Hij wou bereiken wat niet te bereiken is, hij wou komen tot een verhaal waarin het absolute centraal zou staan. Hij wou hierin alles opsommen, hierin alles verwerken.

Hij wou vertrekken vanuit de rijke aarde, opklimmen langs het kleine leven in de wortels van een grassprietje aan de muur van een Romaanse kerk, via het leven in de wortels van de struiken, in de wortels van de taxus en langs de stam ervan de luchten bereiken, de planeten en de sterren, sterrenstelsels doorkruisen, de oneindigheid in.

Hij wou in één ademstoot alle geslachten die voor hem waren, raken met zijn woorden, inkleden met zijn woorden, oproepen met zijn woorden, de zingeving ervan, de wondere textuur ervan, de ineen schakeling van leven in leven raken, betasten en weergeven in één enkele gebogen lijn die lopen zou van de oneindigheid links en voor hem, naar de oneindigheid rechts en achter hem, van zenit tot nadir, en hij een ogenblik het centrum ervan.

Hij had voorheen getracht het onvatbare te vatten in potloodtekeningen of kleine etsen, om nader te komen tot het wonder van het zijn. Erin binnendringen, ontspannen, geopend en met een immens verlangen een vonk in méér te zijn.

Dit niet te beschrijven gevoel is als een speerpunt in de nacht. En aldus, alles vergetend, is een rust gekomen die hij in lang niet meer had gekend, alsof alle leed geleden was. Alsof alle grote ogenblikken in zijn leven, samen met alle onaangename gebeurtenissen gebald achter hem lagen, ingepakt en hij van hier uit, vanuit het punt nul vertrekken kon, met een groot verlangen naar simpelheid, lijk het gras is op het grasperk, lijk een boom is, een roos is.

 Al zijn krachten samengebundeld in één groot ogenblik van waaruit al het nieuwe dat nu komen zou, ontstaan zou, alsof de nakende dood van vader een nieuw vertrekpunt zou zijn voor hem en vaders laatste krachten zich vermengen zouden met die van hem, aldus ook vaders leven vergroeid in het zijne.

16-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elke vrijdag is er een literair supplement bij De Standaard als bij Le Monde, het is verbazend het aantal boeken dat hierin  week na week besproken wordt.

Het zal wel even verbazend zijn het aantal manuscripten dat blijft liggen in de schuiven na door de uitgevers te zijn verworpen.

Het is nu eenmaal zo en het zal altijd zo blijven, enkel de werken die enige kans maken op succes worden uitverkoren en succes is gelijk aan kwaliteit als het boek bij ons een verkoop haalt van 50.000 exemplaren, zoals ‘Oorlog en Terpentijn’ van Stefan Hertmans.

Ik weet dat ik verkeerd bezig ben, dat ik me leeg schrijf met mijn blog, maar ik weet ook – en het werd hoog tijd dit te weten – dat ik me tevreden moet stellen met mijn dagelijkse publicatie die toch een redelijk aantal lezers, of dan toch bezoekers kent.

Ik zoek en blijf zoeken. Het zoeken als schrijver is voor mij broodnodig is, het vult mijn dagen, het is mijn leven. Ik geef me totaal bloot in de woorden die ik breng. Ze verhalen van mijn dagelijkse realiteit, ze verhalen ook van het relaas van mijn vluchtpogingen, mijn vlucht in het ongerijmde van droom en verlangen. Ik zou dit meer moeten doen, maar de gelegenheden om op dergelijke wijze op te treden zijn schaars en zullen schaars blijven.

Gisteren was er een poging uit te zwerven, mijn verbeelding even aan te scherpen en te trachten een sfeer op te roepen omheen een ingebeelde ontmoeting in een boekenwinkel.

Het zou literatuur worden indien ik deze ontmoeting zou kunnen gebruiken als springplank tot een korte novelle, maar ik steiger reeds als ik denk aan de moeite en de aangehouden inspanning dat het me kosten zou.

Een blog schrijven is dus voor mij (wellicht) het maximum.

Ik zal het er maar bij laten, al weet je nooit.

15-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het geluk een woonkamer te bezitten zoals deze hier die uitgeeft op het land van zijn vader en van zijn vaders vader. Een kamer met open haard, met op de tafel naast hem een bundel van T.S.Eliot en in een blauwe Chinese vaas enkele takken bloeiende forsythia en met Schubert op de radio.

Maar vandaag drukt hem de eenzaamheid en roept zijn lichaam om tederheid, roept om een lichaam dat hij tegen zich kan drukken, waarin hij zich verliezen kan, zoals vroeger, toen zij er was en hij voelde hoe ze zich totaal opende voor hem, ongeremd en onbeperkt.

En nu, hoe vreemd het leven is, in zijn gedachten nog het blanke gelaat van de dame die hij ontmoette de vorige dag, in een boekenwinkel in de stad en de vraag die hij las in haar ogen, toen ze naast hem stond voor de rijen boeken, een vraag die hij meende te lezen en die hem onvermijdelijk zal blijven bezoeken de komende dagen tot de echo ervan zich mengen zal met alle andere herinneringen.

Deze morgen, wandelend onder de bomen, met naast het huis het ontluikende bos met de krijsende eksters hoog in de bomen, terug die blik van haar, een droom die niet stilvalt, die niet ophoudt maar groeien blijft. Het zwellen van een gevoel dat smeekt om te worden omgezet, opgetekend in kleur, in vlakken en in lijnen, in licht en in donker, neergezet in noten op een notenbalk. Welke waren de droomgevoelens die leefden in Schubert toen hij zijn Andantino componeerde, wat bezielde Memling toen hij Maria Moreel maalde?

Hij droomde weg in een gedachtewereld die niet meer van hem was doch van een soort spiegelbeeld. Hij zag haar witte handen en de roos gelakte, verzorgde nagels en het beeld sprak in hem : ‘Ik wil je, ik wil je’.  Hij zag hoe ze een boek uit het rek haalde en iets zeggen wilde alsof ze samen hoorden.

Hij keek haar aan en zocht haar ogen achter haar brilglazen, ogen die lichtend waren, verlangend, grijzer dan grijs, ogen die een wereld waren, een sluimerend ogenblik verlangen waren. De boeken bewogen omheen hen, hij verdwaasd, de titels op de ruggen las, de letters binnendrongen en zich niet verzamelden tot begrippen, terwijl dit ogenblik een onvervuld verlangen was, een zee van zovele levens uitgestreken, neergezet in tekens. Het licht was de stilte en alles samengesmolten tot één groot niet te bepalen gevoel, groeiend in hem.

‘Hoor je me ?’ dacht hij. ‘ Hoor je wat ik je zeggen wil over mijn eenzaamheid?’ 

Zijn hoofd neigde naar haar toe, zijn lippen raakten haar lippen, even maar, alles een binnenglijden in het irreële, in de onbestaande wereld van het verlangen elkaar te bedekken zonder schroom met woorden die niet gesproken worden, maar zich voltooien waar handen gelegd worden op plots toegankelijke plaatsen, om weg te zinken in het grote wilde wonder waar alle leven woont, waar hij haar en zichzelf raken kan tot in het diepste van hun cellen.

Hoe lang duurt het ogenblik van het denken het  terwijl alles zwol in hem, alsof er van haar tot hem en van hem tot haar, een gebeuren was dat zich voltrok als in een tunnel, gevuld met klanken die niemand horen kon, die dwars doorheen de rijen boeken gingen.

En wat in hem gebeurde, weerspiegeld in haar gelaat, in de lijn van haar lippen, in de roep van haar ogen die hun kleur verloren.
De wezenloze wereld van droom en woorden.

14-03-2014, 07:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

De dag opent zich moeilijk. Hij kan hem niet ontwijken, kan hem niet dichtsnoeren om niet te zijn maar hij zit met het gevoel dat hij zich klem gereden heeft met zijn blog en dat hij zich moet heroriënteren.

Hij had gedacht zijn blogs op elkaar te laten volgen om uiteindelijk een verhaal/roman te vormen en komt nu tot de conclusie dat hij zich vergaloppeert heeft, dat het vermengen en beheersen van elementen als droom, realiteit, herinnering en inventiviteit, moeilijker uitvalt dan eerst gedacht en dat hij nu ergens geblokkeerd zit. Ook omdat hij het verhaal omheen vader uit zijn dagboek van vroeger dacht te kunnen overnemen maar dat dit verhaal veel te vroeg komt.

De vloeiende lijn ontbreekt, het gaat niet op een verhaal zo maar dag aan dag op te bouwen als je niet weet hoe het verder moet en je elke dag opnieuw moet gaan vissen om de ruimte van een blog te vullen.

Het is evenwel zo dat mijn blogs slechts fragmenten van een geheel uitmaken die later op een andere, meer logische plaats zullen worden samengebracht.

Niet gepubliceerd als blogs die elkaar opvolgen, is dit geen probleem, maar opgenomen dag na dag wordt een aaneensluitend verhaal verwacht, zodat verwarring mijn deel is.

Mijn blog van vandaag is dan ook een herademing, een poging duidelijker af te lijnen waar ik heen wil en hoe het verder moet. De lezer moet er dus rekening mee houden dat elke blog in de eerste plaats een ‘voorlopig’ afzonderlijke bijdrage is.  

13-03-2014, 11:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een klein gebeuren dat hij zich herinnert : laat oktober, de appelaar op de ouderlijke boomgaard met nog een laatste appel hoog in de bijna naakte kruin. En als hij toen in de boom kroop om de appel te plukken, dat dit een daad was van betekenis die een lange weergalm kende. De kleine ruk die hij geven moest, het licht gekraak van de korte steel die brak en de koele, licht kleverige appel die hij in zijn hand hield, minimale handelingen die omwille van de plaats, de tijd, het beleven van elk detail ervan en vooral het bewust weten dat hij, Ugo, het was die deze appel plukte, deze handeling een dimensie had meegekregen die onuitwisbaar was.

Wellicht is een dergelijke dimensie eigen aan elke handeling die we stellen als we maar, bewust van ons zelf, elk detail ervan in ons opnemen en verwerken. Alsof aldus elke welbewuste handeling het spiegelbeeld zou zijn van een handeling die zich terzelfder tijd afspeelt in die andere wereld waar Jung het over heeft, zijnde een actie gesteld in het domein van het onzichtbare, van het kosmische, zelfs al is het maar het plukken van een appel.

En zo zou elke handeling bewust moeten gesteld worden, gevoeld tot in de vingertoppen van onze geest of onze daden die tentakels krijgen tot binnen de aura van het onnoembare.

Hij wist in hem, en dit kon niemand hem ontnemen nu niet en morgen niet, een binding met de oerstof, een binding, die reeds in potentie moet aanwezig geweest zijn, onder welke vorm ook bij  het ontstaan van het Universum.

Maar dit oerbegin was niet meer, zoals voorheen, gekleurd door de God van zijn jeugd, door die vingerkijker, die doe-dit-niet-doe-dat-niet. Niet meer door Hij die zegde niet met de meisjes in het hooi te kruipen en hen te betasten als hij ons eerst bedwelmt met de geur van het hooi.

En er hing nog een beeld van Carl Gustave Jung in hem: als er iets is dat we niet kunnen kennen, laten we het achter ons als een probleem voor ingewijden. Bijvoorbeeld, ik weet niet waarom het Universum tot stand is gekomen en zal het nimmer weten, daarom moet ik dit probleem laten vallen. Maar zegt Jung: als hierover een idee me wordt aangeboden moet ik er nota van nemen, moet ik zelfs, op de basis van zulke gedachten, zelfs al bleef dit voor altijd een hypothese waarvan ik weet dat deze nimmer zal worden aangetoond[1].

En dan die zin van Jung waar hij gelukkig mee is omdat het volledig strookt met zijn opvatting ter zake : een mens moet kunnen zeggen dat hij zich ingespannen heeft om zich een opvatting te vormen over het leven na de dood of zich dan toch een beeld ervan te hebben gevormd zelfs indien hij achteraf zou moeten bekennen dat hij verkeerd was. Dit niet gedaan te hebben is een vitaal verlies.

Trachten het leven van de natuur te omvatten. Te voelen hoe in een grote ademtocht de seizoenen zich uitstrekken van winter naar lente, van zomer naar herfst, één enkele lange beweging die een zich eindeloos hernieuwen is, terwijl de aarde wentelt omheen de zon, de zon beweegt, gehouden door haar melkwegstelsel en deze wegschietend naar het immense oneindige en te beseffen dat dit alles, vertrekkende vanuit de onvoorstelbare ingewikkeldheid van het atoom, een ononderbroken eenheid vormt, gedragen door dezelfde wetten, gestuwd in een richting die we nog niet hebben achterhaald en waarschijnlijk nimmer achterhalen zullen.

En deze vloeiende eeuwige consequente beweging kan niet anders dan de godsidee verwoorden. En in deze idee, God de beweging zelf zijnde en wij deel van deze beweging, ons een beeld vormen over het leven na de dood.

Maar dit kan hij niet vertellen aan vader die opgenomen werd in het Universitair Ziekenhuis.

12-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het zijn fresco’s die hij nu wil aanbrengen op de muren van de woning die hij betrekt.

Een woning die dringend toe is aan restauratie, vooral het dak waarvan de pannen losgekomen zijn en bij hevige regenval hij boven alles uit het geluid hoort van de druppels water in de emmers en kommen die hij op zolder heeft moeten plaatsen om erger te voorkomen. Maar de wit geverfde muren zijn intact gebleven, vooral dan in de ruime woonkamer met de open haard die als een donkere holte is  als het vuur is gedoofd en met de zware eiken tafel, beladen met boeken en geschriften en de soliede Luikse bollenkast, twee meubelstukken die te zwaar waren om nog verplaatst te worden en die de vorige eigenaars hem hadden overgelaten.

En het is in deze schemerruimte, dat hij in gedachten fresco’s afzet op de muren, losse beelden die zo maar opduiken als hij even gaat neerliggen op de sofa voor de haard, zijn voeten gedoken onder het schaapsvel.

                                                                                  *
 

Een lange tocht met zijn ouders door de Ardennen. Hij gaat met hen binnen in het restaurant. Moeder grijs en zwaar gebouwd, vader moeilijk te been en hij hun oudste zoon, grijs ook, doch nog niet zoals zij bewust van zijn ouderdom, alhoewel.

Vader, moeder en zoon, twee geslachten en reeds komende geslachten onder hen. Het leven loopt op zijn einde voor hen, binnen afzienbare tijd zal hij in de eerste linie staan. Hopelijk krijgt hij nog wat respijt, maar zijn tijd komt.

Hem werd gegeven bewogen te worden door een versregel, wat meer had hij kunnen verwachten. Hij werd verliefd en kende de begeestering en de pijn ervan en zijn hoop in de eeuwigheid van de geest is nog steeds oneindig  en hij meent de zekerheid te hebben dat zijn ouders en hijzelf, dat de kelner en de kok, dat de mensen in dit sfeervol restaurant, dat we allen een opdracht te vervullen hebben, dat we ingeschakeld zijn in het een-zijn van leven en sterven en herboren worden.

En dit nu-ogenblik, denkend aan wat was: de dag gefilterd over de tafel, de vreugde van het bestaan en het niet weten waarom, doch aanvaardend dat is wat is. Herinneringen in mezzotinten door elkaar, te veel om er een uit te nemen, maar te denken deel te hebben aan het groot gebeuren, op weg te zijn als mens naar wat we denken de wordende mens te zijn.

En bidt hij, heb ik iemand pijn gedaan, heb ik iemand te kort gedaan, en dat zal wel, dat het me vergeven worde, want vandaag is mijn spijt erom heel duidelijk in mij.

Maar een paar dagen later, telefoon, de huisdokter die zegt dat vader moet opgenomen worden in het ziekenhuis in Gent. Als hij weg rijdt om hem te gaan halen heeft hij het gevoel de eeuwigheid te raken, alsof hij terecht kwam in een andere dimensie van het leven.

11-03-2014, 00:24 geschreven door Ugo d'Oorde  

De lucht is koel als water als hij buiten komt in het licht van een bijtende scherpte op de binnenkoer. Hij heeft het gevoel de eeuwigheid te raken, weg te glijden in de grote rust van het zijn, alsof hij opstond in een andere dimensie, in een nieuw beginnen.

Naast het ovenhuisje is er de oude half verdorde linde    die hij altijd had willen tekenen. De oude wijze linde met de boom-wereld er binnenin als er omheen. En wat of wie is wijzer dan deze boom met zijn meest grillige, uitgeleefde vorm, een wijsheid ontstaan uit de wijsheid van vele bomen, van vele planeten en melkwegstelsels.

Die morgen brengt hij vader weg met de wagen naar de kliniek in G. waar hij een onderzoek moet ondergaan. Hij ziet hoe sukkelachtig hij geworden is, hoe klein ook, nu hij ineengeschrompeld naast hem zit. ‘Mijn voet’, zegt hij, ‘is opgezwollen en laat me geen ogenblik zonder pijn, heb in geen vier nachten geslapen’.

Hij is naast hem, hij ziet zijn donker gelaat, zijn blik naar binnen gekeerd, terwijl voor hen uit, de velden trillen van het licht en het leven.

Hij wacht met vader op de komst van de verpleegster. Hij zit er ineengedoken, klein, angstig, zijn wandelstok met zilveren handvat tussen de benen, een stukje leven nog. Zijn stap is onzeker als hij aan de arm van de verpleegster verdwijnt in de  witte lange gang.

In de namiddag haalt hij vader terug uit de kliniek. Hij ziet er heel wat beter uit, ontspannen, de kommer is weg van zijn mond, de pijn weg uit zijn voet. Hoe het lichaam beheerst kan worden door de geest. Hij zit stil naast hem als hij terugrijdt naar huis, kijkend naar het landschap, hij houdt het hoofd rechtop nu. Aan wat kan hij wel denken, of denkt hij wel, is hij niet weg in een droom, in een beeld uit zijn jeugd, zoals hij zo dikwijls verdwijnt in de beelden van zijn jeugd ?

Hoe weinig hij zijn vader kent en toch ook hoe gelukkig hij zich nu voelt naast hem, hier in de wagen. Ze komen thuis, een merel vliegt op uit de tuin, moeder komt vader tegemoet. Ze kussen elkaar. Hij is ontroerd, hij dacht dat dit de eerste maal was dat hij hen zag kussen.
 

11-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In het bos wist hij dat de bomen hem aankeken, dat ze voelden dat hij een boom-man was, iemand die hen waardeerde voor wat ze waren: beuken, eiken, dennen, berken, lijsterbes. Wisten  dat hij de geur kende van de ontdooiende aarde, de geur van rottende blaren in het kreupelhout, de geur van water lijk de geur van dood en leven, dat hij wist van het stille punt dat van het ene is als van het andere, dat hij hun ganse cyclus volgde : openbarsten en bloeien, bevrucht worden en als vrucht wachten op een nieuw beginnen. En het licht zo teer, zo schraalblauw tussen de nog naakte kruinen en het geluid van takken bewegend over elkaar, alsof het fezelen was in woorden.

En zijn geest sprak tot de geest van de bomen in poëtische woorden, omdat poëzie, zoals de kunst, begint daar waar het onnoembare aanwezig is, begint bij wat verzwegen wordt.   

Het magisch contact met de natuur  wordt aldus een gesprek van geest tot geest en hij hoort wat niet gezegd wordt en hij ziet wat niet te zien is, alsof zijn geest het doek was waarop de natuur zijn kleuren en vormen heeft neergezet. En zo gebeurt het dat het bos groeit in hem en dat hij weg groeit in het bos.

Dit is maar een momentopname, maar ze is typerend voor de man die hij was en gebleven is.    En omdat het woord een antwoord vraagt herhaalt hij hier, en dat zal zijn stelregel blijven voor de rest van zijn dagen, dat hij in deze wereld een gerichtheid wil die positief is en zin en betekenis moet geven aan zijn leven dat nu al lang genoeg een twijfelgeval is geweest.     

Een oplossing staat open, uitermate creatief zijn. Er is geen andere uitweg voor de mens hier op aarde en dit is evenveel, zo niet meer, als ‘bemin je naaste als jezelf‘, wat utopisch is. Creatief en correct zijn, toegeeflijk in je omgang met anderen, dit is het noodzakelijke en haalbare gebod voor ons,  mens in wording.

10-03-2014, 08:42 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit is het begin van alle beginnen. Deze eerste woorden, deze eerste zin die zich manifesteert en bestaansrecht opeist. Alsof het een geboorte betrof, een ontstaan uit het onberijmde.

Als hij hier opduikt, niet in het midden van zijn leven, maar ver er voorbij, te ver om wel te zijn, te ver voorbij om nieuwe werelden op te bouwen, maar nog juist goed genoeg om terug te blikken op wat de punten zijn, de gebeurtenissen die hij zich nog herinnert of herinneren wil en deze geplaatst in wat zijn dagen geworden zijn, hier in die oude woning, gelegen aan de rand van het bos dat het bos van zijn jeugd is geweest en thans te dicht is gegroeid opdat hij het nog herkennen zou. Maar zoals hij wenst terug te keren naar de man die hij was, zo wil hij het bos behouden zoals hij het gekend heeft, en niet alleen het bos maar het ouderhuis, de straat, de school,  de kerk, de huizen.

En uit de totaliteit van dit alles heropstaan en te herbeleven het leven dat hij kende gemengd met het leven dat hij had kunnen kennen.

Vooraf wil hij zeggen dat hij een huis is geweest voor de vele boeken die hij las - al las hij er duizend te weinig – en wat hij las vermengde zich, verstrengelde zich met de essentie van zijn bestaan en zal onvermijdelijk uitvloeien in wat hij te vertellen heeft, daarom niet onmiddellijk herkenbaar, maar gebruikt als springplank naar een ander beeld, geplaatst in een andere context, met een andere opvulling.

Dit zelfde ogenblik is het alsof al wat ooit geschreven werd, al wat de mens ooit gepresteerd en gedacht heeft, lijk stuifmeel van geest omheen hem drijft - het beeld van de muze die ons bezoekt van tijd tot tijd - en dit soms, op grote momenten door ons gecapteerd wordt als met een bijzondere gsm.

Zo heeft hij zijn leven lang de poëzie van het woord opgezocht, zo op dagen die lichtend waren en ruim, toen het lente was, zoals vandaag, even goed als toen het grasperk vol gestrooid met bladeren lag. Even goed als in de donkerste nachten bij de roep van uilen in het bos, als bij de opkomst van het eerste licht en de zang van lijsters en merels en sijsjes.

Hier en nu, zoals het was en zoals het is en zoals het altijd zijn zal in lente en in zomer. De herfst en de winter nog ver af zijnde, maar op zijn ouderdom o zo dicht bij.

09-03-2014, 09:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schreef drie jaar geleden dat ik herbegonnen was aan het schrijven van een boek, een soort van ‘vie roman’, een poging de knaap en de man op te roepen die ik geweest ben, maar dan niet exact zoals ik het geweest was, maar zoals ik het had kunnen geweest zijn.

Zijnde de kreet van Thomas Heywood die ik ontmoet in een essay van T.S.Eliot[1]:

O God! O God! That it were possible

To undo things done; to call back yesterday.

En de bemerking van Eliot:

which surely no men or women past their youth, can read without a twinge of personal feeling.

Wat het geworden was – want ik heb er lange tijd aan gewerkt - ligt nu opgeborgen in mijn schuif, een bundel van 300 pagina’s. De moed ontbreekt me het geschrevene opnieuw tot leven te roepen en er dagelijks een paar uren aan te werken om dan (misschien) uit te komen bij een nieuwe bundel in mijn schuif die nu al uitpuilt van wat ik ooit schreef.

Het blijft een beslissing die open blijft staan, waar ik dagelijks aan denkt. Voorlopig, in elk geval, stel ik me tevreden met het volbrengen van mijn opdracht van elke dag.

Wat ik vond in mijn bundel:

Hij ziet in zijn lang verbeelden de spiegelvijver in het bos met lisdodden en waterlelies - en met Van Eeden heeft hij de waterlelie lief - met vlekken eendenkroos en libellen boven de biezen.

In de tijd van toen was de vijver veel ruimer met de bomen die toekeken in het water, wachtend op de plons van zijn naakt lichaam dat de spiegel brak in duizend kringen en hij lijk een grote witte vis onder het watervlak dreef, tussen de watertorren die naar de diepte doken, tussen de stekelbaarsjes en de salamanders, drijvend onder het eendenkroos door, langs de roodgroene stengels van de waterlelie, en daarna als hij zich aankleedde, het water effen terug en de wind even zacht in de bomen.

Het was hier dat hij eens gestaan had met vader op een koude novembernacht en hij een deel van de sterrenhemel weerspiegeld had gezien een voldoende ogenblik, waaraan hij later terugdenken zou toen hij las dat Solomon een soort ‘zee’ had laten plaatsen naast zijn tempel, misschien om de weerspiegeling van de sterren erin op te volgen.

Hij wist dat, net als hij, de vijver oud geworden was. De put, want meer was het niet, die ‘s winters en in de lente vol liep en in de zomer uitdroogde, was bijna volgroeid met struiken en biezen, met het wrak van een auto, met matrassen, met repen behangpapier en nog wat brak water dat rook naar roest en modder. De prijs van een op hol geslagen beschaving die voor haar afval geen sluitende oplossing heeft en dit stukje ongerepte natuur had ingepalmd om er een ‘kunstwerk’ van te maken in deze voor velen schijnbaar, als hij hun kunst voor ogen krijgt,  zo troosteloze wereld.

Hij hoopte dat hiermee het punt was bereikt waarop de mens, dankzij de kracht van de geest, de weg terug zou vinden opdat de komende geslachten, zijn kleinkinderen en hun kinderen en kleinkinderen, bootjes zouden kunnen maken al was het met de bladen gescheurd uit zijn dagboeken, om deze uit te zetten zoals hij zo dikwijls had gedaan. Hij zag in zijn verbeelden de vergeelde papieren bootjes wegdrijven over het water, de inkt van het geschrevene zich vermengend met water, de betekenis ervan uitwissend om aldus de tijd die alles in de vergeethoek duwt, voor te zijn.

Als hij dan herneemt dat precies vóór de Big Bang, de ganse evolutie van kosmos, naar aarde, naar mens, naar homo sapiens, in potentie reeds aanwezig was, dan was ook het negatieve van nu, de vervuiling die we kennen, hierin opgenomen en dus ook de oplossing die eraan zal gegeven worden.

Of misschien ook niet, en dan zal de Heer van het Heelal, zoals Hij het misschien voorzien had – maar hopen we dat dit niet het geval was – herbeginnen met  een ‘nieuw spiegelbeeld-mens op een van de vele planeten dat het Universum rijk is.

Je bent geen wetenschapper denkt hij, je waagt je op een terrein dat je niet betreden mag, evenmin als je het gebied van het landgoed betreden mocht, maar je doet het en zult het je ganse leven blijven doen. Dus, je luistert niet naar de Ecclesiasticus : Hou je niet onledig met wat je niet begrijpen kunt. Maar je blijft geloven dat de waarheid moet geborgen liggen in wat ongrijpbaar is en onbegrijpbaar, en dat het aftasten van de levende realiteit een goede stap is naar wat je intuïtief vermoedt aanwezig te zijn en dat dit aftasten precies datgene is waarin het doel van je bestaan moet omschreven liggen.

08-03-2014, 07:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat de Leie in mij zag,

deze middag

was niet om door te geven

aan wild vreemden,

zo vertelde ze,

achterdochtig als ze was

in het eerste groen

met vlakken licht,

van stiltes op en in het water,

trillend lijk de snaren

van een vioolsonate

en het beeld van de eeuwige reiger

omgekeerd

in de graskant neergezet,

alsof er niets anders

te beleven viel,

te ontdekken

in de geheimenis van de dagen

over elkaar geschoven

lijk schubben

tot in het oneindige.

Of ik er kwam of niet,

of ik er stond of niet,

te staren of niet

groot ogend,

de Leie is er traag vandaag

voorbijgeschoven

zoals ze er gisteren was,

ademend,

een donker lint

doorheen de beemden

van mijn hart.

07-03-2014, 04:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Leo Vroman (1915-2014)

De onderwerpen behandeld door Leo Vroman in zijn laatste dichtbundel ‘Die Vleugels’ (Querido, 160 blz. 18.95 €), zijn zo wat deze waarover ik het waag te schrijven in mijn gedichten en mijn blogs. Hem lezen zou dus voor mij een grote inspiratie kunnen zijn met ver dragende gevolgen. Daarom stel ik me voorlopig tevreden met de zeer duidelijke recensie van Luuk Gruwez in De Standaard van 28 februari.

Gelijkenissen wat de onderwerpen betreffen zijn er want ik ook ‘sla de vleugels uit naar het gebied over de levensgrens’. Vele van mijn lezers verwijten me dit soms maar eens ze mijn ouderdom zullen bereikt hebben zullen ze beseffen dat die grens heel dichtbij is gekomen.

Maar als Vroman schrijft dat hij vreest ‘dat zijn as doodkoud zal bezig blijven met verzen te schrijven’, dan moet ik bekennen dat ik deze vrees nog niet heb gedeeld. Wel is het zo, dat het zoals bij Vroman, mijn schriftuur is die me (geestelijk) in leven houdt, voor mij ook is het een perpetuum mobile, mijn blogs zijn er het bewijs van, met dien verstande dat Vroman misschien elke dag een gedicht schreef – gedichten die gepubliceerd werden – wat heel wat meer verdienste heeft dan de sobere teksten die ik elke dag tracht te laten verschijnen.

Ik heb ook andere zaken met hem gemeen. Er zijn, schrijft Gruwez, ‘passages die suggereren dat het met de dood niet echt afgelopen is – wat ik ook zo graag blijf herhalen – dat er toch een soort getransformeerd voortbestaan is al was het maar via het vehikel van de gedachte’

En dan nog, ook hij, zoals ik al zo dikwijls heb geschreven, vindt de kosmos wonderbaarlijk.

Welk besluit trek ik hieruit. Met het einde in het zicht gaan we stilaan, bewust of onbewust, vooruit kijken naar het grote ogenblik waarop we de ogen zullen sluiten om deze een fractie van tijd – die geen tijd meer zal zijn – erna heropenen zullen op het Grote Licht van de eeuwigheid.

06-03-2014, 07:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe een boek zou kunnen beginnen:

Onstuitbaar is het leven, onstuitbaar de natuur. Lijk het water van de bron door de moslaag dringt en opborrelen gaat zodra de aarde ontdooit, zo stijgen in de boom de sappen vanuit de diepste wortels naar het hoogste punt van de kruin, zo gaan de botten zwellen en openen zich de bladeren als met een knal. En uit de warme aarde kruipt de bosanemoon op, het speenkruid, het bosviooltje,  een fuga van  het wondere leven.

En de woorden van vader als hij met hem door de velden wandelt op deze trage zondagnamiddag als het licht weemoed is en de geluiden gedempt :

‘De tijd overweldigt me, het is lente en het is nog maar pas herfst geweest, alsof er geen winter was tussenin, en het zal zomer worden en een jaar zal voorbij zijn gegaan en zo zijn de jaren van mijn leven voorbijgegaan alsof het jaar maar een vingerknip was. Weet je, Ugo, we hebben niet het recht een ogenblik tijd te verspillen en toch doen we het en jij ook zult het vlug genoeg beseffen dat de seizoenen en de jaren voorbij hollen ‘.

De hese stem nog van vader in de kamer waar hij schrijft, de wind om het huis, de prangende stilte, en in zijn handen met bruine plekken reeds op de rug ervan, de trilling van zijn verre jeugd.

Hoe onbezorgd hij toen was, vrij en licht van gedachten. De weiden met bloemen en vlinders, de geuren van gras en kruiden, de kreet van zijn bloed als hij neerlag onder de ruisende canadabomen. Hoe diep was dat alles niet weg gegroeid onder een eeltlaag van jaren. Wat bezat hij toen dat hij thans niet meer bezit of wat had dit ogenblik van nu nog gemeen met wat toen zo reëel was, zo tastbaar, zo helder was.

Maar het licht is gevulder nu, het ruisen van de wind in de bomen is doffer, voorbij is zijn onbezorgd zijn, voorbij het jagen van zijn bloed, al komt nu plots klaar en duidelijk de warmte van haar lichaam tegen zijn lichaam, zelfs nog van de smaak van appelen in haar mond toen hij haar kuste en hij voor de allereerste maal zijn hand onder haar open kleed schoof en haar borsten voelde, de plotse hardheid van haar tepel voelde, haar lenden tegen zijn lenden, zijn lichaam om haar heen gegroeid.  En ze zijn naam noemde, in die zachtste zachtheid, in die onmetelijkheid van het beminnen. ‘Ugo‘, had ze gezegd, ‘blijf tegen mij, blijf altijd zo tegen mij, blijf een eeuwigheid tegen mij ‘.

05-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nu ontwaken de vogels, nu zit hij neer om met hen zijn blog te schrijven en over hun gezang zijn woorden neer te zetten alsof het zijn leven was of wat er nog van restte.

Hoe bestaat hij, hoe is zijn leven verlopen om uit te komen waar hij zich nu bevindt, schrijvend, zich keer op keer herhalend, gedachten zaaiend alsof zijn woord een deel van Waarheid zou kunnen inhouden.

En niets in meer of niets in min: te zijn zoals hij is en niet te zijn zoals hij wou dat hij zijn zou. Met vele verliespunten, te veel om wel te zijn, de dagen te vlug voorbij, uitgehold tot een bundel beschreven pagina’s zonder stevigheid, zonder hoorngeschal, zonder timbalen, enkel wat gezang van vogels in de bomen er over uitgezet en dit, vóór het eerste licht.

04-03-2014, 06:48 geschreven door Ugo d'Oorde  

03-03-2014, 07:56 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij wou zich, in de mate van zijn beperktheid, op sommige ogenblikken van zijn leven, afstemmen op dat ene stille punt in de ruimte opdat, zoals het inwerkt op de slinger van Foucault, het ook zou inwerken op hem, op zijn daden als op zijn gedachten, als op zijn creatief zijn. Afgestemd zijn van tijd tot tijd op dat ene punt, om in het merg ervan, te worden opgenomen, om te zijn, om te leven zoals het hoort voor de mens te leven.

En hij kan onmogelijk, in dat ene punt een menselijk handelende God zien die zijn hand zou houden boven de hoofden opdat alles goed zou gaan. En, opdat voor de mens alles optimaal goed zou gaan, hij deze onderlinge relatie met God zou gaan bepalen in wetten en regels, alsof we niet ingeschakeld zouden zijn als aslijn en pijl (Teilhard de Chardin) in de spirituele evolutie in en van het Universum.

De vrijheid werd ons evenwel gelaten om, ofwel ons te beperken tot het gereveleerde en Hem aldus onvermijdelijk te herleiden tot een oppermachtige, ofwel om te gluren naar Hem door de bressen die de tijd geslagen heeft in de muren van de woorden die omheen Hem werden opgetrokken.

Velen zijn er die dit doen en voortdurend nieuwe bressen slaan, zoekend, reikhalzend naar andere horizonten, naar vollere wereldbeelden.

Velen zijn er die, vertrekkende bij het grote mysterie van het oneindig kleine, het atoom en nog verder, het elektron slingerend om de kern, in een onregelmatige beweging, met de snelheid van het licht, en nog veel verder, de deeltjes van dit elektron, om met dit minimale in het achterhoofd uit te kijken naar de verste Melkweg, en in dit oneindig perspectief een ogenblik maar het globale beeld te houden van het totaal bevreemdende van ons Universum.

Een ogenblik maar dit beeld te houden is voor hem meer dan alle gebeden die hij bidden kan.

02-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De wilgen zijn geknot geworden

In deze streek,

het hakmes keer op keer,

de rijke sappen opgesprongen

en schilfers hout zo blank

op het groenend wintergras.

We komen er,

de losse takken op een hoop,

de gloed van vuren en tot as vergaan

alsof wij het waren.

We komen er,

het Morgenland

met avondweemoed

dichtgesnoerd.

We hebben het niet gewild maar

prikkeldraad tot roest bevroren

in de stam gegroeid.

De wilgen zijn geknot geworden,

de lange rij,

de wortels opgewekt, de pieren

uit de grond gekropen,

de eksters die gaan paren,

krijsend,

en nieuwe geuren opgedoken

in de bomen.

De wilgen schieten weer,

de draad nog

dieper in de schors gekropen,

uitgedoofd de vuren.

Gedenken,

niet van as te zijn,

maar wilg te zijn en  weer herboren.

De wilgen zijn tot bloei gekomen,

de vogels er hun nest gebouwd,

de tijdloosheid

die van de Leie is,

wij er in opgenomen.

01-03-2014, 08:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op trage ogenblikken als de tijd zich stolt omheen de dingen, is het alsof hij plots op het punt staat het beeld te grijpen dat alles uitklaren zal, datgene wat niet te verwoorden is en toch, lijk het geruis van de wind in de bomen, aanwezig is, ons begin en ons einde verstrengeld.

Hij leeft in de onbegrensde ruimte van de geest waar alles mogelijk is, droom die realiteit is en realiteit die droom kan zijn. Waarin hij zijn herinneren vervormen kan en aanvullen tot een nieuw herinneren, waar hij wegwandelen kan in het landschap van schijnbaar onbenullige gebeurtenissen, die toch hun belang hebben of zullen hebben vroeg of laat.

Zoals onze primitieve(!) schilders op de achtergrond van hun doeken, droom-landschappen wisten te schilderen om meer intensiteit te geven aan hun onderwerp, om aan te tonen dat in hun verbeelden er ook een totaal andere wereld aanwezig was, zo ook wenst hij de aanwezigheid van het niet te verwoorden Andere, te benadrukken.

Hij wil dus dit zeer conformistisch, kleinburgerlijk leven dat hij gekend heeft en in al zijn dagelijkse gebeuren nog kent, bemeubelen met de dingen die hij niet bezat, herbeleven wat geweest is en dit herbeleven schuiven in en over wat hij gewenst heeft dat het zou geweest zijn.

Hij wil dat de muren van de woning die hij betrekt doordrongen zouden zijn van alle huizen die hij heeft bewoond, van alle plaatsen waar hij is geweest en van alle tijden die hij heeft gekend. Zo wil hij thans alle blanke vlekken kunnen invullen, nu hij heel goed weet dat in zijn lichaam de krachten aan het minderen zijn, en dat deze afname enkel gecompenseerd kan worden door een grotere aanwezigheid van geest.

De tijd van ledigheid is voorbij. Hij heeft nu een gevecht te leveren tegen die andere persoon in hem die hem ontmoedigen wil, die hem voortdurend wijst op het nutteloze van zijn denkpatroon.

28-02-2014, 00:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan deze man niet laten voorbijgaan zonder een woord, zonder een herinnering op te roepen. Een eerste maal ontmoette ik hem naar aanleiding van een schilderijen tentoonstelling van jonge schilders, waarbij hij gevraagd werd als jurylid. Hij had toen nog niet die bekendheid die hem nu omkranste. Een tweede maal was in SIDMAR waar hij werken uit – ik denk uit de SMAK – had samengebracht en waar hij in zijn eigen stijl een voordracht gaf over de werken die hij had uitgekozen. Achteraf, staande voor het schilderij van de Deen Asger Jorn, vertelde hij me over de betekenis van de COBRA beweging voor de schilderkunst. Een derde maal was het bij mij thuis waar mijn echtgenote hem had uitgenodigd op een lunch. Hij kwam over als een man vol leven, een groot iemand, groot in de simpele zaken van het leven, met een eigen – sterk eigen – kijk op het begrip hedendaagse kunst.

Hij was een wereldfiguur in zijn visie over wat kunst was en wat kunst moest zijn. Zelfs indien zijn oordeel niet altijd onbesproken bleef, werd hij door velen gevolgd, gewaardeerd en opgezocht.

Hij overleed de morgen van 27 februari, hij, die eeuwig had moeten leven en in elk geval niet zo vlug zal vergeten zijn. Zijn dood trof me diep.

28-02-2014, 00:02 geschreven door Ugo d'Oorde