In de Standaard van 19 september, een artikel van Salingram Narayanrao Balagangadhara, Directeur van het India Platform en hoofddocent vergelijkende cultuurwetenschap UGent, over de houding van de Moslims ‘die consequent moeten zijn, als ze niet willen dat ze beledigd worden onder een of andere vorm dan moeten zij ook geen andere godsdienst beledigen’.

Ik ga niet de tekst hier bespreken, die eventueel hierin zou geïnteresseerd zijn, kent de bron. Ik wil alleen de grote waarheid eruit lichten, namelijk dat de eis van de Moslims hier op neer komt: ‘dat de wereld hen moet behandelen als een uitzonderlijke religieuze gemeenschap, gelijk aan geen en superieur aan allen’.

 Want dat is hun stelregel, dit is wat ze ons tonen en verkondigen, (hier in begrepen - waar ik absoluut niet gerust in ben - de gekken, zelfmoordenaars, die niet aarzelen zich in stukken te rijten om ongelovigen, een andere soort Moslims dan zij mag ook, te doden).

En, schrijft onze ‘hoofddocent’ nog, en voor eens – zo ver is het hier gekomen - waag ik het niet er iets aan toe te voegen:

‘Het hele debat – zoals het zich nu eens te meer voor doet – gaat noch over ‘respect voor andere religies’, noch over ‘de vrijheid van meningsuiting’. Het gaat erover dat een religieuze groep, die zichzelf superieur acht aan alle anderen, eist dat heel de wereld de waarheid van deze overtuiging zou onderschrijven’.

Wij ook bevonden ons ooit in de  XIVde, XVde eeuw.

20-09-2012, 02:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

19 september

Dichtbundel

Ik schreef in de loop der jaren enkele bundels gedichten, waarvoor slechts eenmaal een uitgever werd gezocht die me eenvoudigweg antwoordde dat de dag van vandaag poëzie zoals deze van mij niet meer gepubliceerd werd.

Wat doe je dan, je stelt je tevreden met een eenvoudige bundeling die je stuurt aan vrienden en kennissen. 

In de loop der jaren werden aldus heel wat bundels rondgestuurd, sommige vrienden hebben die allemaal zorgvuldig bewaard, zorgvuldiger dan ikzelf. Hieronder waren drie dichtbundels met de zee als centraal thema. Ik heb deze nu samengebracht onder de titel: ‘Fuga die de zee is’, omvattende: I. De Zee aan de Kaap der Tuinen, II. De Zee mijn toeverlaat, en III. Zal ik tot jou komen, filosofisch Diario.

Deze bundel is in wording, de gedichten worden herlezen, herwerkt en herschreven, maar de grote lijnen ervan blijven bewaard. Dit gebeurde echter niet eenmaal, maar ettelijke malen zodat ik nu op mijn PC moet gaan zoeken naar de allerlaatste versie. In elk geval het moet nu gebeuren. Na mij is niemand nog in staat om te beslissen welke versie behouden moet worden.

Omdat een vriend me onlangs liet weten dat hij graag lange gedichten las van mij, vergast ik hem hier en jullie allen op een voorsmaak van een gedicht uit bundel III, geschreven op maandag 20 maart 2005.

Het bekome je wel.

Lunes, 20 de marzo 2005

De eerste zin vandaag die komt maar  niet

dan maar wat schelpen tussen wieren opgezocht,

dan maar wat wortelresten tussen rotsen,

cellen en atomen in het beven van mijn handen.

Te oud geworden, te doorzichtig nu de dingen

om me heen, al ben ik, lijk zovele, blind geboren,

gezien ook wij atomen zijn

en golven van fotonen dwars door ons

en rakelings langs ons sterven.

En denkend aan wat ik las van Gould

en de echo die hier geschreven stond:

¿ Está emergiendo una nueva teoría general

de la evolución ?

Alhoewel er weinigen aan denken

omdat zo schijnbaar nutteloos,

zo onverklaarbaar ver, beangstigend als bevrijdend;

hoewel betekenisvol omdat de nieuwe theorie

onvermijdelijk naar het transcendente wijst,

wat weinigen wagen te waarderen.

Zo waarover is het dat ik schrijven wil vandaag

als het niet zou zijn over wat onzichtbaar is

en ook onzichtbaar blijven zal.

Of,

heeft het nog wel zin in andere woorden

te herschrijven al wat hierover

reeds geschreven staat?

Maar hier gezeten op mijn promontorium,

de strakke luchten,

de golven die mijn woorden zijn,

me geopend eens te meer tot Hij

die wordende is zoals het Al dat wordt.

En gehoord alhier, de zang van vele zeeën

als de stem van zij die gingen, van moeder

en van vader, van broer, van allen

die ik herdenken kan. En graag beluisteren

wil wat ze me hier te zeggen hebben,

alvorens hen te vervoegen.

Alsof hun woorden boten waren,

witte zeilen met in filigrane hun naam erop 

me tegemoet gevaren om in te schepen.

Dit hier mijn promontorium

naar het ‘ganz Andere’, dat Horkheimer wist,

en dat we kennen zullen

als we de luchten binnendringen,

opgezogen, meegevoerd op vleugels

zoals Dedalus, om niet meer te keren hier.

Ik, wie verlost me van mijn onbeschaamde ‘ik’.

Niet meer zoveel leven dat ik ben.

Hier gekomen om te gedenken zij die gingen

en ook om hen, wiens plaats hier is leeg gebleven

al zijn ze hier, al is hun woord gestold te horen,

ik hun leemte raken kan.

Hopende, hopende hier morgen weer te komen

met nieuwe woorden om nogmaals te herbeginnen

wat niet meer nodig is omdat,

zo veelvuldig dikwijls al gezegd,

geschreven, uitgebazuind, dat geest het leven is.

De zee, de geluiden van de zee

in mij gebrand.

En zee, heb je mij vandaag verrast omdat

zo lang reeds, want bijna vergeten.

Al kwam maar niet de eerste zin

die in potentie is al gedicht,

maar ook nog niet.

Als ik weg zal gaan van hier,

o God van alle goden,

o, Onfray, o, Gould en Darwin, o boom

uit het oudste veld ter wereld opgegraven,

herplant alhier in aarde,

die verpulverd is, onvruchtbaar is,

in een tuin onwaardig.

En bid ik de God van de olijven

die ook de God van mij moet zijn

dat de olijfboom groeien moge,

hij, een deel van mij.

19-09-2012, 03:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Met dank aan Jacques v.I.

Chaque soir, dans l’espérance du sommeil

Je sens que le jour vient où mon travail, ma vie

Ces quelques livres, ces points, ces virgules

Ne seront plus que pierres roulées dans le fracas

De l’incompréhensible torrent qui nous guide…

Het is slechts een deel van het gedicht dat ik hier overneem. Ik las het in de wachtzaal van de dokter een paar dagen terug. Ik zat er goed en rustig met die kleine prachtig uitgegeven bundel gedichten van Henry Bauchau[1], een man van mijn ouderdom – het komt er op een paar jaren niet op aan – en ik las wat ik ook, maar dan in andere woorden, regelmatig denk en schrijf.

Waar ik, van zijn idee meen te mogen afwijken, is dat ik verwacht dat wat ik schrijf, na mij, nog zal blijven verder leven, al was het maar een tijdje, en dus meer kan zijn dan ‘een hoop rollende stenen in het geweld van de onbegrijpbare stroom die ons mee voert’. 

Maar ik denk ook dat Bauchau deze gedachte in zijn achterhoofd draagt, dat ook hij hoopt dat het vele dat hij geschreven heeft, én gepubliceerd werd, wat een groot voordeel is op mij, een verlenging van zijn leven betekenen zal, zoals een symfonie van Schubert ook een verlenging betekent van het leven van Schubert onder ons.

Na de aanvang, hierboven, loopt zijn gedicht door, maar dan vertaald in mijn woorden:

Als de liefde van mijn lichaam ophoudt mijn leven te bewaren maak dan dat het altijd is - zoals bij het kind dat inslaapt met het dekentje (le chiffon) in de armen, gedrenkt in de beschermende geur van de moeder - in de weelde van het ontwaken. (dans l’abondance de l’éveil).

Zeg ik nog dat mijn gesprek met de dokter een aangenaam gesprek was, en dat haar ogen meer vertelden dan haar woorden.

18-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is hier bij ons heel wat te doen geweest de laatste dagen, over de recensie van Mark Cloostermans bij een prozadebuut van Maarten Inghels, ‘de handel in emotionele goederen’ die te negatief uitviel voor de uitgever van het boek.

Ik volgde de opeenvolging van columns van op afstand, maar het ‘Overboekt’ van Veerle Vanden Bosch (de Standaard van 14 september) legt voor mij, op een meer dan overtuigende wijze het euvel bloot waaraan het proza van Inghels lijdt.

Ze haalt een tiental zinnen aan – of zijn het er meer? - die Inghels uit zijn literaire hoed heeft gehaald om zijn werk aan de man te brengen. Ik wil er twee overnemen, deze over een fietsende vrouw:

‘Hij zag haar dijen van elkaar klappen bij elke gracieuze omwenteling van haar trappers’; 

en verder, over een andere vrouw:

‘Onontkoombaar zag je de vrouwelijke toets in het interieur, de inbreng van Sylvia, die in het nieuwe leven van meneer Dons was geslopen als een traag werkend stroopmiddel’.

Nu verder ga ik niet, de andere zinnen zijn even ‘leuk’. Maar, wat zet er een uitgever toe aan dergelijke geschriften te publiceren en aan te bevelen als een ‘tijdloze roman die inslaat als een komeet’, en die ‘de radicaliteit van de jonge Harry Mulisch (combineert) met de poëtische beeldenrijkdom van de oude Leonard Cohen’.

Mulisch, jong of oud, zou dergelijke zinnen nooit hebben aan elkaar geregen, daarvoor had hij een te grote zorg voor zijn taalgebruik; over de taal van Cohen doe ik geen uitspraak, maar het feit dat het volstaat enkele zinnen uit het boek aan te halen om het een duidelijke recensie te geven, is voldoende om te weten wat vlees er in de kuip steekt.

Nu voor mij was het een verpozing, gebruik te kunnen maken van de column van Vanden Bosch om mijn blogs wat kleur te geven met de ‘van elkaar klappende dijen van een fietsster’. Het zullen dan zeker niet de dijen geweest zijn van Marianne Vos, misschien wel het gracieuze van haar traptechniek.

Wat allemaal niet belet dat ik toch enige notie heb van wat het boek, aan volgehouden inspanning, moet gekost hebben aan de jonge auteur ervan. In dit verband voegt Veerle Vanden Bosch er terecht aan toe dat ‘Maarten Inghels gebaat zou geweest zijn bij een degelijke redactie. Daar heb je tenslotte een uitgever voor’.

17-09-2012, 05:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op Pink Floyd’s ‘wish you were here’.

Ik wenste dat ik was waar jij nu bent,

niets in meer maar niets in min.

Zijn waar je adem is, waar je handen

en je ogen. Waar over mij, je ogen

en je handen, opdat ik

niet meer missen zou wat is van jou.

Wat, zo dwarrelend lijk kersenbloesems

is van jou over mij, tot in mijn dag,

tot in mijn slaap tot in mijn droom.

Ik wenste bovenal je tederheid die ik

zo mis, je fezelwoorden in mijn oor,

je vingers door mijn haren, neergelegen

ergens, in het gras onder de bomen,

of in de branding van alle zeeën

die er zijn, mij om het even, als er maar

van de golven het geruis er is.

Ik wenste, ik wenste dat het hoogdag

was en alle bazuinen open en dat ik

hoog gezeten je verwelkomen kon,

in een ruk, ik naar beneden in

je armen open. Ik wenste

jij me optillend, me houdend, ronddraaiend

in je armen, ik een tol gelijk,

zo dwaas, zo klein, zo wild verlangend

Ik wenste dat het avond was, de deur

nog op een kier gelaten, je weet

maar nooit in zulke tijden, en dacht

dat jij er stond, dat jij het waart

die even binnenkwam, in het laatste licht nog wel,

wensend dat jij waart waar ik toen was.

16-09-2012, 22:51 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn blogs zijn niet noodzakelijk – en meestal niet – gebonden aan de gebeurtenissen van mijn dag. Anders zou ik vandaag teruggekomen zijn op de State of Union van Barroso en zijn geplande controle op de banken, terwijl hij destijds, maar dan zeker van 2005 af, ernstig  had moeten denken aan de controle van het budget van bv. Griekenland - een reactie die in mij is blijven hangen - maar het is zelden mijn bedoeling geweest, vastgehaakt te blijven aan het dagelijks gebeuren, ook niet in mijn dagboeken. Wat niet belet dat ik met interesse de gedachtegang en gebeurtenissen van zij die het wel doen op hun blog, volgen blijf en soms aangenaam verrast ben bij wat ik lees of te zien krijg.

Het gebeurt dan dat ik ga wandelen in mijn teksten van vroeger en er enkele ga terughalen om te gebruiken als onderwerp voor mijn blog. Dit was het geval gisteren, omdat ik er nood aan had ver terug te gaan naar vroeger en Elitis mijn weg kruiste. Ik had dit verhaal over het gedicht verder kunnen uitschrijven, maar eens te meer zou ik gezondigd hebben door langdradigheid. Het verhaal in zijn totaliteit ligt wel ergens geschreven, al is het nog niet in woorden neergezet, het ligt geschreven in mijn geest. 

Ik herhaal hiermede het verhaal van mijn vriend Paul V. over Racine, die een tragedie beloofd had te schrijven voor zijn vorst,  le Roi Soleil. En toen deze, een paar  weken voor de uitvoering ervan, Racine ontmoette en hij hem de vraag stelde hoever het stond met zijn tragedie, Racine antwoordde, Sire, la tragédie est faite, je n'ai plus qu'à écrire les vers. 

In vele gevallen is het zo, mijn blog is af voor ik er begin aan te schrijven.

PS. Ik was even mis met de naam van de auteur - ik dacht aan Molière - maar Paul zette me op de goede weg.

15-09-2012, 18:42 geschreven door Ugo d'Oorde  

… Not the intens moment

Isolated, with no before and after,

But a lifetime burning in every moment

And not the lifetime of one man only

But of old stones that cannot be deciphered[1].

Of,

vandaag, een oud gebeuren dat een andere afloop had kunnen kennen. Misschien heb ik het al verteld, misschien nog niet en in dit geval is het beter dat ik het nu doe, en indien er een vorige keer was dan zal het nu toch anders verteld.

Het was de zondag dat ik terugkwam van een huwelijksfeest in de Valais en veel te vroeg voor mijn vliegtuig naar Brussel, had een vriend me afgezet bij het meer in Genève. Mensen met kinderen en zonder kinderen zaten in groepjes neer in het gras onder de bomen. Het meer, een grote effenheid van licht met aan de verre overkant, de bergen in een lichte nevel. Ik was neer gaan zitten met een dichtbundel van Odyseus Elitis[2] in de hand. En, half in gedachten, opende ik de bundel op een gedicht en las:

Her soul took on a certain lightness

From the mountains opposite

Though the day had been cruel

And tomorrow was unknown

Het was toen dat een jonge vrouw in een lang wit kleed naar mij toekwam en ging zitten op enkele meters afstand. Ze weende of ging wenen of had geweend, ze hield een wit zakdoekje in haar hand: 

Though the day had been cruel, and tomorrow was unknown.

Mijn vingers tussen de bladen van het boek zag ik hoe ze, voor zich uitstarend, haar zakdoekje weg borg in haar witte tas en, was het door de glinstering van het water, maar haar gelaat klaarde op: 

Her soul took on a certain lightness from the mountains opposite.

Het was alsof Elitis deze lijnen geschreven had precies, over deze  vrouw die uit een groot verdriet was gestapt en bij het zicht van het water en de bergen in de verte, gezeten tussen groepjes mensen en kinderen die rustig bezig waren, zich zelf had teruggevonden.

Ik dacht nog aan haar toen ik in het vliegtuig zat. Had ik gedroomd, toen ik het gedicht las en was er helemaal geen vrouw in een lang wit kleed geweest die geweend had, en had ik Elitis lezend, half in slaap, zijn woorden omgezet alsof het echt gebeurde?

Het kon. Maar ik had niet gedroomd, ik wist dat ze naast mij was komen neer zitten op het gras, haar kleed onder haar vouwend. 

Voor een lange tijd ben ik stil gebleven met de treurende vrouw, zo voelde ik toch, op enkele meters van mij, het boek in de hand, niet verder lezend dan de vier versregels, starend naar het glijden van de zeilboten op het water. Misschien wachtte ze op een woord van mij, een onbekende man die haar helpen kon met een simpel gebaar, enkele woorden die de greep om haar hart verlichten zou?

Had ik haar moeten toespreken en was dit de weg die ik had kunnen nemen, even vragen of het goed ging met haar en zien wat er op volgen zou? Maar, dit was niet de weg die in het Boek van Psalm 139 opgetekend stond voor mij. Ik ben opgestaan toen het tijd werd. Het was het ogenblik dat ze opkeek naar mij en onze ogen elkaar raakten, een fractie maar, en dat ik haar bede las.

Wat is er van een ontmoeting die kon maar niet was, Gebeurt het nog dat zij, zoals ik nu, terugdenkt aan die namiddag op het gras voor het meer, toen ze weende en er een man zat, dicht bij haar, met een dun boek in de hand. Een korte tijdspanne slechts in het leven van  zovele dingen die gebeuren of dingen die niet gebeuren, maar ogenblikken die hangen blijven, omdat ze geladen zijn met onverwachte mogelijkheden?

Misschien - maar dit is Bashevis Singer die zo iets zou schrijven - was er tezelfdertijd op een andere plaats, in een ander land, aan een ander meer, een zelfde gebeuren waar de man wel is opgestaan om naar de vrouw toe te gaan en naast haar te gaan neerzitten om haar nimmer nog te verlaten.

14-09-2012, 03:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een ogenblik van zwakte was mijn deel gisteren, een negatieve ingesteldheid die weerklonk tot in mijn blog, iets wat ik had kunnen/ moeten vermijden. Maar mijn blog is mijn dagboek geworden, méér dan mijn ‘diary’ en in mijn blog als dagboek heb ik niets te verbergen.

Gezegend zijn zij die zich over mij, omwille van mijn ‘andere dag’, zorgen hebben gemaakt en nu rekenen dat ik terug grijp naar de tijden van vroeger. Tijden die nog altijd doorleven in de tijden van nu of, zoals T.S.Eliot het wist als hij schrijft in zijn ‘Four Quartets’ over ‘a lifetime burning in every moment’.

Knipsels van zinnen die me zijn bij gebleven en waarmee Eliot me veroverde, zodat vele van mijn gedichten door hem werden beïnvloed en hij aldus een groot impact heeft gehad op de wijze waarop ik, met de jaren, ben gaan schrijven: ‘de tijd van een ganse leven brandend in elk ogenblik’ als regel  aannemend.

Het komt er niet op aan te weten of ik geslaagd ben of niet, ik alleen weet wat ik aan Eliot heb gehad, zoals ik ook heel wat ik verschuldigd ben aan Maurice Gilliams. Twee schrijvers die op de achtergrond van de literatuur zijn gaan leven, maar die, gezien mijn ouderdom bij mij nog steeds in de hoogste schuif zijn blijven liggen.
Maar wie kan me hiervoor een verwijt toesturen. Dit te vertellen hier geeft me rust.

13-09-2012, 05:58 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elke dag, als ik slapen ga, heb ik alles gegeven wat in mij is. Het bed is mijn bevrijding. Ik val als een blok en verdwijn in de meest vreemde dromen waarvan ik me bij het ontwaken niets meer herinner, maar de dromen zijn er.
 

En dan is er de morgen, het eerste licht, en dan de middag en dan is, hoe gebeurt het, alles anders ineens. Het is een gesloten, donkere dag. Heb geen verlangen om buiten te gaan, om een dagblad te lezen, om een boek te openen. Ik wil enkel gaan neerliggen en me in te beelden hoe de dingen zullen zijn als ik er niet meer ben, de dingen ontdaan van mij, mijn boeken in hun rek, mijn dagboek open op de tafel met de laatste zin die ik schreef, een verwarring van losse bladen en knipsels, mijn tekeningen aan de muur, als alles nog spreken zal van mij.

Ik lig zwaar op mijn bed, de ogen als ontstoken met een begin van wazigheid. Alles sluiten, alles opbergen, ogenblik in ogenblik, immer verder. Kijken naar het uurwerk op de nachttafel, hoe de tijd opschuift, niets te schrijven, niets en niets en niets.

Het is een andere dag.

12-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb ik de moed en het vertrouwen in mezelf, om de gedichten die ik in het verleden geschreven heb te publiceren, durf ik het aan deze open en bloot de wereld in te sturen en het risico te lopen me voor altijd belachelijk te maken?

Ik herlees het lang gedicht dat ik schreef onder de titel ‘Fuga die de Zee is’ - in feite zijn alle gedichten van de laatste jaren zee-gedichten en kan ik onder deze titel alles bundelen – maar elk gedicht is meer een filosofische beschouwing dan poëzie. Het is meer T.S Eliot die ik voor ogen heb gehad, zonder erin te slagen het sterk poëtische van Eliot te benaderen, wat me onder de neus zal geduwd worden als mijn bundel ooit waardig wordt gevonden voor een recensie. 

En, als ik afga op wat Gruwez vertelt – hij had er duidelijk moeite mee - over een bundel gedichten van Ronelda S. Kamfer[1], (De Standaard van 7 september) dan kom ik voor mezelf – maar wie ben ik – tot het besluit dat ik niets gemeen heb met de poëzie van deze jonge dame. Wat zo licht en poëtisch is bij haar, is zwaar en vol bij mij, zodat de twijfel me overvalt als ik lees: 

vandaag is het mijn huildag

ik trek mijn witte jurk

aan en ga blootsvoets voor

de zee staan met

de parels van mijn oma

om mijn nek… 

En het gedicht gaat op zelfde wijze nog elf regels verder. Je hoeft dus niet zo veel te zeggen te hebben als het maar met poëzie is opgetuigd, zonder al te veel inhoud wat woorden samen brengen, omwille van het beeld van het woord zelf dat dan meestal verrassing is. Maar ik, ik denk immer in de diepte en grijp naar wat ik denk schoonheid te zijn. Ik heb daarenboven mijn ouderdom dus zou ik, in een ruk, al mijn gedichten moeten publiceren, waarin ik mijn ganse bezit aan beeld, gevoel en geest etaleer. Evenwel, meen ik begrepen te hebben dat er in deze wereld geen nood meer is om schoonheid uit te strooien.

Heb vandaag - de vorige dagen ook al -  niets dan vragen. Al wat ik schrijf is een vraagstelling, mijn ganse leven is er een geweest. Ik ben een vraag voor mezelf en het is die persoon die ik voor de leeuwen wil gooien.

Het doen of het niet doen is de kwestie. Zo, waar kom ik uit?

11-09-2012, 00:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn missaal van 1934, biedt me het antwoord op de vraag in mijn Blog van gisteren: is er, én de She van de Natuur, én de He die de Natuur schiep?

De lezing uit het Boek van de Wijsheid – Spreekwoorden 8, 22-35 – die deel uitmaakt van de liturgie van de Mis van 8 december, het feest van de ‘Onbevlekte Ontvangenis’, geeft me zijn antwoord in een van de prachtigste passages uit het Oude Testament. Het is een tekst die ik overneem zoals ik hem vind:

Le Seigneur m’a possédée au début de ses voies, avant de faire  quoi ce soit, dès le principe. J’ai été établie dès l’éternité et dès les temps anciens avant que la terre fut créée. Les abîmes n’étaient pas encore et déjà j’étais conçue; les sources des eaux n’avaient pas encore jailli; les montagnes ne s’étaient pas encore dressées avec leurs pesantes masses; j’étais enfantée avant les collines…

‘De Heer bezat me’ is de correcte vertaling van: ‘Dominus possédit me’, dat ik terugvind als ‘Yahwe schiep me in het begin van zijn wegen’ (Willibrordbijbel 1975); als ‘Yahvé m’a créée prémices de ses voies’(Bible Osty[1], 1973); als ‘Yahveh me creo primicia de su camino (Biblia de Jerusalén, 1976) en als ‘The Lord possessed me in the beginning of his way’, de correcte vertaling van de King James’ bible, 1611.

‘Much ado about nothing’ zul je zeggen. Maar waarom moet het prachtige van het werkwoord ‘to possess’ wijken voor ‘scheppen’ of ‘créer’. Is het preutsheid?

Nu, over de betekenis van ‘onbevlekte ontvangenis’ heeft Pasternak in zijn Zhivago een duidelijk antwoord als hij zegt dat elke bevalling een onbevlekte ontvangenis is. En als ik teruggrijp naar mijn beeld van gisteren, dan is de bevruchting het werk van de Natuur, dat nooit kan gezien worden als ‘bevlekt’ met het een of het andere.

Maar ‘The Lord possessed me in the beginning of his way’, en het zou de Wijsheid zijn die Hij bezat, is een zin die te overwegen is.

10-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het kind dat wordt, het grote wonder.

Onze zoekende, druk bezig zijnde geest kijkt blind naar ‘wat zich verborgen houdt achter de dingen’. Nochtans, mon cher Eugène Ionesco, wat zou er meer kunnen zijn dan het wonder dat van het Leven is.

Ruth, de echtgenote van mijn kleinzoon Anthony, is in verwachting. De geboorte is voorzien voor begin april. Ze is acht weken en enkele dagen ver. Ze voelt al beweging, zegt ze, en het kan dat ze het voelt als moeder. Het kan dat ze het zwellen voelt van het wonder dat zich in haar schoot aan het voltrekken is. Het grote nieuws komt binnen op de gsm van mijn echtgenote. Ze leest de woorden luidop. Waarom worden mijn ogen vochtig, waarom is er die ontroering, vandaag, dieper dan het voorheen het geval was, is het omdat ik vandaag, een ander beeld heb van wat het betekent in verwachting te zijn?

Het is het werk van de natuur wordt er gezegd - maar dan moet natuur met hoofdletter - zo, wat is de Natuur, wat betekent de Werking van de Natuur?

Alles is wetenschappelijk te verklaren, zelfs de eicel die de zaadcel uitkiest. Maar,  is evengoed te verklaren, het precieze ogenblik waarop de natuur beslist en optreedt, het ogenblik van de ontbranding, van de bevruchting, het ogenblik dat IS van de Natuur?
Want het is pas, na dit ogenblik, dat de weg open en geëffend ligt en dat de wetenschap de groei volgen kan.

Omdat het kind dat wordende is, me nauw aan het hart ligt, omdat ik de groei ervan met de geest volg, ontroert het me, ben ik, in het diepste van wat ik ben en van wie ik ben, bewogen. En is me duidelijk geworden, het mirakel van de Natuur: het stuifmeel dat op de stamper valt, wat een normale zaak is, en de bevruchting die erop volgt, dit eigenste ogenblik, dit o zo precieze moment van de bevruchting dat het moment is van de Natuur, het onverklaarbare van wat achter de dingen is.

En dan, is het ook niet de Natuur, met een andere naam, a more suitable, a more appropriated name, but a she-name, die aan de basis van de Schepping ligt?

Eraan ontkomen doen we niet, als de bevruchting het werk is van de Natuur, dan is het a She dat de wereld schiep. En wat er schuilt achter de dingen, Ionesco, u allen die me leest, is Moeder Natuur, die je noemen moogt zoals je wilt, maar, de ‘werkzame aanwezigheid’ waar Wildiers het over had is een Moeder.

Blijft in dit geval de vraag: was die Moeder er van in den beginne, of was er nog een ‘Hij’ die de Moeder  schiep?

Als het antwoord negatief is heb ik heel wat te schrappen en treed ik binnen in een totaal nieuwe mindscape. 

09-09-2012, 05:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben streng en blijf streng voor mezelf, omdat ik het beste van mezelf wil geven, omdat ‘bijna goed’ niet mijn betrachten is. Ik schreef dit reeds, geen middelmatigheid, maar de volle pot is dat ik beoog en daar  begint het want soms heb ik de indruk niet het maximum te hebben bereikt.

Als ik mijn dagboeken opensla, wat zelden gebeurt, om het even dewelke deze van de eerste jaren – en dan ga ik ver terug – of deze van de laatste jaren, dan heb ik nog duizend blogs te schrijven alvorens er mee te stoppen. Er is echter een ‘maar’, het verleden opzoeken is een plons in de poel herinneringen, en soms gebeurt het dat er iets bloeden gaat, iets dat lang hangen blijft, Bach en zijn Passies ten spijt, en zelfs aangewakkerd door Bach.

Maar vandaag lees ik Ionesco. Hij is – was – een wijs man die wijze dingen heeft geschreven, dingen die de moeite zijn om over te nemen. Zo:

I assert that learning is useless. I assert that science can never get to the essence of our being…I am not interested in the mechanisme of our movements, not at all, what lies behind, the Unknown, He or It, is alone worthy of our interest (pag 33).

De Franse, oorspronkelijke versie van zijn Fragmenten dateren van 1969 (Editions Mercure de France). Pas in 1991 kwam de Engelse vertaling van zijn ‘Journal en miettes’, een boek dat ik vond bij De Slegte. Wat hij schrijft is ook mijn probleem, ik ook kijk naar wat er achter de dingen is, wat er is van de Higgs en de quarks, of dit soms niet de materiële deeltjes zijn van de geest, en dan van welke geest.

Ionesco zegt nog:

We were born cheated, for if we are not to know, if there is nothing to know, why do we have this longing to know?

En hier heb ik een punt.

Ofwel ligt het antwoord open en bloot en zien we het niet, ofwel zijn we nog niet voldoende ver gekomen – we tekenden nog niet zo lang geleden op de wanden van de grotten! – om het te zien. Hoe dan ook, het antwoord is er, het ligt verscholen in de vraag, de vraag stellen is al een begin van antwoord.

Maar het zijn grote momenten om van Eugène Ionesco de ‘kruimels’ van zijn dagboek te lezen. Ik heb er nog voor enkele dagen en ik voel me er heel goed bij, même si ce ne sont que des miettes.

08-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We spraken: hoe de gingko bilboa,

hoe van alle bomen de catalpa.

Hoe ons ogen over de pelouse,

hoe een effenheid van gras en denkvermogen,

het huis gedoken hield.

Dit toen over ons de avond.

Hoe de lissen en de waterlelies,

de biezen en de merel laat.

Hoe als vrienden, ook van vele tijden,

hier gekomen om van de dingen te getuigen

die er waren, de kleine en de grote.

Dit alles toen over ons de avond.

Dit alles toen de schemer

in de kamer, met Hiroshige en Hokusai,

en wij gezellen in een kring gezeten,

in bezinning oosterse gedachten strooiend

over van wat al was en wat nog komen zal.

Hoe wijs we waren, hoe poëzie, hoe Hamlet

onder ons gekomen, hoe wijs gedronken,

wijnen en waters en woorden,

En aan de tafel waar we genodigd waren,

een stil gebed gedacht, het niet luidop gesproken,

omdat zo uitzonderlijk we er waren,

omdat we zagen hoe goed het was, hier te samen,

en de dis, hoe die van alle dissen, uitgelezen was.

Zo de avond, we avondmaalden en vertelden

wat de omtrek van de aarde was,

indien een meter meer.

Dit, terwijl de aarde zich wentelde om de zon

en het ons niet deren kon, omdat van alle avonden

dit precies de avond was.

Zij die er niet waren, hebben enkel te begrijpen,

van de avond dat hij enig was,

ons niet zo vlug verlaten zal, vergeten.

Zo het huis dat alles hoorde, zag, en het noteerde,

07-09-2012, 06:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom heb ik, een goede week geleden, het boek van Michel Bur over Suger uit zijn rek genomen, was het opdat ik het vers van Sandhurst zou lezen op de postkaart die ik vond in het boek; was het opdat ik een blog zou schrijven over Suger en zijn visie op het licht; was het opdat ik iets vertellen zou over Akhnaton? Alle redenen zijn goed en volbracht als ik vandaag Akhnaton aan de beurt laat.

Ondertussen heb ik ook al Eugène Ionesco[1] op mijn tafel en lees ik.

My thought is something detached from myself. How is it possible to be both here and there, how is thought possible?

En ik, ik weet evenmin van waar mijn gedachten komen of wat hun bedoeling is, hoe ze in elkaar verweven liggen en op elkaar inwerken, zodat het een snoer wordt van beelden en boeken en verwijzingen.

Akhnaton brengt me het verst, hij is er, en met hem tal van namen die zich aanmelden: Œidipus en Antigone van Sophocles, en onvermijdelijk, sedert ik Velikovsky las, de binding die ik maak tussen Akhnaton en Œidipus, en Antigone en Meritaten die haar broer, Semenkare – gestorven samen met Touthenkamon - begraven wilde, zelfs al wist ze dat, als ze dit deed, ten dode opgeschreven was. Het verhaal zelf van Sophocles leunt heel dicht aan bij de geschiedenis van Akhnaton, enkel de namen verschillen en ook - maar dit is juist de grote verwarring - het verhaal van Sophocles zou alsdan negen eeuwen na de geschiedenis van Akhnaton geschreven zijn.

Maar als ik hier verder op inga, geraak ik verzeild in de Egyptische geschiedenis en chronologie, wat me eigenlijk niet deren zou, maar een te lange blog vereist.

Wat ik wel zou kunnen is enkel de personages van Sophocles vergelijken met de personages omheen Akhnaton, een uitkomst die verbazend is.

Wat ik met mijn blog enkel wou beklemtonen, is, zoals bij Ionesco, het bevreemdende in de wereld van onze gedachten en herinneringen, waarbij een naam tal van andere namen en de geschiedenis eraan verbonden, aan de oppervlakte brengt.

Hoe werkt onze geest of hoe en waar liggen al onze herinneringen gegroeid en gestapeld en hoe leven ze verder? Is het zo dat alles in de natuur en in het Universum, met elkaar verbonden en verweven is, dat alles één eenheid vormt en, zoals de kwantum fysica ons leert, niet in afzonderlijke delen te scheiden is, onze herinneringen incluis?

06-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo deze morgen, deze heerlijke morgen onder de morgens, in het licht en de geuren van de eerste herfst, een zin van Bashevish Singer genomen uit zijn short story, ‘A Friend of Kafka’):

I feel like de Maupassant, says Freidl, two lovers are better than one and three are better than two… Exactly what love is I don’t know and probably never will know. Everyone understands it in his own way.

En een andere zin die hangen bleef, een zin van Emile Gillabert die in zijn Thomas-evangelie vertelde over nog een ander evangelie, dit van Philippe:

Le Seigneur aimait Marie plus que tous les disciples et il l’embrassait souvent sur la bouche. Les autres disciples le virent aimant Marie, ils lui dirent : pourquoi l’aimes-tu plus que nous tous ?
Le Sauveur répondit, il leur dit : comment se fait-il que je ne vous aime pas autant qu’elle?

Hij had dit ook kunnen antwoorden toen hij, voor haar staande in haar kamer, gleed van een geestelijke verrukking naar de verrukking van het lichaam, zijn handen nu onder haar losse bloes over haar kleine harde borsten en de dansende Shiva op de oude kast hem aanstaarde en hem betoverde.

Omdat hij wist en aanvoelde hoe ze wachtte op hem, en hoe alles klaar was om binnen te dringen, binnen te wandelen, diep heel diep, en ze alle krachten wegzoog uit hem, alle gedachten, alle vreugdes en alle pijnen en ze hem ontving, zijn totale ik ontving met een kreet.

Hoe alle gevoelens, alle woorden een kring vormden, lichaam tegen lichaam, woorden tegen woorden en opnieuw, zoals het vroeger was, de krachten rijzend in hem lijk de deeg in de trog, en dit, als tijd en aarde stil blijven staan en hij neerligt naast haar onder het laken, en de schemer van de lichten en de geluiden van de straat tussen hen en over hen en over zijn gedachten en over zijn hand open op de donzige warmte van haar schoot en alles te vergeten, wat was geweest en wat komen kon.

Die nacht, toen hij het erf opreed waren de sterren klaarder getekend in de blauwte van de lucht. Kan het, dacht hij, dat wat ik beleefd heb slechts een droom is geweest, dat ik enkel een glas heb gedronken met haar in een stil café onder de toren van de kathedraal en zijn de woorden die hij nu optekent niet de woorden niet van zijn, maar de woorden van Singer’s verbeelden?
Dwaas hoe het nu, omgezet in woorden, geschreven staat en hoe het zal gelezen worden door de wereld?

*

Is elke ontmoeting tussen man en vrouw niet lijk een roman die men openslaat op pagina zoveel, niet wetende en niet wensend te weten wat er in de voorgaande pagina’s reeds verteld werd?

En wie of wat zal bepalen of we het boek zullen verder lezen of op zij zullen laten liggen, omdat we niet willen dat het ons volledig opslorpen zou, meeslepen zou in een leven naast het leven; niet willen dat het ons houden zou in de tentakels van een zelden gekende hevigheid die hij voelen kon, ruiken kon in de geur van haar haren waar zijn hand in woelde toen hij die avond en die nacht wegschoof in haar. En hij, in de echo van haar lichaam, kwetsbaar ineens, kwetsbaarder dan hij ooit geweest was.

Ugo d’Oorde

05-09-2012, 00:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

Suger, abt van Saint-Denis bij Parijs.

Heb nog altijd het Boek van Michel Bur, ‘Suger’, dat de afbeelding van Akhnaton tot mij bracht, op mijn tafel liggen. De woorden die hij aanbrengen liet op de vier panelen van de deur in het portaal van de westergevel zijn meer dan typerend voor de abt van Saint-Denis, die de eerste was om zijn abdijkerk om te bouwen tot het prototype van de gotiek in Frankrijk. Het zijn geladen woorden, het zijn woorden van een diep gelovige, van een leven in gesprek met God, de God die hij raken kon met de vingertoppen. Dit was de plaats van God voor de mens in die tijd, ze hadden hun God juist boven hun hoofd, Hij zag hen, Hij hoorde hen.

En de mens, met zijn God die al hun handelingen optekende in zijn Boek, was maar al te gelukkig als hij Suger helpen kon, om de in de steengroeve uitgebeitelde kolonnen naar Saint-Denis te brengen, of om de boomstammen die Suger zelf gaan zoeken was ‘à la forêt qu’on appelle Yveline’ weg te slepen.

Die God was het licht zelve, en Suger geloofde in de metafysische, transcenderende kracht van het licht. Treffend, zijn de woorden die we geresumeerd vinden in ‘L’Europe des Cathedrales van Georges Duby:

L’Esprit aveugle surgit vers la vérité par ce qui est matériel et, voyant la lumière, il ressuscite de sa submersion antérieure. Ces vers, Suger les fit graver à la porte même de l’abbatiale de Saint-Denis en exergue. Ils ont charge d’initiation, ils révèlent la fonction propre du monument.

Wat meer is, in zijn glasramen liet Suger het pulver van robijnen en amethisten, van saffieren en turkooizen verwerken ter verheerlijking en verrijking van het binnenvallende licht.

Het geloof van de mens in de middeleeuwen verzette bergen. Echter, na Galileo, toen de aarde haar centrale positie verloor en kleiner en kleiner werd -  een zandkorrel in het heelal nog – nam God meer en meer afstand van de aarde en werd zijn beeld uitgesponnen tot in de oneindigheid van tijd en ruimte.

Het is de geschiedenis van het geloof in God die eerst heel nabij was en alles zag en hoorde, en deze nabijheid die meer en meer een afstand, gemeten met de snelheid van het licht, geworden is. God heeft zich opgelost in het Universum, zodat vandaag de vraag wordt gesteld of God én het Universum niet een en hetzelfde zijn.

04-09-2012, 06:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik al lang heb willen schrijven.

Als ik mijn blog vergelijk met een ander blog dat ik elke dag bezoek, dan sta ik versteld te zien hoe vlot en handig, hoe eenvoudig een blog kan zijn en toch hoe interessant om volgen, daarenboven, wat ook niet weinig is, prachtig geïllustreerd. Wat een verschil met mijn dagelijkse zee van woorden die mezelf overrompelen, gespeend van elke humor. 

Ondertussen denk ik aan Dante die het geluk(!) heeft gehad, in zijn eerste boek, de profeet te ontmoeten – hoe hij eruit zag heeft geen belang, enkel de plaats waar heeft belang – maar meer, Tenware iemand zou aandringen, durf ik er hier niet over zeggen.

Maar ik kan nog altijd de Mattheüs-passie beluisteren – niet noodzakelijk omwille van het religieus karakter ervan – maar als mens die het goed meent met zijn evennaaste en die een poging doet geïntegreerd te blijven in de wereld van de cultuur.

03-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Eerst dit. Ik heb gisteren eens te meer een te lange blog laten verschijnen. Maar je zult me begrijpen dat ik, na de vele contacten die ik met Kamal Salibi heb gehad, niet minder kon dan hem, als is het maar even, terug te brengen onder de mensen en hem via mijn blog mijn vriendschap en respect te betuigen voor het werk – verrassend en baanbrekend – dat hij presteerde. Het is, zoals van velen hier op deze aarde, het werk van een leven.

En, een tweede ‘maar’. Een om bij te wenen en de politiek voor eeuwig te vervloeken. Ze wil nu haar integratie programma uitbreiden en de moeilijkheidsgraad van ons Nederlands verlagen omdat ze tegemoetkomend wil zijn, en niet wenst dat mensen – Nederlands onkundigen dus - die hier zijn binnengevallen in het land van melk en honig uit de boot zouden vallen. Ze, de politiek, wil dus een tussentaal Nederlands onderwijzen, ‘een tussentaal voor een tussenvolk’, zegt Stefan Hertmans in de Standaard van 31 augustus – een artikel dat we allen tweemaal zouden moeten lezen - en hij noemt deze tussentaal, ‘Onzin, onzinnig en onzindelijk’. Ik noem het een smerige boel.

Ik dacht dat integratie betekende aanpassing aan de cultuur van een land, aan de taal, aan de geplogenheden, aan de wijze van leven van een land. Hier binnekomen met zijn eigen cultuur en deze cultuur blijven beleven zoals van oudsher, is geen integratie en zeker niet als ze de bevolking van hier - zoals het regelmatig gebeurt door de ingewijden die het, onder de geïmmigreerden, voor het zeggen hebben – verwijten en behandelen als ongelovigen.
Als wij voor hen ongelovigen zijn zullen ze zich nooit ofte nimmer hier integreren, zijn ze hier gekomen met oneerlijke bedoelingen, zijn ze hier gekomen om ons vroeg of laat te overrompelen. Ik let op mijn woorden wat al een begin is van overrompeling.

Wel ik wens niet dat mijn taal, mijn Vlaams Nederlands gedesintegreerd wordt voor de integratie van zij die me als ongelovige bestempelen, het is me trouwens heel duidelijk wat ze hier komen doen in dit land van ongelovigen, wat er in hun achterhoofd leeft of wat ze verbergen in hun baard verzwijgen ze niet.

Ik las over ‘l’Algérie de la France’ in Le Monde. Als ik verneem wat er zich afspeelt in la France van nu dan wordt er, binnen afzienbare tijd, geschreven over ‘la France de l’Algérie’.

02-09-2012, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kon ik niet onopgemerkt voorbij 31 augustus ik kan ook niet voorbij 1 september omdat het op die dag is, precies een jaar geleden, dat in Beirout, Kamal Salibi overleed. Weinigen in het westen hebben Salibi gekend of gelezen. Hij was de auteur van diverse boeken over het land en het volk van de Bijbel, en van een ontstellend, bijna provocerend boek over Jezus.

Ik hoorde voor het eerst van Salibi in 1986, de dag van mijn verjaardag in Al Tawila aan de Rode Zee in Noord-Yemen, toen ik zijn boek ten geschenke kreeg van vrienden uit Parijs.

Ik herinner me dat ik het een eerste maal, maar dan vluchtig, gelezen heb op het vliegtuig dat ons van Sana’a terugbracht naar Parijs en dat het voor mij een revelatie was die me ettelijke jaren zou bezig houden en leiden zou tot een correspondentie met de auteur, en veel later tot een uitwisseling van e-mails. In den beginne over het gebeuren, gekend als de uittocht uit Egypte en de veertigjarige tocht van Mozes door de Sinaï woestijn en later over de veroveringstocht van Thutmosis IV ofwel in Palestina, ofwel in de Asir.

Nu, Salibi lezen is één zaak, de verhalen van de Bijbel lezen en er geloof aan hechten is een andere zaak. Absolute zekerheid, wat de plaatsnamen in het Oude Testament  betreft – ik spreek niet over de rest - is er niet. Wat Salibi me wel leerde, en wat ik van hem aanvaardde is dan hij op basis van de plaatsnamen die nog steeds bestaan in Saudi Arabië, de tocht van Mozes en de Israëlieten wist te situeren en dat ik de overtuiging opdeed dat ik met mijn vrienden, bij onze tocht door Yemen, in het spoor van Mozes had gelopen. Wat me een zeer ongewoon gevoel gaf en aan onze reis een kleur en een diepte gaf die ik op andere plaatsen nimmer heb gekend.

Ik ga hier niet verder op in, maar voor zij die het wagen zouden Salibi te gaan lezen - maar het is best dat je er een goede reden voor hebt – hierna de lijst van de werken van Salibi:

Zijn eerste boek ‘Die Bibel kam aus dem Lande Asir’, verscheen eerst in ‘Der Spiegel’ en pas daarna in boekvorm in 1985 bij Rowohlt Verlag GmbH Reinbek bei Hamburg. In hetzelfde jaar gevolgd door ‘The Bible came from Arabia, bij Cape ed. London en, ‘Het ware Land van Abraham, Een nieuwe theorie over de oorsprong van het volk van Israël’, bij Elsevier.

In 1986 kwam de Franse vertaling uit: ‘La Bible est née en Arabie’, bij Grasset. Het is deze vertaling die ik ten geschenke kreeg.

In 1988 verschenen ‘The Secrets of the Bible People’ bij Saqi Books, London, en ‘Conspiracy in Jerusalem, The hidden origins of Jesus’, bij I.B.Tauris & Co London.

IK heb altijd getracht de werken van Salibi te vergelijken met de herziening van de Egyptische geschiedenis door Velikovsky. Ik ben er niet in geslaagd, in het werk van Salibi enige bevestiging te vinden van wat bij Velikovsky centraal staat, namelijk dat Thutmosis IV leefde in de -Xde eeuw en niet in de -XIVde, zoals algemeen aanvaard.

Ik kan hier ooit op terugkomen maar het is een essay dat ik dan zou moeten schrijven, wat ik niet zinnens ben. Eigenlijk heb ik er al genoeg tijd in gestoken, én in Velikovsky, én in Salibi.

Wat ik wel nog kwijt wil is het volgende:

Zijn de fundamentalisten in Israël er wel zo zeker van dat het graf van Abraham zich bevindt in Hebron, waar ze gemeend hebben het te moeten situeren, samen met een nog meer twijfelachtig oord, het Kyriat Arba uit Genesis 23: 1 en 2?

Ze hebben het graf gelokaliseerd binnen hun grenzen van nu, en hebben er een pelgrimsoord van gemaakt. Echter van de grotten van Maqfellah wordt niet meer gesproken.

Misschien hadden ze vooraf Kamal Salibi moeten lezen over het nog steeds bestaan van een Hebron in Saudi Arabië, met aldaar vier (arba) dorpen (kyriat) en van een plaats Maqfellah en ook lezen al wat  Salibi wist over het Beloofde Land van Abra(ha)m. 

Maar zoals de fundamentalisten, de moordenaar van Uriah zijn bevelhebber, namelijk Koning David die met Bethsabee, de vrouw van Uriah, in bed wilde – een verhaal, breed uitgesponnen in hoofdstuk 11 van Samuel II – hoog in het vaandel voeren, zo zullen ze, er mogen nog tien Salibi’s opduiken, geen duimbreed toegeven wat het graf van hun aartsvader betreft.

Het weze dan maar zo.

01-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde