Ik kan niet nalaten, onmogelijk, hier niet te vermelden dat ik de uitvoering, op tv, heb meegemaakt en vooral ondergaan – mijn geest nu beneveld – van ‘Le Sacre du Printemps’ van Igor Strawinski, met als dirigent de ongelooflijke, niet te beschrijven leiding van Bernard Haitink.
Ik kende Le Sacre, het volgde me mijn leven lang, ik kende het goed, zelfs door en door en Béjart hielp me erbij, maar ik kende het niet visueel, omdat ik niet zag hoe het orkest het bezat, in golven zoals ebbe en vloed en hoe de uitvoering verliep in een enorme verscheidenheid van instrumenten, klanken en ritmeveranderingen.
Ontstellend, verrassend nu ik uitgevoerd zag in al zijn verscheidenheid door strijkers, blazers en het overheersend slagwerk. En dan het einde ervan, zoals bij Hamlet: ‘The rest is silence’, want alles is gedacht, gezegd, gehoord en gedaan, niets kan er nog aan toegevoegd en niets eruit verwijderd. Zoals het er is, is het de perfectie van de perfectie: ‘Le Sacre du Printemps’, een baanbrekend hoogtepunt, één van de grootste werken van de vroege twintigste eeuw, Ik droom ervan, weinig andere werken hebben me ooit beroerd zoals ‘Le Sacre’. Ik beken het, ik herhaal het. Een meesterwerk van klankenkleuren en ritmes.
Dit is geen gewone blog, dit is een bekentenis, dit is een gebeuren op het scherm - gewoonlijk meer armoede dan rijkdom tonend - dat getekend staat als een stevig hoogtepunt in mijn late dagen.
Ik schrijf erover omdat het een must is, iets dat ik niet achterwege kan laten zonder het zo uitvoerig mogelijk te benaderen, ook omdat het tekenend is voor de mens die ik ben. Ik zeg dit niet van de andere muziek van Strawinski, van zijn ‘Psalmensymfonie’ bijvoorbeeld of zijn ‘Pulcinella’ of zijn ‘Geschiedenis van de soldaat’ of nog andere muziek van hem, maar ’Le Sacre’ is en blijft een waagstuk. De eerste uitvoering ervan als ballet in 1913 in Parijs, waren parels voor enkelen, maar afkeer voor anderen en die lieten het blijken. Vandaag brengt het de muziekliefhebber in vervoering.
Of hoe alles keren kan, hoe de mens is geëvolueerd. Tekenend was het dat Disney het opnam in zijn ‘Fantasia’ samen met de ‘Pastorale’ van Beethoven en een ‘Toccata en Fuga’ van Bach.
Vóór ‘Fantasia’ bestond mijn klassieke muziek hoogstens uit ‘Eine kleine Nachtmusic’ van Mozart dat ik op vroege leeftijd leerde kennen op kamp met de toenmalige KSA, maar de film van Walt Disney betekende een omwenteling in mijn leven, ik was toen begin in de twintig. Daarna is Mahler gekomen met zijn eerste symfonieën en vooral zijn Lieder.
Of, hoe het gegroeid is en hoe de muziek me gevormd heeft, zodat ik nu niet zwijgen kan of wil, over een uitvoering van ‘Le Sacre du Printemps’, alsof het de enige muziek is die ik aanprijzen wil.
Aanprijzen opdat jullie niet zouden vergaan van onwetendheid wat het werk van Igor Strawinski betreft, wat helemaal niet zeggen wil dat er niet heel wat lezers zijn die hem kennen zoals ik hem ken.
Maar men zegge het voort.
|