Wat de Leie deze middag

te vertellen wist,

maakte ons stil, zelfs al luisterden we niet

we wisten het

in alle kleuren en alle tegemoetkomingen

omdat  de uitgestrekte beemden

helder, de verse wilgen, de canada’s

het eerste groen doorzichtig

in de klanken van het open barsten.

Sonates waren het,

en dichterbij, het water glanzend

met kronkelingen licht:

rustig

de weiden, de winden, de wolken.

We waren er om te schilderen

in verborgen tekens,

pogingen om te benaderen hoe het leven

is gegrift, sprankelend

in gele ranonkels

in de oevers, daar de reiger wacht,

gisteren al

de kikkers en de meerkoeten,

slierten makend van verrukking,

tekeningen op oud papier

met planten in opgeslagen.

We zagen het en keurden het goed

te zijn waar we waren,

ons handen vrij,

onze gedachten weg geslopen,

wentelend omheen de eerste zin

die los gekomen, uitgegroeid,

vernieuwend wat van vroeger was

en van morgen

als we hier terug gaan komen,

al was het maar, de Leie ter wille.

19-04-2013, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat kan hij anders dan schrijven wat hij schrijven moet als hij wakker komt in het midden van de nacht en overrompeld wordt door allerlei gedachten van dingen die geregeld moeten tot financiële toe.

Gedachten die hem, zoals hij goed genoeg weet, wakker zullen houden tot de dageraad, wanneer hij de kans maakt in te slapen terug en weg te schuiven in een vreemde droom.

Zoals het gisteren was toen hij droomde dat de aarde zich los had gemaakt van haar baan om de zon en hij duidelijk het gevoel had dat de aarde aan het vallen was en hij het uitriep: ‘voel je het, voel je het, de aarde valt’. Of iets in die aard. 

In de morgen vroeg hij zich af of het iets te maken had met zijn hart, en het zal wel, in plaats van een val zal het een stilstaan geweest zijn, een verwittiging. En in de namiddag vond hij in zijn bus een bericht over een vroegere  gebuur die, rustig ingeslapen was. 

Hij schrijft dit neer en logt het in. 

18-04-2013, 04:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals de dagen, volgen mijn blogs elkaar op, en zoals de dagen zijn ze sterk uiteenlopend. Alles hangt af van de gedachten die ik heb op het ogenblik dat ik eraan begin. Zo waren er vandaag de twee eerste versregels van de Divina Commedia waarin twee woorden me altijd hebben bezig gehouden en die ik deze avond definitief wil uitklaren om er later niet meer op terug te komen of eraan te denken.

Dante heeft zijn tocht door Hel, Vagevuur en Paradijs volbracht en gaat nu zijn verhaal hierover gaan neerschrijven. Vertellen wat het hem gekost heeft aan moeite en wat hij allemaal heeft gezien en meegemaakt. Hoe hij er toe gekomen is om zijn eerste woorden neer te zetten kunnen we enkel gissen. Het kan ook dat deze al lang in hem leefden en dat zijn ganse Commedia er door in gang werd gezet. Een Commedia die hij zag als het hoogste dat ooit over een vrouw – Beatrice - geschreven werd.

Het is het sacrale ogenblik van zijn immens werk dat achttien jaar van zijn leven vergen zal. Hij schrijft: 

Nel mezzo del cammin di nostra vita

mi ritrovai per una selva oscura,  

De twee eerste versregels van de Divina Commedia. We lezen dit en herlezen dit. De verzen trillen na in ons, om ze niet meer te vergeten. We hoeven ze niet te vertalen, het Italiaans is onze taal geworden, ze kunnen trouwens niet vertaald worden zonder de schoonheid en klankenrijkdom ervan te verbreken. En dan gebeurt het dat we op een dag verrast worden en dat we ontdekken dat er staat: ‘di nostra vita’ en niet ‘di mia vita’ en  ‘mi ritrovai’ en niet ‘mi trovai’.

Dante kan zich niet vergist hebben, elk woord bij hem is gewikt en gewogen en heel duidelijk: ‘- nu ik alles verhalen ga wat ik beleefd heb – bevond ik me terug in het donkere woud in het midden van ons leven’.  

Ik tracht me Dante voor te stellen en de plaats waar hij deze eerste verzen, misschien bij kaarslicht, misschien in de zon gezeten, na rijp beraad, in een grote opwelling van gevoelens neer geschreven heeft. Wellicht niet in een ruk, maar geschreven en herschreven, twijfelend, aftastend hoe hij de stap zou zetten naar de wereld die hij, zo gezegd, nu, al schrijvend een tweede maal bezoeken gaat. En hij schrijft dat hij zich terug bevindt in een donker woud – mi ritrovai per una selva oscura - in het midden di nostra vita, van het leven van ons beiden, zijnde het leven van hij die de tocht heeft gemaakt en van hij die de tocht nu beschrijven gaat.

De vraag blijft evenwel hangen bij mij – en ik heb grote Dante kenners nodig om me bij te staan – is dit de betekenis die Dante heeft willen geven aan ‘di nostra vita’?
Heeft hij er de nadruk willen op leggen dat hier twee personen aan het werk zijn geweest, Dante, de pelgrim, en de Dante, verbannen uit Firenze, die nu het verhaal – dat leeft in zijn verbeelding - gaat vertellen.
Als het zo is, als dit de betekenis die we moeten lezen in ‘di nostra vita’, dan is dit een ander bewijs van de genie die hij was. 

Heb ik u als lezer, verveeld met mijn blog, heeft het niet de minste waarde meer nu in Boston die aanslagen gebeurd zijn  of, zijn het precies deze uiterst kleine elementen die significatief zijn voor de Westerse beschaving, die ons nu stilaan aan het ontglippen is?

17-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik geloof niet in toeval. Ik geloof wel in een samenloop van omstandigheden waarvan het product opvallend is, maar ik noem dit geen toeval want anders hangen we aaneen met toevalligheden.

Ik hou van psalm 139,16 waarin gezegd wordt dat alles, zelfs dat wat nog komen moet geschreven staat in het Boek van de Heer.

Dit betekent niet veel meer dan dat we het leven beleven dat we hebben en dat er geen ander voor ons te beleven viel.
Dit betekent ook dat ons leven bepaald wordt, niet zo zeer door ons zelf, maar door onze reactie op wat er gebeurt omheen ons en zijn effect heeft, hetzij op onze gedachten, hetzij op onze gevoelens, hetzij op ons doen en laten.

Dit betekent ook dat onze vrije wil in grote mate door de omstandigheden wordt geconditioneerd.

En deze omstandigheden gaan terug tot onze verste voorouders, zijn gekleurd door de opvoeding en de levensomstandigheden die zij hebben gekend en doorgegeven, en sterk bepalend zijn geweest waarin wij zijn opgegroeid en wellicht ook – maar weinigen zullen me hier in bijtreden, maar dat is dan hun zaak - door de stand van sterren en planeten bij onze conceptie of bij onze geboorte.

Er moeten hier tal van boeken over geschreven zijn. Ik ben ze niet uit hun rek gaan halen. Ik weet alleen dat de beslissingen die ik genomen heb in mijn leven, of het nu uiteindelijk goede of slechte zijn geweest, het doet er niet toe, dat het beslissingen waren die ik, ingebed in de omstandigheden waarin ik verkeerde, genomen heb. En komt er een ogenblik dat ik deze beslissingen wijzigen wil dan zal het ook zijn onder de druk van de levensomstandigheden, welke die ook moge zijn.  

Maar toevallig is die inwerking nooit, ze is wat ze is met alle gevolgen er aan verbonden en erin verweven. En met alle gevolgen voor de mensen – mijn kinderen om te beginnen - in mijn nabije omgeving en de weerslag ervan hoe minimaal ook op de mensen uit de omgeving van de mensen die ik beïnvloed.

Alles hangt aan elkaar, er is geen ontkomen aan, zoals atomen en elektronen en protonen en tal van andere deeltjes in en met elkaar verbonden zijn, zo zijn wij allen als mens in mindere of meerdere mate  met elkaar verbonden, al weten we het niet, al zien we het niet, de binding is er. 

Wat blijft er dan nog over dat we toeval zouden kunnen noemen?

Enkel het bevreemdende dat plots opduikt uit de samenloop van de omstandigheden: een ontmoeting bv. zo met een persoon, als met een boek, als met een gedachte, maar toeval is dit niet, het is een rendez-vous met het resultaat van een verweving.

16-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn dank is oneindig: 

ik sta op uit mijn boeken en geschriften en zie het licht, zie de schittering van het licht in de tuin, op de kleine dingen in de tuin, de madeliefjes, de bosanemonen, de meesjes ondersteboven tegen de zaadbol en ik leef, ik beweeg, ik word overrompeld door het leven, de zindering van de plotse lente, de zindering van het ogenblik, hoe groot mijn dank. 

Een vreugdedans van woorden zou ik brengen willen, met handgeklap en getokkel van gitaren in een gestamp van hielen op de grond, een ode aan het licht en aan de aarde, de grote openbloeiende aarde die me aanvaardt nog voor een tijd.

Een waterval van woorden wil ik brengen om te verklaren, het geluk dat ik ken hier te zijn en met gesloten ogen de schreeuw van de lente te ontvangen in mijn bloed en uitgestrekt me op te richten, mijn dank uitschreeuwend over de straten en de huizen, over de bossen en de velden, echoënd tot in het stille punt waar alles begon en alles eindigen zal.

Wie aanroep ik om mijn dank te betuigen, om te knielen en al knielend me te verheffen tot de hoogste betuiging van erkentelijkheid, de handen aangereikt, bevend.

Alleluia, alleluia, al zijn het maar wat woorden, Jij die mijn vreugdeschreeuw horen moet, die mijn vreugde lezen zal: mijn dank niet te stelpen is.

Ik ben, ik zoek, ik schrijf, ik ben oneindig. 

‘Geschreven op 14 april in de namiddag in een fractie van tijd om niet meer te herlezen’.

15-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt dat hij boodschappen doet, dat hij het Carrefour- warenhuis aandoet, even aarzelt aan de boekenafdeling en het soms waagt een boek in de hand te nemen om er enkele lijnen in te lezen, maar het is nog nimmer gebeurt dat hij op een zin valt die blijft hangen.

Ofwel bladert hij in het verkeerde boek ofwel schrijft hij als een eenzaat weg van de realiteit en lopen zijn woorden verloren in het landschap van de geest waar niemand hem volgt.Zijn conclusie is vlug getrokken, als hij ooit een boek wil liggen hebben in de Carrefour dan moet hij over andere dingen gaan schrijven dan de dingen die nu zijn aandacht krijgen. Hij weet nu al lang en met grote zekerheid, dat wat hij schrijft geen hapklare lectuur is.

Een ouderdom waar hij soms zelf verschiet van het cijfer dat hij bereikte, en waaraan hij denkt als hij bemerkt met welke tegemoetkoming het warenhuispersoneel hem behandelt.

Zijn tijd wat het schrijven van een boek betreft is voorbij, hij had het veel vroeger moeten doen, hij had moeten kiezen voor het avontuur in plaats van zich vast te hechten aan de veilige haven die het werk in de centrale bank betekende.

Wat niet belet dat hij toch zal blijven trachten zijn manuscript te voltooien zelfs als hij er nu al van overtuigd is dat geen enkele uitgever er zich zal over ontfermen, in elk geval niet bij leven. 

Ik hoor van een vriend dat hij het dagboek van zijn grootvader heeft omgewerkt tot een roman, zoals Kirmen Uribe het leven van Robert Mussche heeft uitgespit.

Misschien valt het manuscript ooit in de handen van een van de kleinkinderen en bloeit het open. 

14-04-2013, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

En hij, Ugo,  die elke dag, of bijna elke dag, zijn dagboek opent om te schrijven, weet hij wel waarom? Is het niet zijn honger om te schrijven, zijn verwondering over wat het leven is, is het niet zijn blijvende, uitgerekte queeste die zich  schrijft, die vertrekt van uit het niets, van uit een terra incognita, het domein van the inward speech, of the discourse we conduct incessantly with our selves[1].

Een resem binnen-gesprekken die hij uitdragen wil, op een aquarelachtige wijze gekleurd met herinneringen uit zijn jeugd en hierin verweven, zoals Kundera het wou, gebeurtenissen die zich hadden kunnen voordoen maar omwille van dit of dat niet hebben plaatsgevonden en toch nog immer opduiken alsof ze ergens in een andere omgeving, buiten zijn weten, hebben plaatsgevonden.

Zo is vandaag en de dagen die nog komen, zijn dagboek zijn bestemming en al komt  wat hij schrijft zo laat in zijn levensjaren, de intensiteit ervan is er zeker niet minder om. Het is de intensiteit eigen aan de mens die hoopt te groeien naar zijn climax toe, zoals T.S. Eliot het verwoordde:

  We must be still and still moving

  into another intensity

  for a further union, a deeper communion... 

Groeien naar een grotere intensiteit om dichter te komen tot een meer innige verbondenheid met al wat ons omringt.

En hij zal wel geen epitaaf bedenken zoals Rilke liet aanbrengen op zijn grafsteen, een steekspel van woorden die hij nog steeds niet ten volle begrepen heeft, zeker niet zoals Rilke gewild heeft dat hij begrepen zou worden, maar de tekst van een grafschrift schijnt hem belangrijk toe. Daarom  zijn deze drie aangehaalde versregels van Eliot sprekender voor hem dan wat Rilke naliet.

En hij weet nu ook dat hij niet te lang heeft gewacht, dat het vandaag is en gisteren en eergisteren dat alle vruchten op zijn boomgaard zijn gerijpt en alle zaden klaargekomen in weiden en velden en bossen om geplukt en uitgedragen te worden. Zodat nu de woorden vloeien kunnen lijk het water dat zich langs de rotsen naar beneden stort, takken en boomstammen met zich meevoerend in de vallei, meevoerend naar een verre bestemming, en aldus ook de inhoud van zijn dagboek – tenminste zo deze levensvatbaar is - uitdragend naar een tijd dat hij, Ugo, er niet meer zal zijn en anderen in zijn woorden de persoon zullen ontmoeten die hij was en had willen zijn.

Zo wil hij via deze gedachten een gezel zijn van anderen, zoals alle boeken in de rekken van zijn woning, gezellen zijn van hem.

13-04-2013, 00:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was genoeg geweest, zijn twee laatste blogs overspoeld met filosofisch-metafysische gedachten. Hij had vandaag iets geschreven over toeval, waarin hij niet geloofde, maar ook dit paste nu niet. Hij dacht toen aan wat hem ooit is overkomen en dat beslissend is geweest om in het land te blijven en niet, zoals hij zo dikwijls gedroomd en gezegd had, te gaan wonen in de Val d’Anniviers.

* 

Hij kwam in de valavond terug van Brig. Het regende toen hij de hoofdbaan verliet en de weg links nam, de Val d’Anniviers binnen. De stijgende kronkelweg naar Vissoie, terug naar beneden de Navizence over en terug stijgend over St.Jean naar Grimentz. 

Hij beeldde zich in dat hij thuis kwam in das letzte Dorf der Welt, waar Rilke het over heeft, dat zijn dorp was, het dorp waar hij leefde en waar hij sterven wou. Hij reed door de verlaten, glimmende straat met hier en daar een raam dat verlicht was. Hij reed binnen in de donkere nacht en de regen viel neer op de bomen, viel neer op de daken. Hij stopte voor de chalet, een eenzame, afgelegen chalet, totaal verlaten, de kinderen weg, de geburen weg, enkel de zwijgende zwarte wachtende massa van de chalet. En toen hij de deur opende, de gonzende stilte die hem overviel en groter dan ooit was plots zijn eenzaamheid.

Hij herinnerde zich het dorp en de straten van zijn jeugd toen het regende en hij thuiskwam des avonds, in de herfst, het vaderhuis donker en zwijgend maar hij wist als hij binnenkwam dat het huis een verlossing was, een schelp was van warmte en innigheid.

Maar welke afstand nu, tussen het vaderhuis en deze donkere chalet in de herfstnacht en de regen. En hij wist toen dat zijn droom voorbij was, dat hij het niet uithouden zou, ondanks zijn boeken en geschriften, alleen voor de rest van zijn dagen in deze afgelegen, oude chalet, in een verlaten dorp van de verlaten bergen, en dat hij een eenzaamheid op avonden zoals deze, met de regen en de kilte niet zou aankunnen.

Dit zal wel het einde betekent hebben dit Grimentz uit te kiezen om er de laatste dagen van zijn leven te verblijven.

Hij moet er nu aan toevoegen dat de dagen van toen niet de dagen waren van nu, en dat hij thans de indruk heeft dat het dagelijks schrijven van zijn blog een immens deel van zijn eenzaamheid zou hebben opgevangen.

12-04-2013, 00:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

Terugkomend op wat hij gisteren schreef is het hem nogmaals heel duidelijk dat een Universum zonder de mens, zonder de observerende mens, zinloos is. Het zou er zijn zonder er te zijn want niemand zou het opmerken. Nu stellen we er ons tal van vragen bij, en weten we dat de scheppende kracht van het Universum begint bij de allerkleinste bouwstenen, inwerkend op elkaar, elkaar bestormend met kracht en geladenheid en gedreven door een perfect ordenende ingesteldheid, en dat aldus, met inbegrip van de mens, is ontstaan wat is.
Wij zijn de verlenging van het Universum, we zijn het imago van de geest ervan, de beweging ervan, de ego ervan. 

Kirmen Uribe, waarover hij enkele blogs geleden sprak, gaf aan zijn boek over Robert Mussche de titel mee: ‘Lo que mueve el mundo’. Hij dacht – of hij liet Mussche denken – wat  Dante dacht, dat het ‘Amor’ was, die de wereld in beweging houdt.

Hij, Ugo, denkt dat Amor te zeer mens gericht is en dat we het moeten zien van uit het standpunt van het Universum, dat niets te maken heeft met die ‘Amor’, maar dat het de Geest is van het Universum - waar de mens deel van is - die de wereld in beweging houdt.

De Geest waaruit alles is ontstaan – dit is zijn paradigma - en blijft ontstaan, met zijn tentakels tot binnen in de mens. En het zijn deze tentakels die de essentie zijn. Het doel van de mens, de reden van zijn bestaan is op te treden als toeschouwer, als bewonderaar, als vertegenwoordiger, als uitdieper van dit levend, spiritueel Universum. Zijn materialiteit is bijzaak voor de geest ervan .

11-04-2013, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe bestaat het dat hij op sommige dagen de woorden zo maar uitstrooit over zijn blad terwijl op andere dagen alles dicht blijft. Deze tegenstelling treedt de laatste dagen maar al te regelmatig op. Wellicht ook heeft hij dit al ettelijke malen vermeld in zijn dagboek of in zijn blogs, maar het is een fenomeen dat regelmatig opduikt. Ooit dacht hij dat het iets te maken had met zijn bioritmen.

Anderzijds kan het niet dat iemand die dag aan dag, jaar na jaar een dagboek bijhoudt - de laatste tijd in meer, een blog - zich herinneren zou wat hij reeds heeft opgetekend en wat niet. Nu en dan bladert hij in zijn dagboek wel enkele pagina’s terug, maar hij let meer op de leesbaarheid van zijn geschrift, dan op de inhoud van het geschrevene en als er tegenstelling is, zoals deze avond, dan heeft dit zijn oorzaak.

Maar wat indien hij niet bezield ware geweest door het schrijven, het creatief zijn, niet begeesterd ware geweest om te trachten door te dringen tot de essentie van het bestaan en aldus, hoe vreemd dit ook moge klinken, het gevoel te hebben gekend de eeuwigheid te benaderen.

Echter doordringen tot de essentie van het bestaan is eigen aan de mens, het is zijn zoektocht, het is het creatieve in hem, en ware er niet die creativiteit geweest, dan was er geen Lascaux, geen kathedraalbouwers, geen Memlinc geweest – en hij plaatst Memlinc hier omdat hij vindt dat dezes Sybilla Sambetha groter schilderij is dan de Mona Lisa - geen Van Gogh, geen Turner, geen Beethoven of Mozart, geen Mahler, geen Pasternak, Eliot, Shakespeare?

En wat is deze creativiteit anders dan de kracht van de geest in de mens, zijn gedrevenheid de weg te volgen van wat eens in de mens werd opgestart, om een antwoord te vinden voor die hunker in hem, om open te bloeien, hoger te groeien, dieper te voelen en voller op te staan.

10-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In feite is mijn blog mijn dagboek geworden. Het diary van de Economist dat ik blijf vullen is nu meer een dagboek over mijn blogs geworden.

Ik heb nu soms problemen om te weten waarover ik in mijn blog schrijven kan, maar ik heb deze al dertig jaar en meer. Alles overschouwd heb ik al genoeg geschreven om er zonder al te veel moeite een blog uit te halen en dan zou ik maar handelen zoals er zovelen van mijn ouderdom, die hun leven al schrijvend hebben doorgebracht, nu doen.

Ik heb er al enkelen ontmoet waarover ik melding heb gemaakt in mijn blogs. Ik zou nu, als ik Le Monde volg, kunnen schrijven over Philippe Jacottet, 87 jaar, die zijn nota’s over een halve eeuw een laatste maal herlezen heeft en de meest passende eruit verzameld heeft in zijn boek ‘Taches de soleil, ou d’ombre’ (Le Bruit du temps, 206 p. 22 €).

Heb vroeger ook al eens een dergelijke poging gedaan, heb onder de titel ‘Fragmenten’, de essentie van vijf jaar dagboeken samengebracht in een bundel van ruim 300 pagina’s. Ik zou dus verder kunnen gaan en zien wat ik nog halen kan uit de erop volgende jaren. Ik zou dan tenminste de zekerheid hebben dat behouden blijft wat ik wens dat behouden blijft, zodat er nooit iemand anders met die problemen geconfronteerd wordt. Maar wat voorbij is, is voorbij en wat geschreven staat blijft geschreven, wat niet belet dat ik uit vorige teksten fragmenten kan gaan halen om deze te herwerken als blog.

Ik ben dus nog helemaal niet leeg geschreven al heb ik soms het gevoel leeg geschreven te zijn.

Laat het me dus zo stellen dat ikzelf ga halen wat belangrijk is uit wat ik vroeger geschreven heb, en dat mijn te bewaren dagboeken beginnen met mijn eerste publiek gemaakte blog van juli 2011. Wat niet beletten mag dat er ook nog een schifting wordt gedaan in wat tot op vandaag als blog verschenen is. 

Monique Petillon in Le Monde, herneemt in haar recensie, de woorden van Jacottet die ik zeer treffend vind: 

‘Les premières années, je passais une grande partie de la journée à traduire Musil. La note était un moyen de garder contact avec le monde poétique. Je ne m’en suis jamais défait. J’ai trouvé dans Littré se beau mot ‘semaison’ qui m’a paru convenir à cet ensemble de choses vues, chose lues, choses rêvées. Il y avait là des espèces de graines qui pouvaient s’épanouir en poèmes.’

Het wordt dan toch misschien stilaan tijd dat ik er ernstig aan denk mijn vroegere dagboeken boven te halen.

09-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat zou ik zeggen, indien ik plots, gezeten voor de vlammen van de haard, de gloed ervan in mijn gelaat, de geest van Dante zou ontmoeten – ik ontmoette hem al eens, een nacht in Toscane - in mijn woonkamer?

‘Ben jij die Dante die de kroon spant boven de letteren van de wereld, ben jij het die dat machtige werk geschreven heeft waar zevenhonderd jaar lang de schrijvende en lezende mens zich over gebogen heeft om het te ontcijferen, ben jij het die onsterfelijke poëet die ik nu aan het lezen ben?’

En, ontroerd, zou ik het wagen hem te vragen plaats te nemen in de zetel bij de haard, zou ik het wagen hem te vragen, regelmatig hier terug te keren tot mijn boek geschreven is. Hij zou mijn Muze zijn, mijn toevlucht, mijn hulp, mijn meester.  

Ik zou hem zeggen dat zijn boek het grootste is dat ik las, ik zou hem zeggen dat zijn boek, toegevoegd aan de Gregoriaanse muziek van zijn tijd en de gotische kathedralen die er misschien aan ontsproten zijn het machtigste is dat zijn tijd heeft voortgebracht en misschien, maar zeker is het niet, zou ik eraan toevoegen, dat erna Johan Sebastiaan Bach gekomen is.

Maar, in elk geval, ik zou ophouden met ademen, met denken, om en een deeltje van hem te zijn, en van het Gregoriaans, en van de gotiek, en van Bach. Zo, opdat de geest van hen en van die tijd vloeien zou in mij en voedsel zijn voor al wat ik nog te schrijven heb en aldus de dagen die me nog resten, te kleuren en te bezielen. Een massa dagen die mijn leven waren, zou ik hem zeggen, die zijn voorbijgeschoven lijk een vlucht  eenden over de Leie. 

Ik zou hem vooral willen zeggen dat ik zijn Commedia pas ernstig ben gaan lezen nadat ik, in een boekenwinkel in Alicante, op een rek, waar één boekje, één enkel klein boekje met blauwachtig couvert met die vreemde titel “Nueve ensayos dantescos”, lag te wachten op mij.

En jij, Dante, zou het onmiddellijk geweten hebben dat het Jorge Luis Borges was - die je ondertussen al ontmoet had in de hemel of ergens anders, in het Arcadia - die dit ‘kleine boekje’ geschreven had.

Ik denk, zou ik zeggen: had dat boekje er niet liggen wachten, afgezonderd van alle andere boeken, ik zou het nooit ontdekt hebben en wellicht zou het ook zo geweest zijn dat ik er ooit zou aan gedacht hebben je Commedia te gaan lezen.

Misschien, zou ik zeggen, misschien was jij het, Alighieri Dante, die het er gelegd had opdat ik, Ugo, het zou gevonden hebben.

08-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je dag is maar afgesloten als geschreven staat wat moet geschreven, pas dan kun je met een min of meer gerust gemoed onder de lakens kruipen. Maar hoe dikwijls gebeurt het niet dat je in gedachten verder blijft schrijven en opstaat terug omdat er nog dit kan aan toegevoegd worden, of dat nog gewijzigd.

Maar het gebeurt ook dat je voldaan en gelukkig bent met wat je hebt ingelogd en dat je gerust kunt gaan slapen, om te denken aan wat je morgen schrijven zult.

Zo vullen zich je dagen en zie je hoe ontstellend vlug de tijd verschuift. Je komt binnen in de vierde maand en plots zit je al aan de zevende dag ervan. Ontstellend is wel het juiste woord dat je gebruikte. 

*

Vandaag las ik over het nieuwe boek van Umberto Eco: ‘Confessions d’un jeune romancier’, (Confessions of a Young Novelist), traduit de l’Anglais par F. Rosso, Grasset, 240 p. 17 €.

De recensie in Le Monde van 5 april is aanstekelijk. ik ken de talenten van Eco, weet hoe inventief hij is tot op het randje af, en ook dat het voor mij een leerschool zou zijn te weten hoe hij tewerk is gegaan om op 48 jarige ouderdom zijn eerste boek te schrijven. 

Ik lees in de recensie van Didier Pourquery: 

‘Dans cet ouvrage à l’érudition aimable et jamais lourde, le romancier Umberto Eco nous donne des éléments pour comprendre comment certaines idées d’intrigues, de lieux de structures lui sont venues, dictées par des réminiscences, des lectures de jeunesse, des éclairs de son inconscient. 

Zal ik me laten verleiden het boek te kopen, liefst in het Engels, de taal waarin Eco het geschreven heeft. Of laat ik het aan mij voorbijgaan zoals de talloze boeken die elke week besproken worden in tijdschriften en dagbladen?

De lectuur van Eco kan echter voor mij niets dan positieve gegevens opleveren, alhoewel mijn bronnen gelijk lopen met deze van Eco, vermoed ik dat ik wellicht aan het schrijven ben zoals je vooral niet schrijven moet.

Als ik de stilte waarin ik de laatste tijd verzeild ben, doorbreken wil dan doe ik er goed aan Umberto te gaan opzoeken in zijn ‘Confessions’. 

07-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

(Het gedicht dat achterbleef, en ik ook zijn kans wil geven. Alhoewel...)


 

Heb innig met respect

de zee gekroond,

mijn avonden en mijn nachten,

mijn sterren en mijn maan,

mijn glorieuze morgens,

alsof ze mijn geliefde was

haar toegesproken,

alsof het was met alle tot nog toe

onuitgesproken woorden

die zij te ontdekken had

en nog meer dan dat.

Mussen, dartel in de struiken,

de luchten groot en open

een foto wou ik maken

maar dit zou te gemakkelijk zijn

om het verbeelden lam te leggen

van zij die me lezen zullen,

Wat ik niet zou willen.

Foto’s zijn mijn woorden,

omsluierd ingelogd

die te interpreteren zijn,

om te zetten

zoals je bent geboren en getogen,

enig in je soort en in je dromen.

Zo kom ik telkens tot mijn geschooide

woorden die ik nalaten wil

vandaag

omdat er gisteren was

en morgen te vlug komen zal.

Want zo gaat het in het leven:

kransen worden neergelegd,

fanfares en hun requiem

en achter het raam een kind geboren.

Zo gaat het in het leven,

golf die volgt op golf,

ogenblik in ogenblik geschoven,

verandering is inbeelding.

Heb ik iets te veel gezegd

terwijl ik zwijgen blijf.

Je raakt me wel, zodat

Ik je beminnen kon,

Ik bezat je in een woordeloos gesprek

om niets te zeggen, al wou ik wel,

mateloos.

De wind, de heerlijke wind

van ver gekomen, me omhelzend,

wijl ik je betasten blijf met woorden

even maar meer hoeft het niet.

Leze dit wie lezen kan maar ook

niet verder kijken, geen wegen

af te lopen om te begrijpen.

De einders zijn hier wijd.

Arme man die met de zee hier spreekt.

De dagen achter hem vergeten.

Hoe vreemd het is, niets

bezittend om te geven.

het komt er aan, het komt er aan:

eiken kist met wat water besprenkeld

en wat ruikers bloemen,

het leven wat het was,

en dan die tederheid van jou,

om me te bekoren,

toereikend om heen te gaan.

06-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je schrijft wat je te schrijven hebt, niets meer, niets minder, alsof er geen kind geboren werd dat via, via uit jou is opgestaan op deze dag van 5 april van het gezegende jaar 2013.

Een grote bloem ontloken, een massale tederheid. Een naam er voor gekozen om van te dromen en nimmer, nimmer te vergeten, alsof in jou gebrand, getatoeëerd op alle plaatsen die je begroeten wou.

En dan in stilte weggedoken. Je ogen om te kijken hoe het wonder je, tot tederheid bewogen heeft, je aangevuld, je verleng-nis heeft gegeven in wat je leven is, erna kan komen wat er te komen staat. Maar vandaag is anders.

De wereld zal het niet weten, zoals niet geweten is wat het betekent het licht te zien in deze dagen. We hopen dan, we bidden en we smeken, dat hij die de wondere naam van Amaury heeft mee gekregen, groeien moge, openbloeien moge, lichamelijk en geestelijk, een rijkdom van geluk.

05-04-2013, 08:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat een tijd het was toen er nog brieven geschreven werden met de hand en op de post gedaan met de mooiste zegel erop gekleefd. Ik  dacht even aan Joseph Brodsky:

The dreams you dream are not of girls half nude,

but of your name on an arriving letter. 

Maar ik weet en ondervind dat de tijd van brieven voorbij is, weinigen zijn er die nog schrijven en ik ben tevreden als iemand me een e-mailtje stuurt, en waarom zou ik niet.

Zo was er de e-mail die ik kreeg, enkele dagen terug, en die ik las met blijheid in de ogen. Verrassend mooi was het wat er geschreven stond over de Vaucluse en ‘de adel – mijn vriend wat is dit woord juist gekozen – van de oude rotspaden, de geur van tijm in de rotsen, en een werkkamer als een cel met dikke muren en rook uit de schoorstenen en de ruik van brandende eik’.

En vele andere heel mooie zaken, tot van terpentijn toe.  

En de gedachten die me te binnen vielen toen en nu, en elk woord van jou, mijn vriend, roept herinneringen op, én met  Quasimodo, én met Saint John Perse, én met de ‘adel’-paden in de Valais, én met ‘la Chambre des Preux’ in de oude chalet die ik er huurde, met de oude tafel waaraan ik schreef. En dan nog en zeker niet in het minst, met mijn grootmoeder en – zoals jij over je vader - ogen die vochtig worden.

En ik preciseer in enkele woorden: 

Saint John Perse voor het geheel van je boodschap: 

‘Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance...’ 

Salvatore Quasimodo voor de geur van eikenhout (rovere):

  Desiderio delle tue mani chiare

  nella penombra della fiamma

                                         sapevano di rovere e di rose

                                        di morte. Antico inverno. 

Mijn werkkamer voor een tijd, met de boeken op een rek tegen de wand waar ik Titus Burckhardt ontdekte in de ‘Kamer van de Dapperen’ en waar ik schreef, met mijn veldbed tegen de wand, aan een tafel met het jaartal 1576 erin gebeiteld. 

De ‘adel’ van de bergpaden, en ik dacht aan het pad naar de cabane van de Arpittetaz, of het pad van de Col de Torrent naar de Sasseneire, getekend door de vele geslachten die er sedert eeuwen zijn overheen gegaan. 

En dan het indringend parfum van de tijm, voor mijn herinnering aan mijn grootmoeder die me meenam in de zomer – mijn hand in de hare - langs een holle zandweg de kanten ervan begroeid met tijm en andere kruiden. 

Dit alles, niet heel duidelijk voor buitenstaanders maar, mijn vriend, omdat het zo mooi geschreven staat heb ik je mail geprint en gekleefd in mijn dagboek dat (misschien) de tijd van een tijd trotseren zal. Het is wel geen brief met de hand geschreven, maar ingekleefd hebben je woorden evenveel kans langer bewaard te blijven dan op mijn PC waar ze vroeg of laat gedeletet zullen worden. Wat ik nu precies niet wens.

Deze blog is dus voor jou bestemd, ook voor zij die me regelmatig lezen, om aan te tonen hoe we gestructureerd zijn, hoe herinneringen zich laag op laag hebben opgestapeld, lijk de jaarringen in een boom en waarvan alle ringen, lijk alle herinneringen, met levenssappen worden besproeid. 

Zo wil ik allen die me lezen besproeien met de sappen van mijn geest.

04-04-2013, 00:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ze stond naast hem onder het licht van de lamp aan de tekentafel en schreef een witte kaart vol met haar handtekening, het hoofd gebogen, haar fijne hand in een zelfde beweging glijdend over de kaart, zich telkens herhalend in een identieke aanzet van de hand en identieke hieruit volgende bewegingen. Gouden was het licht in haar losliggende haren. En toen ze opkeek naar hem waren haar ogen vol tranen.

Hij had die kaart bewaard, hij wist waar ze lag in de schuif, hij vond dat ze meer was dan een foto van haar.

Nu zijn tafel vol met boeken en pennen, potloden, dagbladen, bladen volgeschreven en herschreven, stukjes tekeningen, schetsen van gedichten, alles over en onder elkaar, stukken van toen ze nog samen waren en die hij toch eens zal moeten verwijderen of vernietigen, je kunt niet alles houden. Maar de kaart met de vele handtekeningen zal hij bewaren.

Waarom eigenlijk, waarom heeft deze kaart nu iets in meer, er zijn zovele zaken van hem die ze in handen heeft gehad? Maar hij dacht dat het was omdat het een kaart was waaraan nog microscopische deeltjes van haar geest en van haar lichaam kleefden.

03-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij kent op heel zeldzame ogenblikken het geluk zich een te voelen met de auteur die is gaan neerzitten om vers 3, 14, op te tekenen. Het is het meest bevreemdende vers uit Exodus, misschien zelfs uit de ganse Bijbel. Een vers dat hij leest en herleest op het ogenblik dat een kleine vogel tegen het raam vliegt. 

Hoe komt iemand, totaal los van het omringende, gehuld in een wolk van vervoering en geïnspireerd door stemmen in hem en omheen hem, hoe komt hij er toe, beelden en woorden op te roepen om in een opwelling, zoekende naar de meest krachtige termen, zijn wankele gevoelens te uiten en de stem van zijn God te gaan verbergen in een brandende (braam-)struik en te zeggen aan Mozes dat de grond waar hij staat heilige grond is en dat hij zijn sandalen moet uitdoen. En dan, wat nog verrassender is, dat, als de Israëlieten hem vragen wie het is die Mozes naar hen toestuurt, hij zeggen moet dat het IK BEN is.

Wat is het dat die auteur heeft willen zeggen met deze twee woorden die als volgt werden voorgesteld: 

In de King James’ Versie: ‘And God said unto Moses, I AM THAT I AM: (zo gedrukt in de King James), and he said, Thus shalt to say unto the children of Israel, I AM hath sent me unto you’.  

Of, ‘Ik ben hij die is’ uit de Willibrordus-Bijbel en: ‘Zeg aan het volk van Israël dat het ‘Ik Ben’ is die jou tot hen heeft gezonden’. 

Of, yo soy el que soy uit de Biblia de Jerusalen. 

Of Je suis qui je suis, of, je suis ce que je suis, of, je suis parce que je suis, of, je suis celui qui suis, uit de voetnoten van de Osty-Bijbel. 

Waarom deze mysterieuze ‘Ik Ben’ omschrijving, terwijl het zo eenvoudig ware geweest had hij simpelweg Mozes doen zeggen dat het Jahweh was die hem stuurde.

De auteur van die passage bewoog zich die dag in zijn ‘nergens-land’, kende  een van die zeldzame momenten waarop grote dingen geschreven worden, en heeft  aan zijn vers een metafysische Schwung gegeven en zijn Jahweh ontdaan van zijn antropomorfe vorm, door hem kosmisch aan te kleden en lijk de wikke omheen de roggestengel Hem te wikkelen omheen alles dat is.

Zijn ‘Ik Ben’ betekent, ik ben de totaliteit van het Zijn; ‘Ik Ben’ betekent al wat binnen de dingen is, het merg van Al wat is.  

En deze morgen, met Bach op de radio en de helderheid van de luchten tussen de nog kale bomen, een oneindigheid van verwachten, van iets dat komen gaat, iets dat op het openspringen staat, is er in mij de gedachte aan al de tijd die verloren is gegaan, omdat er niemand is geweest die me van in mijn jeugd gewezen heeft op wat ik nu durf aantonen, de diepere betekenis van die meer dan Sibillijnse ‘Ik Ben’. 

02-04-2013, 00:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

En toen ik ging,

de golven die me vroegen

of ik hier nog keren zou,

maar ik wist het niet,

het stond niet opgetekend

in het Boek,

wellicht omdat het bijzaak was,

een onooglijkheid

in het wentelen van de aarde.

Zo, ik geantwoord heb

dat ik zeker keren zou.

Keren zou in leven of in droom

om af te maken

wat ik begonnen was,

al was het wel niet veel,

al waren het maar wat woorden,

het eerste tromgeroffel

de aanzet

van de contrabassen

en van de cello’s

van mijn maritieme symfonie.

Daarna het thema

te beginnen met trompetgeschal.

De rest komt heel wat later

als ik hier terug zal zijn,

zo dacht ik toch,

zo hoop ik toch.

Heb mijn boek toen dicht gedaan,

mijn pen toen afgedroogd.

De zee bekeken

en hoe ze treurde

tot in mijn ogen.

Zo dacht ik toch,

zo scheen het toch.

De laatste meeuw,

heel dicht gekomen

hangend op de wind.

De mussen ook tot aan mijn voeten

kruimels opgepikt

die ik er gelaten had.

De zon nog even,

een laat geflonker:

‘Ga’, zegde de zee

‘treuzel niet langer.

Je afscheid is ons vreemd.

Neem wat wind van ons

en wat geruis van hier.

En houd ons in je gedachten

tot je keren zult,

met nieuwe woorden’.

Zo weze het.

Cabo de las Huertas, Pasen 2013

01-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag, nu ik op het punt sta op te schuiven naar het noorden, naar de kilte die er nog heerst, wordt me herinnerd – vraag me niet door wie - aan de tekst van Psalm 139:

‘Uw ogen, Heer, zagen alles wat ik was, en nog onvolmaakt zijnde, staat alles over mij al opgetekend in je boek, hoewel alles er nog niet is, hoewel het nog komen moet, het staat opgetekend in je boek’. 

Met nog een vezel vast aan de boom des levens, vraag ik wat er nog in meer dan het allerlaatste, staat opgetekend voor mij in dat Boek van de Heer. Als het belangrijk genoeg is zal ik het jullie ten gepaste tijde laten weten, ten ware het een bericht zou zijn dat lijk een meteoriet uit de lucht zou vallen.

Waar ik nu aan denk is, dat als het grote er staat ook het kleine moet erin vermeld zijn, en dan denk ik in de eerste plaats aan wat ik elke dag schrijven moet. Een vriend vroeg me deze namiddag of ik al wist wat ik zou schrijven voor mijn blog van morgen 31 maart. We zaten aan tafel in volle zon aan zee in een heerlijke wind die moeilijk te bedwingen was. En ik wist het niet maar ik had vertrouwen, ik wist dat de idee komen zou, plots en onverwacht. Wat achteraf gebeurde.

Want al die voorbije dagen, weken, maanden hadden me geleerd dat er voor degenen die schrijven een soort raadgever klaar staat, die je gedachten in het oog houdt om tussen te komen als het nodig blijkt.

Het is dus een kwestie van vertrouwen en attent te zijn op elk teken van hem. En zelden heeft hij me ontgoocheld.

Staat het kleine dus niet in detail opgetekend, het wordt toch opgevolgd want uit het kleine ontstaat het grote, dat dan wel te lezen staat. Zo is het dat het kleine het grote heeft bepaald en dat ik het leven heb gekend dat voor mij was weggelegd, dat voor mij stond opgetekend.

Nu, maakt mijn schrijven, mijn gegoochel met wat met woorden en gedachten deel uit van het kleine, of is het iets méér?

Ik maak me geen illusies, zelfs als het zou uitdraaien op een gepubliceerd boek – waaraan ik meer en meer begin te twijfelen - welk verschil maakt het uit in een wereld van miljoenen boeken waarin alles al geschreven en beschreven staat. Het is om er duizelig bij te worden – en welke wereld in de Psalmen - wat heb ik er nog aan toe te voegen, niets in meer. Ik kan er enkel wat zinnen, bewust of onbewust, uit terug nemen en verhalen op een andere wijze, een betere of een minder goede. 

Een zaak: ik heb wel de indruk verkeerd bezig te zijn met wat ik dacht mijn levenswerk te worden. Ik ben geen Calderon de la Barca, geen Cervantes, geen Pessoa; ik weet zelfs niet meer waar ik heen wil. Ofwel schrijft het boek zich zelf, en wordt het een eenzaat, ofwel blijft het waar het in potentie wacht om geschreven te worden.

Dit zal dan het enige zijn dat ik vermocht. Dit is dan mijn geestelijk leven: het woord dat mijn adem is.

31-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde