Het is  een boude uitspraak te zeggen dat enkel het meest onwaarschijnlijke waar is, maar is het niet zo?

Ik zie op het terras, een rups gekleefd onderaan de poot van een tuinstoel, een paar dagen later is ze een pop geworden, waaruit dan, wellicht enkele tijd verder een vlinder te voorschijn zal komen. We weten het, we leerden het en we stellen het vast, maar verbaast het ons nog?

Ik zie dat op enkele weken tijd uit de knoppen, een erwt groot, van de hortensiastruik, de bloemen zich ontplooid hebben, bloemen zoals ik er nimmer heb opgemerkt - omdat ik er met mijn ogen naar keek en niet met mijn geest -  heerlijk geurend zodat de hommels er op afkomen die, ik weet niet van waar, opduiken, hun poten gezwollen met stuifmeel. Het zijn beelden van een wereld van het minimale waaraan we voorbij gaan. We gaan trouwens aan vele wonderen voorbij, van het kleine tot het wonder van de zon die als een rode gloed ondergaat ver, zoals ik gisterenavond zag, naar het noorden toe. Ik meen te mogen zeggen dat ik ze nog nooit zo ver naar het noorden toe heb zien ondergaan. Verwondering hierover bij mij. Ik vertelde het aan de vrienden naast mij, starend naar het wonder van de vlammen in de vuurhaard waar we omheen zaten.

Ikzelf ook ben ditmaal uit mijn verpopping opgestaan. Wat er is aanschouw ik voor het eerst in hun ware bestaan: de rups die verpopt, de bloemen van de hortensia, de rode gloed in het bijna noordwesten en de vlammen in de vuurhaard. Dit alles heeft me nimmer verbaasd, het was er, ik zag het en daarmee was de kous af, maar hier en nu zie ik het anders, zie ik het wonder ervan en hier stopt het niet, hier begint het pas.

Want als het stopt is het, het teken van onze totale verblinding van wat is om ons heen, een oneer voor ons mens-zijn niet te zien wat verwondering moet zijn voor wat van het leven is, van het verpoppen van een rups, van het openbloeien van een bloem, van het branden van hout, van het ondergaan van de zon en alles wat er tussen ligt, verwondering om de verwondering die er zou moeten zijn. We moeten zien wat er te zien is en het niet nemen als een doodgewone zaak, niet als normale gebeurtenissen die komen en voorbijgaan. Want, heb ik het recht dit te zien als normaal, mag ik eraan voorbijgaan zonder verpinken; is het niet broodnodig als homo sapiens dat ik er lang bij stil sta en me lang afvraag, hoe het kan dat dergelijke dingen bestaan, echt bestaan zonder mij om, zonder de minste inbreng van de mens?

En zoals ze bestaan hoe komt het dat de dingen er zijn, zoals ze er zijn, wie of wat steekt er achter, welke is de betekenis die we eraan geven kunnen, het waarom dat is zoals het is?

Ik ben vanmorgen als een ander mens opgestaan - ontpopt zegde ik - ik zou kunnen wenen en eigenblijk ween ik van binnen. Ik heb de hortensia in bloei gezien, heb er een foto van genomen en ben verrast geweest door de structuur ervan, verrast door het bouwwerk dat de bloem is, en in de valavond heb ik gezien hoe het licht aan het tanen ging en heb ik de zon als een rode gloed zien zakken naar de horizont toe, en met de vrienden - ik voelde me gelukkig bij hen - sprekend over de simpele dingen van het leven, heb ik gedacht aan het wonder dat de vlammen zijn die opstegen uit  de blokken hout.

Hoe klein ik er zat, machteloos toekijkend, niets vermogend van al wat er te zien was van de morgen tot de avond; niet de minste vat hebbende op al dat was, want wat ik zag was maar een oneindig klein deel van wat er gebeurde rondom mij. En mijn vraag is gekomern: jij, kleine man, wie of wat ben je in deze onmetelijkheid van wondere zaken die gebeuren, waaraan je gewoon bent geraakt, waarin je ondergedompeld bent, zo oneindig diep dat je de wonderen niet meer ziet die je omringen. Je denkt er zelfs niet meer aan, je beschouwt ze als verworven, geblaseerd als je geworden bent. Maar, welke omwenteling zou de wereld ondergaan indien we met open blik al de dingen die er zijn zouden zien als de verwondering die ze zijn?

Zouden zien de ondergrond ervan?

15-07-2019, 06:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik had Anton Bruckner herkend, dat het zijn zevende symfonie was wist ik niet maar wel dat de muziek van hem was, zoals je van mijn blog niet zeggen kunt de hoeveelste hij is maar wel dat ik hem moet geschreven hebben. Zo herken ik de klank van de muziek van Bruckner, even duidelijk als deze van Beethoven, als deze van Mahler, als deze van Shostakovich, verder waag ik het niet te gaan misschien, Mozart, Bach, Vivaldi, Brahms?

Het zijn klanken die ik herken en waarop ik een naam kan plaatsen. Het zou nogal spijtig zijn ware het niet zo, na al die tijd dat ik naar klassieke muziek luister, maar vraag me niets van de orkesten die optreden op de festivalweiden, of de gitaartokkelaars uit de muziekwereld van de jeugd, ik ken er niets van, helemaal niets.

Ik zal die dan gemist hebben, zoals ik tal van schrijvers heb gemist omdat ik alleen ben bezig geweest met wat ik te schrijven had. Je kunt niet alles lezen, niet alles beluisteren, de radio staat maar open als je alleen bent, en dan nog. Vroeger als je uren lang bezig waart met je tekeningen was er altijd muziek, was er altijd Klara die in sourdine de kamer vulde en je wellicht inspireerde om te tekenen wat niemand tekende en op een wijze die jou alleen eigen was. Nu kijkt je er naar met vreemde ogen, stelt je, je de vraag hoe het komt dat men los van elke kunstbeweging een totaal eigen stijl ontwikkelen gaat, in jezelf gedoken, eigenzinnig, trachtend de geheimenis van het leven te vatten in minuscule vormen. Je tekende niet het zichtbare, maar het onzichtbare dat je een zichtbare vorm meegaf, onmogelijk er iets van te begrijpen, alleen dat het vreemd was, uiterst vreemd.

Dit ook was van jou, even persoonsgebonden als de teksten die je nu dag aan dag de wereld instuurt. Hoe dit gebeurt is je een raadsel, een niet te vatten iets, een geschreven tekst met een duw op de knop verzenden naar een huiskamer in Australië als in Vuurland. Of hoe het onzichtbare waarin we ons draaien en keren, ons wentelen, geordend is opdat dit alles mogelijk zou zijn: onze geest om te tekenen wat niet is en iets versturen lang een weg die er ook niet is, maar er toch is.

Hoe verder ik vorder in leeftijd des te meer ik er van overtuigd ben dat de geest die we denken van ons te zijn, niets te maken heeft met dit ‘van-ons-zijn’; dat we putten uit een pool van geest, eigen aan de Kosmos. Dat er dus een Kosmos is die zichtbaar is en een andere die onzichtbaar is met de eigenschap van geest. We denken dus dat we lichaam en geest zijn, en dat zijn we, maar niets in van ‘ons’, alles is van de Kosmos én ons lichaam én onze geest.

Vroeg of laat wordt dit ons duidelijk - we evolueren naar het begrijpen van dit soort van paradigma, wanneer dit ooit komt heeft geen belang maar dat het ooit zo begrepen zal worden kàn. Zoals wij nu kijken naar de Neanderthalers, zal twintig, dertigduizend jaar later gekeken worden naar ons.

Er is hier op aarde niets dat ons niet verwonderen moet, te beginnen met onszelf, houdt het voor gezegd. Je mag zelfs denken dat het komt  rechtstreeks van uit de Kosmos en zeker niet van mij. Ik had er zelfs in de verste verte nog niet aan gedacht toen ik begon met Anton Bruckner.

Ik weet dat ik nu een band heb, voor altijd, met dat eenvoudig schoolmeestertje toen hij, zoals ik nu, smeekte om te weten of wat hij componeerde waardevol was.

14-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

.

Op mijn leeftijd schrijft je normaal niet meer. Je bolt uit. Je valt stilaan stil want je tijd is voorbij. Je had het moeten doen toen je twintig, toen je vijfentwintig waart. Echter over wat zou je toen geschreven hebben, over dingen zoals Hugo Claus, Louis Paul Boon, Lode Zielens, over alledaagse gebeurtenissen zoals verliefd worden, naar bed gaan, gewoon en anders; huwen, kinderen hebben en opvoeden - kinderen die je ontgroeien - uit de echt scheiden misschien, en in het algemeen over de dagen die voorbij trekken zoals een bende koeien in het landschap, over het ouder worden en wat nog, maar dan, schrijven zonder diepgang, snedig, zonder een vaststaande  achtergrond zoals bij een symfonie van Beethoven, het mag dan nog de zesde zijn.

Wat zou je er aan gehad hebben, wat ware er van overgebleven en hoe zou je er nu naar opgekeken hebben of wat essentieels zou je er aan overhouden?

Een groot thema kleurde alles toen, de machtspositie van de Kerk die aan het wankelen moest worden gebracht; het geloof in God en zijn heiligen, in zijn wetten dat moest worden gefnuikt, aan de kaak gesteld. Maar geen zoeken naar een oplossing voor de leegte die er daarna kwam, de holte, het  zwarte gat dat we kennen vandaag, zeker in onze fictie, geen zoeken naar een opvulling ervan.

Hij heeft dit meegemaakt, hij heeft de stroom gevolgd, de aftakeling van het geloof meegemaakt tot in zijn leden. Gezien hoe vrienden die het geloof trouw gebleven waren, strijden moesten om het behoud ervan ook voor zichzelf, omdat ze een belofte gedaan hadden op een ogenblik dat ze vol vuur waren om van Christus te zijn en hem lief te hebben, en de mensen lief te hebben in hun ziel en zielenheil.

Ik heb me een van hen gevoeld, niet meewarig, maar begrijpend de gevoelens die hen tekenden, Ik heb altijd een God aanwezig geweten in wat ik deed of schreef. Ik heb me niet op een pedestal geplaatst en gedaan alsof ik het voor het zeggen had, neen, ik heb me onderdanig gevoeld aan het leven, het leven zijnde het onbepaalde, dat wat niet te noemen is maar er wel degelijk is, al was het maar in het mechanisme van de aarde en de planeten,, van de sterren en de sterrenstelsels; al was het maar in het ontkiemen van een zaadje, dat ik niet voor een doodgewoon iets hield maar waarin ik een kracht ontmoette die me immer verbaasd heeft, een kracht die uitging, niet van het seizoen gebonden zijn, maar die van uit de Kosmos kwam, van uit datgene, nog steeds onbepaald en wellicht onbepaald blijven zal, dat van het leven en het levende is.

Ik heb nimmer getwijfeld aan die bron die er was, heb er niet lichtzinnig over geweest maar er altijd in geloofd. Ik ben dus een uiterst ‘gelovig’ mens geweest. Wel niet in wat me werd aangeleerd in mijn jeugd, maar het heeft gediend als basis ven mijn soort van pelgrimstocht naar wat zich achter de dingen geborgen hield, iets dat er duidelijk was, een soort van heimwee dat ik aanwezig wist diep in mij, naar een verloren Eden,

Dit laatste, dat heimwee naar, kan niets of niemand me ontnemen, het zit in mijn genen. Als ik verschillend ben van anderen dan is het omdat ik die heimwee-achtige ‘saudate’ mee draag waar ik ga en zeker, o zo zeker als ik schrijf. En het is wat geschreven staat dat na mij zal overblijven.

Ik zelf of, wat ik dacht als ‘ik’ er te zijn, zal dan vertoeven waar het goed is te zijn.

Weet dat ik het begin van deze blog schreef de morgen van 12 juli. Dat ik eraan gewerkt heb in de voormiddag, eraan gewerkt heb in de avondschemering en in het begin van de nacht. Heb hem ingelogd om 23.05. Het is de blog die je leest.

Elk uur van de dag is er getuige van geweest. Zo hoort het trouwens.

13-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij droomde die morgen van twee broers, de ene bouwer van gitaren en de andere die het lichaam van de gitaar overtrok met hertenleer zodat de klank ervan meer overhelde naar fluweel dan naar snaar of dan toch anders was dan deze van een gewone gitaar.

Hoe droomt men zo iets? Wat is er de aanleiding toe als je slapen gaat met een hadith van de profeet, die je nog lang bezig houdt alvorens in te slapen en waarvan je weet dat ook Beatrice deze verteld had aan Dante, ergens op zijn tocht door de hemel. Hij zelf heeft dit zeker al aangehaald met de woorden van Dante in vorige blogs, maar, even zeker, nog niet het overtrekken van een gitaar met hertenleer, dit is een  totaal nieuwe vondst, om deze reden ook werd het opgetekend. Er zou maar eens iemand komen die hem lezen zou en denken dat dit misschien geen slecht idee zou zijn: het inkleden van een gitaar met hertenleer. De wereld loopt immers vol met mensen die experimenteren.

Zo is er zelfs een beweging tot stand gekomen in de VUB, van uit Engeland, om niets, van al wat als vaste waarde wordt gezien, zo maar te aanvaarden. Stijn Cools weet dit te melden in de Standaard van 10 juli. Met een ‘School of Thinking’, willen ze een revolutie ontketenen in het denken: ‘iets wat op een goed idee lijkt, hoeft helemaal geen goed idee te zijn.’. En verder: ‘je leert dat b volgt op a, en daarna komt c. Je zit in een bepaalde gedachtegang  van uit je opleiding, je cultuur en je persoonlijke ervaringen. Vandaar trekt je logische conclusies.’

Het schijnt me dus toe dat er voor de professoren van die ‘School of Thinking’ geen enkele waarheid nog vaststaat. Ik vraag me af wat ze gaan denken over de God die volgens hen al lang dood is. Iets waar ze het best mee beginnen om te zien, zich baserend op andere elementen, of er niet een andere God is waar ze nog niet hadden aan gedacht, een geborgen God die ineens springlevend tevoorschijn komt. Evenwel, de starheid kennende waarmede godsideeën, waar ze schrik van hebben, worden behandeld, zal dit onderwerp wel niet ter sprake komen. Het is voorzeker voor hen een waarheid waarop niet meer moet worden terug gekomen.

Wat er nu ook van zij, de hadith van de profeet, zoals Karen Armstrong me die leerde kennen is een parel van een versregel. Is een oordeel waar iemand, het mag dan ook de Profeet zijn, lang heeft over nagedacht; voor wie het misschien een plotse ingeving was, een ingeving die hijzelf kende toen hij over het graf van zijn ouders gebogen, plots wist dat de geest, van of in de mens, ook onderhevig is aan de evolutie van de Kosmos, Trouwens nog een idee waarover lang kan worden gediscussieerd in de School.

Dante moet van die hadith kennis hebben gehad. Ik las van de arabist Asín Palacios[1], dat Dante gehoord moet hebben van de tocht die Mohammed maakte naar de hel en hemel, om zijn ‘Vita Nova’ die hij aan het schrijven was, plots te onderbreken, zeggende dat hij nu iets schrijven ging over een dame wat nog nooit over een dame werd gezegd. En hij toen begonnen is aan zijn Commedia die uiteindelijk goddelijk werd genoemd.

Of hoe het er soms aan toe gaat in de wereld, ook in deze van de literatuur, waar het ene boek een aanloop is naar een ander. Dan toch voor iemand wiens geestelijk leven altijd een ‘zoeken’ is geweest, niet zo zeer een zoeken om te vinden, maar een ingesteld zijn op al het nieuwe dat nog gevonden kan worden.

Wat goed mogelijk is als men beseft wat de New Physics ons leren over de wereld van het atoom en vooral over deze van de deeltjes van het atoom, het enige dat van een mogelijke waarheid is.

Hoe arm men zich voelen kan, soms, voor het slapen gaan.                  

[1] Miguel Asín Palacios: ‘Dante y el Islam’, Urgoites editores, 2007,

12-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij is vroeg opgestaan, vroeger nog dan anders. En, waar hij zit aan de vijver - het licht dat breekt op het water - er een gekweel is van vogels, vogels in de bomen, in de struiken, een ineen- en overeenvloeien van klanken dat een ogenblik herinnering is. Zijn verre jeugd: een knaap die zich onwennig voelde, schemerachtig en bedeesd, in een jeugdgroep. De enige onder hen die geen uniform droeg, zijn moeder had met moeite de middelen om een Frans woordenboek te betalen, maar zeker geen KSA-uniform. Hij was mee opgetrokken voor een paar dagen met de groep van het dorp, in een verlaten kasteel in het Oost-Vlaamse Bellem. De eerste maal dat hij van huis weg was. Het was toen, bij zijn ontwaken dat hij voor het eerst, door het open raam, de vogels hoorde, merels en lijsters, vinken en meesjes, spreeuwen en wielewalen, alle door elkaar zingend, een symfonie van klanken. Hij had het nooit voorheen zo duidelijk gehoord, maar nu lag hij er middenin, hij werd er dronken van, half verdwaasd. Hij lag er lang en roerloos, in zijn deken gewikkeld, luisterend  niet wetende wat hem overkwam, tot plots, ineens, alles stil viel en er nog enkel het suizen was van de wind in de bomen. Hij kende toen wel het gezang van de vogels in de boomgaard of in de hagen, maar hier in het park van het kasteel, de bomen de muren rakend, lag hij er middenin, iets dat hij niet wist dat het zo hevig kon bestaan.

Hij zat hier nu in de grote stilte van de morgen, want ook hier waren de gezangen gestopt, het water licht dampend, het spiegelbeeld wazig, zoals de herinneringen aan die dagen van toen wazig bleven, alleen was hem bijgebleven het gezang van de vogels en de avonden bij het kampvuur, ook iets dat hij niet kende en het was daar ook dat hij Mozart leerde kennen, hij was toen twaalf of zo iets, ‘Eine kleine Nachtmusik’, dat hij het wonderlijke leerde van de muziek die klassiek wordt  genoemd. Hij dit nog nooit had gehoord, niet wist dat zo iets moois kon bestaan. Het moet hem begeesterd hebben want van toen af is de klassieke muziek in zijn leven getreden.

Hij zit er lang,  wetende hoe hij er zat, niet wetende waarom hij die morgen zo maar gezegd had voor het ontbijt, dat hij even naar de vijver ging. Zo maar omdat zovele dingen zo maar gebeuren; gewild, gepland of noch gewild noch gepland, maar toch vinden ze plaats en worden ze in sommige gevallen, zoals vandaag, opgetekend, terwijl hij er nog al geweest is, vroeg in de morgen of laat in de avond waarvan hij niets heeft geschreven. Maar vanmorgen zijn het de vogels geweest en zijn verblijf als knaap, totaal onwennig, in dat kasteel in het dorpje Bellem. Meer was er niet, of toch  er was nog Karen Armstrong en een zin uit haar boek, “A History of God’[1]:, die hij genoteerd had op een strookje papier en die hij meegenomen had om zijn dag mee te beginnen, om had hij gedacht mijn dag in te zegenen.

 ‘As the Sacred Hadith had made God say: I was a hidden treasure and yearned to be known. Then I created creatures in order to be known by them’.

Een hadith van de profeet over Allah: ‘Ik zocht om bekend te worden, Ik schiep schepsels, ik schiep planten en bloemen, dieren en vogels, bomen en wolken, planeten en sterrenstelsels opdat zij me zouden kennen.

Hij had even goed niets kunnen doen. Zijn wie Hij was en blijvend sterven van eenzaamheid want niemand zou ooit weten dat Hij er was noch hoe Hij er was. En dit was zo van vóór het Begin, tot de wil om gekend te worden kwam en alles oversteeg en al wat is, begonnen is met een oerknal, die vandaag, zeggen de kenners, nog te horen is. Er is dus geen twijfel meer mogelijk, noch wat de oerknal betreft, noch wat het doorbreken van de eenzaamheid betreft, en de leegheid die er ogenschijnlijk was, opgevuld werd met allerlei schepselen, waaronder als laatste de mens, eens en voor altijd. Zelfs al wisten de schepselen het niet onmiddellijk, maar de tijd niet zijnde, enkel het nu er zijnde, alles toekomst is, ook ooit het weten dat Hij al de dingen IS.

Nu, de tijd van het schrijven, zijn de vogels stil gevallen, Nu de vreugde van de vogels om de komst van het licht is uitgezongen, komt nu zijn gezang dat van een totaal andere aard is.

Hoe het ontvangen wordt, weet hij niet, het is ook dat het maar wazig is, kakofonisch misschien zoals van de vogels en het brekend licht.

[1] Karen Armstrong: ‘A History of God’, ed.  Mandarin, 1993, pag.273

11-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Waterlelie

Toen je jong nog waart

en onvervaard verklaarde

lief te hebben,

heb je dan ook zoals de dichter

lief gehad de waterlelie

‘daar die zo blank is en zo stil

haar kroon uitplooit

in’t licht’?

Heb je het neergeschreven

In je boeken van weleer

toen je aan de vijver was

hoe je haar begroette elke dag

en ze traag zich opende

op het eerste licht. Je wachtte er op,

waarbij - je weet het nu - je gedachten

helder werden, duidelijker afgelijnd

in woordgeflonker. Je er neerzat

tot je stilte werd van toe te zien

onbegrepen of ze ook gedachte was

of ze een gedicht aan het denken was

over jou, zoals jij over haar.

Heb je ze lief gehad,

zoals de dichter, lief gehad?

Heb je gezegd tot haar

alsof ze je geliefde was

Je het geboekstaafd hebt,

ergens op een plaats waar

het hoorde, bovenaan het blad.

Je had haar, schreef je, zoals

de berken lief ,

Maar nu je zag hoe ze er was

zo ingetogen in de zon

een wit gebed zo lijkend,

je haar nog liever zag

en jij daar liggen wou naast haar,

grijze ogen in een oud gezicht

de monkel op de lippen,

neuriënd

Je denkt de dag een boek

ze aan het lezen is, gefezel

op het watervlak.

Je denkt ze er niet eenzaam is

tussen de lisdodden en het riet,

‘peinzend’ dat de zomer

nog lang duren mocht,

Je waart er nog naar de avond toe,

Ze zag toen wat je plotseling overkwam:

Of verliefd ze was, of jij verliefd op haar? 

In de nacht die kwam, dicht, gesloten,

alsof ze sliep. En droomde ze.

Hoe zal het zijn met haar, als jij…

10-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik droom dat ik schrijf en ik schrijf dat ik droom, het ene is het andere en het andere het ene. Mijn blog is evenveel van mijn nachten als van mijn dagen. Waar ik ook ben, in mijn gewone habitat of er buiten, hij is een slokker op van gedachten, hij achtervolgt me, en hij vergalt mijn gemoed als ik uit kom waar ik niet dacht uit te komen.

En de laatste dagen gaat het niet meer lijk de wikke die zich wikkelt omheen de korenstengel, neen, de inspiratie stokt en ik slaag er met moeite in 500 woorden te laten convergeren in een samenhangend kleurrijk veld dat de voornaamste spil van mijn leven geworden is. Het verhaal van wie ik was en hoe ik was over de laatste tien jaren ligt in die velden opgetekend. Ben ik er fier over of eerder droefgeestig?

Het is in elk geval geen exploot, het is maar het resultaat van een samenloop van omstandigheden, voor de rest wat doorzetting,  wat aftasten van waar ik me bevind of waar ik heen wil gaan en hoe ik er wil naar toe gaan, in fictie of in realiteit. Eigenlijk is het een armoe. Als het bewijs van niet beter te kunnen, is it a sadness. En als ik dit schrijf dan is het nog meer sadness. De reden is multipel, maar erover uitweiden ga ik niet, de vaststelling dat het zo is, moet voldoende zijn, het is een verloren veldslag waar het over gaat.

En dan komt immer de vraag, hoe moet het verder en met mij en met mijn blog. Ik kan niet eeuwig dingen gaan opzoeken, mijn voorraad  raakt uitgeput. Dit is wat ik onderga voor het ogenblik, dat ik bevecht ook omdat de moed is gaan tanen.

Als ik geen boeken lees, wat houd ik dan nog ware het niet de herinneringen, maar ook deze zwijgen, deze blijven geborgen en raken niet meer verteld, omdat er een moeheid is, een moeheid van geest.

Het gemakkelijkst is, en ik laat me ertoe verleiden, is Le Tour de France te volgen die, het peloton renners even terzijde gelaten, ook een opeenvolging van landschappen is waarvan de verscheidenheid verrast.

Ik verblijf dan enkele ogenblikken in de kamers van de kastelen - tenware ze tot ruïnes waren herleid - met het eigenwijze meubilair en de bewoners die er wonen of, ogenblikken in de vele kerken langs het parcours toegewijd aan heiligen met onbekende namen, even verscheiden als de bouwers ervan, een inbeelden hoe het schip binnenin.

De vluchtigheid van het beeld is ook de verscheidenheid ervan maar even toch ook de vragen er omheen en de lichtheid van het gevoel er even, even maar geweest te zijn, vooral als er abdijen getoond worden, de vele cellen ervan - je droomde soms van een cel in een abdij - en de nachtelijke gezangen die er bij horen.

Dit is van een veelvoud van de dingen die er zijn, waarin ik me verspreiden kan, me situeren kan om,  alsof ik er was te vertellen dat ik er was. Zelfs als ik er niet as, me inbeelden kon er te zijn en het zo te schrijven alsof ik er was.

Of het geluk van het verbeelden.

09-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik blader in Paul Davies’ 'God and the new Physics'[1].  Een zin treft me, het is een zin van Niels Bohr : Anyone who is not shocked by quantum theory has not understood it.

Beweren dat ik begrepen heb wat de kwantumtheorie betekent zou ik zeker niet durven zeggen of schrijven, maar ik weet dat het toch mijn beeld van God radicaal heeft gewijzigd. In deze zin zijn de New Physics een enorm belangrijk iets, iets dat mijn visie van de dingen openscheurde. Ik weet nu dat er muziek en verbeelding, dat er mystiek in zat; dat het iets te maken moet hebben met de idee die ik me trachtte te vormen over wat, in zijn materiële onzichtbare vorm, God wel zou kunnen zijn, en dat de geest van de mens op de aard van de geest van die God moet zijn afgestemd.

Het is een gedachte die ik koester, ze biedt enorm veel mogelijkheden. Ze licht een tipje op van de donkere zware sluier, zelfs al weet ik, dat ik zelfs nog niet op de drempel sta en dat ik misschien nimmer verder komen zal dan dit ene tipje, maar het is toch iets dat beloftes inhoudt. En wat meer is, ik weet dat het in de goede richting wijst.

Ooit las een vriend priester de mis in een soort kapel in de catacomben van Rome. Hij sprak toen in een korte homilie, voor de vuist, over God en hij sprak deze, voor hem als priester, toch vreemde woorden. Er is, zegde hij, een wand tussen God en de mens, een glazen wand maar deze is bedampt langs de kant van God.

Ik schrijf dit op een plaats die niet mijn gebruikelijke plaats is - gelukkig had ik Davies met mij – het is de eerste maal dat ik er zo lang heb aan gewerkt om de gepaste blog te vinden. Een voorteken wellicht. En nochtans ben ik midden in de levende, wondere natuur. De natuur die zijn tentakels heeft, gedrenkt in de kwantum fysica. Gedrenkt in de geheimenis van atoom en elektron en meer nog, van de deeltjes,  die nog te ontdekken zijn, om wellicht eens die ontdekt op zoek te moeten gaan naar nog meer-dan-higgs deeltjes. En dit alles geplaatst tegenover het wazige beeld van die God. Wij zijnde op weg van het Alpha naar het Omega.

Er is heel wat meer in de wereld dan het oog zien kan en dit is het dat mijn queeste voedt en in beweging houdt.

[1] Paul Davies: God and the New Physics. Ed. J.M.Dents and Sons, Ltd.London, 1983.

08-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Over het voorbij gaan van de tijd, over het ‘zijn’ van het ogenblik is het beter niet te schrijven, beide zijn onvatbaar in woorden, zoals er vele zaken zijn die niet verwoord kunnen worden. Bijvoorbeeld hoe ik me voel als mijn blog af is en tezelfdertijd weet dat een andere me wacht; hoe dit alles mijn leven beheerst, schraagt en vult.

Wat zeg ik erover en vooral waarom wil ik  er iets over kwijt. Het is een feit waaraan ik niet kan ontkomen, zoals ik niet ontkom aan de komst van het licht of het verdwijnen ervan in de nacht. Dit ook is van het niet-bestaan van de tijd, is van het ‘zijn’, het er bewust zijn, het nu.

Of ook, en meestal, het niet-nu, als je niet voelt of weet dat wat is, voorbij gaat/vliegt. Pas achteraf, als de dag, de maand voorbij is, bemerken we het. Echter, het is en het blijft een persoonlijke ingesteldheid en hoe bewuster je leeft des te meer je afweet over de tijd die niet is.

De duif boven op het nok van het huis van de gebuur heeft hier geen raden naar en velen onder ons evenmin, we zijn er, we leven en laten leven;, dat de dag voorbij schuift is geen nieuws, moet niet meer vermeld worden, niet meer ter discussie gebracht, het is er zoals de lente er is, de zomer er is. Dit alles is van de tijd die niet is en toch is om een toestand te verklaren of een afspraak te bepalen.

Seneca raadde zelfs aan elke nieuwe dag te zien als het begin van een nieuw leven. In feite is er iets van, is het geen nieuw leven, het is een nieuw beginnen, dit weet ik maar al te goed en jullie ook moeten het weten dat de morgen van het leven is, we stappen er binnen, niet zo maar, zoals Seneca het suggereert, maar getekend door het verleden en uitkijkend naar het komende. Ik denk dat zelfs de duif op het nok het complexe van die toestand kent.

We ademen in wat we tijd noemen, laat het ons zo houden, het leven is al ingewikkeld genoeg, opdat we er een duidelijk getekend beeld zouden van hebben. Neen, het is en blijft omfloerst, omkleed met een halo van zijn en niet zijn.

Ik was aan de vijver. Ik was er met mijn lichaam en met mijn geest; met het zichtbare van mij en het onzichtbare. Ik spreek er met de vrienden, mijn woorden zijn wat ze zijn, ze worden hernomen en ik luister naar wat me geantwoord wordt. Het zijn woorden van het ogenblik zelve, geladen woorden met al wat is van hen: de achtergrond ervan die verzwegen wordt maar er toch is. Zoals mijn woorden geladen zijn met wat ik schreef in de morgen en met wat ik schrijven zal in de toekomst. Zo, niets is wat is, het is maar de schijn van wat is.

Dit geldt ook voor het leven dat de vijver is, dat het water is, dat het spiegelbeeld is dat de bomen zijn, de struiken, de grassen. Maar ik weet niets van het geheime dat er leeft onder het zichtbare, niets van de aarde, niets van de kracht van de groei in de stengels van enkele zonnebloemen die bloeien gaan binnen een paar dagen en zich met hun gezicht naar de zon gaan keren.

Dit alles is van het verdokene, is van het leven binnenin, het ontoegankelijke voor iemand zoals ik.

Ik gis dan maar, ik zoek het op in mijn verbeelden.

07-07-2019, 06:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik sta hier eens te meer om je te begroeten, om je te zeggen, niet zo zeer hoe ik me voel, hoe het met mijn gezondheid is, maar om me te vertonen, om je te zeggen dat ik er nog ben en, meer precies, hoe ik  er ben vandaag.

Een korte tijd geleden schreef ik 1 juli, vandaag is het al 6 juli. En zo gaat het maar verder, straks 12, straks 31, en straks schrijf ik 1 augustus. Het is de snelheid waarmede de dagen schuiven, de snelheid in de tollende beweging van de aarde dat me telkens verrast.

Seneca, schrijft een vriend me, schreef een boek over ‘De brevitate vitae’, over het snel voorbijgaan van het leven. Inderdaad, hoe kort het leven schijnt geweest te zijn als je staat waar ik sta, maar hoe lang het zou geweest zijn had ik op twintigjarige leeftijd geweten dat ik nog ruim zeventig jaren te leven had.

Ik maak geen onderscheid, of je nu de tijd nuttig gebruikt hebt of niet, als hij voorbij is, is hij voorbij. hij is gaan vliegen. Er is misschien wel iets dat zich gedurende al die jaren heeft opgehoopt en er ligt als een stille getuige van wat het leven is geweest, maar dit heeft niets te maken met het vlieden van de tijd. Mijn vriend signaleert me ook en terecht, dat het maar een klein deeltje tijd is dat we ‘welbewust’ leven, het overige, het automaat zijn, is van het ‘niet-leven’, is van de tijd van het niet-ogenblik en de tijd is enkel deze van het ogenblik. Er is dus een opeenvolging van stukjes tijd, waarvan enkel het laatste telt, meer niet. Echter, in elk ogenblik zit al wat was en al wat is, en in potentie, al wat komt, en als ik schrijf beleef ik ten volle elk ogenblik zoals het er is als heden, verleden en toekomst. Dus in feite is de tijd niet, el tiempo no es, wat een eigenaardige toestand schept zodat we zijn én van het verleden, én van het komende en dat dit het tegenwoordige is.

Het zuivere nu ogenblik is immer een tussenin dat een binding is met wat was en wat komt.

Enkel het weten dat je leeft is van het ogenblik, daarom, leef bewust, ‘be mindful’. Ik leef terwijl ik bezig ben, ik ontfutsel telkens een ogenblik tijd aan de tijd de niet is, en ik houd het even vast, ik zet het even om in de woorden die ik achterlaat, en wat ik achterlaat is het product van een stapeling van ogenblikken.

T.S. Eliot wist het maar al te goed. Hij schreef in zijn Four Quartets[1]:

'Time past and time future / What might have been and has been / Point to one end which is allways present.' 

Ik geloof niet dat Pfeijffer die dit ook wel wist, het zou geschreven hebben, ik zie hem niet als een filosoof. Maar over dergelijke dingen vond hij het niet nodig iets te schrijven. Misschien had hij nog gelijk ook.

[1] T.S. Eliot: ‘Four Quartets”, Burnt Norton, vers 44-46.

06-07-2019, 18:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

Eigenlijk ben je een romantieker,  je waart het en je bent het gebleven. Een dergelijke ingesteldheid, als je die hebt verliest je nooit. Heel weinig is er dan nodig om, als het onderwerp, dat in gesprekken aan bod komt, je bijzonder ligt, je plots vleugels krijgt, zo dat het de toehoorders om je heen verrast. Ze zien het en horen het dat je in een ander landschap bent terecht gekomen. Een landschap dat zich opent voor hen en hen uitnodigt je te volgen op je tocht. Dit weten allen die je kennen, zelfs, zij die je lezen dag na dag.

Om eerlijk te zijn, ik weet dat ik voorkom als een vreemd iemand. Gelukkig maar, want wie zou blijven lezen wat ik opdis elke dag?

Ik denk aan het manuscript dat ik mailde aan de jonge dame van gisteren. Ik zie haar als een briljante geest vóor mij. Ik weet dat de tekst ervan heel wat zwakheden heeft maar ook heel wat stevige gedachten die je als lezer moeten bezig houden en die je misschien meedragen zult is het niet in je leven ze zullen dan toch  enkele dagen echoën in jou. Wat dan ook mijn bedoeling was. Niet zo zeer wat de feiten, de handelingen, de plaatsen betreft maar wel wat de er in verspreide ideeën aangaat.

Ik voel me vandaag geïntrigeerd, door Ilja Leonard Pfeijffer, en zijn onlangs verschenen boek ‘Grand Hotel Europa’. Zal ik het ooit lezen na de commentaar die ik erover las? Ik vrees van niet, maar je weet maar nooit. In elk geval er zijn reeds meer dan 120.000 exemplaren van verkocht en, lees ik in de Standaard, ‘een tv-commercial moet de verkoop voor de zomer nog eens aanzwengelen’. Ik lees ook dat de Arbeiderspers de vertaalrechten al kon verkopen voor twaalf landen. ‘Vooral de koppeling met het thema ‘massatoerisme’ overtuigt de buitenlanders’.

Massatoerisme het leidmotief van een boek, het mag en het kan. Ik loop er totaal verloren bij. Te meer dat ik ooit noteerde van hem wat hij wist te vertellen over de poëzie van de Vlaming die hij in het belachelijke trok. Ik zou, mits wat te zoeken de passage in mijn  blogs kunnen terugvinden. Ik, had hem ook al geklasseerd als schrijver toen ik de commentaar las op zijn ‘Brieven uit Genua’. Hij zou voorzeker ook de spot drijven met wat ik gemeend heb te mogen/moeten schrijven, dat het tegengestelde is van wat hij als onderwerp behandeld heeft.

Ik weet nu echter dat ik in de wereld van vandaag geen schijn van kans maak ooit aanvaard te worden door een uitgever. Ik leg me er bij neer.

Ik weet dat wat ik schrijf weinig te maken heeft met wat er gebeurt de dag van vandaag in de wereld om me heen. Ik heb dus verkeerd gegokt. Ik heb geen verhaal willen schrijven over het massatoerisme of wat ook, ik heb een zuiver literair werk willen afleveren waar schijnbaar niemand wakker van ligt.

Ooit hoop ik, tenminste, mijn manuscript te laten kopiëren voor de lezers van mijn blogs.

,

05-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat van de vorige dagen was staat ten dele opgetekend, wat zal zijn van de komende dagen is gissen en blijft gissen en dit geldt ook voor de komende uren. Enkel wat van nu is, is een zekerheid, maar heel ver reikt die zekerheid niet, al verwacht ik wel, al hoop ik wel dat ze doorlopen zal voor een tijd nog, minstens de tijd om dit hier af te werken en in te loggen. Aldus sta ik vierentwintig uur verder als ik gelezen zal worden. Het fenomenale hieraan is dat ik niet weet of ik er dan nog zal zijn.

Dit is een feitelijk gegeven waarvan ik me nu rekenschap geef en dat zich elke dag voordoet. Maar waarom vermeld ik dit pas vandaag, welke profetie schuilt er achter, of wie of wat suggereerde me dit, precies vandaag, om dit kond te doen’ te doen? En nu, nu ik het gedaan hoe moet ik verder?

Er is deze morgen een grote droefheid in mij gerezen, een zwaarte die me drukt, een gevaarlijk iets, een plotse neiging om alles op te geven, te stoppen met dit gedoe van schrijven, juist maar om te tonen dat ik er nog ben, zoals ik er gisteren wa,s en de vele vorige dagen er was.

Echter, het is niet zo, ik ben er niet zoals ik er gisteren of de vorige dagen er was. Ik aarzel zelfs om verder te gaan, alsof het is dat ik naar iets toe schrijf dat me wacht, een paar stappen/uren verder. Dat deze morgen een verwittiging in houdt waarover ik het in mijn vorige blog heb gehad: te verdwijnen en een eeuw  later terug op te duiken, te verschijnen  in een of andere tekst, het bewijs dat ik er, zoals Cowper, zoals Wordsworth nog ben, een vis in de mazen van het net dat de tijd is.

Je zegt me dat het inbeelding is, maar ditmaal ken ik niet dat gevoel. Ik zal, als ik nog even verder kan gaan, er morgen, 4 juli staan om gelezen te worden, maar verder, zo denk ik, geraak ik niet.

Het is maar dat een onzekerheid in mijn woorden verscholen ligt, dat ik mijn  leeftijd, het cijfer ervan, plots te duidelijk voel, als een roep in mij, en me er niet tegen verzetten kan of wil.

Er mag komen wat komen moet: er is geen toekomst meer voor mij, geen verblijden meer, zelfs, geen greintje ‘saudade’ meer en dit is het ergste wat iemand overkomen kan.

Hoe geraak ik er uit, als ik er nog zou uit geraken, hoe verheug ik me nog ooit over iets dat ik zou geschreven hebben als er staat wat er nu werd  neergezet in volle ernst en in volle eerlijkheid; geen literair gedoe of betrachten geen verzinsel, maar de poging een gevoel dat me overheerst weer te geven.

Vandaag - en het spijt me, het overrompelt me - is zwartgalligheid mijn deel. Nu vertrekken past me helemaal niet, maar als het komt, totaal on-welgekomen is het nu ook niet. Weet dat ik dit schreef de morgen van 3 juli 2019 om 07,19.

*

IK ben nu vierentwintig uur verder, de morgen van 4 juli. Ik heb herlezen wat ik gisteren schreef, het was een zuivere momentopname. Ik heb ze gelaten zoals ze er stond, het momentum van een toestand in het leven waarbij je vertrekt uit een negatieve gevoelstoestand, en eens begonnen te schrijven, je er verder en verder in onder duikt en er finaal niet meer uit komt, integendeel, het zwartste vloeit er uit voort.

Ik had het deze morgen even goed kunnen schrappen, maar het was een stuk literatuur en heb het gelaten voor wat het (maar) is.

De dag echter verliep anders. Ik ontmoette ‘vrienden’ - in elk geval vrienden voor mij - op een eerder zakelijke vergadering in een heerlijke, inspirerende ruimte en ik voelde me er, omgeven door kunstwerken die er aan de muren aanwezig waren, goed, heel goed zelfs. Ik had terug een verleden en een toekomst. Ik leefde, ik voelde me open bloeien. Alles verliep zoals het verlopen moest, zelfs met een pittig glas wijn uit een streek van West-Vlaanderen.

Hoe noemt men dergelijke momenten, heel licht beneveld door wat er gezegd wordt en de kracht van de wijn even helpend, even maar, maar die kracht is er toch. En dan als een jonge dame, een slanke mooie verschijning, een zakenvrouw met een groot gevoel voor kunst - wat ze vertelde en ‘hoe’ ze het vertelde over haar ontmoeting met het werk, vooral met de idee van Luc Tuymans in Venetië was er het bewijs van - me vroeg welke boeken ik las. Ik haar antwoorden kon dat ik weinig las, maar dat ik een manuscript liggen had, dat jaren lang mijn lezen en herlezen was geweest.

Zij me toen  - ze wist het niet - gelukkig maakte met haar vraag of ze het lezen mocht. Zij, de eerste die me die vraag stelde. IK heb dit, deze morgen van 4 juli aan mijn zwarte pagina van een etmaal vroeger toegevoegd.

Hoe mijn dag vandaag verder lopen zal weet ik niet. Ik zie dat het 6, 22 is en ik houd nog altijd én de kamer van gisteren met de kunstwerken, én de vrienden die ik er ontmoette, én het beeld én de vraag van de jonge dame die er was en die me vroeg of ze mijn manuscript lezen mocht.

Er is soms weinig nodig in een leven om ogenblikken lang vleugels te hebben.

,

04-07-2019, 06:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

1782, July 3 :

I shiver with cold on this present third of July. … Last Saturday night the cold was so severe that it pinched off many of the young shoots of our peach-trees. … The very walnuts, which are now no bigger than small hazelnuts, drop on the ground. …

William Cowper (Buckinghamshire).

Ik heb ‘The English Year’, open naast mij liggen. Het biedt me een merkwaardige reeks dagboekknipsels die vooral betekenend zijn voor het weer of het landschap van toen. Ik gebruik het als inleiding, ik gebruik het als een overgang naar wat ik te vertellen heb, niet over het weer, niet over het landschap als dusdanig, eerder over het landschap gedachten dat ik meedraag waar ik ga of sta. Het is maar dat ik bewijzen wil dat de ganse wereld, van in der eeuwen der eeuwen, aan het schrijven is geweest, over futiliteiten als over grote, wondere dingen; dat het schrijven een eigenschap is van de mens, wie hij ook was en in welke omstandigheden hij ook leefde, hij schreef. Zelfs hij die in de grotten leefde wilde al schrijven op zijn manier, hij drukte de palm van zijn hand af op de rotswand om ons te zeggen dat hij er geweest was en, er waren er ook die het in rake bewoordingen, krasten in de muren van hun cel.

Het schrijven is van de mens, eens je eraan verslaafd geraakt, wordt het een ziekte, zelfs een besmettelijke ziekte. Ik weet er van mee te spreken. Zo werd ik ooit besmet met de blogziekte waaraan José Saramago leed, maar dat weet je al.

En het gebeurt, maar dit is dan wel een noodzaak, dat je, eens ooit gepubliceerd, eens ooit in boekvorm verschenen, dat wat je schreef, noem het een risico of wat ook, honderd jaren en meer na je dood nog altijd gelezen wordt, dat erover nagedacht wordt en dat, wat het ook moge zijn wat je als woord hebt nagelaten, verder verspreid wordt in de meer dan uitzonderlijke kosmische omgeving die we vandaag kennen - en de Kosmos is een vreemde God - in alle geuren en kleuren door het magische brein van Google, wordt opgevoerd, zodat we gemakkelijk alles wat we wensen te weten kunnen komen van een William Cowper. Wikipedia geeft een excellent beeld van hem en citeert hem als een belangrijk dichter van zijn tijd die ook de tijd was van Isaac Newton.

Zo herrijst vandaag, dankzij een door Geoffrey Grigson overgenomen dagboek paragraaf, herovergenomen door mezelf, William Cowper uit de schemer van de tijd in het Vlaamse landschap, dat van de geest is en maakt hij een sprong van de achttiende naar de eenentwintigste eeuw, wat, meen ik toch, het vermelden waard is.

We vergeten onze Engelse schrijvers niet. Onlangs was er nog iemand onder ons die iets wist te vertellen over, als ik me niet vergis - maar ik denk het niet - William Wordsworth, beroemd voor zijn daffodills poem: ‘I wandered lonely as a cloud’.

Dit gedicht ook ligt zoals al het andere, dankzij de New Physics, die ik graag de Nieuwe Bijbel noem, en je weet wie de Oude Bijbel inspireerde, ter onzer beschikking.

Wat Johannes schreef in zijn evangelie: niets is verborgen dat niet bekend zal worden, zijn dus geen ijdele woorden. Toch niet voor ons.

03-07-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de dagen die schuiven, van de maanden, de jaren. Zelfs indien je dag na dag alles opgetekend hebt, je handelingen, je gedachten, wat zegt het je? Vreemd eigenlijk, al blijven we erover dromen, al gaan we er naar terug in onze gedachten, in onze verhalen, wat voorbij is, is voorbij, er iets aan wijzigen gaat niet meer.

En het is altijd van uit het nu dat je vertrekt en waar je naar terugkeert. Zo leven we, zo verlopen onze dagen of je nu schrijft of niet schrijft. In feite is het beter niets op te tekenen dan wordt je later in mindere mate, en vooral minder duidelijk, geconfronteerd met wat je gedaan of beleefd hebt.

Ik  zelf ga soms, meer nu dan vroeger, bladeren in mijn dagboeken, kijken of er iets te vinden valt dat ik nog gebruiken kan, maar ik geef het vlug op, mijn geschrift leest ongemakkelijk en wat ik te lezen krijg is wat ik als blog al geschreven heb. Het is un retour éternel, een terugnemen, een herkauwen van wat al eeuwen voor mij werd opgetekend. Er is, inderdaad, zoals het te lezen staat in de Ecclesiasticus, niets nieuws onder de zon.

Of vergis ik me, is alles nieuw, omdat het nieuw opgetekend werd in een andere tijd, op een andere plaats, in andere omstandigheden; omdat het, gelezen door anderen, een andere betekenis krijgt of aanleiding zal geven tot iets totaal nieuw? Wie ik was is van weinig nut voor wie ik ben, want ik ben wie ik was. Ik hoef er niet over na te denken. En toch doe ik het, toch herbegin ik, roer ik in het voorbije, raak ik er niet van verlost. Een complex geheel ben ik, te complex opdat ik het begrijpen zou hoe ik vast zit in de omstandigheden van het leven, het voorbije als het zijnde, als het nog komende. Ik me er niet van bevrijden kan. Ik niet opstijgen kan uit de humus die mijn verleden is, om totaal nieuw, ongekunsteld, tevoorschijn te komen, een totaal nieuw mens die er  nooit zou gekomen zijn ware ik er niet geweest om hem te doen ontstaan.

Maar niets daarvan, niets meer dan wat gedroom, een loslaten van wat is en een wegglijden in wat niet is, of het bevreemdende van onze gedachtewereld als we de moed hebben deze te gaan bezoeken, er ons in onder te dompelen en te ontleden stuk voor stuk.

En toch ben ik nog altijd binnen de wanden, zelfs al verschuiven ze, van het nu. Ik was er even buiten maar ben er nu terug om vast te stellen dat alles veel te iel is opdat we er ook maar iets van zouden kunnen vasthouden. We trachten wel, maar het is niets meer dan een gedroogde violet tussen de bladzijden van een oud boek waarvan we de verre betekenis vergeten hebben -- dit komt van Jorge Luis Borges - maar ik heb het ook al, o zo dikwijls, mee gemaakt.

Niets is er nodig opdat bepaalde gebeurtenissen terug zouden komen, de minst verwachte eerst, ze zijn er, ze staan er en ze overweldigen je soms als je niet onmiddellijk reageert om ze weg te duwen, ver weg. Al gebeurt het ook dat je ze meeneemt in je armen, dicht tegen je hart gehouden omdat ze zo enig waren, zo alles nemend, zo alles in jou omwikkelend als met rode papavers en blauwe korenbloemen in een golvend korenveld waarin je neerligt, nog knaap zijnde, met een boek - gezegend onder alle boeken - van Jules Verne of van Ernest Claes.

Het nu van nu zijn wortels hebbende in het nu van toen.

02-07-2019, 05:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is vijf uur, het breekpunt van het licht.  De vogels in de hagen, wie het zijn weet ik niet, de vinken misschien, de mezen? Maar ze zijn er. Echter niet lang, want plots valt hun gezang stil en stijgt het licht, gestadig. Je volgt het deeltje van de wereld door het open raam  alsof het voor jou alleen is dat het er is, met de koelte van de morgen die je nu ademen kunt, de levenssappen die je gedachten zijn.

Het is nu dat je dag begint, dat de woorden komen van heel ver nog.  Een weinig later zal geschreven staan, wat je nu nog niet weet. Het is als een gebed dat je begint , geen onze vader of wees gegroet, die zijn van vroegere tijden, nu is het een luisteren geworden naar wat of wie je ontmoet, als je de laan betreedt en de woorden je tegemoet gaan komen. Je hebt ze maar te nemen en lief te hebben. Van dat ogenblik af is het de enige rijkdom die je nog bezitten kunt. Is het je levenswijsheid die telkenmale op de proef hier wordt gesteld.

De vraag die je besluipt: ‘Zal je er in slagen meer te zijn dan wie je gisteren waart, overstelpt door het Portugese ‘saudade’?

Het is het woord dat je vandaag niet nodig hebt te gebruiken. Er geen weemoed is waarover je spreken wilt. Je bent trouwens nog half in slaap gewikkeld. De hitte van de vorige dagen heeft je geen goed gedaan, heeft je leeg gehaald. Zo het is beter even te wachten nog, te zijn en niet te bewegen, te gaan liggen en weer in te slapen.

Dit nu, van het blijvende nu, dit is het cruciaal moment voor wat je te doen hebt, verder gaan, er kome van wat er komt en niet even op te houden, zoals de vogels, om uit te klaren wat er beschikbaar komt van het vele dat er nog moet zijn. Want hoe kun je anders je morgens blijven invullen met kleuren indien het vele er niet meer zou zijn?

Zo, laat alles vallen nu, kom mee met mij naar de laatste bloemenweide die er nog is. Ken je die nog wel, en indien niet, wil je die nog wel kennen, wil je iets terug gaan halen wat geen zin meer heeft het te kennen omdat er toch niet meer gedicht kan worden zoals je vroeger dacht hoe het kon:

Op de weide waar jij me kuste

waren honderd soorten bloemen

die ons zagen en jij er neerlag

stil, en honderdvoudig,

stuifmeel je bestoven

of hoe ik je liefhad toen, weet je nog

dat het in the Highlands was?

Bloem noch stuifmeel is er nog om wie of wat te bevruchten. We zijn arm geworden wat dat betreft, uitgeleefd. Poëzie is niet meer wat ze vroeger was, heeft geen oog meer voor de slagzin: ‘Niets is dat niet iets anders raakt’. Het is zelfs meer dan ‘aanraken' of raken, het is 'verweven zijn' en meer nog. het is: ‘Niets is dat niet verweven is met het al dat was, met het al dat is, en met het al dat nog komen zal’. Dit raakt de ene waarheid die er is.

Zo is het ook met de bloemenweide, ze is er nog voor zij die ze kenden, niet voor zij die ze nimmer kennen zullen. Voor hen is er de dorheid van het ingesloten zijn door wat nu van de dagen is.

Maar de bloemenweide heb ik lief gehad, er was een reden voor.

01-07-2019, 06:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik teken me elke dag uit in arabesken van orgelmuziek. Helemaal niet zoals Luc Tuymans, with his ‘Nose’, maar eerder als Cees Nooteboom op zijn eiland.

Weet  je wat dit betekent? Het is kruipen onder je huid, om te kijken wat bloot gekomen is in de nacht en te oordelen of het raakvlakken heeft met een soort realiteit die deze is van jou.

Maar je dag is goed, je hoorde vanmorgen op Klara een warme deugddoende zin komende van het kunstenfestival in Watou, het dorpje bij Poperinge en Poperinge bij Ieper waar je een stuk van je hart verloor toen je er woonde voor een tijd: ‘Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt’. En dit is poëzie naar mijn hart, het absoluut tegengestelde van wat een Leonard Pfeijffer over poëzie, de Vlaamse,  kwijt wil. De poëzie die, zoals ik meen begrepen te hebben als ik de uitleg bij het woord ‘Saudade’ lees,  ons iets te leren heeft, die een draagvlak heeft dat reikt tot onder het oppervlakkige van de dagelijkse dingen, die door schuift naar de roerselen van de geest, zich vastankert in wat niet te verhalen is met woorden, maar woorden nodig heeft om er een afdruk van na te laten.

‘Saudade[1]’, een woord voor de dichter van het hart, een woord om te koesteren. Mijn Portugees woordenboek van 1869 vertaalt, Saüdade als: ‘désir ardent d’un bien dont on est privé; regret de l’absence; triste, tendre, doux souvenir, tendre regret. C’est un mot exclusivement Portugais. Morrer de saüdades d’alguem: mourir, dessécher du désir de voir quelqu’un.

Een woord dat nog weemoediger is dan weemoedig, een gevoel dat me soms overvalt als ik kreun naar de bergen, naar die plaats op mijn ‘promontorium’ op de kust van San Juan; plaatsen die in mij zijn gebrand en plots opduiken met een schreeuw die pijn is.

Ik wens hierover niet verder te schrijven. Wel is het zo dat ik het woord niet zo vlug vergeten zal, dat ik het promoten wil, te meer dat de innerlijke kleur ervan verweven zit in de fado gezangen, die even Portugees zijn als het woord zelve.

Dit is dan mijn bijdrage voor de laatste dag van de maand, juni 2019.

Het ga je heel goed, mijn vriend lezer.

[1] Google vertelt: Van 29 juni tot en met 1 september openen de deuren van enkele bijzondere locaties in grensdorp Watou zich opnieuw voor Kunstenfestival Watou. Met als overkoepelend thema, SAUDADE - Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt - brengt vzw Kunst er ook tijdens deze 39^ste editie van het belevingsfestival verzamelde verhalen van kunstenaars en dichters samen langsheen het parcours doorheen het dorp. Het campagnebeeld voor de affiche werd getekend door Laura De Coninck. Als beeldend kunstenaar met veel aandacht voor de verbinding tussen taal en beeld weet Laura woorden om te zetten naar sprekend beeld. De emotionele werelden die haar vader, Herman de Coninck op zijn unieke manier met de juiste woorden kon oproepen, roept Laura op met eenzelfde authenticiteit aan de hand van een ingetogen samenspel van lijnen, beelden, inkt, verf en papier. Laura doet met haar recentste werk een oproep naar ambassadeurs voor ‘saudade’. Ze maakt zich sterk dat het woord over vijf jaar in Van Dale kan staan als er maar genoeg mensen het omarmen. 

Het thema van deze editie is tweeledig maar onlosmakelijk verbonden. Het tot nu toe onvertaalbare ‘Saudade’ is Portugees en staat voor een manier van zijn. Het omvat de voortdurende onzichtbare aanwezigheid van onbestemde weemoed en de eindeloze zoektocht naar iets waaraan we niet eens een welomschreven herinnering hebben. De mijmeringen die het woord oproept, komen neer op heimwee, nostalgie en weemoed met een niet concreet aanwijsbare oorsprong. De Portugese cultuur en het dagelijkse leven van de Portugezen is ervan doordrongen. Zij zijn er fier op en claimen het als een nationale trots. Wij denken echter dat ‘Saudade’ een universeel gegeven is dat tot het DNA van de mens en la condition humaine behoort. Daarom voegden we de quote ‘Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt’ uit de roman ‘Bezonken Rood’ van Jeroen Brouwers toe. Onze levens zijn doorweven van toevallige voorbijgaande ontmoetingen met elkaar, met de dingen rondom ons, met onze dagelijkse omgeving en met andere culturen. Soms vluchtig en niet echt waarneembaar, soms diep rakend. Soms verbonden, soms losstaand. Meestal niet aanwijsbaar en toch ingrijpend.

30-06-2019, 08:48 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben een kind, ik ben een jonge man van de Kerk geweest. Daarna, met de jaren is de twijfel opgerezen. De twijfel die er, de Verlichting zijnde wat hij was en is, ook moet bestaan hebben in de hoofden van de Kerk. Ik heb afgehaakt, zij zijn verder gegaan alsof er niets gebeurd was, alsof die Verlichting van voorbijgaande aard zou zijn, dat er dus geen conclusies dienden getroffen te worden, dat alles kon verder gaan zoals het geweest was.

Het kan dat er in den beginne amper een klein deel van de bevolking rijp was om de ware aard van de Verlichting te vatten, en bleef het begrijpen een proces van lange duur. Misschien zelfs vandaag is het nog niet duidelijk als ik hoor dat er politiekers zijn die denken dat Verlichting iets te maken heeft met het licht. Maar de Kerk had de gevolgen moeten zien aankomen maar bleef zonder reactie, zelfs toen ze moet gezien hebben dat de twijfel gezaaid door de Verlichting bleef toenemen, zodat de Kerk hier in het westen, waar de Verlichting het diepst is doorgedrongen, op weinig na in de vergeethoek werd gedrumd.

Het belet echter niet, en ik denk dat het voor velen het geval is, dat ons heimwee naar het ‘gelovig-zijn’ van vroeger, ons blijft volgen, dat we er niet van los komen, en dat we heel stil worden, heel klein en nederig als we in een kerk, het mag nog het kerkje van Bavegem zijn, een begrafenis mis bijwonen, als we luisteren naar de gezangen in het Latijn, het Sanctus en het Agnus Dei, en het summum van alle gezangen, het In Paradisum. En je denkt aan je vader en wat er op zijn doodsbeeldje stond: ‘De rechtvaardigen leven tot in de eeuwigheid… Zij vinden hun loon bij de Heer en de Allerhoogste draagt zorg voor hen. Daarom zullen zij de heerlijke kroon en de schone diadeem uit de hand van de Heer ontvangen…’ (Willibrordus: Wijsheid 5: 15 & 16).

Wat een wereld het was, wat een weelde aan geestelijke warmte waarin we zijn opgegroeid. Ademend nu - zoals me ooit iemand zegde, een avond in de lente en het regende, het was een jonge man die theologie studeerde - het ijselijke van een wereld zonder God.

Maar vergeef me dit uitweiden over het geloof dat ik bezat. Als ik ben opgestaan deze morgen wou ik het hebben over mijn hart, en wel voor mezelf. Namelijk dat, wat ik niet kan, is luisteren naar het kloppen van mijn hart wat soms gebeurt als ik neerlig in een bepaalde houding.

Ik vrees dan, wat ik al ontdekt heb, dat er extra systolen zullen optreden die het ritme van mijn hart onderbreken. Ik verkies bovenal, als deze er zouden zijn, die te ignoreren in plaats van er mee geconfronteerd te worden.  Ik vertelde dit ooit in vertrouwen aan een goede vriend - ik vertel dit nu in vertrouwen aan jullie - die verbaasd was dat ik er zo over dacht, voor hem, zegde hij, was het een zekerheid dat alles nog goed functioneerde.

Ik ben na mijn hartoperatie, ik zat met vernauwingen van de aders, regelmatig om de zes maanden op bezoek geweest bij een hartspecialist. De laatste maal dat ik er geweest ben was in december vorig jaar. Hij zegde me toen dat er geen wijzingen waren met de vorige keren dat ik bij hem was, en dat ik pas terug moest komen, in de komende maand december, een jaar later dus.

Ik was verrast, en ben weggegaan met een vraag, waarom heeft hij dit zo  beslist? Die vraag is gebleven. Ik denk dat ik het nu weet, dat hij minder zorgen had wat mijn hart betrof, maar meer zorgen met het overige van mijn lichaam waarvan hij vermoedt dat het eerder verwelken zal dan mijn hart. Wat had/heeft hij op het oog?

Mijn heimwee naar vroeger maakt deel uit van een geestelijke beroering die van voorbijgaande aard is; de toestand van mijn lichaam is wat ik aan den lijve ondervindt. Het eerste is van mijn ‘ik’ in de diepte, van mijn binnenste, het andere is van het zichtbare, mijn buitenste.

Het eerste is van mijn schrijven, het andere is van mijn ondergaan, is van mijn zwijgen.

29-06-2019, 00:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

June 28: Put on a half shirt first this summer, it being very hot, and yet so ill-tempered am I grown, that I am afeard I shall catch cold, while all the world is ready to melt away.

                         Samuel Pepys, in 1664, out of ‘The English year’.

Hoe je het ook ziet, het is knielen dat je moet en smeken dat de woorden komen moge, er is geen andere mogelijkheid om te bereiken wat je verlangt. Dit is zo elke morgen, er is geen wijzigen aan. En dan nog: ignoreert je, hoe je weg zal zijn, regelrecht over heuvels en dalen of in een kronkellijn langs met gras begroeide wegels in de velden. Wat je wel weet is dat je aankomen moet waar je verwacht wordt, waar en hoe het ook moge zijn, in thunder, lightning or in rain, zoals de ‘whitches’ het zich afvroegen, of wat je van Macbeth nog over houdt.

Zo houdt je des bribes de phrases uit heel wat boeken die je las. Je loopt er mee te koop et peu en eurent connaissance. Al wou je wel dat het velen waren die je lazen, maar zo rijk ben je niet, je moet je tevreden stellen met wat je hebt en dit is wat je verdient. Niet iedereen staat aan te schuiven aan je tafel voor het weinige dat je biedt.

Hiermede is de toon gezet, nu nog de gezangen die je opvangen moet, een na een zoals het hoort. Wat je zag vanmorgen - hoe vroeg in deze dagen het licht er is, en hoe lang de dag - is dat de wind er is, dat hij in de takken van de bomen is, dat hij de hitte van de vorige dagen aan het opslorpen is, samen met de echo van de woorden die je schreef, gelaten gezocht op nare plaatsen waar je niet gewoon bent te vertoeven. Dit is dan de wereld of, wat is in jou van de wereld, dat je verhalen wilt, waarop je bent ingesteld, maar veel valt er niet te vertellen, je bestond amper, je waart verloren in de mazen van het net gevangen.

Er stond je zoveel te vertellen en het is er niet uitgekomen, de feeling was er niet, liet op zich wachten; de verleiding was er niet, wat je zag en hoorde was niet van die aard om er voor uit te komen. Je zat er maar bij en je wachtte af, het zal wel komen heb je gedacht.

I am also 'afeard' dat wat ik achterlaten zal vandaag niet veel zaaks zal zijn, een poging om dan toch niet achter te blijven, om er te staan en toe te kijken hoe je me lezen zult. Hoe je voelen zult dat ons gesprek moeilijk op gang komt, dat het nog een aftasten is van wat gisteren was en de dagen er voor, dat geen armslag had om te boeien of te verrassen. Zo, met de slaap nog in je ogen, ligt je in de knel met jezelf en je raakt er niet van bevrijd. Het zij zo, het is wat is, hoe weinig ook.

Weet dat je er meer had van verwacht, alleen al omdat de wind er is die van de besneeuwde toppen van de bergen  gekomen is en de verfrissing brengt waar je nood aan had. Alles went zich terug. Je hoopt er morgen weer te staan, de vensters wijd open, diepzinnig in je woorden, de geest die binnen waait van de jaren die waren en van deze die (misschien) nog komen. je hoopt er op, soms, maar soms kan het je niet schelen, is er de moeheid er te zijn. Wat erger is en je nauwelijks durft te vernoemen.

Hoe dicht we wel tot elkaar gekomen zijn, na al die tijd dat we samen waren, in weer en wind, in goede en in minder goede dagen. Misschien heb je het ook opgetekend ergens, waar ik nooit komen zal, omdat het zo niet geschreven staat in het boek dat ik elke dag te lezen heb om vooruit te kijken. Om, zoals de man op zijn erf, het weer te kennen of het regenen zal of droog zal zijn.

Het is op hoop dat we nog leven. Je zult het zo verkondigen.

PS.

The English Year - From diaries and Letters- compiled by Geoffrey Grigson. London Oxford University Press, 1967.

28-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je hoort soms van mensen, kennissen, vrienden zelfs, dat ze gaan slapen zijn en niet meer zijn opgestaan. Je hoort ervan het kan je dus ook overkomen. Je hoort van anderen dat ze het groot lot gewonnen hebben, maar dit zal jou niet overkomen, er zijn geen loten weggelegd voor jou. Wel het lot dat van het leven is, wel hoe je bent opgegroeid met horten en stoten, met bleke morgens en zwoele avonden, met goede dagen en minder goede, deze die je, je zo weinig mogelijk wilt herinneren, maar toch de kop opsteken nu en dan.

Leopold Bloom wist het maar al te goed van de ‘sins or bad memories. Merkwaardig hoe hij dit formuleerde en in zijn ‘Portrait of a young man as an artist’, merkwaardig hoe hij ontkwam aan een opleiding tot priester.

Ze schuilen om de hoek, ze overvallen je stiekem en soms blijven ze lang hangen, worden ze beelden, fragmenten van films die worden afgespeeld keer op keer en waarin je versluierd, waarin je opgesloten geraakt. Ze zijn nefast voor een mensenleven, maar ze zijn er, ze tonen je, je zwakheden uit het verleden en je vindt er geen baat meer bij met ze weg te duwen, ze zitten verankerd. Zo bestaan we dan, de mens die we waren en deze die we geworden zijn, maar alles is in een mal gegoten en wat eruit te voorschijn komt ben je als je schrijft en zoals je schrijft, want het heeft geen zin er doekjes om te doen.

Ondertussen verlopen de dagen - ik denk dan aan Mr Chips en ben gelukkig dat het mij niet overkomt: ‘the hours like lazy cattle’ - iets waar je geen vat op hebt, ze komen en ze zijn voorbij, het zijn zij die vat hebben op jou, wat er ook gebeuren moge en waar ook dit gebeuren zich afspeelt het heeft zijn weerslag en zijn gevolgen.

Je ondergaat. Echter niet wanneer je de vrijheid neemt te schrijven wat je  wilt achterlaten,  de lichtende kant die van het dagelijkse is, de kant die je gebruiken wilt om je te vermenigvuldigen met levens, die er naast verlopen of er even boven, of uitgestreken tot in het hoogste waar je nog moeilijk te bereiken bent. Met mate evenwel en getemperd in ritmes en kleuren, en klanken eraan toegevoegd. Omdat je niet als een wildvreemde wilt overkomen maar aangepast blijven aan wat des mensen is, je broeders in de geest.

Het is hen die je benaderen wilt in elke van de schuilhoeken van hun bestaan. Niet met wat er gebeurt in de wereld, niet met wat er is ontstaan in verre tijden. Behoudens één gebeuren dan waarmede alles begonnen is - een stokpaardje van je - maar dan een dat voor velen een raadsel blijft, echter minder voor jou, al weet je, al vermoed je in elk geval, dat je je antwoord nog altijd niet hebt voltooid.

Wat er het mooie van is, het betwijfelen van wat je vooropstelt. Want wat indien het geweten was met absolute zekerheid?

Wel, er zou geen later meer zijn.

27-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij hoorde de koekoek voor het eerst dit jaar, vroeg op de avond, hij hoorde het gezang van de vogels alsof het feest was, elk in zijn eigen territorium. Hij is er nog een tijd gebleven, zo maar, zonder enig doel, enkel en alleen er te zijn starend in de spiegel die de vijver was, was hem voldoende. Verzadigd van wat de hitte van de dag was geweest.

Hij wist niet wat hem aarzelen deed nu hij al zo ver gekomen was om te gaan, om verder uit te wijken, uitkijkend naar een slaapgelegenheid, alsof hij, na al die jaren, nog slaap behoeftig was.

Zijn kind zijn is hij vergeten,  zijn volwassenheid al lang voorbij, hij heeft al het nog bekende van vroeger achter zich gelaten. Hoe hij er staat is hoe hij er gekomen is, maar nog altijd met een groot verwachten op iets dat hem blij zou maken, alsof hij nog blijheid nodig zou hebben.

Het is nochtans de tijd om langs trage wegen verder te gaan, om  ergens aan te komen waar hij nog nimmer was. Eigenlijk denkt hij, het liefst nergens, want langs waar hij dacht te gaan zijn alle wegen dicht geslibd of versplinterd in honderd mogelijkheden waar hij te kiezen heeft op goed valle het uit, wat hij niet doen zal.

Beter dus op de oude pelgrimsweg te blijven, de weg van alle dagen uitgestippeld en rechtdoor te volgen. Misschien, als alles mee zit komt hij aan waar zijn bestemming is. 

Hij heeft nog uren gewandeld tot in een verlaten dorp met een kerk op een heuvel, met hoger, tussen de bomen en de straten, hier en daar het licht van een haard in het venster. Maar hij hoeft niet aan te kloppen, zijn eenzaam zijn is hem genoeg. Hij is gegaan tot aan het eerste verlaten huis langs de weg waarvan de deur was scheef gezakt en is binnen getreden. In een laatste streep licht hangen de spinnenwebben in de hoeken en gedroogde vlinders klevend aan de balken. Hij is niet geneigd de lakens weg te nemen die over de meubels werden uitgespreid, in een tijd, wellicht ver voor zijn tijd.

Al de tijd van vroeger, zijnde de tijd van nu, samengebald in kringen zoals de jaarringen in de krom gegroeide linde voor het huis, waarvan hij de drempel overschreden heeft.

Hij voelt dat hij er gedoogd wordt, verwelkomd zelfs; dat de bedekte meubels vragen om bloot te komen. Hij ook een meubel is onder hen, want bestaat hij nog wel zoals hij is binnengekomen, is hij niet gemetamorfoseerd, opgeslorpt door al wat is van het huis, van de bewoners die er waren en die misschien achterbleven onder de vele lakens, uitgedroogd zoals de vlinders die hij zag.

Hij dacht, het is nutteloos verder te gaan, deze kamer is je bestemming. Het moet aldus beschreven staan in vergeelde boeken met een koperen slot. Hij weet het,  hij hoeft ze niet te lezen, hij hoeft heel weinig nog te weten hier, waar alles geborgen ligt wachtend op de dag dat de  ramen  geopend worden en de deur in haar hengsels terug gehangen.

Het huis, dacht hij, dat me opnemen zal. Hij opende zijn slaapzak maakte zijn kleren los en deed zijn schoenen uit. Het kan heeft hij nog gedacht dat ik niet meer wakker word. Het kan ook dat ik later gevonden word, even uitgedroogd.

Dit is het risico dat ik hier loop. Maar het kan evengoed dat ik morgen verder gaan zal, de oude traditionele weg volgend. Hij heeft zich uitgestrekt en is ingeslapen. Het was weinig later dat de eerste sterren kwamen, minuscule lichtpunten op het laken van de nacht.

Het is maar wat de hitte een mens schrijven doet.

26-06-2019, 00:29 geschreven door Ugo d'Oorde