Het was begonnen bij het rek ‘Poetry’ en de ‘Four Quartets’ en verder gezet in de tearoom op de verdieping. Hij wist niet meer waarover ze gesproken hadden, misschien over Mahler, want een paar dagen later had ze hem de Duitse tekst van Das Lied von der Erde gegeven met bovenaan, schuin in de marge : Life could be a dream!

Later toen zich alles geëffend had, lijk het water van de vijver zich effent na een windvlaag maar alles levend blijft onder het wateroppervlak, was hij regelmatig teruggegaan naar die bookshop,  hopende niet zozeer haar terug te zien, maar om terug, al was het maar in te ademen wat geweest was. Telkens was hij dan boven in de zaal een thee gaan drinken met een boek open naast zich maar lezend in zijn herinneren.

Hij verbleef toen in een kleine stad en zij telefoneerde hem telkens in de lente. En het gebeurde dat de kerselaar in bloei stond in de tuin van de gebuur. En als de avond viel en het verlangen steeg in hem, was het alsof de witte schemer van de bloesem de stem was van haar die hij had liefgehad en zoals Zhivago, gevangen gehouden in het winterwoud, in de lijsterbesboom Lara meende te zien, zo was zij zijn bloeiende kerselaar in de schemer van de nacht.

Hij had haar een laatste maal teruggezien. Hij had voor haar gestaan. Hij wist dat alles herbeginnen kon indien hij haar slechts heel even maar had aangeraakt, even maar zoals zij hem destijds had aangeraakt. Hij dacht aan de vrouw thuis en aan de kinderen en in dit ene mogelijke ogenblik kwam hij er niet toe alles terug open te rukken. 

13-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En meer hoeft hij niet over te nemen van een grote pagina uit de wereldliteratuur, meesterlijk, zoals Joyce op zovele plaatsen een grootmeester is.

Als hij alles verbrandt is dan alles dat opgeborgen ligt in de donkerste plaatsen van het hart, vergeven en vergeten, omdat hij nu anders bestaat met andere accenten en andere gevoeligheden en omdat de pijn in hem om het verkeerde dat hij deed, geen pijn meer is maar een holte van pijn?

Een beweging van de hand is voldoende en er is de wil om het te doen en ook een andere wil die zegt het niet te doen. Maar zijn hand boven het vuur laat al enkele bladen vallen. Hij weet van Dante die dit in bijna-alchimistische kleuren beschreef:

                       Alvorens het papier vuur vat

                       komt in het blad een bruine kleur

                       die nog niet zwart is en het wit dat sterft.        

Zo blad na blad even aangeraakt en enkele woorden nog bekeken en nog even zijn herinneren geopend op een kier. En toch een blad opzij gelegd en achteraf, als alles as werd en de twijfel stijgt om wat hij deed, dat hij lezen gaat :

                       De blauwe morgen en de sneeuw

verdromen zacht haar blank gelaat.

Haar niet te bereiken mond

waar elke stond zijn aanvang vond,

een onbeschreven blad dat in het buigen

van haar handen om beminnen bad.

Wanneer had hij dit geschreven en naar aanleiding van wie of van wat. Een som van woorden die, genomen in hun totaliteit, een sfeer oproepen van verlangen en pijn en van het uit elkaar gaan. Wist hij nog wel wie met haar werd bedoeld, welk gelaat erin verscholen lag, welke mond het was, die hij kuste of kussen wou?

Al kon het ook de Sibylla Sambetha geweest zijn over wie hij eens een lang gedicht had geschreven omdat hij stelde dat het een schilderij was over een onmogelijke liefde, tussen Memling en de Sibylla, van wie hij dacht dat het Maria Moreel kon geweest zijn die hij schilderde. Een liefde zoals deze van Beatrice en Dante. Ook Maria’s kleed is alchemistische gekleurd, rood, wit, zwart, en hij had gedacht dat dit een bijzondere betekenis droeg.

Doch ook de schets voor dit lang gedicht over Maria Moreel en Memling is as geworden. Hij wist enkel nog hoe het begon: ‘de tijd is niets, Maria’. En de spijt overvalt hem ineens het verbrand te hebben, spijt niet geluisterd te hebben naar de stem in hem om het niet te doen, een stem die hem nu harde verwijten toestuurt.

11-06-2012, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

En als hij buiten komt, als het eekhoorntje wegspringt uit het gras en de den inklimt, als hij naar de brievenbus gaat, hopende op een brief, komende uit het gewelf van de dagen over hem, komende van om het even wie, O Brodsky[1]:

  The dreams you dream are not of girls half nude

  but of your name on an arriving letter.

Ik ken hoegenaamd niet de eenzaamheid die Joseph Brodsky moet gekend hebben toen hij dit gedicht schreef. Maar ik ken wel hetzelfde gevoel als ik naar de bus ga en hoop een brief te vinden die noch factuur, noch publiciteit is, maar een teken van leven van een verre vriend, hoe verder af in de tijd hoe beter, en het mag ook van een vriend dichterbij, ik ben niet kieskeurig – vandaag mag het ook een e-mail.

Ik herinnerde me deze zin uit Brodsky’s bundel, zocht het op en begon te herlezen, wat ik op 14.01.1988 had gekocht en toen zal gelezen hebben. Keek naar de zinnen die ik onderlijnd had. Of ik alles gelezen heb betwijfel ik, maar heel wat gedichten kregen mijn aandacht.

Had ik meer in en van de wereld geweest, meer actief geweest en gesteld op publicatie, wie weet, ik had ook dergelijke dingen kunnen schrijven.

Echter niet de dingen die Delphine Lecompte schrijft en waar, een paar weken terug, Luuk Gruwez mijn aandacht op vestigde en me achterliet met de vraag, hoe slaagt Gruwez erin over dergelijke bundel een pagina van de Standaard[2] te vullen. Vooral als hij het heeft over: ‘Het systeem in de waanzin’.

Ik heb helemaal niets tegen de gedichten van Lecompte als dusdanig. Ik vind het wel interessant als ik lees van haar:

Iedere nacht word ik wakker

Om 1u40 omdat mijn ouders mij dan maakten…

En ze laat het daar niet bij. Goed het kan allemaal. Ik denk dat mijn ouders, als ik afga op de data, me hebben doen ontstaan op hun huwelijksnacht, niet ervoor en niet erna. En eigenlijk is dit geen detail dat zo maar te verwaarlozen is want het was bepalend voor mijn ganse leven, ook voor wat ik nu schrijf.

Maar Delphine Lecompte kan ik enkel gelukwensen dat ze erin geslaagd is haar dichtbundel uit te geven, zover heb ik het nog niet gebracht.

En Gruwez moet ik bewonderen omdat hij, zoals ik Brodsky, Shakespeare is gaan opzoeken en wel de Polonius uit  zijn Hamlet die ons vergast op:

‘Though this be madness, yet there is method in’t.’

Is er iemand geweest die Gruwez hiervoor heeft gefeliciteerd. Ik betwijfel het, al kan ik me vergissen. Gruwez neemt zijn toevlucht tot dit stukje zin omdat hij aldus, zonder omwegen, zijn titel formuleren kan en over de dichtbundel gerust schrijven kan:

‘We komen een heel eind wanneer we er van uitgaan dat ons hier uit de hand gelopen dromen worden voorgeschoteld’.

Gruwez heeft het verder over ‘aberraties die zich her en der voordoen’ en ‘zorgen voor een vervreemdend effect’. Wat de lezer zou kunnen aanzetten om de gedichten te gaan lezen omwille van dit ‘vervreemdend’ aspect. En zelfs als hij besluit met:

 ‘Ze zet ons een heksenketel voor met een receptuur waarvan ze zich de ingrediënten niet altijd evengoed herinnert’.

Eens te meer bedrijft Luuk Gruwez hier een heerlijk stuk literatuur. Hij weze er nogmaals voor geprezen – ook voor vorige bundels waarover hij schreef - hopelijk hier ook door Delphine Lecompte, al was het maar omdat ze hierdoor optreedt in mijn Blog, naast Joseph Brodsky, wat niet weinig is. 

10-06-2012, 05:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

De knipsels en beschreven bladen nog op de tafel. Een oneindige niet te noemen droefheid die hem overvalt, alsof hij de dood raken kon, alsof hij de dood roepen wou, alsof zijn uitgestalde geschriften de voorbode waren van wat komen ging.

Hij kan nu, in één beweging alle geschriften van vroeger in de vlammen gooien, al wat hij geweest was, gedacht had en genoteerd had op losse bladen, getypt of met de hand geschreven. Bladen met één zin erop, met een gedicht erop, met een kort verhaal, een essay over Gilliams’ ‘Elias’.

Al wat uit hem, uit zijn droom en zijn realiteit, uit het niets van het niets van het onmogelijke niets was ontstaan, zoals in het neither-gedicht van Samuel Beckett dat Stefan Hertmans hem leerde kennen.

Ontstaan, in de vroege morgen als in de late nacht, in de trein – zoals hij zag van Louis Paul Boon - als op het werk, in de concertzaal als onder de bomen en op vele andere plaatsen waar hij kwam. Telkens en telkens als hij het woord voelde zwellen in hem en de zin van Hermes Trimegistos : ‘pense être partout en même temps, dans la mer, la terre et le ciel’, hem bezocht.

Wie was het die dit alles opgetekend had. In welke mate had dit nog iets gemeen met de persoon van nu.

In een opwelling, die de wind had binnen gewaaid, had hij al de laden van zijn bureau leeggemaakt. De vele knipsels uit diverse dagbladen en de vele beschreven en half beschreven bladen papier voor hem neergelegd.

Als hij alles verbranden zou, zou dan ook verdwijnen wat hij ooit geweest was: de vreugde die hij had gebracht maar ook de pijnen, gebundeld als in een ruiker gedroogde planten en bloemen; vele details ervan vergeten, maar berouw om het verkeerde dat hangen blijft als hij keer op keer een woord, een zin terug gaat nemen en leven laat in de sappen van zijn herinneren, zoals ook James Joyce het zo oneindig goed te zeggen wist in zijn Ulysses, en de zin in hem gebrand, over  wat Joyce zegt over sins or evil memories:

There are sins or (let us call them as the world calls them) evil memories which are hidden away by man in the darkest places of the heart but they abide there and wait. He may suffer their memory to grow dim, let them be as though they had not been and all but persuade himself that they were not or at least were otherwise. Yet a chance word will call them forth suddenly and they will rise up to confront him…

09-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elke morgen hoop ik, in de zang van de vogels te lezen wat de dag me brengen zal: of ik in de klanken een teken hoor dat wijst op een wijziging in het weer of, maar dat is dan de weerklank ervan in mij, op iets dat de dag brengen zal.

In het ochtendgloren verwacht ik wel niet van de vogels te vernemen dat de onvergeeflijke onachtzaamheid van de Europese politiekers geleid heeft tot de val van de Euro, maar eerder of er in hun gezang en in het gefluister van de bomen geen aangenaam gebeuren wordt aangekondigd: een brief misschien, een telefoon, een e-mail, een onverwacht antwoord komende van een verre vriend - een oud-collega uit de Bank - op een van mijn blogs?

Vooral dit laatste zou me verheugen en die mogelijkheid is, of ik nu luister of niet naar de vogels en naar de bomen.

Alles kan gebeuren – ook een brief van het Hoofd van de Bank met positief nieuws als antwoord op mijn brief van april – of ik me nu effectief verplaats of me verplaats in woorden of in gedachten.  Zo lang er dit verwachten is voel ik me goed en kan ik schrijven. En om te kunnen schrijven is wat komen zal me het liefst.

Ik daag noch het lot uit, noch Vrouwe Fortuna. Er is wat zijn zal. Er is wat in de geheimenis der dingen wordt voorbereid, zo in ons als buiten ons, zo op alle plaatsen van ons lichaam en geest als op alle plaatsen van hemel en aarde.

De aarde die zich, met een afschrikwekkende snelheid, zich wentelend om haar as, door het Universum zwiept, gehaakt aan de zon, en er is de planeet Venus die het waagt, van tijd tot tijd,  zich te projecteren op de schijf van de zon, zoals het gisteren gebeurde of was het eergisteren al. En van Venus  weten we precies wanneer het nog eens zal gebeuren, al hebben niet nodig het te weten, maar niemand weet wat er in zijn leven een van de volgende momenten zal gebeuren. Geen ogenblik zijn we veilig, geen fractie van een ogenblik. Zoals we het niet waren in het verleden zo zijn we het niet in de toekomst. Een toekomst die zich vormt en waar we weinig in de pap te brokken hebben. We eten de pap zoals hij wordt opgediend.

Het weze zo: dit nog eens een blog zijnde bestemd voor la isla desconocida en el Pacifico.

08-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb meer en meer het gevoel dat mijn blog even goed niet kan geschreven worden Dat het absoluut geen verlies zou betekenen, eerder een verlossing. In de eerste plaats voor mezelf, en dan zeker voor de enkelen die me getrouw gaan opzoeken om de boodschap te lezen die ik voor hen heb ingelogd, alhoewel die meestal, en ik besef het, te langdradig is.

Evenwel, jij die mijn blog opzoekt en me ongelezen achter laat hebt je niets te verwijten. Ik ook lees soms enkel de titels van het dagblad, waarin zovelen hun best hebben gedaan om met zorg en toewijding hun artikel te schrijven. Als ik dan niet gelezen zou worden dan ligt de schuld vooral bij mij en niet bij jou.

Maar de schrijver in mij - niet de Ugo d’Oorde - laat zich echter niet zo gemakkelijk, zelfs al zou hij er soms willen  mee stoppen, van de wijs brengen.

Zo, hij zal verder, al blijft zijn hoop meer lezers aan te trekken onvervuld, de ziel uit zijn lijf schrijven en zijn slaap er voor opofferen.

Hij is en blijft een dromer in zijn oude dagen.

07-06-2012, 00:21 geschreven door Ugo d'Oorde  

6 juni, de geboortedag van moeder. Ze was van de zesde dag van de zesde maand van het zesde jaar van de eeuw en ze was de jongste van zes.

Maar het is niet over haar dat mijn blog zal lopen, al kwam ze in mijn gedachten toen ik 6 juni typte.

Mijn broer Georges zal er ook aan gedacht hebben.

 Ik wou enkel zeggen vanmorgen dat je niet denken moet dat een blog rozengeur en maneschijn is en dat dus het schrijven ervan me geen moeite kost. Neen, il me faut une première phrase, een eerste zin om de dag in te wijden, en op te staan uit de flarden van dromen die de slaap heeft achtergelaten in mij. En deze morgen zocht ik naar een opening op iets heel origineels, iets irreëels, iets droom gebonden en droom gehouden.

Wellicht omdat ik nog steeds onder de invloed sta van wat ik las bij Michaux en ik een blog zou willen brengen dat even vreemd lijkt, ‘even weird, even bizarre’ van inhoud en vormgeving. Het is me dus duidelijk dat Michaux besmettelijk is voor iemand die meent te moeten/mogen schrijven zoals ik.

Ik weet wel niet wat grote schrijvers erover denken, ken er trouwens maar één, aan wie ik het zou kunnen vragen, maar die is in volle bevalling van een nieuw boek. Maar zeker is het, die Michaux is verrassend.

En eigenlijk heb ik zijn woorden of tekeningen niet nodig, het boek    als dusdanig, in mijn bezit heeft zijn verhaal. Het is het teken van een vriendschap. Het werd me geschonken door een goede vriend, Michel Jamar, nu opgeslorpt door de jaren die er overheen zijn en niet te bereiken via e-mail, een oud-collega in wat toen nog in dit land de Bank der banken was. Met wie ik elke werkdag, na de lunch, op het terras van de Bank op en neer wandelde, vertellend over muziek, over kunst en vooral over over grote namen in de literatuur, zoals Musil, Canetti, Proust, Chateaubriand.

Op een dag had hij een boekje mee over een schrijver met een voor mij totaal vreemde naam, een boekje van ongewoon formaat, met licht groen couvert  waarop een meer dan eigenaardige tekening voorkwam. Hij had zijn vinger tussen de bladzijden en ik hoor hem nog een paar lijnen lezen, terwijl hij verder wandelde, met in de ene hand het boekje open en in de andere hand een reep chocolade die hij, zoals elke middag eten zou. Ik herinnerde me nog dat het een verhaal[1] dat iets zegde over 25 december, ik neem er hier een deel uit over – weet wel niet of het geen inbreuk is op het auteursrecht - en schreef Michaux:

‘Il avait marché, m’a-t-on dit, pendant des années et des siècles, consultant le calendrier’.

Et à présent il vérifiat si tout le monde était là,

En verder:

C’est qu’à ce 25 décembre, il avait donné rendez-vous, autrfois, il y avait six cent six ans à des soldats dont les parents n’étaient pas nés…

En om te eindigen :

Quand tout se tint au rendez-vous, il fut trouvé mort, mais encore tiède.

Ik vind dat deze enkele lijnen ook door Rimbaud hadden kunnen geschreven zijn.

Maar het wordt niet de dag van Michaux, ik laat hem hier achter, het zal de dag van moeder worden, ik zal ze niet uit mijn gedachten kunnen zetten vandaag. En zeker niet de laatste weken, dagen van haar leven.

06-06-2012, 00:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gezeten in de tuin voor een wit blad, in de schaduw van de hoge bomen. De zang van merels, de zang van de wind, de zang van de woorden.

Terwijl de oude kat van de gebuur zich aait om je benen en vraagt om gestreeld te worden, terwijl de bomen om je heen zich afvragen wat soort boom jij wel bent en terwijl heel traag de inspiratie loskomt in de cellen van je bloed.

Je weet van vele zaken iets te vertellen, ook dus van de bomen en van de Muze. Maar je hebt je dagblad nog niet geopend. Je hebt nog niet gelezen wat velen zoals jij, maar ijveriger dan jij, geschreven hebben. Gedachten zaaiend waarvan ze hopen dat ze een echo dragen zullen de volgende dag of de dagen erna. Waarvan ze weten dat ze, eens gelezen of niet gelezen, achteraf verdwijnen zullen naar verre oorden om aan te landen op een soort Paaseiland midden de Stille Oceaan, thuishaven van alle ooit geschreven overbodige woorden.

En in een kreek, onder de laatste, bloeiende palmboom – een palmboom zoals deze waaronder Maria van Jezus beviel[1] zoals het geschreven staat – op een ongelukkig hoopje, mijn totaal overbodige woorden en hun moeilijk te vatten boodschap, ongelezen.

Het geluid van de zee is er over, de speling van de golven reikt tot aan de onderste laag ervan, in het glinsterwit van de morgen en het glinsterdonker van de nacht.

Zo mijn woorden en de woorden van allen die schreven, samengekomen op dat eenzame, ongekende eiland, tijdloos overspoeld met licht en eeuwigheid.

Dat ze, betoverd met de beweging er in en er over, moge rusten in vrede.

05-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aldus is elk ogenblik van zijn pen op het blad geweest, lijk het schuiven van de zwanen op het water, telkens weer een nieuw verbazen over wat de dagen waren.

En als hij denkt aan Jünger en aan Eliot en aan zovelen die hij schaamteloos overneemt, wat is er eigenlijk dat uit hem zelf komt, of kan het dat zijn gedachten zijn wat ze zijn en dat hij pas achteraf zich realiseert deze gedachten reeds bij anderen te hebben ontmoet?

Maar niet immer is er dit verbazen. Er zijn zovele dode momenten in ons handelen, lege woorden waaruit we dan opnieuw ontwaken. Dit is de tweespalt van ons leven: het verdwijnen in de leegte van de woestijn en de terugkeer in de ruisende rijkdom van het leven.

Zo had hij de zee gezien, de zee gehoord in de valavond. Ze was rust en beweging. Rust waar de olijfgroene lijn van het water overvloeide in het grijze timbre van de luchten, beweging waar de meeuwen roekeloos hangen bleven boven de golven die uitrolden over het strand.

Zo nu ook in hem rust en beweging, of zijn geest in vrede met het zijnde en zijn gedachten een fresco van hoop op wat nog komen kon.

Hij heeft de haard aangestoken en lang stilgelegen op de sofa in het schemerlicht. Het zuchten van de wind om het huis en de boeken die wachtten op een teken van hem, op een bewegen van hem. En starend in de vlammen de nacht die binnenkwam met een gedicht dat hij eens onderaan een tekening had overgeschreven en dat hij vertaalde voor haar, op een avond zoals deze, toen hij naast haar stond met de schim van hun beider gelaat in het glas over de tekening. Wat hij zich nog herinneren kan van het gedicht van Salvatore Quasimodo in het weinige Italiaans dat hij kent:

Desiderio delle tue mani chiare

nella penombra della fiamma

sapevano di rovere e di rose,

di morte ...

of, het verlangen van haar blanke handen in de schemer van de vlammen, ruikend naar eikenhout en naar rozen, ruikend naar de dood ...

Alsof in deze ene avond, zijn ganse leven lag gestold: het voorbije vermengd met het heden en het heden aanwezig in het komende en hij, zoals Quasimodo het verder zegt, fatto d’aria, van lucht gemaakt.

04-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dertig jaar lang, en meer staat tussen mijn boeken, het werk van René Bertelé: ‘Henri Michaux’, verschenen in de reeks, ‘Poètes d’aujourd’hui - Pierre Seghers’[1], Heb het in al die jaren ettelijke malen in de hand genomen, echter nooit met zorg gelezen, nooit de inspanning gedaan om iets dieper binnen te dringen in de rare, eenzame, afgezonderde auteur en schilder die Henri Michaux was.

Amélie Nothomb (mijn blog van 1 juni) en haar uitspraak over de inspirerende kracht die van Michaux’ werk zou uitgaan, zette me er toe aan Bertelé’s werk te gaan lezen. Verwondering was mijn deel.

Ik kwam tot de conclusie dat hij even eenzaat is als Rimbaud het is geweest, dat hij nergens onder te brengen was, noch als dadaïst, noch als surrealist, noch als symbolist, maar dat hij schreef en schilderde op een wijze die niemand hem heeft voor- of nagedaan.

Hij heeft zichzelf ook nimmer willen situeren. ‘Il déconcerte’, zegt Bertelé, hij zet ons op een verkeerd spoor. Als wereldreiziger schrijft hij over reële als over ingebeelde landen, reële feiten als over ingebeelde met metafysische inslag, gesierd met bevreemdende monologen.

‘Je suis habité, je parle à qui-je-fus et qui-je-fus me parlent’ … ‘ou le désir d’écrire un roman et l’on écrit de la philosophie’ aldus Bertelé – ik ken er nog zo – die in zijn inleiding prachtige dingen schrijft.

Hij vergelijkt zijn manier van schrijven met het regenwoud – dat van voorheen – waar alle soorten van planten opwellen uit de humus en geholpen door het klimaat gaan woekeren. ‘A chaque instant beaucoup naissent et beaucoup meurent, il suffit que quelques-unes puissent lancer dans le ciel le jet de leur sève originaire’.

It’s a struggle om over de veelzijdigheid van Michaux iets te schrijven met weinig woorden. Hij profileert zich in een wereld van realiteit en droom in een grote afzondering van alle andere schrijvers van zijn tijd en van nu, met een eigen taal en vormgeving.

Ik doe een proef om te weten wat Nothomb me heeft willen doen geloven, met zijn verhaal ‘Wozzeck’.

‘Ce soir j’avais pris une dose normale de chanvre’ begint hij en hij volgt de uitvoering van de opera van Alban Berg op de radio. Het is avond en het venster staat open op de tuin en dan ziet hij een persoon staan de blik gericht op de radio die duidelijk meeluistert en Michaux volgt de muziek via de reacties en gelaatsuitdrukkingen van de persoon in kwestie.

Ik lees. De vreemde, verrassende wendingen van zijn verhaal geven me een gevoel van ruimte en van mogelijkheden, zaken die ik ook had kunnen schrijven, had ik er maar aan gedacht!

C’était trop beau, c’était trop de malaise aussi… et je détournai les yeux, pour n’écouter plus que la musique… et l’écouter seul. 

Als hij terug de ogen opent zijn ze met drie om Alban Berg te beluisteren avec naturel, installés dans les arbres, regardant comme s’ils étaien chez eux et confortables, sans du tout s’occuper de moi.

Een vreemd verrassend verhaal, een opeenvolging van details, prikkelend zoals een aperitief, die de geest openen op nieuwe gegevens die je plots aanwezig voelt ergens, ergens en je aanzetten om te schrijven, in de zin die Michaux gebruikte, even verrassend en even koelbloedig.

Het is wel degelijk zo, Michaux doet, zoals humus en klimaat in het regenwoud, de sappen stijgen in de geest van de schrijver. Deze heeft zelfs geen twee pagina’s nodig van hem. Michaux is een veelheid van stemmen die er voor zorgt dat geen enkele de bovenhand krijgt. 

03-06-2012, 00:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zijn dagboek open naast hem, zijn pen van vele jaren, zijn hand waar het beven in gekropen is, en hij kan niet anders dan optekenen wat opborrelt uit die bron die hem altijd vergezelt:

Jij, Ugo, schrijf, schrijf je ziel uit je lijf. Schrijf dat je eeuwig bent. Beschiet van uit je oneindigheid elk blad. Bevrucht het met de elektronen van je geest, die op hun beurt zich mengen zullen met de atomen van het papier, dit wondere papier dat met vreugde bezeten wordt; zoals zij die je bezat diezelfde middag in de kamer die uitgeeft op de oude gevels, weerspiegeld in het water van de Leie, met de boten soms en de ‘Kleine Nachtmusik’ van Wolfgang door het open raam. En de grote stilte in jou als je neerligt naast haar en haar vingertoppen betast wetende dat ze weent en je wel denken kunt waarom.

De tekst herlezend komt het gebeuren terug: de kamer op de middag, het open raam met de bewegende gordijnen, franjes van schaduw op de muren en de meubels, de geluiden van de stad, de boot met toeristen en de vrouw naast hem die weende en toch gelukkig was zoals hij zich voelde toen, naast haar, met haar hand in de zijne.

Dit verre gebeuren herdacht en herbeleefd, de vele kleine details nog zo aanwezig in hem, de warme zachtheid van haar lichaam, de hand die hem streelde, de mond die hem kuste, de grote trillende wereld van genot gemengd met het immense van wat hij voelde voor haar en dit alles voorbij.

Ernst Jünger’s ‘Auf den Marmorklippen’ naast zijn dagboek op zijn tafel, of hoe we leven en hoe alles in ons samenkomt, geordend, elk ogenblik aansluitend op het vorige, wat je denkt, komend van wat je dacht en gaande naar wat komt:

Und immer wieder tasten wir in unseren durstigen Träumen dem Vergangenen in jeder Einzelzeit, in jeder Falte nach …

Zo ook dit gebeuren tot hem teruggekomen, ongerept in al zijn verbeelden en thans getekend in enkele luttele woorden terwijl het zoveel was geweest, zo enorm veel, lijk het vliegje in het stuk amber dat hij had meegebracht van een verre reis waar ouderlingen op de binnenkoer van de moskee, gebogen waren over wondere tekens, de woorden van de Profeet in gesprek met hun God met de negenennegentig namen.

02-06-2012, 00:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

U zult me wel toelaten voor deze eerste dag van juni – de zon begint al te denken aan haar terugkeer – mijn heil te zoeken bij Amélie Nothomb om er mijn blog mee te sieren.

Ze schrijft namelijk[1]: ‘Tout écrivain a son truc’,  en: ‘Mieux que les autres, les écrivains savent combien écrire est difficile’.

Om er toe in staat te zijn hebben ze nood aan hun gevoeligheid, hun temperament, hun cultuur, maar ‘intimement, ils sont persuadés de devoir plus encore à leur truc respectif’.

De aard hiervan is uiteenlopend. Hij kan spiritueel zijn: het aanroepen van de Muze, zoals de Grieken; het gebed zoals de scholastiekers, en zegt ze, ik ken talenten vandaag die zich ongeschikt tot schrijven voelen als ze geen twee pagina’s Michaux[2] hebben gelezen.

Dit weten we dan, maar de truc kan ook materieel zijn:

de  wijn voor Omar Khayan, opium voor de decadente dichters, te kleine schoenen voor Dali, zowel schilder als schrijver. Balzac was de eerste die afhankelijk was van de koffie en die aldus de truc inhuldigde, die het meest toegepast wordt onder de moderne schrijvers. Ik denk dat die ook eigen moet zijn aan Amélie Nothomb, wat haar volste recht is als ze, zoals ze eens schreef, om vier uur in de morgen, elke dag begint te schrijven.

Maar, vraagt ze zich af, wat was de truc van de grote William Shakespeare, want in zijn tijd kende men noch koffie, noch thee. Is het om deze reden dat heel wat mensen menen te moeten denken dat William niet de schrijver is van zijn werken, zelfs dat hij niet bestaan zou hebben ‘pour éviter de prendre conscience que face à un tel auteur on est une paramécie’, niets meer dan een pantoffeldiertje?

Nothomb schrijft dit naar aanleiding van het verschijnen van het  boek van Bill Bryson ‘Shakespeare. The World as Stage’, vertaald in het Frans door Hélène Hinfray, Petite Bibliothèque Payot, 224 p. 8,65 €., een antibiographie.

Ik ga Nothomb hier niet herhalen. Ik weerhoud alleen dat zijn truc tabak zou kunnen geweest zijn die in Groot-Brittannië, na zijn geboorte is aangekomen, maar ik betwijfel sterk dat Shakespeare nood zou hebben gehad aan een truc, welke ook, om te schrijven wat hij schreef en hoe hij schreef en hoe veel en hoe waardevol hij schreef.

Trouwens, merkt Nothomb terecht op, ’le mystère (truc of niet) n’est pas éclairé. Prenez un auteur de talent, donnez-lui les meilleurs tabacs du monde: croyez-vous qu’il écrira le monologue d’Hamlet?

That’s the question.  

01-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Was dit, met de terugloop van het geloof in de waarden van de Kerk, het doembeeld dat als een donderwolk boven het Westen dreef of vergiste hij zich schromelijk, omdat de tekenen van nu, in plaats van toe te nemen, mettertijd afzwakken zouden?

Hij hoopte het omdat hij wist dat onze samenleving zo niet geraakt zou worden in haar diepste worteling, daar van waar de levenssappen van de geest opborrelen en waar zijn queeste, de tocht naar zijn eeuwigheid, zich situeert. Je kunt immers de mens niet binden aan woorden, wie of in opdracht van wie ze ook moge geschreven zijn en waarvan nu de bladen vergeeld zijn,  niet mogen gewijzigd of geïnterpreteerd worden.

Maar het is vandaag dat hij leeft en al de dagen die nog komen moet hij verder op de weg die hij heeft ingeslagen. En als hij spreekt en schrijft danj weet hij dat een boek waarin geen spoor zou te vinden zijn van de binding van de mens met zijn ‘kosmische’ essentie, hoe minimaal ook, geen waarde heeft, alleszins niet voor hem.

Marie-Madeleine Davy maakt hem dit duidelijk als ze schrijft: il est impossible d’envisager l’homme coupé de sa profondeur d’origine divine.

En om het nog duidelijker te maken, hij vond in het boek van Davy, een dagbladknipsel uit ’Le Monde’, de toespraak van Saint-John Perse, gehouden bij de overhandiging van de Nobelprijs voor Literatuur, waarin hij had onderlijnd: ‘la grâce poétique, l’étincelle du divin, vit à jamais dans le silex humain’, waarmede Saint-John Perse de zin van Davy kruiste.

Dit waren woorden die hij koesterde. En er waren er nog die hij vond in hetzelfde boekje van Marie-Madeleine Davy, overgeschreven uit een boek van Christian Jacq, een gedachte van Hermes Trimegistos :

Pense être partout en même temps, dans la mer, la terre et le ciel; pense que tu n’es jamais né, que tu es encore embryon, jeune et vierge, mort et au-delà de la mort. Comprend tout à la fois, les temps, les lieux, les choses, les qualités et les quantités.

Hij herlas de zin en hij dacht – de wind nog heviger dan voorheen, hoog in de bomen, jagend over het huis – dat dit de essentie is van de goddelijke vonk in de menselijke silex. Zo denk dat je een deeltje van die God bent, dat je overal aanwezig bent, dat je alles begrepen hebt.

Hij kan het nog, het is nog deel van zijn vrijheid te denken wat hij denken wil en openlijk het neer te schrijven in een klare zuivere taal. Het was niet altijd het geval, Dante wist hoe verdoken hij zijn gedachten kenbaar maken moest.

Zullen wij het nog weten of zal het nog nodig zijn het te weten, eens overspoeld?

Hij schrijft maar, een gekheid is het – maar hij gaat verder – één boek te willen toevoegen aan de massa miljoenen boeken die er opgestapeld liggen in al de bibliotheken van de wereld om gelezen te worden.

31-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In een artikel in Le Monde vertelt de Amerikaanse schrijver Douglas Kennedy[1], dat het in de gesprekken onder schrijvers gewoonlijk gaat over geld, omdat ze aldus in staat zijn hierachter hun twijfels te verbergen wat hun werk betreft en ook hoe het verder moet met het boek waaraan ze begonnen zijn. Maar zegt hij nog zonder deze twijfel is er ook geen creatieve rilling, il n’y a pas de frisson créatif.

Over geld, over publicatie gaat het niet bij mij, wel de twijfel over de waarde van wat ik schrijf en ook hoe het steeds maar verder moet met het boek dat ik aan het ‘voortbrengen’ ben. Dit zijn dus zorgen waar elke schrijver mee geconfronteerd is. Ik hoef dit niet meer te herhalen. Er rest me alleen zo te schrijven dat mijn prestatie maximaal is en dat ik het beste haal uit mijn creatief zijn voor wat ik als boek wil achterlaten.

Kennedy zegt ook dat schrijven een buitengewoon beroep is, een kwestie van evenwicht in zijn leven en ik zal hem hierin niet tegenspreken: ‘Dans les périodes difficiles – ik ken ook van die periodes - l’écriture est même un refuge’.

Ik schreef dit eergisteren nog.

30-05-2012, 05:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het ‘impromptu’ van de hoge winden om het huis, winden die van verre komen, van landen en van oceanen. Hoge winden in de bomen die zijn hart beroeren, die hem beelden brengen, vader, moeder, afscheid nemen.

De tijd, omzwachteld door de tijd, de enige levende en hij die erin geborgen zit, meegenomen. De tijd die hij was en is, hij, Ugo, zoals hij genummerd getekend staat in vele registers, ergens in kasten of in kamers of op harde schijven, zijn naam uitgeschreven voor altijd, alsof hij enkel naam was, drie lettertekens, een te weinig, of drie te veel, en te zijn wat hij in feite is, niet zoveel,  verlatenheid zelf en hoge winden die hem wegnemen zullen en niets nog blijven zal. Van al dit bestaan hier, dat hij zo koestert, dat hij omlijsten wil met guirlandes, enkel de tijd zal overblijven, de grote levende tijd.

Wat hij nu ook weet, omdat plots een naam opduikt, de zachtheid van een blik in hem geboord, dat hij bemind heeft en dat de voren die dit beminnen in hem getrokken heeft nog open liggen.

Bevreemdend is, en dit wordt hem duidelijk, bevreemdend is dat hij het waagt al deze zaken nog op te zoeken in deze wereld waar de miserie van afdruipt: een door elkaar schuiven van gewapende conflicten, van uiteengereten lichamen, van corruptie en uitbuiting, van kinder- en vrouwenverkrachting, van hongersnood, van natuurcatastrofen.

En dichter bij hem, het gebazel van de politiekers die zonder het minste schaamrood dit land waar hij geboren is en opgegroeid, inspiratieloos hebben achtergelaten door destijds, onder meer, een openbare schuld te laten groeien tot een niveau dat een intrestlast genereert die een rem betekent voor tal van noodzakelijke investeringen en een noodzakelijke  belastingdruk oplegt die boven het normale uitstijgt.

Terwijl langzamerhand het westen overspoeld wordt door een golfbeweging die in zich de kiemen draagt eigen aan wat kenmerkend was voor onze veertiende, vijftiende, zestiende eeuw en hij zich de vraag kan stellen, hoe lang nog een Koningin- Elisabeth-wedstrijd voor viool of piano, als hij donker gebaarde mannen hoort en wat ze honderdvoudig gemeend, te zeggen hebben? Of hoe lang nog Shostakovich, Beethoven, Bach, Mozart?

Slaapt de  politiek in het westen, is hun roes van eeuwenlange heerschappij dan blijven hangen, hen verblindend tot het te laat zal zijn, of is het al te laat?

29-05-2012, 23:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat was oorspronkelijk van mij, in dit mijn leven. In welke mate was ik het, en ik alleen, die richting heeft gegeven aan de wegen die ik heb ingeslagen. Zijn het niet eerder de omstandigheden geweest die van mijn jongste jaren af mijn leven hebben bepaald?

Zo de dag dat de schoolmeester van het dorp, een heerlijk mens – hij liet me de volledige Jules Verne lezen - die op een dag bij moeder en vader is gekomen, arm als we waren, zoals ik het nog steeds ben, om hen aan te raden me in te schrijven voor wat toen bekend stond als het ‘Fonds der Meestbegaafden’.

En dit een stap toen was, bepalend voor wat komen zou, andere zaken met andere wegen. Waaruit opnieuw andere wegen zich  zouden opdringen en zo verder, om hier aan te komen bij deze blog die ik schrijf.

Me afvragend, zoals wellicht zovelen, of ik wel ooit een beslissing heb genomen die me door de omstandigheden niet werd opgedrongen.

Neen ik geloof niet dat ik ooit eenmaal een beslissing nam die inging tegen de normale gang van zaken. De feiten kwamen op mijn af en ik onderging ze.

In dit licht, ligt wat nog komen kan al uitgestippeld, al opgetekend, in pogingen om te leren wat te laat is om te leren, te lezen wat ik jaren geleden had moeten lezen, te schrijven wat gezien mijn jaren, niemand nog voor ernstig zal nemen.

Psalm 139 over het boek waarin alles opgetekend staat, ook wat nog komen moet, vertelt het me.

Deze woorden zijn gebonden aan mijn persoon. Ze staan nu geschreven. Ze passen in en bij mijn  levensjaar,  zoals mijn blog erin past. Trouwens wat zou ik doen of wie zou ik zijn, ware het niet dat ik nog schrijven kan.

28-05-2012, 01:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Bemerking voor de lezers van deze ‘Adem vd Dagen’.

Als ik mijn doel: 34, 33 en 33 per deel wil bereiken zijn de stukken tekst die ik hiervoor moet inloggen, telkens te lang en neemt de centrale PC de teksten niet op zoals ik het wens. Ik word dan geconfronteerd met een tekst die te dicht op elkaar is gelijnd.

In de toekomst zullen mijn stukken tekst korter zijn en, indien ik er toe in staat ben, vlugger elkaar opvolgen. In deze omstandigheden echter zal, wat Deel II betreft, het vervolgcijfer in breukvorm worden opgegeven. Zo wordt deze tekst II, 2/1.

Dit alles was deel van het grote zinderende leven dat hem steeds blijft doorkruisen. De siddering van wat gekomen is uit het Alfa-punt en hem voeren zal over de dood naar het grote onbekende.

Hoe kon hij deze fuga van het woekerende leven dat keer op keer doven gaat in de herfst en in de lente lijk een vloedgolf het land overspoelt, hoe kon hij dit alles omvatten met woorden, wetende ook dat hij, dromend  in het licht van de niet meer te tellen morgens die hij bewust had beleefd of roekeloos had ondergaan, zijn lichaam ook niet ontsnapt aan het ritme van de natuur.

Hij dacht nog, Hugo Claus vermocht dit te beleven. Hertekende dit, in zijn gedichten, in het barokke van zijn woorden die Claus zo plukken kon, die zo uit hem opwelden en die hij nam zoals ze kwamen. Woorden die schreeuwden van poëzie, niet zo zeer door wat ze te zeggen hadden – dit was Eliot - maar door de klank ervan, de vorm ervan, het ongewone ervan, het passende, verrassende beeld ervan.

Hij gaat slapen met deze zin. Hij denkt is het wel zo, overstijgt Claus het ritme van de natuur, overtreffen zijn gedichten het in en over elkaar vloeien van zomer en herfst, van winter en lente. Is het dit fenomeen dat eigen is aan de poëzie van Claus?

Hij, Ugo, zal dan begraven worden onder een steen die zijn naam zal dragen, en een grafschrift dat hij nog schrijven moet, waarbij hij het grafschrift benaderen wil dat hij vond in een boek over de Romaanse architectuur en cultuur in la Provincia de Burgos:

Soy  lo que serás;

lo que eres en el tiempo fui:

ora por mi, te ruego.

Ik ben wat jij zult zijn,

wat jij bent was ik eens:

bid voor mij, ik vraag het je.

Hij vraagt echter niet te bidden voor hem, al zal hij het zelf wel onvoldoende gedaan hebben. Maar zijn ganse geestelijk bestaan werd een gebed. Een wandeling  naar  en binnenin wat niet te noemen is.

Hij zal evenwel niet zoals Rilke, begraven worden zijn grafzerk leunend tegen de muur van een Romaanse kerk, maar hij vraagt zulks niet, hij wenst enkel dat zijn naam verlengd wordt naar wat hij in zijn dagboek schrijft op een dag zoals deze.

27-05-2012, 00:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik was sterk onder de indruk van de prestatie van Andrey Baranov na zijn Prokofief en vooral na zijn uitvoering van Shostakovich Eerste Vioolconcerto, opus 77.

Het is een van de mooiste vioolconcerti die ik ken en ik stel me de vraag, hoe zou Baranov eruit gekomen zijn had hij zoals de anderen het concerto van Sibelius, Paganini of Tchaikovsky gekozen.

Nu ik maak geen rangschikking van de prestatie van de tien kandidaten die ik al hoorde, er is een jury hiervoor, alleen waag ik het te zeggen dat het optreden van Baranov hoogstaande was, en als het hoogstaande was dat het te wijten was aan de immense kwaliteiten van het concerto dat hij gekozen had.

Het vioolconcerto en dan dat uitzonderlijke, onevenaarbare  derde deel is alles, verdriet, afscheid en herop standing, is een bundel wonderlijke klanken dat ik zou willen aanbieden aan zij die naar mijn uitvaart zouden komen.

Zullen zij die me lezen en, als ik het niet zou gedaan hebben, iets te regelen hebben, er rekening willen mee houden, het derde deel van het vioolconcerto van Shostakovich, van het tromgeroffel af, tot zo ver mogelijk te willen laten vloeien over mijn lijkkist.

Dit is wat ik dacht, vandaag 25 mei, toen ik het her beluisterde  op Canvas, met het venster open op het gezang van de merels en de lijsters en de vinken  en de mezen en van de wind in de bomen.

*

Ik las ‘Testimony, the memoirs of Dmitri Shostakovich’ van Solomon Volkov (Faber & Faber, paperbacks 1981, London-Boston). Niet dat hierin veel verteld wordt over zijn werk in het algemeen, wel over de angst die hij kende muziek te componeren dat niet in de lijn lag van wat van de componisten gevraagd werd.

Zo werd in 1948, op het Congres van de Componisten, zijn werk samen met dit van Prokofief en Katchaturian veroordeeld als ‘anti-people formalisme and decadence’ (zijn eerste vioolconcerto dateert van 1947-48). En werd de partituur van zijn negende symfonie als totaal waardeloos van op het podium de zaal ingegeooid.

26-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom in ‘s hemelsnaam, waarom een blog, wat wil ik ermee bereiken?

Ik heb altijd geschreven, altijd - het is trouwens tijd dat ik een grote schifting doe, zo niet wordt het kind dat ik baarde weggegooid met het badwater – vrienden wisten dat ik schrijver was, zoals je van vrienden weet dat ze zondagsschilder zijn of verzamelaar van het een of het ander. Is het dan vreemd dat ik aan de wereld tonen wilde dat ik schrijf en, nu me de mogelijkheid geboden wordt, dat ik het kond wil doen, dat ik het uitbazuinen wil over de daken?

Maar ik besef schijnbaar nog steeds niet dat ik geschreven heb in het luchtledige, dat ik nimmer bereikt heb, wat elke schrijver moet bereiken, gepubliceerd  worden. Had ik enig talent gehad als schrijver dan had ik reeds, mijn ouderdom in acht genomen, tien boeken geschreven of minstens enkele dichtbundels.

Zo mijn blog is een compensatie, een elegante oplossing, voor het luchtledige, het anonieme van mijn prestaties en het is het enige dat me overblijft.

Ik denk dat dit de hoofdreden is. Niemand wil me gepubliceerd, dus publiceer ik me zelf op de meest  voor de hand liggende wijze, en op een wijze waar niemand enige zeg over heeft, ik schrijf wat ik schrijven kan, gelezen of niet gelezen. Nu, een succes werd het niet, zeker niet het succes dat ik verhoopt had.

Evenwel, als ik dieper ga kijken is er toch iets aan toe te voegen, het is tonen aan zij die me kennen of gekend hebben – oud-collega’s bijvoorbeeld - dat ik nog leef op een voor mij waardige manier – er zijn er die met dubbele Vlaamse vlaggen zwaaien bij de aankomst van een rit in de giro d’Italia – voor mij is mijn blog mijn vlag: ‘Mensen ik ben er nog!’.

Mijn vlag, eigenlijk is het maar een wimpel - ‘eine Fahne und sei stolz ich trage die Fahne - is er om de vele vrienden en kennissen er op attent te maken dat ik er nog steeds ben en hoe ik er ben.

IJdelheid, ijdelheid! Terwijl ik voldoende wist van T.S.Eliot – en ik loop er mee te koop - ‘the only wisdom we can hope to acquire is humility, humility is endless’.

Soms wordt het me te veel, soms is er een moeheid, soms is er wat vermoedelijk velen in mijn geval denken gaan: ‘Stop it, genoeg gebazeld, maar dit is dan een beslissing die ingaat tegen de persoon die ik ben!

25-05-2012, 05:04 geschreven door Ugo d'Oorde