Momentopname: Wellicht voor het eerst in mijn leven, een gevoel van geluk gekend deze morgen, als het water over mijn handen vloeide, wat een geluk dacht ik dat het water is wat het is, vloeiend, een balsem op mijn handen. Wie of wat zorgde er voor? Een gevoel dat ik meedroeg tot ik neerzat en het optekenen kon. Het me niet zó vlug verlaten zal.

En dan, wat ik schrijven wil deze morgen, over een uitspraak van Wim Kayzer (73), de man met de lap over het linkeroog, de man die, ‘vaak via de omweg van anderen heeft geleefd’; de man die de groten der aarde interviewde en deze interviews bundelde in twee belangrijke programma’s op de VPRO, in 1993, over ‘Een schitterend Ongeluk’ en in 2000, over ‘De Schoonheid en de Troost’, televisiemonumenten die wel een heruitzending verdienen[1].

Ik heb aan het verslag in de reeks: ‘het leven, een gebruiksaanwijzing’, in de Standaard der Letteren, hier deze van 22 augustus 2020, opgetekend door Guinevere Claeys, niets toe te voegen, wel iets op te merken, iets van Kayzer zelf, dat ik - maar wie ben ik eigenlijk wel? - moeilijk accepteren kan.

Kayzer, verneem ik, maakt voor het ogenblik een moeilijke periode door. De dood zit hem op de hielen en hierover weet hij weinig goeds te vertellen, wat ik begrijpen kan. Ik citeer zijn woorden:

‘Ik hecht natuurlijk ontzaglijk aan het leven. Hierna wacht er niets. Het he-le-maal niets. Geen kans dat er ooit een schim van me opnieuw zal verschijnen. Dat is begrijpelijk voor de darwinist die ik ben en angstaanjagend voor de mens die ik ben…’

Ik haal deze woorden uit de tekst van Guinevere Claeys die vele mooie woorden/zinnen van Wim Kayzer laat verschijnen, maar des te tragischer klinkt het bekrachtigen van ‘het he-le-maal niets’ dat er is na de dood. Ik beken dat het me verrast dit te vernemen van hem omdat ik weet welk geluk hij heeft gekend, de personaliteiten te ontmoeten en er een gesprek mee te voeren. Ik dacht dat iemand die dit bravoure stuk had uitgevoerd, immuun was voor de dood en deze niet zou zien als ‘angstaanjagend’.

Ik denk (nog) niet te verkeren in zijn toestand van ‘hartfalen fase 3’, maar ik hoop dit angstaanjagend gevoel niet te zullen kennen; ik hoop dat ik weten zal dat ik op de drempel sta van het nieuwe leven dat me wacht, zelfs al weet ik niets, absoluut niets hierover; ik hoop dat het geloof dat ik heb, een geloof zal blijven en dat ik vertrekken zal met de glimlach, een beetje zoals Pessoa, die zijn bril vroeg om te vertrekken.

Destijds - was het na zijn eerste of na zijn tweede programma? - heb ik een brief geschreven aan Wim Kayzer, om hem te bedanken voor het genoegen, het groot geluk eigenlijk dat ik gekend heb hem te kunnen volgen op zijn spoortocht doorheen de wereld van de groten der aarde die hij uitgekozen had. Ik zou hem nu willen schrijven om hem te zeggen dat het afscheid nemen van het aardse leven, een verwachten inhoudt, een verwachten op iets kolossaals. George Steiner die hij ooit interviewde en die hem onlangs is voorgegaan, wist dit ook, namelijk dat het passender is te sterven in de hoop, dan te sterven in de leegte.

[1] Deze programma’s zijn in boekvorm uitgebracht door Uitgeverij Contact. In 1993: ‘Een schitterend Ongeluk’: ‘Wim Kayzer ontmoet Oliver Sacks, Stephen Jay Gould, Stephen Toulmin, Daniel  C. Dennet, Rupert Sheldrake en Freeman Dyson’; en in 2000: ‘Het boek van de schoonheid en de troost’.