeantwoord.

Waren ze er nog niet, dan werden ze geschapen en ontstonden ze uit het niet. Waren ze er aanwezig in den beginne, dan waren ze er ofwel samen met het Woord, ofwel waren ze de materiële vorm van het Woord. 

Waren ze de materiële vorm van het Woord, dan kon het dat er in den beginne een Universum in potentie was dat het Woord was. En wat meer is, dan waren deze minimale, amper, of zelfs niet waarneembare deeltjes, deeltjes van het Woord.  

Het is, zoals een stelling in het gebied van de mathematica, deze echter kan bewezen worden.

06-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Oud worden en jong blijven, er is geen andere uitweg, iets voor een lijfspreuk, iets om bovenaan elk blad, of beter nog als filigraan binnen het blad neer te zetten. Men zegge het voort, men proclamere het.

Er is een massa energie voor nodig, ook voor de twee oude canada’s in de tuin van mijn gebuur is die energie meer dan nodig om lijk een jong veulen terug te botten, in blad te komen en te bloeien. En het zijn dezelfde krachten die aan het werk zijn bij mij als bij de bomen, komende uit eenzelfde wondere bron. En we zien het met gesloten ogen, het komt in de verste verte niet op bij ons om het als wonderlijk te zien, durven er zelfs niet aan denken – en ik herhaal me en blijf me herhalen – dat die bron goddelijk kan of zelfs moet zijn.

En met ‘goddelijk’ bedoel ik hoegenaamd niet, gebonden aan een God, welke menselijke naam hij ook dragen moge, maar verstrengeld met Iets dat ons overstijgt tot in het onbegrijpbare Punt van het Onbegrijpbare, het meer dan kolossale dat aanwezig is volledig en voltooid in elke atoom.

Er komt een dag voor de mens dat hij er zal van doordrongen zijn, dat de energie in hem, in de natuur, in het ganse Universum en in alle Universa er naast - als die er zouden kunnen zijn – ook aanwezig in het door mij geliefde Higgs deeltje; dat die energie een en dezelfde is, leven gevend, leven bezittend, er zijnde zonder er te zijn, controlerend zonder te controleren.

Dat de mens bewust zal zijn, zo dat hij er zich zelfs geen vragen meer zal over stellen omdat hij méér dan weten zal - zoals de vogels in mijn tuin weten om hun gezang te beginnen, een fractie van tijd voor de zon de horizont  bereikt - dat deze energiebron, zijn oorsprong is en zijn bestemming wordt.

Of het Omegapunt van Teilhard de Chardin, vergeten in het gebazel van de ‘nieuwe elite’, de ‘het-elitaire-in-de-mens’ schuwende massa. 

Dit moest me van het hart, vooral mijn laatste zin

05-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Oud worden of oud zijn, het verschil is niet zo groot tussen ‘het worden’ en ‘het zijn’, maar ‘het worden’ heeft nog perspectief, ‘het zijn’ is een toestand die riskeert faliekant uit te vallen.

Maar mijn grote vriend, Dante Alighieri, wist dit maar al te goed als hij luistert naar de stem van Vergilius die hem duidelijk maakt dat het niet tussen de lakens is, of liggend op de sofa dat je eer en roem verwerft; en mijn even grote vriend van (te) vele jaren terug, Louis Pauwels, wist dit ook als hij het had over wat ‘rater l’aube’ betekende.

Zo laat me verder oud worden zonder oud te zijn, ik voel me er goed bij en wens het zo te houden.

04-05-2013, 06:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

The hand that guides the brush has already caught and executed what floated before the mind at the same moment as the mind began to form it, and in the end the pupil no longer knows which of the two – mind or hand – was  responsable for the work.

Eugen Herrigel:

Het was een vreemde blog die ik gisteren schreef.

Bij het herlezen ervan  vroeg ik me af – zoals Herrigel - of ik wel wist wie de schrijver ervan was? Karel of Ugo of nog een derde, een uitdager, een Auster, een Hertmans, die me beroeren met hun woorden zodat ook ik, een poging doe, hun visie op poëzie die ik met hen delen wil, te volgen.

Ik dacht eraan deze morgen toen ik, verloren in mijn dagboek van de Economist – had twee dagen in te halen – plots na meer dan een uur intens schrijven, geconfronteerd werd met het morgenlicht en met de zin van Louis Pauwels – die ik hier herhaal omdat hij in mij staat gebrand zoals een tatoeage – ‘qui rate les aubes rate sa vie’. (Bel of mail me als je wenst te weten waar je die zin oprapen kunt. Tenminste zo je hem waardig vindt in je spiritueel kraam).

Maar ik had het over poëzie, die vandaag vele wegen uit kan  als ik de recensie open van Luuk Gruwez – het is heel wat geleden dat ik hem nog eens vernoemde – waar hij het heeft over een jonge dichteres, Maria Barnas en haar bundel: ‘Jaja de oerknal’ (Arbeiderspers, 48 blz.,18,95€). Zoals altijd is het heel degelijk wat Gruwez ons voorhoudt, en de versregels die hij aanhaalt halen een schoonheid en wijzen in een richting die veel leesbaarder zijn dan die van mij.

Maar bij regels als – het betreft de kinderen – ‘… en niet op het kleed poepen / en er met de trein doorrijden’ heb ik wel enige bedenkingen, zoals Gruwez trouwens.

We kunnen dus met poëzie in vele talen overweg. Ik wil er enkel de nadruk opleggen dat er heel wat moed en heel wat inspanning vereist is om tussen je dagelijkse bezigheden van moeder en huisvrouw nog aan poëzie te doen en erin te slagen een dichtbundel uit te geven. Als er dan iets uitlekt over wat de kinderen durven nalaten, dan is haar dat zeker vergeven.

En er is toch iets belangrijks gezegd over haar werk, en dan nog door Luuk Gruwez en in de Standaard van 26 april en dan nog op het kaft, ‘met de vogels van HItchcock over een verbijsterend Heelal’. Dit zijn woorden van Gruwez.

03-05-2013, 00:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

(Geïnspireerd op het gedicht ‘Neither’ van Samuel Beckett[1]):

We zullen wel nooit

een neither-gedicht schrijven

zoals Beckett het onverwoorde

te verwoorden wist, niet te begrijpen

omwille van zo alles zeggend

in niets betekenende zinnen

alsof een kosmische boodsvchap

erin verscholen

en toch ook niet, weergalmend,

wel de dood.

Nooit een abstract in woorden schilderij

gaan schrijven waar  kleur en vormen
weggelaten

om even maar wie we waren,

even,
dit terzijde. 

We zullen wel nooit een neither-gedicht

schrijven, al wilden we om het ontzaglijke

van dit leven dat ons omkneld

hier houdt en toch

bewegen laat in een eigen eigenzinnigheid,

vertellen we.

Geen neither-gedicht om op te vallen

om er naar uit te kijken, om er slapen

mee te gaan, onverlet,

onverlaten, on-overeenstemmend

en toch zoekend

naar de zin van zovele sterren

in oertijden neergezet,

beangstigend.

En wij, innerlijk enorm nochtans

omdat we alles beluisteren, bekijken kunnen,

opentrekken, verzegelen en dichter brengen

tot ons binnen, en begrijpen,

of niet begrijpen kunnen.

 ‘dan

o zo teder, zo losjes

het licht wegdeemsterend

op dat achteloos evenmin

niet uit te spreken

thuis’

Maar een neither-gedicht zullen we wel

nooit schrijven, al wilden we

opstijgen kunnen om ons te verliezen

een nimmer te vergeten

ogenblik,

toch vergeten.

02-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Cómo seràn las cosas cuando no las estamos mirando?

Hoe zullen de dingen zijn als we er niet naar kijken, is de vraag die José Saramago zich stelt in zijn Cuaderno[1].

Hoe is de bocht aan de Leie waar ik jarenlang elke zondag met de vrienden even ben blijven stilstaan, of hoe is de bank in San Juan waar ik neerzat om te lezen of te schrijven, of hoe is ‘la plaine de la Lé’ in Zinal, als ik er aan denk zonder er te zijn?

Ik heb me dit, zoals Saramago, dikwijls afgevraagd, wel wetende dat die dingen zijn zoals ze zijn of ik er nu ben of niet ben.

Maar er is een andere vraag die ik me blijf stellen, welk is het belang van al die dingen indien ik er niet zou zijn, of beter welk is het belang van het Universum als er niemand, noch hier noch elders, zou zijn om er zich vragen over te stellen? 

En dan kom ik tot een totaal ander antwoord. Namelijk dat de mens er is, precies opdat er vragen zouden gesteld worden, precies opdat we ons zouden afvragen welke de reden is van ons bestaan hier in de onmetelijkheid van de Kosmos. 

Ik lees dit ook bij Titus Burckhardt[2] in zijn vraag naar de mystiek van de astrologie. De mens, gezien door Ibn ‘Arabi, zegt hij, was niet alleen het centrum van de Kosmos toen de aarde nog het centrum was maar is, toen geweten was dat de aarde omheen de zon draaide, in die centrale positie gebleven[3].

Kunnen we dan zeggen dat de dingen er zijn, enkel en alleen omdat de mens er is. Want ware de toeziende en zich vragen stellende mens er niet, wat maakt het uit of de dingen er zijn of er niet zijn.

Er zijn ontelbaar vele zonnen met planeten omdat we nu weten dat ze er zijn. Ze waren er ten tijde van Dante en toch waren ze er niet omdat niet geweten was dat ze er waren.

Zo denken we dat de denkende mens hier is opdat hij én getuige zou zijn van het bestaan van het Universum én zich vragen zou stellen hoe het er is en hoe het er kwam.

Als men de foto’s ziet genomen door de Hubble telescoop en het beeld genomen 380.000 jaar na de Big Bang, als men oog heeft voor de structuur van het atoom en weten wat te weten is over het Higgs’ deeltje, is het dan zo verbazend dat men zich vragen gaat stellen over Hij of Zij of Het die dit alles concipieerde.

De vraag niet stellen en niet zoeken naar een antwoord is de geest van de mens onwaardig. Even onwaardig is te zeggen dat er ‘nada de nada’ is, zoals José Saramago, dit is maar al te gemakkelijk.

[1] José Saramago : ‘El Cuaderno’, Edit.  Alfaguara, 2010, vertaald uit het Portugees naar het Spaans door Pilar del Rio.

[2] Titus Burckhardt : Mystical Astrology according to Ibn ‘Arabi, translated from the French by Bulent Rauf, Beshara Publications, 1977, pag.10.

[3] The fact that the terrestial position of the human being, serving as the fixed point to which will be related all the movements of the stars, here symbolises the central role of man in the cosmic whole, of which man is like the goal and the center of gravity.

01-05-2013, 06:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je bent niet veel als je

verkouden,

de dag ziet opengaan

en weer zich sluiten,

alsof er geen tijd

was heengegaan,

geen ogenblik van uur

werd opgeschreven, 

wel de koorts getekend

in je ogen:

maar, waar je ligt,

je wel kunt denken

aan de bergen,

en de vlakte na Zinal
 - la plaine de la Lé -

de stroom er door,

die van de gletsjer komt,

de zang van water

en van luchten,

en van het licht erover
de verwondering.

je waart er in de winter,

in de lente en de zomer,

je waart er in de herfst, 

Je bent er nu, terug

in opgenomen en meegevoerd

springlevend zoals vroeger

zelfs, al ben je maar,

zo staat het nu geschreven,

een hoopje mens.

30-04-2013, 04:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

De fout die ik bega met mijn teksten die als blog verschijnen is aan literatuur te willen doen. Een hoogvlieger te zijn en niet, wat interessanter zou zijn, de aarde te frequenteren. Maar literatuur bedrijven is van bij de aanvang mijn hoofddoel geweest en dit is gebleven, wat soms – hopelijk niet altijd? – mijn teksten ontoegankelijk maakt omdat ze, een op het randje af, transcendente instelling vragen.

Nu, ik schrijf voor een zeer beperkte kring, die ik veel ruimer wou en dacht mettertijd te zullen krijgen, maar ik moet het stellen met de lezers die ik verdien. Het weinige succes dat ik heb is een vingerwijzing voor de inhoud van wat ligt te wachten, verspreid over heel wat plaatsen, fragmenten die nog in elkaar moeten geschoven worden.

Ik lag deze namiddag van 28 april in de zon, denkend aan wat mijn leven is geweest en ook het gevoel hebbende dat ik nog geen einde zag aan mijn dagen. Gebrek aan nederigheid natuurlijk. Maar de lente omheen mij en de tuin die tot leven komt zijn er de oorzaak van.

Dus laat het altijd lente blijven, de lente van Vivaldi

29-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was op een morgen in de lente dat hij, komende uit de bevangen geslotenheid van het Centraalstation van de Noord-Zuidverbinding, de trap opliep - hij had Pasternak gelezen in de trein - en toen hij buitenkwam in het grote licht, een gevoel van volheid en totale onkwetsbaarheid hem overviel.

Een fractie slechts duurde dit, maar het kan ook dat de tijd een fractie stilstond voor hem, dat de tijd hem doorlichtte zoals het ook gebeuren zal het allerlaatste ogenblik van zijn bestaan, waarna hij openspatten zal in miljoenen flitsende deeltjes die in cirkels en spiralen en gebogen stippellijnen zich mengen zullen met de deeltjes van wat hij denkt de Grote Allesomvattende Geest te zijn.

Dit plotse visioen van het opgezogen worden, versplinterd en toch samenhangend, zijn geest gegrift op de bewegende geest van het levend Universum, is gebleven en het is in dit geloof dat hij verder leven wil.

Maar het heimwee naar een wereld waarin de hemelen de glorie van God verkondigen kent hij niet meer, omdat die hemelen hem niet meer voldoen.

Het is een ingesteld zijn op het onmetelijke en onherkenbare Absolute van het leven dat ons, als mens, spiritueel in beweging houdt, dat ons vormt en ons voortstuwt op de weg naar het Omega-punt. Het is dit op-weg-zijn-naar dat zin geeft aan ons bestaan. Hij, die hierover heeft nagedacht alvorens er aan te beginnen en alles geregeld heeft opdat het verder in beweging blijven zou – ook de creatieve mens is hier in begrepen - is nu rustende. Onnodig Hem nog wakker te maken, wat Hij begonnen is, is de perfectie zelf, gemaakt om autonoom verder te evolueren, en of we ons naar het Oosten richten of niet – ook elke kerk is gericht naar het Oosten - heeft geen belang.

28-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En dan het vers in het stripverhaal dat ik al zo dikwijls heb herhaald gedurende de zovele jaren dat ik T.S.Eliot lees en citeer:

‘The only wisdom we can hope to acquire is the wisdom of humility: humility is endless’.

T.S.Eliot, wie zorgde ervoor dat ik het (onverzadigbaar) geluk heb gekend je te lezen? Want had ik je niet gekend, ik zou niet geweest zijn wie ik ben, niet geschreven hebben wat ik schrijf en hoe ik schrijf.

Of, ben ik dan ook schaamteloos elitair?

En nu ik dit Nero-verhaal terugvond – verbazend dat Marc Sleen T.S.Eliot opnam in zijn verhaal - bestaat er ook een onzichtbare band tussen al degenen die Eliot in hun hart en vooral in hun geest dragen en kan het dan dat ik dit jaren geleden heb in gekleefd opdat ik het zou overnemen in mijn blog van 20 april? 

Is het in twijfel trekken van wat men toeval noemt en het laten uitschijnen dat er een andere macht in het spel is, deze van de omstandigheden en nog iets in meer, is dit wel een voorbeeld van nederigheid?

Is het ook wel nederigheid te spreken over wat ik las en heb opgeslagen; is het nodig dit alles te etaleren en te gaan vermengen met wat er zich binnen in mij afspeelt of anders gezegd mijn (te weinige) kennis te gaan versieren met flarden uit mijn jeugd, uit mijn liefdesleven?

Is het wel nodig zich te tonen zoals ik ben in mijn Blog/Boek en dan uiteindelijk toch het meest intieme te verbergen, het alledaagse dat van ons allemaal is, te verzwijgen; niet te schrijven dat ik opsta en ontbijt en de rest, maar dat ik wegrijd met een laatste zin in mijn hoofd die blijft terugkomen, zelfs al verdwijnt hij soms voor ogenblikken, maar me toch bij blijft waar ik ook ga of wat ik ook doe?

Het is wel niet zoals bij Rubinstein die opstaat met het pianoconcerto van Chopin in zijn hoofd, ontbijt, telefoons ontvangt en onderwijl in zijn onderbewustzijn, het concerto verder speelt om, naar het einde toe, het terug bewust op te nemen. Maar ik ook schrijf verder zonder pen in de hand. Ik ook zie, al is het soms aarzelend, hoe ik verder kan. En als ik dit hier opteken is dit dan wel een vorm van nederigheid? 

Het kan goed zijn dat ik hierover reeds een blog heb geschreven - het kan niet dat ik langer dan een jaar zou gewacht hebben om te spreken over de nederigheid van Eliot - maar dan zal wellicht niet het Nero-stripverhaal er de aanleiding toe geweest zijn.

27-04-2013, 00:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Jennifer Egan,  schrijfster van de alom geprezen roman ‘Bezoek van de knokploeg’ – een van de boeken van 2011 bekroond met een Pulitzerprijs – dat ik volgens de Standaard zou moeten kennen en niet ken, tot mijn spijt, leert me, dat, na het schrijven van de eerste schets, het lastige gedeelte er aan komt, ‘proberen te begrijpen wat ze gecreëerd heeft en het desnoods zeventig keer herschrijven tot ze tevreden is.

26-04-2013, 00:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Tussendoor duikt in mijn gedachten de allerlaatste regel op - voor mij de allerbelangrijkste - van Dante’s Paradiso: L’Amor che move il sole e l’altre stelle. En blijf ik me de vraag stellen, hoe ik het woord Amor begrijpen moet. Is het de Liefde (van God) die het Heelal in beweging houdt, of is het de innerlijke Kracht in het Universum aanwezig, die alles levend en bewegend houdt?

Ik mengde deze idee met de tekst die ik schrijven wil om gedrukt te worden op mijn doodsprentje dat bij het buitengaan door vrienden en kennissen zal worden meegenomen en misschien wel een tijdje bewaard. Een tekst waarin ik duidelijk mijn geloof in het eeuwigheidsbeginsel van de geest neerschrijven wil:

Geboren uit de geest ben ik teruggeroepen naar de eeuwigheid van de geest, ai-je rendu à son Propriétaire l’esprit qui fut mis à ma disposition. Ik voel me er goed bij. Ik ben nu los van alle pijnen, alle zorgen. Ik ben nu terug in en vermengd met Hem, die de zon en de andere sterren in beweging houdt. Maar wie die “Hem” is kan ik niet omschrijven, wel weet ik dat Hij IS dat Hij bewegend is, dat Hij immer ende immer bewegend is naar binnen en naar buiten.

Ik schrijf dit neer, gezeten onder de dennen, het is een schitterende morgen en het grote leven overvalt me, houdt me in zijn greep. Zaadjes kringelen naar beneden, vallen neer voor mijn voeten, vallen neer op de tafel, vallen neer op het gras, vallen neer op de wereld. En, Saint-John Perse:

Les graines flottantes s’ensevelissent au lieu de leur atterrissage, il en naîtra des arbres pour l’ébénisterie.[1]

In enkele woorden neergeschreven als in een haiku, een simpel dagelijks gebeuren, de levenslijn van een boom in een bijna kosmische visie eigen aan de poëzie en ik kijkend, samen met de laatste zin van Dante in mij, naar het vallen van de zaden, het handschrift van de natuur.

En in wat, is het zaad verschillend van het-bewegen-naar. Het is geest in beweging, het is beide samen, innig verstrengeld.

25-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde