De laatste dag van de eerste maand, nog elf maanden vol te houden en het is volbracht, moet het alleen nog doen, nog maken.

Zou Dante dit ook gedacht hebben ooit, bij voorbeeld als hij het ‘Inferno’ verlaten heeft en nu op het punt staat te beginnen aan zijn ‘Purgatorio’:

‘Per correr miglior aqua alza le vele
omai la navicella del mio ingegno
che lascia dietro a sé mar si crudele:[1]

Wat niet geldt voor mij. De waters waarin ik me beweeg waren niet woelig en worden niet kalmer, ik blijf verder varen in zelfde waters met een zelfde ritme en een zelfde ingesteldheid.

Wel is het zo, en dat klinkt eerder als een verwittiging, dat van de twaalf, er nog elf maanden overblijven en dat ik niet meer dralen mag maar doen moet wat moet gedaan. Maar ben ik hier elk ogenblik van de dag en de nacht 100 percent van bewust?

Wel neen, dit gevoel van de tijd die rest ken ik maar van tijd tot tijd, ik kom er vlug overheen want zo niet zou er me niets anders overblijven dan ‘verslagen’ af te wachten tot de elf overige maanden voorbij zijn, wat een enorme verspilling van tijd zou betekenen.  iets wat een normaal mens zich niet permitteren kan of mag.

Integendeel zelfs, ik weet dat het nu is of nooit, om gestaag door te gaan, verbeten de strijd met het woord aan te gaan tot het fatale, maar tevens wellicht, het wondere ogenblik dat de andere wereld zich opent voor mij.  Gewild weiger ik hier het woord ‘dood’ te gebruiken, ik wens het zelfs te bannen uit mijn woordenschat, omdat het te cru over komt en vooral omdat we niet weten, slechts vermoeden kunnen wat er achter schuilt.

De elf overige maanden zijn én een aanmoediging om niet te dralen, én een stille verwittiging om planmatig te werk te gaan en mijn tijd zorgvuldig op te vullen. Wat me dan elke spontaneïteit in wat ik doe kosten zou.

Daarom zeg ik jullie dat ik verder zal gaan zoals ik bezig ben, trachten het maximum te bereiken onder welke vorm ook, maar verder, al is het omslachtig, bezig te zijn zoals ik bezig was, hels soms, maar ook met heel wat mate. Zoals je dagelijks vaststellen kunt wat het is en hoeveel het maar is.

Het is niet omdat ik maar elf maanden meer heb dat ik plan ook maar iets te wijzigen aan mijn gewoontes. De maanden zullen op me afkomen – zo hoop ik toch – en ik zal ze waardig ontvangen alsof er geen telling mee gemoeid zou zijn. Maar het kan goed dat ik tegen dan, deze laatste zin zal vergeten zijn en ik erop terug zal komen niet eenmaal maar meerdere malen in andere bewoordingen of andere omstandigheden.

Mijn toestand – een vriend zegde me dat ik nu op mijn zesennegenstige  ben en ik had er nog niet aan gedacht, hij deed me even schrikken – draagt in zich een beeld van mij dat weinig gunstig uitvalt, ook voor mijzelf. Het is maar dat ik er geen schuld aan heb en ook geen verdienste, mijn toestand is wat hij is. En als jullie het weten willen, nu dat het geschreven staat voel ik me er goed bij.

Goed bij wat er geschreven staat.

[1] Purgatorio: canto primo: 1-3: ‘Nu ik met het schip van mijn geest een zo wrede zee achter mij heb gelaten, hijs ik de zeilen om koers te zetten over beter water.’

(vertaling Frans van Dooren)

31-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zijn tekeningen van vroeger zag hij als voorbeelden van kleine kunst, klein omdat er weinig verbeelding in optrad; zijn geschriften daarentegen kenden wel die verbeelding, wat niet betekende dat het daarom grote literatuur was, want veel werd er niet over gezegd. Hij was echter gerust gesteld met wat hij gepresteerd had en bleef presteren. Hij had zelfs de indruk dat hij aan het overdrijven was in alles, ook in de woorden die hij zo juist geschreven had over zijn prestaties.

Maar hij zat voor zijn klavier en hij lag niet op de sofa en dat gaf hem voldoening, vooral dan in het begin van de nacht als hij op het punt  stond te verdwijnen onder de lakens en hij zich neerleggen kon wetende dat zijn dag gevuld was geweest zoals hij het gewenst had, vooral dan gevuld met woorden want daar kwam het telkens op neer, woorden en nog woorden.

Hij was een man van woorden, hoewel hij het ook waagde te zijn van lijnen en figuren die te ontcijferen waren, ook voor hem, omdat de figuren zo tevoorschijn waren gekomen uit zijn hand, het enige verschil met de woorden die van ergens kwamen, van een plaats die niet te bepalen was, dan toch niet met enige zekerheid.

En ook als hij verder dacht, ook zijn hand geleid werd van uit een plaats die hij niet kende, maar het toch niet zijn hand zelf was die de figuren tekende, en het dus ook wellicht zijn geest was, een geest die waar woonde? Die hem toch gade sloeg en hem nu en dan aanmoedigde om meer dan wakker te zijn, en om hem als doender werk te geven.

Hoe we in elkaar steken weet ik niet, wel dat we creatief kunnen zijn in wat we doen en dit gebeurt dagelijks als we er op ingesteld zijn, als we weten dat wij het zijn die hier rondlopen en niet de machine in ons die een groot deel van de tijd overneemt en ons brengt waar we eigenlijk niet moeten zijn.

Weten hoe het gebeurt is één ding, één bijkomstig ding, maar het doen zelf is het belangrijkste want daar komt het op aan, de impuls om te beginnen en te blijven beginnen, het stuk  door, tot het einde in het zicht komt en je besluiten kunt.

Die ‘doen’-beweging hangt nog altijd in mij en omheen mij en dit van bij het opstaan, soms zelfs vóór het ontbijt. Zo lang die beweging, die tezelfdertijd een deel aanmoediging inhoudt, ben ik ‘safe’. En er is nog steeds geen verzwakking, ik voel me sterk, in feite en ik meen het, sterker dan ooit.

Opnieuw ben ik er door gekomen, heb ik bereikt wat ik bereiken wou en kan ik een halve dag respijt nemen om terug op adem te komen en daarna stilaan te gaan denken aan wat ik morgen schrijven zal, voor het ogenblik weet ik het nog niet. Misschien komt het straks als ik op de sofa lig, intens luisterend naar Klara?

Du choc des idées, weet je, jaillit la lumière en muziekstukken zijn soms ideeën.

30-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij hoorde een  stem, een jonge heldere stem in de kamer, een stem a capella die zocht naar een melodie die ze niet vond. Een ogenblik, een fractie van een ogenblik dacht hij dat zij het was en hij wou roepen: ‘Kootje – de naam die hij haar gaf - ben jij het?’ Maar toen vielen de violen in en wist hij dat het ‘Klara’ was, wist bij dat het niet kon dat zij het was die zong, vroeg in de morgen, en toch, toch dacht hij nog een ietsje dat zij het geweest was.

En de stem, het gezang, het vloeiende erin, het soepele, het tere erin bleef hem bij als een aanwezigheid en hij twijfelde en bleef twijfelen, was zij het dan toch niet geweest, kon het, een mogelijkheid dat ze even binnen was geweest en terug vertrokken meegenomen door wat we de tijd noemen?

Hij had het zo graag gewild. Misschien was het zij dan toch, was de stem die hij gehoord had, een stem, zo maar in de kamer naar hem toe alsof ze hem langs die weg alleen benaderen kon en hij zich even nog zou verliezen in haar.

Vreemd zijn sommige ogenblikken in het leven. Ze dagen op en gaan weg een spoor nalatend in je gedachten van de dag en nog, van de dagen erna, het onwezenlijke dat wezenlijk wordt, alleen de fractie van het ogenblik van toen, denken dat ze er was, even, want de stem was niet van vandaag, ze was van dagen ervoor, van wanneer wist hij niet precies, het hoefde ook niet, niets hoefde er, om te weten dat de stem even die van haar was en in de klank ervan iets dat wees op een ver geluk, kort aangehouden en weg vloeiend een lange echo ervan nalatend.

Hoe beschrijft hij het, iets dat zo vluchtig was als de geur van een roos in de  vroege morgen, wat niet te beschrijven is, zelfs al hield je de roos dicht aan je mond; niet te beschrijven het gevoel  van een vluchtige - al weet je het niet hoe lang die er al was - van een aanwezigheid die op allerlei manieren misschien getracht heeft je te bereiken, binnen te komen in je geest en zich er te nestelen, ne fut-ce que pour un moment, dat dan uitdeinen zou over de volgende dagen en neergeschreven zich vasthechten in de tijd, om er te zijn in die tijd.

Zelfs als er niets van was, het een droom was, een fractie tijdloosheid waarin alles gebeuren kan dat anders dan in een moment van tijdloosheid niet gebeuren kan, dan nog heeft het zijn volle waarde, krijgt het zoals het er staat een waarde van authenticiteit waar niet meer aan te tornen is.

Zo wat hij hoorde die morgen in januari, zelfs al wist hij dat het maar de schim was van de stem  van haar, is hem bijgebleven, werd eindeloos versterkt door de woorden waarin het gehuld werd en zal het gelezen worden zelfs al was het inbeelding geweest, inbeelding van iemand die een ogenblik heeft gedacht, zelfs minder dan een ogenblik, dat zij het was die hem iets zeggen wou in de vorm van een lied.

Wat hij noteerde, warm weg, dromend.

29-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Van vroeg in de morgen, vroeger dan vroeg, leef ik in een wolk van de mooiste muziek die er is[1], hoe zou je willen dat ik het hebben zou over oorlog of haat of over al wat negatief is in mijn omgeving en er buiten.

Ik nodig die wereld niet uit en betreed hem niet, zeker niet in mijn geschriften die ik beschermen.

Wel is er in mijn achterhoofd de vrees dat het huidig conflict in Oost-Europa zich uitbreiden zou naar het Westen, en in mijn gesprekken komen die naar buiten maar in mijn geschriften mijd ik ze als de pest en best ook want wat kan ik erover te vertellen hebben: ik denk aan het menselijk leed en – en dit doet pijn – aan eeuwenoude gebouwen, kunstschatten, boeken, schilderijen, beeldhouwwerken die verloren zijn voor altijd. Jammer, meer dan jammer, een ganse levende cultuur die verdwijnt en tezelfdertijd elke sympathie die twee volkeren voor elkaar konden hebben die onmogelijk wordt.

Ik kan het vermelden en zeggen dat het een gekke wereld is waarin we zijn terecht gekomen, maar dit is ook alles, de rest wat mij betreft, is stilte en onmacht. IK hoor zelfs dat er kritiek is ontstaan bij de opvoering van de opera ‘Jevgeni Onegin’ van de ‘Rus’ Tsjaikovski in de Munt, of de geest van de Russische muziek die verpest wordt door Poetin en zijn clan.

Zo wie spreekt er nog van beschaving in deze dagen als de oorlog woedt aan onze grenzen?

Ik wijd er weinig woorden aan omdat ik binnen mijn eigen grenzen blijven wil, maar ‘Was nun kleiner Mann?’ scheef Hans Fallada in weliswaar andere omstandigheden, maar het is een vraag die we ons binnenkort zouden kunnen moeten stellen; Hopelijk nooit, maar de dreiging blijft.

Ik dacht niet als ik begonnen ben te deviëren in de richting waar ik aan gekomen ben; de tegenstelling is te groot met wat ik d          acht, maar het is juist omdat de tegenstelling zo groot is dat ik dit verde ben gegaan dan  nodig, dat er geen andere weg mogelijk was en dat van het ogenblik dat er een  verkeerd woord gevallen is ik niet anders meer kon dan verder te gaan in die richting, hoe donker en uitzichtloos deze ook was, ik  kon niet anders meer dan de onverwacht ingeslagen weg te volgen.

Een gedachte begint soms met een paar woorden, van dan af is er een waaier van mogelijkheden die opduiken uit de mist en een ervan krijgt onbewust de voorrang.

Zo gebeurt het, zoals vandaag, dat je aankomt waar je eigenlijk niet wenst aan te komen en zit je klem, waarbij het geloof in je kunnen een deuk krijgt als je poging eruit los te komen een misstap blijkt.

Zo ook begon je vandaag met Händel met de beste vooruitzichten tot de gedachte aan ‘Jevgeni Onegin’ opdook en je verloren waart, verloren voor de tijd van een blog.

Het gebeurt wel meer in deze late dagen van januari.

[1] Op dit ogenblik: George Frideric Händel, 1685-1759: Coronation Anthems – Zadok,  the Priest

28-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Was ik gisteren wel bewust van wat ik geschreven heb of, waren het eerder de woorden zelf die zich schreven en kwam ik er niet aan te pas of dan toch niet wat de zin en de inhoud ervan betrof.

Ik weet het, voor iemand die schrijft zijn er zaken die moeilijk te verklaren zijn, zoals beginnen met een zin die feitelijk doorloopt tot het einde, zodat einde en begin in een cirkelvorm liggen, het einde even goed het begin zou kunnen zijn en centrale deel zelfs het begin of het einde.

Dit gebeurt soms onopzettelijk en het is pas als je klaar gekomen bent met het ‘aantal’ woorden, dat je je realiseert welk geschrift er tot stand gekomen is zonder dat je je erbij betrokken hebt gevoeld.

Dit zijn toestanden die weinig voorkomen maar als ze zich voordoen weet je niet wat je erover zeggen kunt , weet je zelfs niet hoe het verder moet terwijl je verder schrijft.

Er is geen oplossing om hier iets aan te verhelpen,  eigenlijk ben je dan bezig zoals Arvo Pärt en, zijn muziek hoog geprezen zijnde denk je dat je woorden ook hoog geprezen voor de dag zullen komen. Wat echter niet noodzakelijk zo is, eerder is het een uitzondering, maar uitzonderingen kunnen, ook zoals bij Pärt, de regel zijn waaraan je te houden hebt om uit te komen boven de rest, zegge boven de anderen.

Ik heb dus niets tegen Arvo Pärt, integendeel, het kost me weinig moeite om te luisteren naar zijn ‘Spiegel im Spiegel’, het stuk muziek waar de luisteraars van Klara naar opkijken, alsof het van Mars zou komen of dan toch van uit een vijfde windstreek, van uit zenit, maar zeker niet nadir. Om maar te zeggen hoe eenzaam hij zich moet voelen als hij componeert, minstens even eenzaam als ik, vooral dan als ik schrijf wat ik nu aan het schrijven ben.

Vraag me niet hoe ik er toe gekomen ben, ik zegde het al, het zijn de woorden die me overrompelen en dingen doen zeggen waar ikzelf nog nooit aan gedacht heb want wie waagt er zich  nu aan te beweren dat hij schrijft zoals Arvo Pärt componeert. Het kan dat hij er de schijn van heeft maar verder dan de schijn is het niet. Of toch?

In elk geval, wees gerust, ik ben het niet die dit schrijft, ik zou er zelfs niet durven aan denken zo iets de luchten in te sturen, al durf ik heel wat achterlaten in mijn zog eens ik aan het varen ben naar oorden waar ik nog niet was omdat ze nog moeten ontdekt worden en er niemand is die ernaar op zoek wil gaan, niemand dan ikzelf indien ik nog in staat zou zijn te fungeren als ontdekkingsreiziger, maar die tijd is lang voorbij.

Niet dat ik, in mijn beste tijd, niet op  ontdekking ben geweest. Ik was zelfs in de Appalachian Mountains en heb er staan kijken naar een struik vol vuurvliegjes toen de avond viel en hij valt heel vlug daar, tenminste in mijn herinneren.

En soms laat mijn herinneren me in de steek.

27-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Deze morgen, uitzonderlijk, de neiging die groeide in mij om deze dag onbesproken te laten. Iets zegde me dat hij als dag niets worden zou, dat het een negatieve dag was en dat het beter was      alles af te sluiten in plaats van verder te gaan.

Het gebeurt zelden dat ik op deze wijze mijn dag begin, dat ik inga op een soort voorgevoel dat ik heb en er aandacht aan besteed. Ik schrijf dit heel vroeg in de morgen nu alles nog beginnen moet wat ik  niet wens te beginnen, een zonderling, enig moment dat me overvalt, zo maar dat ik interpreteren ga als een verwittiging voor iets dat nakend is.

Daarom ook haast ik me om hier te eindigen vooraleer het gevreesde zich manifesteert. Jullie horen het later wel, hoe weet ik niet, trouwens er is geen enkele reden opdat ik het nu al weten zou want dan zou ik niet gaan schrijven wat ik nu schrijf, en wat ik weet is dat ik geconfronteerd word met de neiging de dag over te slaan wat ik alleen maar zou kunnen met terug onder de dekens te kruipen en te doen alsof ik er niet meer was, er nog wel zijnde.

Alsof ik dit zou kunnen, alsof ik alles zou kunnen afsluiten te beginnen met het sluiten van ‘Klara’, de onschuldige ‘Klara’, die ik opzij zou schuiven, omdat de dag niet bestaat voor mij, er geen jota van overblijven zou, zodat men zich later afvragen zou waarom deze dag van 26 januari van het jaar 2023 niet beschreven staat, een holte gelaten in de tijd, de reeks van dagen die zich opvolgen sedert jaren, ineens onderbroken.

Hoe zou dit overkomen, welke vragen zouden erover gesteld worden, welke gissingen gedaan?

Alles wel overwogen ware het misschien toch beter de gordijn erover niet volledig te sluiten maar een opening te laten al was het maar een kier om de schijn te redden dat er in feite niets verkeerd is aan de dag van 26 januari, dat alles berust op een misverstand van de schrijver ervan die de neiging had – de neiging niet de wil – om de dag te laten verlopen alsof hij er niet geweest was, alsof zoiets mogelijk zou kunnen zijn.

Nu de schrijver weet wel beter, hij was onderhevig aan enkele ogenblikken van zwakte waaraan hij niet gewoon is te lijden, wat hem enigszins overstuur maakte, en overstuur zijnde hij begonnen is zoals hij begon, terwijl hij wel wist dat hij, wat er ook gebeuren mocht, zijn blog schrijven zou, zelfs al was het over een dag die er mogelijks niet zou geweest zijn, denkend dat zo iets mogelijk was als hij onder de lakens bleef, zijnde onder de radar van het ‘Dasein’.

Stel nu dat ik het toch gedaan zou hebben dan ware de dag toch niet verloren geweest want jullie zouden toch geweten hebben hoe alles ontstaan was en hoe het verder met die bewuste dag verlopen was.

Ik als schrijver de onschuld zelf zijnde, er me dus weinig te verwijten valt, tenware jullie oordeelden dat ik meer dan een steek had laten vallen?

26-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Misschien vragen jullie zich af met wat ik de volgende dag te voorschijn  ga komen, wel ik ook vraag het me af en vandaag meer dan gisteren want ik ben laat wakker gekomen en mijn dagritme ligt in een knoop. Hoe kom ik eruit, is het enkel met even neer te liggen en na te denken over wat het leven is voor mij als ik naar mijn lichaam luister, een lichaam dat niet veel zaaks meer is, ik geraak zelfs niet meer in de tuin?

Want het is slecht gesteld met mij, wat gewordt het twee of drie maanden verder als ik niet reageer op een afdoende wijze en meer beweeg om tenminste nog enige soepelheid te verkrijgen?

Noteer ik schrijf dat niet voor jullie, het is tot mezelf dat ik spreek, een verwittiging die ik me toestuur opdat ik iets – veel hoeft het niet – maar dan toch iets zou doen om mijn toestand enigszins te verbeteren, zelfs al was het maar te stabiliseren op het punt waar ik me thans bevind.

Vooral, ik klaag niet, ik stel vast en tracht een oplossing te vinden voor mijn lichamelijke problemen, meer is er niet aan de hand, maar de ernst ervan ontgaat me niet. Ik hoorde van een vrouw van 95 die haar man van 100 niet alleen gezelschap houdt, maar hem ook onderhoudt, want hijzelf verlaat niet meer zijn bed.

Ik weet niet hoe zij het doet, ik weet dat ik het niet zou aankunnen, ik kan nog juist mezelf behelpen met de hulp van mijn geburen en een helper die tweemaal per week langs komt om me een douche te geven die me tot het reële leven terugvoert: de tijd dat ik onder de warme, soms hete zelfs, douche sta.

Allen samen, we redden ons wel en  we hopen verder te kunnen, we leven dus op hoop en zegen. Wat al heel veel is in mijn huidige omstandigheden.

Laat ons zeggen dat we alle moeilijkheden verbijten als we tot het schrijven zijn gekomen, onze ultieme redding die ons geschonken wordt door de Natuur, die alles is, niet alleen lichamelijk leven maar vooral geestelijk  leven, en dit is de oneindigheid zelf. Dit is de balsem voor elke pijn die de kop zou opsteken, mijn geest is er om alles te verzachten te verdoven, te vergeten zelfs.

De geest die ik meekreeg die mijn redding is, trouwens ik vertrouw er ten volle op, ik weet dat hij me niet in de steek zal laten, dat ik een contract heb afgesloten met hem en dat hij me sterken zal in wat ik doe of plan te doen de komende dagen en maanden. En ik voel het, hij staat aan mijn zijde en spoort me aan niet te verzaken, zeker niet te luisteren naar het lichaam en te gaan neerliggen op de sofa, en het ‘stupide’ van het niets doen te huldigen alsof dit alleen me zou kunnen helpen.

Weet ook dat deze blog weinig meer is dan een ‘tussendoor-blog’. Voor jullie één om vlug te vergeten, voor mij één om altijd indachtig te zijn.

25-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik bevind me van het eerste uur in de morgen in het hoog gezelschap van componisten van alle slag en van alle tijden. Hoe wil je dat ik me niet geroepen zou voelen om in hun sporen mijn sporen te verdienen of dan toch op te eisen.

Of ik er gisteren, op zondag, er bij jullie in geslaagd ben met mijn ‘I AM’-betoog, weet ik niet, ik vraag me zelfs af of ik, wat mijzelf betreft, er in geslaagd ben, want als ik herlees wat er staat is het wel helemaal conform aan wat ik dacht te moeten zeggen?

Zo duidelijk is het me nu ook niet, maar de tijd zal komen, ik weet het, dat ik het nog duidelijker stellen zal, hoe, zoek ik nu nog niet, maar het komt wel, en indien me de tijd ontbreken zou dan hoop ik toch de eerste stappen te hebben gezet in de goede richting, een richting die door anderen zal gevolgd worden met meer succes. Het is en ik herhaal me, een  sleutelpunt dat zo maar niet, zoals door George Steiner, hoe wijs hij ook is, opzij mag worden geschoven.

Ik houd mijn betoog van gisteren in elke geval in beraad. Het is dus geen symfonie van klanken die ik achtergelaten heb, het was ook niet mijn bedoeling, maar wel een ‘ding’ voor die geest van ons, voor de innerlijke  mens in ons, wat even geldig is, een uitdaging , een manier van ‘erzijn’.

Aldus meen ik me opgetrokken te hebben tot het niveau van de ‘schrijvers’ van deze morgen die de ganse dag zullen doorgaan en die ik graag volgen zal tot het ogenblik dat ik de lakens en dekens openleg van mijn bed om ‘gelukzalig’ - weet dat het voor mij een goed moment is - in het bed te stappen.

Niet dat ik intens luister naar wat ik hoor met naam van het stuk,  van de maker ervan en van de uitvoerder, maar de muziek is er als een meubilering van de kamers waar ik rondloop. Dit is dan mijn eenzaamheid opgevuld met wat van de mens is om me heen, de mens die van uit alle hoeken van de wereld en van alle tijden uit het verleden naar mij toekomt en me gezelschap houdt, van Satie tot Bach, van Debussy tot Mahler. Mijn God – een uitdrukking van mij die je niet letterlijk nemen moogt – wat een ongelooflijke rijkdom die ik heb in mijn late dagen, mijn dagen van bezinning naar mijn einde toe. Hoe vul ik die anders dan zoals ik het nu doe.

Ik vraag jullie zelfs niet om een poging te doen om me te begrijpen, ik hoef niet begrepen te worden, ik begrijp me zelf meer dan voldoende en het is op zelfkennis dat alles berust. Ik meen dat ik mezelf aan het leren kennen ben wat een goed begin al is.

En ik meen ook dat het soms, maar niet altijd, gemakkelijker is vijf appelsienen te persen dan vijf pagina’s te schrijven, maar dit is geen wijsheid, wel een vaststelling.

24-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je schijnt onuitputtelijk als je schrijft, de woorden komen op jou af en je moet ze ma ar grijpen en vastleggen. Schijnbaar is het zo, dan toch is het zo geweest als de tekst er staat. Maar is het zo, is het niet meer dan dat?

Weet dat ik elke morgen voor een muur sta die ik slopen moet maar  vandaag is het slopen moeilijker.

Eigenlijk is het een ingesteld zijn, een wil of een noodzaak tot schrijven, of is het beide ineen verweven, willen en moeten. Er moet een woord voor bestaan zoals er een woord moet bestaan voor klein hout, hout in ‘bussels’ gebonden – mijn moeder sprak van een ‘spense’, een bussel takken om  de ‘Leuvense stoof’  aan te steken of de broodoven heet te krijgen. Het is die naam ‘spense’ die ik me meen te herinneren uit het dialect van Oordegem in Oost-Vlaanderen. Ik zou een vriend kunnen raadplegen maar op een zondagmorgen komt dit eerder ongelegen, een andere dag zou beter passen vind ik, de zondag is er voor meer geestelijke zaken, of is dit niet meer zo?

In elk geval voor mij is de zondag een bijzondere dag, eigenlijk een dag om de Bijbel ter hand te nemen, dit is het gevoel dat ik nu heb, nu ik mijn dagen in eenzaamheid doorbreng en ik de zondag op de een of andere wijze meer ‘heilig’ wil zien dan de andere dagen van de week. Ik groei er eigenlijk  naar toe, een dag die uitziet op een soort verlichting/verluchting van de handelingen die we stellen, deze gebeuren op zondag in een ander licht en dit is iets dat ik enkel op zondag, zelf kan schrijven, elke andere dag van de week bezit dit niet en vandaag – zondag 22 januari - valt me een passage te binnen uit de Bijbel, een van de prachtigste, de meest verheffende uit het Oude Testament, ene voor de Hoog-zondagen als die er zouden zijn, maar het voelt zo aan en als ik het Oude Testament koester als het Boek onder de Boeken, dan is het misschien wel om precies deze passage. George Steiner aanziet die wel als een tautologie, maar ik denk er anders over in een poging om de zin ervan te begrijpen. En als ik de Bijbel zie als een baken van onze beschaving, deze van het Westen, dan is het omwille van passages zoals deze uit Exodus.

En ik neem die passage tekstueel over uit mijn vertrouwde versie van de King James’ versie van 1611, uit Hoofdstuk 3 van ‘Exodus’ waar Mozes, die het vee van Jetthro, zijn schoonvader bewaakt, verrast wordt door een stem  die opstijgt uit de vlammen van een vuur in het midden van een struik: ‘And he looked, and behold, the bush burned with fire, and the bush was not consumed.’

Hij hoort een stem die zegt: ‘Put off thy shoes from thy feet, for the place, where-on you standest is holy ground’.En het verhaal dat verder loopt en zijn climax kent in vers 14: ‘And God said unto Moses, I AM THAT I AM: and he said. Thus shalt thou say unto the children of Israel, I AM hath sent me unto you.’

Het zijn de woorden, door Jahweh gesproken van uit de brandende (braam)struik tot Mozes die wou weten wie er sprak tot hem en hoe hij hem noemen moest als hij sprak tot het volk van Israël.

En dan die passage van Exodus 3, 14 die ik al eens behandeld heb in een vorige blog  en die ik zie als het centrale punt van de Bijbel, even centraal staande als het punt in de Kosmos waaraan, volgens Hubert Reeves, volgens Umberto Eco, de slinger van Foucault is opgehangen.

Ik zie de man, de schrijver ervan zitten met inktpot in de ene hand en de veder in de andere, een groot denker, een filosoof, een visionair: ‘Zeg hen Mozes, zeg aan de kinderen van Israël: IK BEN’ stuurt me tot jullie.

Dit ’IK BEN’  voor de schrijver, de kosmoloog,  de theoloog ervan,  betekent het de totaliteit van al wat IS: IK BEN het ZIJNDE. En van dit ZIJNDE ben ik die spreekt, de geest, het wezenlijke.

En wat zegt de filosoof, de vinder, de schrijver van deze passage: Mozes, noem me, als je je richt tot Israël, noem me ‘IK BEN’ = HET ZIJNDE, de totaliteit van al wat is, een totaliteit die geen naam heeft, omdat ik, het Zijnde ben, het zichtbare Zijnde én het onzichtbare Zijnde.

Heb ik er wel goed aan gedaan me te buigen over de naam die Jahweh zich ooit, eenmaal in zijn geschiedenis, toe-eigende. De naam die de filosoof van die wel bepaalde passage in de Bijbel kreeg toegeschoven van, ja van wie of van wat? En hij dacht dat die van God kwam, van de Alles omvattende, van Al wat zichtbaar en onzichtbaar was en is: het Zijnde?

23-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij werd wakker in het donkerste  van de nacht. Hij droomde ze lag naast hem in  bed, maar hij moest dringend. Toen hij terugkeerde was ze weg. Hij legde zich terug neer maar droomde niet verder. Hij herinnerde zich dat hij bij zijn avondeten de indruk had gehad dat ze heel die tijd  dat hij aan het eten was ze bij hem aan tafel zat, zwijgend en het was pas als hij opstond en de tafel opruimde dat hij  wist dat hij het zich had ingebeeld. Er waren immers nog ogenblikken geweest, dagen ervoor, dat hij dacht haar bezig ge horen in de keuken of dat ze binnenkwam waar hij zat, een flits maar, een plots gevoel dat even vlug verdwenen was.

Hij dacht ik ga dit straks optekenen in mijn blog, maar die gedachte bleef komen zodat hij niet anders kon dan op te staan en te schrijven wat hij dacht te schrijven zoniet was het  verloren, was er niets geweten over zijn droom terwijl als hij het schreef het geacteerd zou staan als een belangrijk gebeuren, dat hij optekende alleen om het zich later nog te herinneren dat er in zijn droom iets stond te gebeuren maar niet gebeurde omdat hij dringend moest.

En opdat jullie weten zouden hoe authentiek mijn woorden kunnen zijn zeg ik dat ze geschreven werden in het midden van de nacht en ik er ben voor opgestaan – het wis 03.55 uur – een gekheid natuurlijk, een reactie van een dwaas man die meent dat alles moet geschreven staan wat nog van haar is, het kleinste detail uitvergroot zoals dit nu het geval is.

Ik weet het wel hoe miniem het is wat ik hier heb nagelaten, maar het is ook om, indien ze hier nog zou rond zwerven, indien ze? Ze weten zou dat ik het weet dat ze hier nog altijd aanwezig is op een of andere wijze. Wat misschien nog gekker is om neer te schrijven en dan nog in het midden van de nacht.

Misschien ook moet ik, nu dit er staat, naar bed terug opdat mijn droom van daar zo-even verder lopen zou en wie weet in welke richting of in welke gemoedstoestand?

Ik keer straks terug om het jullie te melden.

En, ik ben nu terug vóór het eerste licht en ik dacht dat ik ‘gedroomd’ had dat ik in de nacht iets geschreven had, maar ik ontdekte vlug en tot mijn verbazing dat het geen droom was, dat het verhaal, als het een verhaal zou geweest zijn, wel degelijk geschreven stond klaar en duidelijk.

Of nogmaals hoe dwaas een man op hoge leeftijd bestaan kan om zich bezig te houden met dromen die gedachten zijn of met gedachten die dromen zijn.

Hiermede is alles gezegd en ook niets, maar ik heb verteld wat ik vertellen wou. Belangrijk is het niet voor jullie maar voor mij was het een kwestie van gevoelens  die opkomen nu en dan, minder dan vroeger maar des te opmerkelijk omdat ze blijven komen alsof ik het verlangen zou dat ze nu en dan terug opduiken om niet te vergeten hoe het vroeger was en hoe ik er nu uit tevoorschijn ben gekomen.

Gelouterd.

22-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als een vriend die ik niet noemen zal, maar hij weet het, geluisterd heeft naar ‘Klara’ de avond van donderdag 19 januari dan heeft hij aan mij gedacht zoals ik aan hem heb gedacht want ‘Klara’ bracht – voor mij die aan het schrijven was, totaal onverwacht - de Kamermuziekversie gemaakt door Arnold Schönberg van ‘Lieder eines fahrenden Gesellen’ van Gustav Mahler.

Ik genoot van die Mahler omdat ik wist dat hij ook misschien luisterde en ik aldus een band had met hem na maanden stilte tussen ons, of hoe we ingesteld zijn op kleine als op grote momenten in ons leven, en die Mahler was een groot moment, is altijd een groot moment, wat er ook gespeeld wordt van hem en, hij weet het van mij wat ik denk van Mahler dat hij de ingesteldheid heeft van een Bach, maar niet als een gelovige van de Kerk maar als een gelovige in al wat van de Kosmos is.

Anderzijds heb ik een andere vriend, een liefhebber van sonates, maar die als hij Mahler hoort ook aan mij denkt. Trouwens alle vrienden die ik heb associëren me met Mahler en velen onder hen ook met Dante en anderen, maar dit is een volledig andere geschiedenis, met Velikovsky. Dit is en ik weet het, hoe ik in de wereld sta na al die jaren, en er zijn vele jaren, soms denk ik  hoe is het mogelijk.

Maar de dag is pas begonnen en ik vraag me af hoe hij zich ontrollen zal, in welke van de vele plannen die ik heb, ik vooruitgang zal kennen. Ik heb nog vele uren voor mij vooraleer de nieuwe nacht vallen zal. Ik weet wat ik te doen heb, wat ik nog te schrijven heb om dichter te komen, dichter tot waar ik wens aan te  komen, al zullen het maar enkele stappen zijn, maar tevens ook dichter tot het einde van het einde.

Echter de hoop blijft dat het, nu ik eraan begonnen ben, een vruchtbare dag wordt qua gedachten en vooral qua geschriften, de Muze helpe me hierbij. En ik heb ondervonden dat ze me wel degelijk bijstaat in mijn ontdekking van w   at het leven is en vooral niet is.

En wat het niet is voor mij is doelloosheid, is niet weten wat je wilt, en of je nog iets wilt; of je nog dit bereiken wilt of dat, die reis maken of een andere of, die vriend bezoeken of een andere, of thuis blijven gezeten in de zetel met een boek of het dagblad, het kruiswoordraadsel het belangrijkste deel ervan.

Ik zou hier willen stoppen vandaag, ik heb nog andere taken te vervullen en ben al een tijdje bezig, tijd die ik gewonnen heb op mijn slaap. Ik denk nog altijd dat het een winstpunt is maar ik weet niet wat mijn hart, wat mijn lichaam ervan denkt?

Hopelijk niets negatiefs. Ik denk nu aan Bernanos en aan de laatste woorden van zijn ‘Jounal d’un curé de campagne’: ‘Toute est grâce.’

Zo iets als ‘alles is ons gegeven’.

21-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En toch vertel ik jullie niet alles, dit is de indruk die ik heb en blijf hebben, al weet ikzelf niet wat ik verzwijg toch weet ik dat er iets is dat ikzelf verzwijg voor mezelf, zo weinig schijn ik me te kennen. Ah, ik weet het, ik wou jullie zeggen hoe goed ik me voel, in de avond als ik slapen ga en weet dat na een tijdje alles in mij gaat stilvallen en dat ik de nacht kan ingaan in alle rust, in alle vrede; weten dat alle gedachten zich zullen stollen  zelfs deze die gaan over wat ik de volgende morgen schrijven zal.

Is het belangrijk dit te weten? Neen, maar wat is er dan wel belangrijk als ik dit niet zou mogen vermelden, want het drukt mijn gemoedstoestand uit waarmede ik rondloop in huis, altijd in een zekere spanning om bezig te zijn met om het even wat, als ik er mijn geest maar bij betrekken kan, dit wil zeggen, dat ik bewust weet dat ik het ben die handelt en niet de lege man in mij.

Zo is mijn slapen gaan een bewust iets, betekent het een verlossing van tal van zaken, iets dat me overvalt zelfs in volle dag als ik de behoefte voel me even neer te leggen en de ogen te sluiten alsof ik enkel een lichaam was dat daar neerligt, ademend nog wel maar totaal gedachteloos, inslapend.

Of kennen jullie dit gevoel niet van gedachteloosheid, dat heerlijk gevoel  van het erzijn leeg aan woord en handeling? Wel ik heb er nood aan en het me instellen op het slapen gaan is een hoogtepunt. Ik zeg het maar opdat jullie het weten zouden, ik weet het al lang maar zegde het nog niet.

Meer heb ik vandaag niet te vertellen over mezelf al kan het dat er nog andere verborgen dingen schuilen in mij, misschien wel wat men noemt grensoverschrijdende in om het even welke richting.

Ik begon hieraan in het midden van de nacht bij een eerste ontwaken, heb het neergeschreven en voldaan heb ik terug, met een nog beter goed gevoel, de gedachteloosheid opgezocht onder de lakens en bijna onmiddellijk terug ingeslapen. Wat kan ik meer verwachten van de nacht die zich uitstrekt tot in mijn leden en veel verder tot in mijn geest?

En de morgen is gekomen, de nieuwe dag die ik beginnen kan zoals ik hem gisteren begonnen ben en eergisteren. En de uren zijn voorbij gegaan, woorden die zich hebben neergezet, of was ik het die het heeft gedaan op hun verzoek, het kan allemaal.

Het kan zelfs dat ik de roep meen gehoord te hebben van een overleden verre vriend, Robert de Telder, de man van ‘De Tijd der Tijden’ om iets te doen voor hem, een onschuldige mail aan een even onschuldige dame onder een even onschuldige vorm, het resultaat ervan misschien niet zo onschuldig, maar het loopt uit op het me toesturen van werkdocumenten van hem.

Omstandigheden gecreëerd door de geest die aanleiding zijn tot andere omstandigheden die er onmogelijk konden geweest zijn ware ik niet open geweest voor een roep die ‘meende’ gehoord te hebben.

Of hoe het soms draait en keert in die gedachtewereld van ons en de materiële gevolgen ervan die terug leiden zullen tot nieuwe omstandigheden met andere gevolgen en zo verder de oneindigheid binnen, uiteindelijk veroorzaakt door een gemende roep die er was of helemaal niet was.

Of over het uitlopen van gevoelens, reële of ingebeelde als je even wakker wordt in de nacht.

20-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag heb ik zoals elke ‘vandaag’, vóór het ochtendgloren, wat niet altijd veel is in deze dagen, 500 woorden klaargezet om morgen te verschijnen vóór het ochtendgloren als ik schrijven zal aan mijn blog voor de daaropvolgende morgen. Je zult er niets over zeggen omdat er niets over te zeggen valt, omdat het maar normaal is dat ik het zo doe, er anders geen uitweg zijnde die me zekerheid biedt, een zekerheid die ook deze van jou is.

Het is een moment in mijn dag waaraan ik mijn beste zorgen wijd alsof het het enige is dat ik te doen heb: op te staan, te schrijven en terug gaan slapen. Wat niet het geval is, maar het lijkt er op want van alle overige momenten weet je hoegenaamd niets en nochtans er zijn er heel wat nog. Het schrijven zelf vergt maar een korte tijdspanne en het staat klaar.

Meestal is er niets aan voorafgegaan, is het maar een kwestie van een eerste zin om te beginnen en de rest volgt vanzelf. Echter zo gaat het niet, zo gaat het helemaal niet, het kost me, geloof me, maar het moet en hoe meer het me kost des te groter mijn vreugde achteraf, want het is altijd achteraf dat er rust komt in mij, de rust van een gedane taak, van een afgelegde weg, van een nieuw ontstaan geschrift dat niet moet onderdoen voor al hetgeen al geschreven staat waar ook en wanneer ook.

Vernieuwend moet het in elk geval, dit is mijn eerste betrachten, vernieuwend en verhelderend wat was of wat kon zijn geweest. Pogingen die elkaar opvolgen, een krans van pogingen, een paternoster, waar niemand nog over spreekt, van pogingen.

Of ik me herhaal? Dat zal wel, ik ben niet onuitputtelijk, ik ben zoals ik ben, zoals ik me open elke morgen voor jou, denkend aan jou, je tegemoetkomend in die dag van jou, als een vriend die je kent of nog niet kent maar kennen wilt want ik schrijf ook voor jou, de illustere onbekende en het zou ook mij verheugen je beter te kennen.

Laat ons stellen dat het wenselijk is, maar ik wacht er niet op, ik ga gewoon verder, zelfs als ik niets specifieks te zeggen heb blijf ik doorgaan tot mijn eigen heil en dat van jou en jou.

De gemeenschap die we aldus vormen is mijn vreugde en breekt mijn eenzaam zijn in het huis dat ik praktisch niet meer verlaat. Ik leef er vandaag in de voormiddag exceptioneel met Johan Sebastian Bach, de grootste onder de grote en het is goed hem te horen en hem mee te nemen bij alle kleine dingen des levens die alle niet-schrijvende momenten van mij opvullen en omkransen met laurier en marentak, met wierook en mirre en met de geur van brandende kaarsen in een schemerige Romaanse  kerk ergens in een verlaten dorp in Auvergne; omkransen met een gevoel van sacraliteit, het benaderen van iets dat als een laag van het bovenmaatse aardse erin over gestrooid ligt.

We zeggen het zo, maar we hadden het anders ook kunnen zeggen maar het hoeft niet, bij Bach hoeft er niets in meer gezegd, alleen geluisterd om te  zijn wie men nog niet was.

19-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb Beethoven om me heen, ik ben van kop tot teen omsingeld door zijn Vijfde Symfonie, ik heb de boeken in hun rekken voor me, ik heb doeken aan de muren,  wat wens ik meer dan mijn gevoelens te laten gaan en te denken aan al wat spreekt in deze woning en de diepe rust die er van uitgaat.

Onvergankelijke ogenblikken die ik ken en overgaan in droombeelden naar wat vroeger was. Een stem die spreekt tot mij, komende zowel van wat dichtbij is als wat is van ver afgelegen in de tijd: het eerste, eerder late licht in de morgen of van plaatsen waar ik ooit was, op de hoogte van Kawkaban (Yemen), als op de top van de Besso in Zinal (Valais).

Ik ben in deze ogenblikken, waar ik zijn wil: een rijkdom die ik ken, en die jullie allen kennen, een ogenblik weg te zijn van de plaats waar je lichaam is, een tijdloosheid lang.

Beseffen we wel wat het betekent in gedachten te kunnen zijn op de plaatsen waar je vroeger waart? Ik, op de rotsen van San Juan aan zee, hoog in de wind, met het dagblad in de hand, de wind die met de bladen speelt en de woorden die je leest maar je hebt voor jou en in jou, tot aan de horizon de zee, met de weidsheid van de luchten erboven, en je weet de sterren al zie je ze niet, en dichterbij, diep onder jou, de witte lijn, de breuklijn van de golven tegen de rotsen. Je bezit dit allemaal gezeten voor je klavier met Beethoven en je boeken en, eraan vastgehecht, zonder er te zijn,  je herinneringen en de vele mogelijkheden die ons gegeven zijn?

De aftakeling van mijn lichaam, die ik onderga, is een feit. Ik schrijf er nu en dan over. Het heeft ook weinig zin want als ik vandaag schrijf wat ik voel, hoe interpreteer ik het, later, als ik er eventueel op terugvallen zou. Zo vind ik regelmatig plaatsen terug in mijn dagboeken van vroeger dat ik dit had of dat voelde, wat ik me vandaag niet meer kan inbeelden hoe het was. Wel ken ik nog de vreugde als ik val op een mooie, gave zin die ik ooit schreef.

Lichaam en geest, het ene stof zijnde, het andere deel van de eeuwigheid.

Handel ik er naar? Denk ik van tijd tot tijd aan de zes laatste woorden van het boek van Paul Davies[1]: ‘We are truly meant to be here’?

Denk ik eraan dat hij 232 pagina’s nodig heeft gehad, om te komen tot deze zes woorden; denk ik eraan dat het Universum miljarden jaren nodig heeft gehad opdat er ooit een Paul Davies komen zou die deze zes woorden zou optekenen; en dat ik, een twintigtal jaren nodig heb gehad, om te herhalen wat Davies geschreven heeft?

Zo ligt alles onherroepelijk in alles verweven, kun je er geen spie uit weg nemen die los zou staan van de rest, neen, de spie fungeert als hologram van het geheel, van al wat is, als van wat nog komen zal. Maar ‘We are truly meant to be here’!

De Kosmos is er opdat wij er zouden kunnen zijn!

[1] Davies Paul: ‘The mind of God’, Simon &Schuster, 1992

18-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik gisteren geschreven heb over ‘Le Sacre’ kon beter, maar als ik terugblik op wat ik ooit vijf of tien jaar geleden geschreven heb en vaststel hoe stuntelig het er soms werd achtergelaten, kan alles altijd beter. Nochtans ben ik zeker dat ik het toen perfect vond, maar de tijd – en je weet hoe Yourcenar hem noemt, ce grand sculpteur – doet zijn werk en wijzigt je inzichten en zelfs misschien, al merk je het niet op, je wijze van schrijven.

Dit is zeker toepasselijk op het boek dat ik schreef, het had beter gekund, veel beter maar ik heb niet de moed en zie er trouwens niet het nut van in, om het te herwerken en het in een vorm te gieten die een vereenvoudiging zou kunnen in houden.

Beter is echter het te laten zoals het is en opnieuw te beginnen in een andere omgeving en een andere wijze van  het ‘erzijn’, als ik dit nog zou kunnen.

Proberen zou al voldoende zijn, het zou me bezig houden en me sterken in mijn ‘ouder worden’ waar ik soms met vrees naar opkijk. Zo was deze nacht, ik schrijf het om me het later te herinneren, mijn rechterhand volledig verstijfd en gevoelloos. Stel je voor dat ik zelfs niet meer zou heersen over het klavier voor mij, het zou meer dan een ramp zijn het zou mijn geestelijke dood betekenen en wat rest er me dan nog.

Zo God behoede me er voor want wie zou ik anders kunnen aanspreken, Hij is en blijft, of Hij er is of niet, onze enige toevlucht. We hebben het zo geleerd en het zit in het bloed dat door onze aderen vloeit, heen en weer naar het hart toe. Het is geen gebed, het is eerder een vertrouwen dat alles goed zal blijven gaan dan toch wat mijn rechter- en ook mijn linkerhand betreft.

Vertrouwen is alles, ook wat een nieuw boek betreft is vertrouwen noodzakelijk, zonder vertrouwen, zou ik of zal ik, de moed niet opbrengen om er constant aan te werken – ik ‘sidder’ nu al als ik er aan denk - en ik hoop in mij voldoende de ‘wil’ en de krachten die nodig zijn om door te gaan tot de laatste zin ervan.

Igor Strawinski, toen hij zijn ‘Sacre’ aan het componeren was moet hier ook aan gedacht hebben, gevochten hebben met zichzelf om verder te gaan, altijd maar verder tot de laatst noot er stond. Hij moet een voorbeeld zijn om te slagen, hem niet vergeten in moeilijke momenten is de boodschap; deze idee alleen, en niet God, kan me redden. Al weet ik het toch niet met absolute zekerheid er blijft nog altijd een greintje hoop over dat Hij ook er iets mee te maken heeft, echter een ‘greintje’ is bijna niets.

Zeg ik dat mijn blog, eens geschreven, een kwestie van ‘willen’ is geweest meer dan van ‘kunnen’. Zo gaat het nu eenmaal.

17-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan niet nalaten, onmogelijk, hier niet te vermelden dat ik de uitvoering, op tv, heb meegemaakt en vooral ondergaan – mijn geest nu beneveld – van ‘Le Sacre du Printemps’ van Igor Strawinski, met als dirigent de ongelooflijke, niet te beschrijven leiding van Bernard Haitink.

Ik kende Le Sacre, het volgde me mijn leven lang, ik kende het goed, zelfs door en door en Béjart hielp me erbij, maar ik kende het niet visueel, omdat ik niet zag hoe het orkest het bezat, in golven zoals ebbe en vloed en hoe de uitvoering verliep in een enorme verscheidenheid van instrumenten, klanken en ritmeveranderingen.

Ontstellend, verrassend nu ik uitgevoerd zag in al zijn verscheidenheid door strijkers, blazers en het overheersend slagwerk. En dan het einde ervan, zoals bij Hamlet: ‘The rest is silence’, want alles is gedacht, gezegd, gehoord en gedaan, niets kan er nog aan toegevoegd en niets eruit verwijderd. Zoals het er is, is het de perfectie van de perfectie: ‘Le Sacre du Printemps’, een baanbrekend hoogtepunt, één van de grootste werken van de vroege twintigste eeuw, Ik droom ervan, weinig andere werken hebben me ooit beroerd zoals ‘Le Sacre’. Ik beken het, ik herhaal het. Een meesterwerk van klankenkleuren en ritmes.

Dit is geen gewone blog, dit is een bekentenis, dit is een gebeuren op het scherm - gewoonlijk meer armoede dan rijkdom tonend - dat getekend staat als een stevig hoogtepunt in mijn late dagen.

Ik schrijf erover omdat het een must is, iets dat ik niet achterwege kan laten zonder het zo uitvoerig mogelijk te benaderen, ook omdat het tekenend is voor de mens die ik ben. Ik zeg dit niet van de andere muziek van Strawinski, van zijn ‘Psalmensymfonie’ bijvoorbeeld of zijn ‘Pulcinella’ of zijn ‘Geschiedenis van de soldaat’ of nog andere muziek van hem, maar ’Le Sacre’ is en  blijft een waagstuk. De eerste uitvoering ervan als ballet in 1913 in Parijs, waren parels voor enkelen, maar afkeer voor anderen en die lieten het blijken. Vandaag brengt het de muziekliefhebber in vervoering.

Of hoe alles keren kan, hoe de mens is geëvolueerd. Tekenend was het dat Disney het opnam in zijn ‘Fantasia’ samen met de ‘Pastorale’ van Beethoven en een ‘Toccata en Fuga’ van Bach.

Vóór ‘Fantasia’ bestond mijn klassieke muziek hoogstens uit ‘Eine kleine Nachtmusic’ van Mozart dat ik op vroege leeftijd leerde kennen op kamp met de toenmalige KSA,  maar de film van Walt Disney betekende een omwenteling in mijn leven, ik was toen begin in de twintig. Daarna is Mahler gekomen met zijn eerste symfonieën en vooral zijn Lieder.

Of, hoe het gegroeid is en hoe de muziek me gevormd heeft, zodat ik nu niet zwijgen kan of wil, over een uitvoering van ‘Le Sacre du Printemps’, alsof het de enige muziek is die ik aanprijzen wil.

Aanprijzen opdat jullie niet zouden vergaan van onwetendheid wat het werk van Igor Strawinski betreft, wat helemaal niet zeggen wil dat er niet heel wat lezers zijn die hem kennen zoals ik hem ken.

Maar men zegge het voort.

16-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Van het labyrint in oude kastelen
langs de Loire waar hij lang was
zocht hij de uitgang alsof hij wist
dat er een was of misschien
er een zou kunnen geweest zijn.

In korte woorden zocht hij hem
als sterren lichtend van stilte
terugkerend van waar hij al was geweest
naar waar hij nog even zijn wou:

een wassen beeld van tederheid
hem gelaten alsof hij tederheid had
uit te stralen en het niet de hagen waren
die hem belemmerden in zijn gang,
maar alles open was als hij 
even opsteeg, lichtvoetig 
tot een hoogte om alles
te overzien wat van de morgen was,

vóór de dauw opkwam gistend
in wat hij zeggen wou maar het niet zegde
omdat hij vreemd er was, en hij nog altijd
in zijn verwarring naar de uitgang zocht
die ergens was waar nergens is.

Hij het wist als iets van de vele dingen
die hij niet wist maar het hielp hem
geen zier want toen hij de ogen opende
hij voor de uitgang stond die hij later
niet meer vond omdat hij hem
niet meer vinden hoefde
al bleef hij wel verder zoeken.

Hij noch van de dag was noch
van de nacht die misschien erop zou volgen
ware het niet dat hij aan het dolen was
op de lijnen van een spiraal naar
de apex toe die hij maar niet bereiken kon,

hij de grootheid van de levensruimte
hem gelaten hij niet kennen wou.
Hem volstond te lopen op de lijnen
waar hij zo lang al was en verder gaan
tot het einde in het zicht kwam.

Hij dan stoppen zou of verder gaan,
naar waar hij nog niet was geweest.
Hij wist het nog niet.

15-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Weinigen lezen me maar ik blijf schrijven mijn halsstarrigheid een eigenschap zijnde of een ziekte, ik houd me geketend aan wat ik, nu al meer dan eigenlijk nodig, aan het doen ben. Je zou er kunnen bij duizelen maar toch het gebeurt en wat meer is ik ben niet zinnens er van af te zien, in de zin het achterwege te laten.

Zelfs al is het geen simpel gedoe maar een kwestie meer van moed en doorzetting dan van kunnen, maar het sterkt me, het geeft me levensvreugde en die heb ik meer dan nodig. Vooral nu als kleine voorwerpen die ik vind herinneringen oproepen die me neerhalen en me slaan met een droefheid, moeilijk om dragen zonder vochtige ogen, opwellingen van een kind dat zijn moeder zoekt.

Zo besta ik in deze dagen en het zal wellicht nog een eind duren vooraleer het een normaal gesprek zal worden met jullie en dan ook met anderen die me niet lezen, omdat ze er de tijd niet voor nemen, of simpelweg omdat het hen helemaal niet interesseert te weten hoe ik bepaalde momenten van mijn leven doorbreng, wat natuurlijk hun volste recht is, ik ook ga niet kijken in wat anderen om me heen te vertellen hebben, ik heb genoeg aan mezelf.

Ik wil me dan ook niet opdringen, ik schrijf mijn ‘ding’ en laat het tijdig los, het goede reis wensend en, of het wordt opgemerkt of niet, het belet me niet elke dag te herbeginnen en zeker niet ‘met de moed der wanhoop’ die ken ik niet, eerder als een van de geplogenheden om mijn dag door te brengen op een met gedachten gevulde wijze, wars van elke luiheid of gemakzucht.

Ik situeer me aldus op de voorplecht van het leven, vooruitziend op wat op mij afkomt met grote snelheid, want we schuiven het jaar binnen, een halve maand zit er bijna op, but not largely wasted, er rest iets van het nauwelijks voorbije van het jaar. Het staat geacteerd, al is het niet in de boeken van de wereld het is dan toch in die van mij. En dit volstaat me want het zal er nog zijn na mij en zelfs indien niet, ik heb dan toch bij leven de vreugde gekend  een inspanning geleverd te hebben, en de inspanning volstaat, want ‘for us there is only the trying’ wist mijn ‘vriend’ T. S. Eliot – hij was wel niet ‘mijn vriend’ maar ik zag hem als een vriend.

En als je weten wilt hoe ik eindigen wil vandaag?

Wel het is ‘Nacht op een kale Berg’, een symfonisch gedicht van Modest Moessorgski, uitgebeeld zoals ik het in mijn geheugen nog houd door Walt Disney in zijn ‘Fantasia’, zonder hem had ik dit muzikaal gedicht misschien nimmer gekend.

Het loont de moeite of je hem nu kent of niet, de ‘berg’ eens op te zoeken om een afdruk te hebben van de Russische ziel in andere, betere tijden. En dan vooral herkenbaar in de laatste noten: de componist terug in zijn vertrouwde woning, zittend voor zijn klavier, zoals ik voor dit van mij.

‘Klara’ natuurlijk die me verraste met de oud-bekende Moessorgski.

Wat zou ik zijn zonder ‘Klara’.

14-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij drinkt nu thee in plaats van koffie en hij vraagt zich af waarom, na bijna de negen tienden van een eeuw wat een mooi pak tijd uitmaakt, hij de koffie op zij heeft gezet?.

Ogenschijnlijk is er geen reden voor is het meer een kwestie van gevoelens dan van smaak. Hij wil niet van snobisme spreken maar het lijkt erop, thee schijnt hem plechtmatiger toe, vergt meer aandacht en brengt hem nader tot het Oosten waar hij, nu sedert enkele maanden al meer thuishoort, en zelfs is het zo niet, hij beeldt zich in dat het zo is.

Dat hi j erover schrijft heeft ook zijn reden, het brengt hem in een andere wereld, de wereld van het dagelijkse, het simpele, het gewone. Hij ontloopt hiermede de diepte die hij dag na dag opzoekt voor zijn geschriften, nu stelt hij zich op als mens onder de mensen, niet er boven, niet er buiten maar in alle stilte en in alle nederigheid.

Want wat is er verkeerd aan begaan te zijn met de kleine dingen des levens en de grote, de ingewikkelde, de bevreemdende te laten voor de geschoolden, die hoog van de toren blazen. hij is het wellicht ook geweest en als hij nadenkt over al wat hij ooit al heeft rondgestuurd dan is het zo ook.

Zo vandaag daalt hij af tot de gewone sfeer van het zijn, hij heeft zich een thee klaar gezet niet naar de Chinese gewoontes, waar hij van hoorde en las, maar hij heeft er toch een plechtig ogenblik  van gemaakt en hij voelt er zich goed bij als hij bijna kokend water giet over het builtje in het glas. Hij weet, en wilt het zo, dat dit een plechtig moment is en hij wilt het verlengen, hij wil het zo lang mogelijk houden, het is nog geen middag, hij weet nog niet wat hij eten zal en of hij iets eten zal, maar nu zit hij neer in het tijdloze ogenblik van het zijn dat even goed het niet-zijn kan zijn, de tijd van thee.

Er zijn weinige ogenblikken in de dag  van dergelijke aard en hij wilt ze zo lang mogelijk houden zichzelf vergetend en vooral al zijn plannen vergetend.  Er zittend met de kop thee in de hand wachtend nog even tot de thee is afgekoeld om te proeven want het is een totaal nieuwe thee die hij uitgekozen heeft, een groene thee, hierbij denkend aan een ouderling – jonger dan hij nu – die vers geplukte blaadjes aan het drogen was, roerend in een soort houten vat dat verwarmd werd en hij en het gezelschap vergast werden op een kopje thee, kokend water gegoten op een snuifje blaadjes in een tas, waarvan hij zich nu nog, zo meent hij, de smaak herinnert al is het eerder het beeld van de dames boven de theeplanten uitstekend, de jonge blaadjes plukkend in het zuiver groene landschap.

Ongewone ogenblikken in het leven, een momentopname die hem is  bijgebleven zoals zovele andere, maar hier teruggenomen als een enig moment waarvan hij ooit getuige was.

Misschien is dit ook een van de redenen waarom hij thee verkiest boven koffie, al herinnert hij zich ook wat er gebeurde met een koffieboon die hij raapte onder een koffieplant op een van de Gentse Floraliën, een boon die hij geplant had en die uitgroeide tot een plant die hij in april bij ons, te vroeg had buiten gezet.

Eigenlijk, kleine maar toch opvallende gebeurtenissen die bijgebleven zijn, levendig zelfs alsof je ze terug beleefde  tot in de minste details, wat niet kan natuurlijk, maar toch heel duidelijk nog.

Allemaal overwegingen bij het zetten van een kop thee die je nu, licht afgekoeld drinken gaat, terwijl de tijd verschuift naar de middag toe.

PS.

Als  je me niet bereiken kunt via mijn blog, bereikt je me easily via karellmortier@skynet.be

13-01-2023, 03:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een droefheid die ik niet stoppen kon en me bij is gebleven de ganse voormiddag bij het lezen van Hertmans’ essay ‘Milieu zonder centrum’ in zijn ‘Verschuivingen’[1].

Hij legt o, zo duidelijk de vinger op de wonde. In enkele schitterende pagina’s literatuur schets hij een opsomming van wat er nog was in zijn jeugd, vijftig jaar geleden – bij mij zestig jaar geleden – aan vogels en bijen en vlinders en insecten en bloemen, en toch nog onvolledig.

Hij schrijft hierover:

‘Wij kennen niet langer de duizelingwekkende geur van ongerepte natuur in onze eigen habitat. Uitlaatgassen doden meer dan negentig procent van de fragiele natuurlijke geuren – daarom is ’ongerepte natuur’ in dicht bewoonde regio’s als Vlaanderen en Nederland niet veel meer dan een geheugenloze fantasie. We doen wel aan natuurbescherming, maar de geurige betovering van het oude landschap zoals die nog in mijn kinderjaren bestond, is definitief verloren.’’

En dit is maar een vleugje van zijn betoog. Maar, zegt hij nog,  en ik denk aan mijn achterkleinkinderen, ‘wat je nooit gekend hebt, kan ook niet als verlies worden ervaren.’

Ik dacht aan wat ik ooit geschreven heb, dat de evolutie van de mens van Neanderthaler tot Homo Sapiens niet het werk is van de mens zelf maar van de Kosmos  - zoals de eikel niet het werk van de eik, maar eik en eikel het werk van de Kosmos – mag ik dan ook  niet verwachten dat de Kosmos ingrijpen zal om wat ik noemen wil ‘het verdriet van Hertmans’, de negatieve beweging waar Hertmans het over heeft, te neutraliseren om ons terug op het goede ecologisch spoor te brengen. Ik reken er niet op, de onzichtbare beweging naar meer inzicht in het leven, die plaats vond in de geest van de mens dankzij de Kosmos, heeft niets te maken met de ‘verdrietige’ beweging in de natuur het is dus geen zaak van de Kosmos.

Ik zal het niet meemaken of niemand van ons, maar het kan en ik hoop het, dat het negatieve dat optrad de laatste vijftig jaar opgeslorpt zal worden de volgende vijftig, door toedoen van de mens zelf die nu, zoals we vaststellen kunnen, aan het reageren is op een nog steeds kleine schaal die misschien op een bepaald ogenblik exponentieel gaat toenemen.

Er is dus geen rechtstreekse tussenkomst van de Kosmos vereist, deze zal lopen via de mens zelf die ‘wijzer’ wordt onder de invloed van de Kosmos.

Is dit wishful thinking of, is er geen verbetering meer mogelijk van de huidige situatie die krachtdadig genoeg zal zijn om het tij te doen keren?

Wie zal het mij zeggen?

Maar ik, ik wil de hoop op beterschap niet opgeven. Ik meen dat er, ondanks het zwarte gat waarin we zijn terecht gekomen, een kans bestaat – zelfs een grote kans – dat we mettertijd eruit ontsnappen zullen.

Ik wil trouwens mijn laatste dagen, maanden misschien, niet doorbrengen met het doembeeld, het ‘verdriet van Hertmans’, voor ogen.

Het mag niet het ‘verdriet’ van mijn achterkleinkinderen worden hoewel zij er weinig zullen van merken.

[1] Hertmans Stefan: ‘Vers-chuiv-ingen’, De Bezige Bij, 2022.

12-01-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde