(Geïnspireerd op het gedicht ‘Neither’ van Samuel Beckett[1]):

We zullen wel nooit

een neither-gedicht schrijven

zoals Beckett het onverwoorde

te verwoorden wist, niet te begrijpen

omwille van zo alles zeggend

in niets betekenende zinnen

alsof een kosmische boodsvchap

erin verscholen

en toch ook niet, weergalmend,

wel de dood.

Nooit een abstract in woorden schilderij

gaan schrijven waar  kleur en vormen
weggelaten

om even maar wie we waren,

even,
dit terzijde. 

We zullen wel nooit een neither-gedicht

schrijven, al wilden we om het ontzaglijke

van dit leven dat ons omkneld

hier houdt en toch

bewegen laat in een eigen eigenzinnigheid,

vertellen we.

Geen neither-gedicht om op te vallen

om er naar uit te kijken, om er slapen

mee te gaan, onverlet,

onverlaten, on-overeenstemmend

en toch zoekend

naar de zin van zovele sterren

in oertijden neergezet,

beangstigend.

En wij, innerlijk enorm nochtans

omdat we alles beluisteren, bekijken kunnen,

opentrekken, verzegelen en dichter brengen

tot ons binnen, en begrijpen,

of niet begrijpen kunnen.

 ‘dan

o zo teder, zo losjes

het licht wegdeemsterend

op dat achteloos evenmin

niet uit te spreken

thuis’

Maar een neither-gedicht zullen we wel

nooit schrijven, al wilden we

opstijgen kunnen om ons te verliezen

een nimmer te vergeten

ogenblik,

toch vergeten.

02-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Cómo seràn las cosas cuando no las estamos mirando?

Hoe zullen de dingen zijn als we er niet naar kijken, is de vraag die José Saramago zich stelt in zijn Cuaderno[1].

Hoe is de bocht aan de Leie waar ik jarenlang elke zondag met de vrienden even ben blijven stilstaan, of hoe is de bank in San Juan waar ik neerzat om te lezen of te schrijven, of hoe is ‘la plaine de la Lé’ in Zinal, als ik er aan denk zonder er te zijn?

Ik heb me dit, zoals Saramago, dikwijls afgevraagd, wel wetende dat die dingen zijn zoals ze zijn of ik er nu ben of niet ben.

Maar er is een andere vraag die ik me blijf stellen, welk is het belang van al die dingen indien ik er niet zou zijn, of beter welk is het belang van het Universum als er niemand, noch hier noch elders, zou zijn om er zich vragen over te stellen? 

En dan kom ik tot een totaal ander antwoord. Namelijk dat de mens er is, precies opdat er vragen zouden gesteld worden, precies opdat we ons zouden afvragen welke de reden is van ons bestaan hier in de onmetelijkheid van de Kosmos. 

Ik lees dit ook bij Titus Burckhardt[2] in zijn vraag naar de mystiek van de astrologie. De mens, gezien door Ibn ‘Arabi, zegt hij, was niet alleen het centrum van de Kosmos toen de aarde nog het centrum was maar is, toen geweten was dat de aarde omheen de zon draaide, in die centrale positie gebleven[3].

Kunnen we dan zeggen dat de dingen er zijn, enkel en alleen omdat de mens er is. Want ware de toeziende en zich vragen stellende mens er niet, wat maakt het uit of de dingen er zijn of er niet zijn.

Er zijn ontelbaar vele zonnen met planeten omdat we nu weten dat ze er zijn. Ze waren er ten tijde van Dante en toch waren ze er niet omdat niet geweten was dat ze er waren.

Zo denken we dat de denkende mens hier is opdat hij én getuige zou zijn van het bestaan van het Universum én zich vragen zou stellen hoe het er is en hoe het er kwam.

Als men de foto’s ziet genomen door de Hubble telescoop en het beeld genomen 380.000 jaar na de Big Bang, als men oog heeft voor de structuur van het atoom en weten wat te weten is over het Higgs’ deeltje, is het dan zo verbazend dat men zich vragen gaat stellen over Hij of Zij of Het die dit alles concipieerde.

De vraag niet stellen en niet zoeken naar een antwoord is de geest van de mens onwaardig. Even onwaardig is te zeggen dat er ‘nada de nada’ is, zoals José Saramago, dit is maar al te gemakkelijk.

[1] José Saramago : ‘El Cuaderno’, Edit.  Alfaguara, 2010, vertaald uit het Portugees naar het Spaans door Pilar del Rio.

[2] Titus Burckhardt : Mystical Astrology according to Ibn ‘Arabi, translated from the French by Bulent Rauf, Beshara Publications, 1977, pag.10.

[3] The fact that the terrestial position of the human being, serving as the fixed point to which will be related all the movements of the stars, here symbolises the central role of man in the cosmic whole, of which man is like the goal and the center of gravity.

01-05-2013, 06:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je bent niet veel als je

verkouden,

de dag ziet opengaan

en weer zich sluiten,

alsof er geen tijd

was heengegaan,

geen ogenblik van uur

werd opgeschreven, 

wel de koorts getekend

in je ogen:

maar, waar je ligt,

je wel kunt denken

aan de bergen,

en de vlakte na Zinal
 - la plaine de la Lé -

de stroom er door,

die van de gletsjer komt,

de zang van water

en van luchten,

en van het licht erover
de verwondering.

je waart er in de winter,

in de lente en de zomer,

je waart er in de herfst, 

Je bent er nu, terug

in opgenomen en meegevoerd

springlevend zoals vroeger

zelfs, al ben je maar,

zo staat het nu geschreven,

een hoopje mens.

30-04-2013, 04:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

De fout die ik bega met mijn teksten die als blog verschijnen is aan literatuur te willen doen. Een hoogvlieger te zijn en niet, wat interessanter zou zijn, de aarde te frequenteren. Maar literatuur bedrijven is van bij de aanvang mijn hoofddoel geweest en dit is gebleven, wat soms – hopelijk niet altijd? – mijn teksten ontoegankelijk maakt omdat ze, een op het randje af, transcendente instelling vragen.

Nu, ik schrijf voor een zeer beperkte kring, die ik veel ruimer wou en dacht mettertijd te zullen krijgen, maar ik moet het stellen met de lezers die ik verdien. Het weinige succes dat ik heb is een vingerwijzing voor de inhoud van wat ligt te wachten, verspreid over heel wat plaatsen, fragmenten die nog in elkaar moeten geschoven worden.

Ik lag deze namiddag van 28 april in de zon, denkend aan wat mijn leven is geweest en ook het gevoel hebbende dat ik nog geen einde zag aan mijn dagen. Gebrek aan nederigheid natuurlijk. Maar de lente omheen mij en de tuin die tot leven komt zijn er de oorzaak van.

Dus laat het altijd lente blijven, de lente van Vivaldi

29-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was op een morgen in de lente dat hij, komende uit de bevangen geslotenheid van het Centraalstation van de Noord-Zuidverbinding, de trap opliep - hij had Pasternak gelezen in de trein - en toen hij buitenkwam in het grote licht, een gevoel van volheid en totale onkwetsbaarheid hem overviel.

Een fractie slechts duurde dit, maar het kan ook dat de tijd een fractie stilstond voor hem, dat de tijd hem doorlichtte zoals het ook gebeuren zal het allerlaatste ogenblik van zijn bestaan, waarna hij openspatten zal in miljoenen flitsende deeltjes die in cirkels en spiralen en gebogen stippellijnen zich mengen zullen met de deeltjes van wat hij denkt de Grote Allesomvattende Geest te zijn.

Dit plotse visioen van het opgezogen worden, versplinterd en toch samenhangend, zijn geest gegrift op de bewegende geest van het levend Universum, is gebleven en het is in dit geloof dat hij verder leven wil.

Maar het heimwee naar een wereld waarin de hemelen de glorie van God verkondigen kent hij niet meer, omdat die hemelen hem niet meer voldoen.

Het is een ingesteld zijn op het onmetelijke en onherkenbare Absolute van het leven dat ons, als mens, spiritueel in beweging houdt, dat ons vormt en ons voortstuwt op de weg naar het Omega-punt. Het is dit op-weg-zijn-naar dat zin geeft aan ons bestaan. Hij, die hierover heeft nagedacht alvorens er aan te beginnen en alles geregeld heeft opdat het verder in beweging blijven zou – ook de creatieve mens is hier in begrepen - is nu rustende. Onnodig Hem nog wakker te maken, wat Hij begonnen is, is de perfectie zelf, gemaakt om autonoom verder te evolueren, en of we ons naar het Oosten richten of niet – ook elke kerk is gericht naar het Oosten - heeft geen belang.

28-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En dan het vers in het stripverhaal dat ik al zo dikwijls heb herhaald gedurende de zovele jaren dat ik T.S.Eliot lees en citeer:

‘The only wisdom we can hope to acquire is the wisdom of humility: humility is endless’.

T.S.Eliot, wie zorgde ervoor dat ik het (onverzadigbaar) geluk heb gekend je te lezen? Want had ik je niet gekend, ik zou niet geweest zijn wie ik ben, niet geschreven hebben wat ik schrijf en hoe ik schrijf.

Of, ben ik dan ook schaamteloos elitair?

En nu ik dit Nero-verhaal terugvond – verbazend dat Marc Sleen T.S.Eliot opnam in zijn verhaal - bestaat er ook een onzichtbare band tussen al degenen die Eliot in hun hart en vooral in hun geest dragen en kan het dan dat ik dit jaren geleden heb in gekleefd opdat ik het zou overnemen in mijn blog van 20 april? 

Is het in twijfel trekken van wat men toeval noemt en het laten uitschijnen dat er een andere macht in het spel is, deze van de omstandigheden en nog iets in meer, is dit wel een voorbeeld van nederigheid?

Is het ook wel nederigheid te spreken over wat ik las en heb opgeslagen; is het nodig dit alles te etaleren en te gaan vermengen met wat er zich binnen in mij afspeelt of anders gezegd mijn (te weinige) kennis te gaan versieren met flarden uit mijn jeugd, uit mijn liefdesleven?

Is het wel nodig zich te tonen zoals ik ben in mijn Blog/Boek en dan uiteindelijk toch het meest intieme te verbergen, het alledaagse dat van ons allemaal is, te verzwijgen; niet te schrijven dat ik opsta en ontbijt en de rest, maar dat ik wegrijd met een laatste zin in mijn hoofd die blijft terugkomen, zelfs al verdwijnt hij soms voor ogenblikken, maar me toch bij blijft waar ik ook ga of wat ik ook doe?

Het is wel niet zoals bij Rubinstein die opstaat met het pianoconcerto van Chopin in zijn hoofd, ontbijt, telefoons ontvangt en onderwijl in zijn onderbewustzijn, het concerto verder speelt om, naar het einde toe, het terug bewust op te nemen. Maar ik ook schrijf verder zonder pen in de hand. Ik ook zie, al is het soms aarzelend, hoe ik verder kan. En als ik dit hier opteken is dit dan wel een vorm van nederigheid? 

Het kan goed zijn dat ik hierover reeds een blog heb geschreven - het kan niet dat ik langer dan een jaar zou gewacht hebben om te spreken over de nederigheid van Eliot - maar dan zal wellicht niet het Nero-stripverhaal er de aanleiding toe geweest zijn.

27-04-2013, 00:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Jennifer Egan,  schrijfster van de alom geprezen roman ‘Bezoek van de knokploeg’ – een van de boeken van 2011 bekroond met een Pulitzerprijs – dat ik volgens de Standaard zou moeten kennen en niet ken, tot mijn spijt, leert me, dat, na het schrijven van de eerste schets, het lastige gedeelte er aan komt, ‘proberen te begrijpen wat ze gecreëerd heeft en het desnoods zeventig keer herschrijven tot ze tevreden is.

26-04-2013, 00:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Tussendoor duikt in mijn gedachten de allerlaatste regel op - voor mij de allerbelangrijkste - van Dante’s Paradiso: L’Amor che move il sole e l’altre stelle. En blijf ik me de vraag stellen, hoe ik het woord Amor begrijpen moet. Is het de Liefde (van God) die het Heelal in beweging houdt, of is het de innerlijke Kracht in het Universum aanwezig, die alles levend en bewegend houdt?

Ik mengde deze idee met de tekst die ik schrijven wil om gedrukt te worden op mijn doodsprentje dat bij het buitengaan door vrienden en kennissen zal worden meegenomen en misschien wel een tijdje bewaard. Een tekst waarin ik duidelijk mijn geloof in het eeuwigheidsbeginsel van de geest neerschrijven wil:

Geboren uit de geest ben ik teruggeroepen naar de eeuwigheid van de geest, ai-je rendu à son Propriétaire l’esprit qui fut mis à ma disposition. Ik voel me er goed bij. Ik ben nu los van alle pijnen, alle zorgen. Ik ben nu terug in en vermengd met Hem, die de zon en de andere sterren in beweging houdt. Maar wie die “Hem” is kan ik niet omschrijven, wel weet ik dat Hij IS dat Hij bewegend is, dat Hij immer ende immer bewegend is naar binnen en naar buiten.

Ik schrijf dit neer, gezeten onder de dennen, het is een schitterende morgen en het grote leven overvalt me, houdt me in zijn greep. Zaadjes kringelen naar beneden, vallen neer voor mijn voeten, vallen neer op de tafel, vallen neer op het gras, vallen neer op de wereld. En, Saint-John Perse:

Les graines flottantes s’ensevelissent au lieu de leur atterrissage, il en naîtra des arbres pour l’ébénisterie.[1]

In enkele woorden neergeschreven als in een haiku, een simpel dagelijks gebeuren, de levenslijn van een boom in een bijna kosmische visie eigen aan de poëzie en ik kijkend, samen met de laatste zin van Dante in mij, naar het vallen van de zaden, het handschrift van de natuur.

En in wat, is het zaad verschillend van het-bewegen-naar. Het is geest in beweging, het is beide samen, innig verstrengeld.

25-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En kom ik in de valavond binnen in de woonkamer, Dante die zich gaat neerzetten in de schemering van de haard. Hij is nog immer mijn gezel, al versta ik zijn taal niet, al begrijp ik niet waar hij heen wil met mij, wat hij verwacht van mij. En hij die vroeg:

O Muze, o mijn grootste genie, help me, o geheugen dat schrijft wat ik zag, hier zal je je grootheid kunnen tonen. [1]

Ik ook moet zijn Muze blijven aanroepen. Niet een maar zeven kaarsen laten branden op mijn werktafel om me eraan te herinneren dat ik zonder deze Muze niets ben en niets schrijven kan. Wie deze Muze ook moge zijn, mijn goed gesternte bijvoorbeeld, mijn inspiratiebron, mijn ingesteld-zijn op de beelden die van buiten uit me beroeren, als ik maar open sta, als ik maar ontvankelijk blijf, de geest open en bloot.

24-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de mens die onbewogen de dagen binnenwandelt met nog een oneindigheid aan dagen in het vooruitzicht, zo denkt hij toch. En wat is er van de mens die weet dat het ogenblik heel dichtbij is gekomen, het ogenblik dat van alle ogenblikken, hét ogenblik is. 

Het jaar is pas begonnen en nu toont de lente zich die zomer zal worden en herfst terug en de aarde zal terugkeren op haar punt waar ze nu staat, en hij zal aan de cijfers beseffen dat de aarde een nieuwe, volledige baan om de zon heeft afgelegd.

En de cellen van zijn lichaam zullen zich blijven vernieuwen, aan een trager tempo wellicht, en dit ook zal hij amper beseffen, hier ook heeft hij te ondergaan en af te wachten in welke mate de krachten van zijn lichaam zullen afnemen, hopende, hopende dat de krachten van de geest in eenzelfde mate toenemen zullen. Al weet hij dat ook zijn geest de aarzeling kent van het woord dat hij gebruiken wil of van de zin die klaarheid brengen moet. 

Dan ook, denkt hij, laat me toe te zeggen dat ik geleefd heb onder de mensen, naar de geest in mij en over mij, al is dit maar een korte tijd geweest en al is er heel wat tijd en dagen verspild geweest. Of is het geen verspilling geweest, is het slechts een voorbereiding geweest, een tijd om te groeien, om te rijpen en nu hiervan de vruchten te plukken in de weinige bladzijden die ik los weg optekent.

Max Wildiers, zegt dat het een vreugde is te vertoeven in het gezelschap van zovele boeken, van zovele gedachten die uitgesproken worden, die geschreven worden, rondgedragen worden en ons bereiken op de een of andere wijze. 

Welnu, ook voor hem is het een grote vreugde deel te hebben aan die wereld van de geest die overal aanwezig is en telkens en telkens komt aankloppen. Een vreugde het levende leven te grijpen met beide handen, het te omknellen en neer te zetten op het blad, opdat anderen na hem, zo hoopt hij toch, zo verwacht hij toch, ook vreugde zouden beleven aan de kleine gestalten van geest die zijn woorden willen zijn. 

Hopende, denkt hij nog, dat het immer zo moge blijven en dan ook nog, crescendo, stijgend naar een steeds vollere dimensie. 

23-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn blog is een veeleisend iets waar ik niet aan voorbij kan. Ik schrijf de tekst op elk ogenblik van de dag of de nacht. Ik schrijf hem juist voor het inloggen, of ik schrijf hem de dag ervoor, soms twee dagen ervoor, om toch maar geen dag over te slaan.

Tussendoor denk ik aan dat vreemde boek van mij dat al geschreven staat, maar me niet voldoet. Een zaak is zeker en wil ik vermijden. Ik wil geen drama toevoegen aan de vele drama’s die gebeuren in het leven van elke dag, er zijn er al voldoende die opduiken in de dagbladen of in de TV journaals, opdat ik er nog een zou aan toevoegen. Het zijn trouwens de woorden van een oude dame – ik ben nu ouder dan zij toen was – die vond dat het leven zelf al roman genoeg was, waarin ze gelijk had.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen die recht hebben verteld te worden, maar er een gaan uitvinden is niet aan mij gelegen. En zo is het dat ik nog altijd zoekende ben om de juiste toon, de juiste inhoud, de juiste voorstelling te vinden.

Ik stapel passages op en vroeg of laat worden deze samengebracht, maar een verhaallijn moet je er niet in zoeken, het wordt geen roman,  geen fictie dus. Laat me stellen dat het een boek wordt over het leven van een man – die ik had kunnen zijn maar niet was – die zich verloren heeft in boeken en nu op zoek gaat naar zich zelf, om te zien hoe hij er uit gekomen is en tot hoe ver hij geraakt is.

Meer wordt het niet, meer is er ook, wat mij betreft, niet nodig. Ik ben aangekomen waar ik zijn moest, heb duizend boeken te weinig gelezen, heb duizend sonates, symfonieën te weinig beluisterd, of toch niet zoals Thomas Vander Veken – zie mijn Blog Scarlatti - ik ben blijven hangen bij enkele schrijvers (en componisten) die me in een bepaalde richting hebben geduwd en het is te laat om hen nu te gaan negeren. Ik ben door hen gevormd en word door hen gevangen gehouden.

Dit is mijn, lot wat het schrijven betreft, en het is niet noodzakelijk dat wat ik schrijf ooit tevoorschijn komt in een boekvorm. Ik heb er geen nood aan, ik moet er niet van leven, zoals zovelen.

Iets moet ik er aan toevoegen. Ik hoorde van een groot schrijver dat hij zich gelukkig voelde in een huis in de bergen, in een kamer ervan, een soort cel ervan, met dikke muren waar hij werken kon.

Ik heb een dergelijke cel niet, ik heb de zorg om een echtgenote die het niet zo gemakkelijk heeft en de zorg om dat lichaam van mij. Het zijn dingen die mijn dag vullen. Mijn  inleven van wat ik wil schrijven wordt er door bepaald en enigszins - zo niet heel wat – door beperkt. 

En tot slot wat nut kan het hebben een boek toe te voegen aan de miljoenen boeken opgestapeld in de bibliotheken. Mij volstaat het dat mijn familie en mijn vrienden weten dat ik soms aan het schrijven ben en weten dat ik een gelukkig man ben: ik heb een blog bij te houden en wordt gelezen.

22-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En dan is er Thomas Van der Veken die mijn wereld binnenkomt. Hij schreef een kort, heel kort zelfs, maar prachtig verhaal over zijn ontmoeting met over de sonata L33 in B mineur van Scarlatti gespeeld door Vladimir Horowitz.

Heb zijn woorden in de Standaard van vorige vrijdag, uitgeknipt  en in gekleefd, in mijn dagboek. Wellicht heb ik deze sonate voor piano al gehoord – ik luister altijd naar klassieke muziek als ik een ogenblik vrij ben en zelfs tussendoor als ik werk of schrijf – maar de schoonheid ervan is me niet opgevallen en zeker niet zoals Van der Veken er over schrijft. Ik zocht de muziek op in de Top Honderd van Klara, maar weinigen hebben deze in hun lijst opgenomen want Scarlatti komt zelfs niet voor in de Top Honderd van 2012.

Ik ben dus op zoek ernaar, vooral de sonate gespeeld door Horowitz.

Ik ken Van der Veken van TV. Ik weet dat hij een groot muziekkenner is en ik lees met bewondering hoe hij zich over het stuk uitdrukt. Ik ben er bijna zeker van dat hij ook piano speelt en het stuk al moet gespeeld hebben anders zou hij er niet over schrijven zoals hij het doet:

‘De compositie is intense troost, innige vreugde, het raakt mijn allerdiepste vezels… Het bliksemt los wat vast zit in mijn hart… Er is niets overbodigs aan dit stuk… Een hoge noot die hij nonchalant aanslaat maar net iets langer inhoudt…’

En: ‘Ik jank me te pletter en ben tegelijk dolgelukkig’. 

Iemand die zo schrijft moet zelf een groot muziekliefhebber zijn en misschien ook een groot pianist.

21-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

20-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat de Leie deze middag

te vertellen wist,

maakte ons stil, zelfs al luisterden we niet

we wisten het

in alle kleuren en alle tegemoetkomingen

omdat  de uitgestrekte beemden

helder, de verse wilgen, de canada’s

het eerste groen doorzichtig

in de klanken van het open barsten.

Sonates waren het,

en dichterbij, het water glanzend

met kronkelingen licht:

rustig

de weiden, de winden, de wolken.

We waren er om te schilderen

in verborgen tekens,

pogingen om te benaderen hoe het leven

is gegrift, sprankelend

in gele ranonkels

in de oevers, daar de reiger wacht,

gisteren al

de kikkers en de meerkoeten,

slierten makend van verrukking,

tekeningen op oud papier

met planten in opgeslagen.

We zagen het en keurden het goed

te zijn waar we waren,

ons handen vrij,

onze gedachten weg geslopen,

wentelend omheen de eerste zin

die los gekomen, uitgegroeid,

vernieuwend wat van vroeger was

en van morgen

als we hier terug gaan komen,

al was het maar, de Leie ter wille.

19-04-2013, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat kan hij anders dan schrijven wat hij schrijven moet als hij wakker komt in het midden van de nacht en overrompeld wordt door allerlei gedachten van dingen die geregeld moeten tot financiële toe.

Gedachten die hem, zoals hij goed genoeg weet, wakker zullen houden tot de dageraad, wanneer hij de kans maakt in te slapen terug en weg te schuiven in een vreemde droom.

Zoals het gisteren was toen hij droomde dat de aarde zich los had gemaakt van haar baan om de zon en hij duidelijk het gevoel had dat de aarde aan het vallen was en hij het uitriep: ‘voel je het, voel je het, de aarde valt’. Of iets in die aard. 

In de morgen vroeg hij zich af of het iets te maken had met zijn hart, en het zal wel, in plaats van een val zal het een stilstaan geweest zijn, een verwittiging. En in de namiddag vond hij in zijn bus een bericht over een vroegere  gebuur die, rustig ingeslapen was. 

Hij schrijft dit neer en logt het in. 

18-04-2013, 04:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals de dagen, volgen mijn blogs elkaar op, en zoals de dagen zijn ze sterk uiteenlopend. Alles hangt af van de gedachten die ik heb op het ogenblik dat ik eraan begin. Zo waren er vandaag de twee eerste versregels van de Divina Commedia waarin twee woorden me altijd hebben bezig gehouden en die ik deze avond definitief wil uitklaren om er later niet meer op terug te komen of eraan te denken.

Dante heeft zijn tocht door Hel, Vagevuur en Paradijs volbracht en gaat nu zijn verhaal hierover gaan neerschrijven. Vertellen wat het hem gekost heeft aan moeite en wat hij allemaal heeft gezien en meegemaakt. Hoe hij er toe gekomen is om zijn eerste woorden neer te zetten kunnen we enkel gissen. Het kan ook dat deze al lang in hem leefden en dat zijn ganse Commedia er door in gang werd gezet. Een Commedia die hij zag als het hoogste dat ooit over een vrouw – Beatrice - geschreven werd.

Het is het sacrale ogenblik van zijn immens werk dat achttien jaar van zijn leven vergen zal. Hij schrijft: 

Nel mezzo del cammin di nostra vita

mi ritrovai per una selva oscura,  

De twee eerste versregels van de Divina Commedia. We lezen dit en herlezen dit. De verzen trillen na in ons, om ze niet meer te vergeten. We hoeven ze niet te vertalen, het Italiaans is onze taal geworden, ze kunnen trouwens niet vertaald worden zonder de schoonheid en klankenrijkdom ervan te verbreken. En dan gebeurt het dat we op een dag verrast worden en dat we ontdekken dat er staat: ‘di nostra vita’ en niet ‘di mia vita’ en  ‘mi ritrovai’ en niet ‘mi trovai’.

Dante kan zich niet vergist hebben, elk woord bij hem is gewikt en gewogen en heel duidelijk: ‘- nu ik alles verhalen ga wat ik beleefd heb – bevond ik me terug in het donkere woud in het midden van ons leven’.  

Ik tracht me Dante voor te stellen en de plaats waar hij deze eerste verzen, misschien bij kaarslicht, misschien in de zon gezeten, na rijp beraad, in een grote opwelling van gevoelens neer geschreven heeft. Wellicht niet in een ruk, maar geschreven en herschreven, twijfelend, aftastend hoe hij de stap zou zetten naar de wereld die hij, zo gezegd, nu, al schrijvend een tweede maal bezoeken gaat. En hij schrijft dat hij zich terug bevindt in een donker woud – mi ritrovai per una selva oscura - in het midden di nostra vita, van het leven van ons beiden, zijnde het leven van hij die de tocht heeft gemaakt en van hij die de tocht nu beschrijven gaat.

De vraag blijft evenwel hangen bij mij – en ik heb grote Dante kenners nodig om me bij te staan – is dit de betekenis die Dante heeft willen geven aan ‘di nostra vita’?
Heeft hij er de nadruk willen op leggen dat hier twee personen aan het werk zijn geweest, Dante, de pelgrim, en de Dante, verbannen uit Firenze, die nu het verhaal – dat leeft in zijn verbeelding - gaat vertellen.
Als het zo is, als dit de betekenis die we moeten lezen in ‘di nostra vita’, dan is dit een ander bewijs van de genie die hij was. 

Heb ik u als lezer, verveeld met mijn blog, heeft het niet de minste waarde meer nu in Boston die aanslagen gebeurd zijn  of, zijn het precies deze uiterst kleine elementen die significatief zijn voor de Westerse beschaving, die ons nu stilaan aan het ontglippen is?

17-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik geloof niet in toeval. Ik geloof wel in een samenloop van omstandigheden waarvan het product opvallend is, maar ik noem dit geen toeval want anders hangen we aaneen met toevalligheden.

Ik hou van psalm 139,16 waarin gezegd wordt dat alles, zelfs dat wat nog komen moet geschreven staat in het Boek van de Heer.

Dit betekent niet veel meer dan dat we het leven beleven dat we hebben en dat er geen ander voor ons te beleven viel.
Dit betekent ook dat ons leven bepaald wordt, niet zo zeer door ons zelf, maar door onze reactie op wat er gebeurt omheen ons en zijn effect heeft, hetzij op onze gedachten, hetzij op onze gevoelens, hetzij op ons doen en laten.

Dit betekent ook dat onze vrije wil in grote mate door de omstandigheden wordt geconditioneerd.

En deze omstandigheden gaan terug tot onze verste voorouders, zijn gekleurd door de opvoeding en de levensomstandigheden die zij hebben gekend en doorgegeven, en sterk bepalend zijn geweest waarin wij zijn opgegroeid en wellicht ook – maar weinigen zullen me hier in bijtreden, maar dat is dan hun zaak - door de stand van sterren en planeten bij onze conceptie of bij onze geboorte.

Er moeten hier tal van boeken over geschreven zijn. Ik ben ze niet uit hun rek gaan halen. Ik weet alleen dat de beslissingen die ik genomen heb in mijn leven, of het nu uiteindelijk goede of slechte zijn geweest, het doet er niet toe, dat het beslissingen waren die ik, ingebed in de omstandigheden waarin ik verkeerde, genomen heb. En komt er een ogenblik dat ik deze beslissingen wijzigen wil dan zal het ook zijn onder de druk van de levensomstandigheden, welke die ook moge zijn.  

Maar toevallig is die inwerking nooit, ze is wat ze is met alle gevolgen er aan verbonden en erin verweven. En met alle gevolgen voor de mensen – mijn kinderen om te beginnen - in mijn nabije omgeving en de weerslag ervan hoe minimaal ook op de mensen uit de omgeving van de mensen die ik beïnvloed.

Alles hangt aan elkaar, er is geen ontkomen aan, zoals atomen en elektronen en protonen en tal van andere deeltjes in en met elkaar verbonden zijn, zo zijn wij allen als mens in mindere of meerdere mate  met elkaar verbonden, al weten we het niet, al zien we het niet, de binding is er. 

Wat blijft er dan nog over dat we toeval zouden kunnen noemen?

Enkel het bevreemdende dat plots opduikt uit de samenloop van de omstandigheden: een ontmoeting bv. zo met een persoon, als met een boek, als met een gedachte, maar toeval is dit niet, het is een rendez-vous met het resultaat van een verweving.

16-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn dank is oneindig: 

ik sta op uit mijn boeken en geschriften en zie het licht, zie de schittering van het licht in de tuin, op de kleine dingen in de tuin, de madeliefjes, de bosanemonen, de meesjes ondersteboven tegen de zaadbol en ik leef, ik beweeg, ik word overrompeld door het leven, de zindering van de plotse lente, de zindering van het ogenblik, hoe groot mijn dank. 

Een vreugdedans van woorden zou ik brengen willen, met handgeklap en getokkel van gitaren in een gestamp van hielen op de grond, een ode aan het licht en aan de aarde, de grote openbloeiende aarde die me aanvaardt nog voor een tijd.

Een waterval van woorden wil ik brengen om te verklaren, het geluk dat ik ken hier te zijn en met gesloten ogen de schreeuw van de lente te ontvangen in mijn bloed en uitgestrekt me op te richten, mijn dank uitschreeuwend over de straten en de huizen, over de bossen en de velden, echoënd tot in het stille punt waar alles begon en alles eindigen zal.

Wie aanroep ik om mijn dank te betuigen, om te knielen en al knielend me te verheffen tot de hoogste betuiging van erkentelijkheid, de handen aangereikt, bevend.

Alleluia, alleluia, al zijn het maar wat woorden, Jij die mijn vreugdeschreeuw horen moet, die mijn vreugde lezen zal: mijn dank niet te stelpen is.

Ik ben, ik zoek, ik schrijf, ik ben oneindig. 

‘Geschreven op 14 april in de namiddag in een fractie van tijd om niet meer te herlezen’.

15-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt dat hij boodschappen doet, dat hij het Carrefour- warenhuis aandoet, even aarzelt aan de boekenafdeling en het soms waagt een boek in de hand te nemen om er enkele lijnen in te lezen, maar het is nog nimmer gebeurt dat hij op een zin valt die blijft hangen.

Ofwel bladert hij in het verkeerde boek ofwel schrijft hij als een eenzaat weg van de realiteit en lopen zijn woorden verloren in het landschap van de geest waar niemand hem volgt.Zijn conclusie is vlug getrokken, als hij ooit een boek wil liggen hebben in de Carrefour dan moet hij over andere dingen gaan schrijven dan de dingen die nu zijn aandacht krijgen. Hij weet nu al lang en met grote zekerheid, dat wat hij schrijft geen hapklare lectuur is.

Een ouderdom waar hij soms zelf verschiet van het cijfer dat hij bereikte, en waaraan hij denkt als hij bemerkt met welke tegemoetkoming het warenhuispersoneel hem behandelt.

Zijn tijd wat het schrijven van een boek betreft is voorbij, hij had het veel vroeger moeten doen, hij had moeten kiezen voor het avontuur in plaats van zich vast te hechten aan de veilige haven die het werk in de centrale bank betekende.

Wat niet belet dat hij toch zal blijven trachten zijn manuscript te voltooien zelfs als hij er nu al van overtuigd is dat geen enkele uitgever er zich zal over ontfermen, in elk geval niet bij leven. 

Ik hoor van een vriend dat hij het dagboek van zijn grootvader heeft omgewerkt tot een roman, zoals Kirmen Uribe het leven van Robert Mussche heeft uitgespit.

Misschien valt het manuscript ooit in de handen van een van de kleinkinderen en bloeit het open. 

14-04-2013, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

En hij, Ugo,  die elke dag, of bijna elke dag, zijn dagboek opent om te schrijven, weet hij wel waarom? Is het niet zijn honger om te schrijven, zijn verwondering over wat het leven is, is het niet zijn blijvende, uitgerekte queeste die zich  schrijft, die vertrekt van uit het niets, van uit een terra incognita, het domein van the inward speech, of the discourse we conduct incessantly with our selves[1].

Een resem binnen-gesprekken die hij uitdragen wil, op een aquarelachtige wijze gekleurd met herinneringen uit zijn jeugd en hierin verweven, zoals Kundera het wou, gebeurtenissen die zich hadden kunnen voordoen maar omwille van dit of dat niet hebben plaatsgevonden en toch nog immer opduiken alsof ze ergens in een andere omgeving, buiten zijn weten, hebben plaatsgevonden.

Zo is vandaag en de dagen die nog komen, zijn dagboek zijn bestemming en al komt  wat hij schrijft zo laat in zijn levensjaren, de intensiteit ervan is er zeker niet minder om. Het is de intensiteit eigen aan de mens die hoopt te groeien naar zijn climax toe, zoals T.S. Eliot het verwoordde:

  We must be still and still moving

  into another intensity

  for a further union, a deeper communion... 

Groeien naar een grotere intensiteit om dichter te komen tot een meer innige verbondenheid met al wat ons omringt.

En hij zal wel geen epitaaf bedenken zoals Rilke liet aanbrengen op zijn grafsteen, een steekspel van woorden die hij nog steeds niet ten volle begrepen heeft, zeker niet zoals Rilke gewild heeft dat hij begrepen zou worden, maar de tekst van een grafschrift schijnt hem belangrijk toe. Daarom  zijn deze drie aangehaalde versregels van Eliot sprekender voor hem dan wat Rilke naliet.

En hij weet nu ook dat hij niet te lang heeft gewacht, dat het vandaag is en gisteren en eergisteren dat alle vruchten op zijn boomgaard zijn gerijpt en alle zaden klaargekomen in weiden en velden en bossen om geplukt en uitgedragen te worden. Zodat nu de woorden vloeien kunnen lijk het water dat zich langs de rotsen naar beneden stort, takken en boomstammen met zich meevoerend in de vallei, meevoerend naar een verre bestemming, en aldus ook de inhoud van zijn dagboek – tenminste zo deze levensvatbaar is - uitdragend naar een tijd dat hij, Ugo, er niet meer zal zijn en anderen in zijn woorden de persoon zullen ontmoeten die hij was en had willen zijn.

Zo wil hij via deze gedachten een gezel zijn van anderen, zoals alle boeken in de rekken van zijn woning, gezellen zijn van hem.

13-04-2013, 00:28 geschreven door Ugo d'Oorde