Elke morgen hoop ik, in de zang van de vogels te lezen wat de dag me brengen zal: of ik in de klanken een teken hoor dat wijst op een wijziging in het weer of, maar dat is dan de weerklank ervan in mij, op iets dat de dag brengen zal.

In het ochtendgloren verwacht ik wel niet van de vogels te vernemen dat de onvergeeflijke onachtzaamheid van de Europese politiekers geleid heeft tot de val van de Euro, maar eerder of er in hun gezang en in het gefluister van de bomen geen aangenaam gebeuren wordt aangekondigd: een brief misschien, een telefoon, een e-mail, een onverwacht antwoord komende van een verre vriend - een oud-collega uit de Bank - op een van mijn blogs?

Vooral dit laatste zou me verheugen en die mogelijkheid is, of ik nu luister of niet naar de vogels en naar de bomen.

Alles kan gebeuren – ook een brief van het Hoofd van de Bank met positief nieuws als antwoord op mijn brief van april – of ik me nu effectief verplaats of me verplaats in woorden of in gedachten.  Zo lang er dit verwachten is voel ik me goed en kan ik schrijven. En om te kunnen schrijven is wat komen zal me het liefst.

Ik daag noch het lot uit, noch Vrouwe Fortuna. Er is wat zijn zal. Er is wat in de geheimenis der dingen wordt voorbereid, zo in ons als buiten ons, zo op alle plaatsen van ons lichaam en geest als op alle plaatsen van hemel en aarde.

De aarde die zich, met een afschrikwekkende snelheid, zich wentelend om haar as, door het Universum zwiept, gehaakt aan de zon, en er is de planeet Venus die het waagt, van tijd tot tijd,  zich te projecteren op de schijf van de zon, zoals het gisteren gebeurde of was het eergisteren al. En van Venus  weten we precies wanneer het nog eens zal gebeuren, al hebben niet nodig het te weten, maar niemand weet wat er in zijn leven een van de volgende momenten zal gebeuren. Geen ogenblik zijn we veilig, geen fractie van een ogenblik. Zoals we het niet waren in het verleden zo zijn we het niet in de toekomst. Een toekomst die zich vormt en waar we weinig in de pap te brokken hebben. We eten de pap zoals hij wordt opgediend.

Het weze zo: dit nog eens een blog zijnde bestemd voor la isla desconocida en el Pacifico.

08-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb meer en meer het gevoel dat mijn blog even goed niet kan geschreven worden Dat het absoluut geen verlies zou betekenen, eerder een verlossing. In de eerste plaats voor mezelf, en dan zeker voor de enkelen die me getrouw gaan opzoeken om de boodschap te lezen die ik voor hen heb ingelogd, alhoewel die meestal, en ik besef het, te langdradig is.

Evenwel, jij die mijn blog opzoekt en me ongelezen achter laat hebt je niets te verwijten. Ik ook lees soms enkel de titels van het dagblad, waarin zovelen hun best hebben gedaan om met zorg en toewijding hun artikel te schrijven. Als ik dan niet gelezen zou worden dan ligt de schuld vooral bij mij en niet bij jou.

Maar de schrijver in mij - niet de Ugo d’Oorde - laat zich echter niet zo gemakkelijk, zelfs al zou hij er soms willen  mee stoppen, van de wijs brengen.

Zo, hij zal verder, al blijft zijn hoop meer lezers aan te trekken onvervuld, de ziel uit zijn lijf schrijven en zijn slaap er voor opofferen.

Hij is en blijft een dromer in zijn oude dagen.

07-06-2012, 00:21 geschreven door Ugo d'Oorde  

6 juni, de geboortedag van moeder. Ze was van de zesde dag van de zesde maand van het zesde jaar van de eeuw en ze was de jongste van zes.

Maar het is niet over haar dat mijn blog zal lopen, al kwam ze in mijn gedachten toen ik 6 juni typte.

Mijn broer Georges zal er ook aan gedacht hebben.

 Ik wou enkel zeggen vanmorgen dat je niet denken moet dat een blog rozengeur en maneschijn is en dat dus het schrijven ervan me geen moeite kost. Neen, il me faut une première phrase, een eerste zin om de dag in te wijden, en op te staan uit de flarden van dromen die de slaap heeft achtergelaten in mij. En deze morgen zocht ik naar een opening op iets heel origineels, iets irreëels, iets droom gebonden en droom gehouden.

Wellicht omdat ik nog steeds onder de invloed sta van wat ik las bij Michaux en ik een blog zou willen brengen dat even vreemd lijkt, ‘even weird, even bizarre’ van inhoud en vormgeving. Het is me dus duidelijk dat Michaux besmettelijk is voor iemand die meent te moeten/mogen schrijven zoals ik.

Ik weet wel niet wat grote schrijvers erover denken, ken er trouwens maar één, aan wie ik het zou kunnen vragen, maar die is in volle bevalling van een nieuw boek. Maar zeker is het, die Michaux is verrassend.

En eigenlijk heb ik zijn woorden of tekeningen niet nodig, het boek    als dusdanig, in mijn bezit heeft zijn verhaal. Het is het teken van een vriendschap. Het werd me geschonken door een goede vriend, Michel Jamar, nu opgeslorpt door de jaren die er overheen zijn en niet te bereiken via e-mail, een oud-collega in wat toen nog in dit land de Bank der banken was. Met wie ik elke werkdag, na de lunch, op het terras van de Bank op en neer wandelde, vertellend over muziek, over kunst en vooral over over grote namen in de literatuur, zoals Musil, Canetti, Proust, Chateaubriand.

Op een dag had hij een boekje mee over een schrijver met een voor mij totaal vreemde naam, een boekje van ongewoon formaat, met licht groen couvert  waarop een meer dan eigenaardige tekening voorkwam. Hij had zijn vinger tussen de bladzijden en ik hoor hem nog een paar lijnen lezen, terwijl hij verder wandelde, met in de ene hand het boekje open en in de andere hand een reep chocolade die hij, zoals elke middag eten zou. Ik herinnerde me nog dat het een verhaal[1] dat iets zegde over 25 december, ik neem er hier een deel uit over – weet wel niet of het geen inbreuk is op het auteursrecht - en schreef Michaux:

‘Il avait marché, m’a-t-on dit, pendant des années et des siècles, consultant le calendrier’.

Et à présent il vérifiat si tout le monde était là,

En verder:

C’est qu’à ce 25 décembre, il avait donné rendez-vous, autrfois, il y avait six cent six ans à des soldats dont les parents n’étaient pas nés…

En om te eindigen :

Quand tout se tint au rendez-vous, il fut trouvé mort, mais encore tiède.

Ik vind dat deze enkele lijnen ook door Rimbaud hadden kunnen geschreven zijn.

Maar het wordt niet de dag van Michaux, ik laat hem hier achter, het zal de dag van moeder worden, ik zal ze niet uit mijn gedachten kunnen zetten vandaag. En zeker niet de laatste weken, dagen van haar leven.

06-06-2012, 00:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gezeten in de tuin voor een wit blad, in de schaduw van de hoge bomen. De zang van merels, de zang van de wind, de zang van de woorden.

Terwijl de oude kat van de gebuur zich aait om je benen en vraagt om gestreeld te worden, terwijl de bomen om je heen zich afvragen wat soort boom jij wel bent en terwijl heel traag de inspiratie loskomt in de cellen van je bloed.

Je weet van vele zaken iets te vertellen, ook dus van de bomen en van de Muze. Maar je hebt je dagblad nog niet geopend. Je hebt nog niet gelezen wat velen zoals jij, maar ijveriger dan jij, geschreven hebben. Gedachten zaaiend waarvan ze hopen dat ze een echo dragen zullen de volgende dag of de dagen erna. Waarvan ze weten dat ze, eens gelezen of niet gelezen, achteraf verdwijnen zullen naar verre oorden om aan te landen op een soort Paaseiland midden de Stille Oceaan, thuishaven van alle ooit geschreven overbodige woorden.

En in een kreek, onder de laatste, bloeiende palmboom – een palmboom zoals deze waaronder Maria van Jezus beviel[1] zoals het geschreven staat – op een ongelukkig hoopje, mijn totaal overbodige woorden en hun moeilijk te vatten boodschap, ongelezen.

Het geluid van de zee is er over, de speling van de golven reikt tot aan de onderste laag ervan, in het glinsterwit van de morgen en het glinsterdonker van de nacht.

Zo mijn woorden en de woorden van allen die schreven, samengekomen op dat eenzame, ongekende eiland, tijdloos overspoeld met licht en eeuwigheid.

Dat ze, betoverd met de beweging er in en er over, moge rusten in vrede.

05-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aldus is elk ogenblik van zijn pen op het blad geweest, lijk het schuiven van de zwanen op het water, telkens weer een nieuw verbazen over wat de dagen waren.

En als hij denkt aan Jünger en aan Eliot en aan zovelen die hij schaamteloos overneemt, wat is er eigenlijk dat uit hem zelf komt, of kan het dat zijn gedachten zijn wat ze zijn en dat hij pas achteraf zich realiseert deze gedachten reeds bij anderen te hebben ontmoet?

Maar niet immer is er dit verbazen. Er zijn zovele dode momenten in ons handelen, lege woorden waaruit we dan opnieuw ontwaken. Dit is de tweespalt van ons leven: het verdwijnen in de leegte van de woestijn en de terugkeer in de ruisende rijkdom van het leven.

Zo had hij de zee gezien, de zee gehoord in de valavond. Ze was rust en beweging. Rust waar de olijfgroene lijn van het water overvloeide in het grijze timbre van de luchten, beweging waar de meeuwen roekeloos hangen bleven boven de golven die uitrolden over het strand.

Zo nu ook in hem rust en beweging, of zijn geest in vrede met het zijnde en zijn gedachten een fresco van hoop op wat nog komen kon.

Hij heeft de haard aangestoken en lang stilgelegen op de sofa in het schemerlicht. Het zuchten van de wind om het huis en de boeken die wachtten op een teken van hem, op een bewegen van hem. En starend in de vlammen de nacht die binnenkwam met een gedicht dat hij eens onderaan een tekening had overgeschreven en dat hij vertaalde voor haar, op een avond zoals deze, toen hij naast haar stond met de schim van hun beider gelaat in het glas over de tekening. Wat hij zich nog herinneren kan van het gedicht van Salvatore Quasimodo in het weinige Italiaans dat hij kent:

Desiderio delle tue mani chiare

nella penombra della fiamma

sapevano di rovere e di rose,

di morte ...

of, het verlangen van haar blanke handen in de schemer van de vlammen, ruikend naar eikenhout en naar rozen, ruikend naar de dood ...

Alsof in deze ene avond, zijn ganse leven lag gestold: het voorbije vermengd met het heden en het heden aanwezig in het komende en hij, zoals Quasimodo het verder zegt, fatto d’aria, van lucht gemaakt.

04-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dertig jaar lang, en meer staat tussen mijn boeken, het werk van René Bertelé: ‘Henri Michaux’, verschenen in de reeks, ‘Poètes d’aujourd’hui - Pierre Seghers’[1], Heb het in al die jaren ettelijke malen in de hand genomen, echter nooit met zorg gelezen, nooit de inspanning gedaan om iets dieper binnen te dringen in de rare, eenzame, afgezonderde auteur en schilder die Henri Michaux was.

Amélie Nothomb (mijn blog van 1 juni) en haar uitspraak over de inspirerende kracht die van Michaux’ werk zou uitgaan, zette me er toe aan Bertelé’s werk te gaan lezen. Verwondering was mijn deel.

Ik kwam tot de conclusie dat hij even eenzaat is als Rimbaud het is geweest, dat hij nergens onder te brengen was, noch als dadaïst, noch als surrealist, noch als symbolist, maar dat hij schreef en schilderde op een wijze die niemand hem heeft voor- of nagedaan.

Hij heeft zichzelf ook nimmer willen situeren. ‘Il déconcerte’, zegt Bertelé, hij zet ons op een verkeerd spoor. Als wereldreiziger schrijft hij over reële als over ingebeelde landen, reële feiten als over ingebeelde met metafysische inslag, gesierd met bevreemdende monologen.

‘Je suis habité, je parle à qui-je-fus et qui-je-fus me parlent’ … ‘ou le désir d’écrire un roman et l’on écrit de la philosophie’ aldus Bertelé – ik ken er nog zo – die in zijn inleiding prachtige dingen schrijft.

Hij vergelijkt zijn manier van schrijven met het regenwoud – dat van voorheen – waar alle soorten van planten opwellen uit de humus en geholpen door het klimaat gaan woekeren. ‘A chaque instant beaucoup naissent et beaucoup meurent, il suffit que quelques-unes puissent lancer dans le ciel le jet de leur sève originaire’.

It’s a struggle om over de veelzijdigheid van Michaux iets te schrijven met weinig woorden. Hij profileert zich in een wereld van realiteit en droom in een grote afzondering van alle andere schrijvers van zijn tijd en van nu, met een eigen taal en vormgeving.

Ik doe een proef om te weten wat Nothomb me heeft willen doen geloven, met zijn verhaal ‘Wozzeck’.

‘Ce soir j’avais pris une dose normale de chanvre’ begint hij en hij volgt de uitvoering van de opera van Alban Berg op de radio. Het is avond en het venster staat open op de tuin en dan ziet hij een persoon staan de blik gericht op de radio die duidelijk meeluistert en Michaux volgt de muziek via de reacties en gelaatsuitdrukkingen van de persoon in kwestie.

Ik lees. De vreemde, verrassende wendingen van zijn verhaal geven me een gevoel van ruimte en van mogelijkheden, zaken die ik ook had kunnen schrijven, had ik er maar aan gedacht!

C’était trop beau, c’était trop de malaise aussi… et je détournai les yeux, pour n’écouter plus que la musique… et l’écouter seul. 

Als hij terug de ogen opent zijn ze met drie om Alban Berg te beluisteren avec naturel, installés dans les arbres, regardant comme s’ils étaien chez eux et confortables, sans du tout s’occuper de moi.

Een vreemd verrassend verhaal, een opeenvolging van details, prikkelend zoals een aperitief, die de geest openen op nieuwe gegevens die je plots aanwezig voelt ergens, ergens en je aanzetten om te schrijven, in de zin die Michaux gebruikte, even verrassend en even koelbloedig.

Het is wel degelijk zo, Michaux doet, zoals humus en klimaat in het regenwoud, de sappen stijgen in de geest van de schrijver. Deze heeft zelfs geen twee pagina’s nodig van hem. Michaux is een veelheid van stemmen die er voor zorgt dat geen enkele de bovenhand krijgt. 

03-06-2012, 00:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zijn dagboek open naast hem, zijn pen van vele jaren, zijn hand waar het beven in gekropen is, en hij kan niet anders dan optekenen wat opborrelt uit die bron die hem altijd vergezelt:

Jij, Ugo, schrijf, schrijf je ziel uit je lijf. Schrijf dat je eeuwig bent. Beschiet van uit je oneindigheid elk blad. Bevrucht het met de elektronen van je geest, die op hun beurt zich mengen zullen met de atomen van het papier, dit wondere papier dat met vreugde bezeten wordt; zoals zij die je bezat diezelfde middag in de kamer die uitgeeft op de oude gevels, weerspiegeld in het water van de Leie, met de boten soms en de ‘Kleine Nachtmusik’ van Wolfgang door het open raam. En de grote stilte in jou als je neerligt naast haar en haar vingertoppen betast wetende dat ze weent en je wel denken kunt waarom.

De tekst herlezend komt het gebeuren terug: de kamer op de middag, het open raam met de bewegende gordijnen, franjes van schaduw op de muren en de meubels, de geluiden van de stad, de boot met toeristen en de vrouw naast hem die weende en toch gelukkig was zoals hij zich voelde toen, naast haar, met haar hand in de zijne.

Dit verre gebeuren herdacht en herbeleefd, de vele kleine details nog zo aanwezig in hem, de warme zachtheid van haar lichaam, de hand die hem streelde, de mond die hem kuste, de grote trillende wereld van genot gemengd met het immense van wat hij voelde voor haar en dit alles voorbij.

Ernst Jünger’s ‘Auf den Marmorklippen’ naast zijn dagboek op zijn tafel, of hoe we leven en hoe alles in ons samenkomt, geordend, elk ogenblik aansluitend op het vorige, wat je denkt, komend van wat je dacht en gaande naar wat komt:

Und immer wieder tasten wir in unseren durstigen Träumen dem Vergangenen in jeder Einzelzeit, in jeder Falte nach …

Zo ook dit gebeuren tot hem teruggekomen, ongerept in al zijn verbeelden en thans getekend in enkele luttele woorden terwijl het zoveel was geweest, zo enorm veel, lijk het vliegje in het stuk amber dat hij had meegebracht van een verre reis waar ouderlingen op de binnenkoer van de moskee, gebogen waren over wondere tekens, de woorden van de Profeet in gesprek met hun God met de negenennegentig namen.

02-06-2012, 00:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

U zult me wel toelaten voor deze eerste dag van juni – de zon begint al te denken aan haar terugkeer – mijn heil te zoeken bij Amélie Nothomb om er mijn blog mee te sieren.

Ze schrijft namelijk[1]: ‘Tout écrivain a son truc’,  en: ‘Mieux que les autres, les écrivains savent combien écrire est difficile’.

Om er toe in staat te zijn hebben ze nood aan hun gevoeligheid, hun temperament, hun cultuur, maar ‘intimement, ils sont persuadés de devoir plus encore à leur truc respectif’.

De aard hiervan is uiteenlopend. Hij kan spiritueel zijn: het aanroepen van de Muze, zoals de Grieken; het gebed zoals de scholastiekers, en zegt ze, ik ken talenten vandaag die zich ongeschikt tot schrijven voelen als ze geen twee pagina’s Michaux[2] hebben gelezen.

Dit weten we dan, maar de truc kan ook materieel zijn:

de  wijn voor Omar Khayan, opium voor de decadente dichters, te kleine schoenen voor Dali, zowel schilder als schrijver. Balzac was de eerste die afhankelijk was van de koffie en die aldus de truc inhuldigde, die het meest toegepast wordt onder de moderne schrijvers. Ik denk dat die ook eigen moet zijn aan Amélie Nothomb, wat haar volste recht is als ze, zoals ze eens schreef, om vier uur in de morgen, elke dag begint te schrijven.

Maar, vraagt ze zich af, wat was de truc van de grote William Shakespeare, want in zijn tijd kende men noch koffie, noch thee. Is het om deze reden dat heel wat mensen menen te moeten denken dat William niet de schrijver is van zijn werken, zelfs dat hij niet bestaan zou hebben ‘pour éviter de prendre conscience que face à un tel auteur on est une paramécie’, niets meer dan een pantoffeldiertje?

Nothomb schrijft dit naar aanleiding van het verschijnen van het  boek van Bill Bryson ‘Shakespeare. The World as Stage’, vertaald in het Frans door Hélène Hinfray, Petite Bibliothèque Payot, 224 p. 8,65 €., een antibiographie.

Ik ga Nothomb hier niet herhalen. Ik weerhoud alleen dat zijn truc tabak zou kunnen geweest zijn die in Groot-Brittannië, na zijn geboorte is aangekomen, maar ik betwijfel sterk dat Shakespeare nood zou hebben gehad aan een truc, welke ook, om te schrijven wat hij schreef en hoe hij schreef en hoe veel en hoe waardevol hij schreef.

Trouwens, merkt Nothomb terecht op, ’le mystère (truc of niet) n’est pas éclairé. Prenez un auteur de talent, donnez-lui les meilleurs tabacs du monde: croyez-vous qu’il écrira le monologue d’Hamlet?

That’s the question.  

01-06-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Was dit, met de terugloop van het geloof in de waarden van de Kerk, het doembeeld dat als een donderwolk boven het Westen dreef of vergiste hij zich schromelijk, omdat de tekenen van nu, in plaats van toe te nemen, mettertijd afzwakken zouden?

Hij hoopte het omdat hij wist dat onze samenleving zo niet geraakt zou worden in haar diepste worteling, daar van waar de levenssappen van de geest opborrelen en waar zijn queeste, de tocht naar zijn eeuwigheid, zich situeert. Je kunt immers de mens niet binden aan woorden, wie of in opdracht van wie ze ook moge geschreven zijn en waarvan nu de bladen vergeeld zijn,  niet mogen gewijzigd of geïnterpreteerd worden.

Maar het is vandaag dat hij leeft en al de dagen die nog komen moet hij verder op de weg die hij heeft ingeslagen. En als hij spreekt en schrijft danj weet hij dat een boek waarin geen spoor zou te vinden zijn van de binding van de mens met zijn ‘kosmische’ essentie, hoe minimaal ook, geen waarde heeft, alleszins niet voor hem.

Marie-Madeleine Davy maakt hem dit duidelijk als ze schrijft: il est impossible d’envisager l’homme coupé de sa profondeur d’origine divine.

En om het nog duidelijker te maken, hij vond in het boek van Davy, een dagbladknipsel uit ’Le Monde’, de toespraak van Saint-John Perse, gehouden bij de overhandiging van de Nobelprijs voor Literatuur, waarin hij had onderlijnd: ‘la grâce poétique, l’étincelle du divin, vit à jamais dans le silex humain’, waarmede Saint-John Perse de zin van Davy kruiste.

Dit waren woorden die hij koesterde. En er waren er nog die hij vond in hetzelfde boekje van Marie-Madeleine Davy, overgeschreven uit een boek van Christian Jacq, een gedachte van Hermes Trimegistos :

Pense être partout en même temps, dans la mer, la terre et le ciel; pense que tu n’es jamais né, que tu es encore embryon, jeune et vierge, mort et au-delà de la mort. Comprend tout à la fois, les temps, les lieux, les choses, les qualités et les quantités.

Hij herlas de zin en hij dacht – de wind nog heviger dan voorheen, hoog in de bomen, jagend over het huis – dat dit de essentie is van de goddelijke vonk in de menselijke silex. Zo denk dat je een deeltje van die God bent, dat je overal aanwezig bent, dat je alles begrepen hebt.

Hij kan het nog, het is nog deel van zijn vrijheid te denken wat hij denken wil en openlijk het neer te schrijven in een klare zuivere taal. Het was niet altijd het geval, Dante wist hoe verdoken hij zijn gedachten kenbaar maken moest.

Zullen wij het nog weten of zal het nog nodig zijn het te weten, eens overspoeld?

Hij schrijft maar, een gekheid is het – maar hij gaat verder – één boek te willen toevoegen aan de massa miljoenen boeken die er opgestapeld liggen in al de bibliotheken van de wereld om gelezen te worden.

31-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In een artikel in Le Monde vertelt de Amerikaanse schrijver Douglas Kennedy[1], dat het in de gesprekken onder schrijvers gewoonlijk gaat over geld, omdat ze aldus in staat zijn hierachter hun twijfels te verbergen wat hun werk betreft en ook hoe het verder moet met het boek waaraan ze begonnen zijn. Maar zegt hij nog zonder deze twijfel is er ook geen creatieve rilling, il n’y a pas de frisson créatif.

Over geld, over publicatie gaat het niet bij mij, wel de twijfel over de waarde van wat ik schrijf en ook hoe het steeds maar verder moet met het boek dat ik aan het ‘voortbrengen’ ben. Dit zijn dus zorgen waar elke schrijver mee geconfronteerd is. Ik hoef dit niet meer te herhalen. Er rest me alleen zo te schrijven dat mijn prestatie maximaal is en dat ik het beste haal uit mijn creatief zijn voor wat ik als boek wil achterlaten.

Kennedy zegt ook dat schrijven een buitengewoon beroep is, een kwestie van evenwicht in zijn leven en ik zal hem hierin niet tegenspreken: ‘Dans les périodes difficiles – ik ken ook van die periodes - l’écriture est même un refuge’.

Ik schreef dit eergisteren nog.

30-05-2012, 05:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het ‘impromptu’ van de hoge winden om het huis, winden die van verre komen, van landen en van oceanen. Hoge winden in de bomen die zijn hart beroeren, die hem beelden brengen, vader, moeder, afscheid nemen.

De tijd, omzwachteld door de tijd, de enige levende en hij die erin geborgen zit, meegenomen. De tijd die hij was en is, hij, Ugo, zoals hij genummerd getekend staat in vele registers, ergens in kasten of in kamers of op harde schijven, zijn naam uitgeschreven voor altijd, alsof hij enkel naam was, drie lettertekens, een te weinig, of drie te veel, en te zijn wat hij in feite is, niet zoveel,  verlatenheid zelf en hoge winden die hem wegnemen zullen en niets nog blijven zal. Van al dit bestaan hier, dat hij zo koestert, dat hij omlijsten wil met guirlandes, enkel de tijd zal overblijven, de grote levende tijd.

Wat hij nu ook weet, omdat plots een naam opduikt, de zachtheid van een blik in hem geboord, dat hij bemind heeft en dat de voren die dit beminnen in hem getrokken heeft nog open liggen.

Bevreemdend is, en dit wordt hem duidelijk, bevreemdend is dat hij het waagt al deze zaken nog op te zoeken in deze wereld waar de miserie van afdruipt: een door elkaar schuiven van gewapende conflicten, van uiteengereten lichamen, van corruptie en uitbuiting, van kinder- en vrouwenverkrachting, van hongersnood, van natuurcatastrofen.

En dichter bij hem, het gebazel van de politiekers die zonder het minste schaamrood dit land waar hij geboren is en opgegroeid, inspiratieloos hebben achtergelaten door destijds, onder meer, een openbare schuld te laten groeien tot een niveau dat een intrestlast genereert die een rem betekent voor tal van noodzakelijke investeringen en een noodzakelijke  belastingdruk oplegt die boven het normale uitstijgt.

Terwijl langzamerhand het westen overspoeld wordt door een golfbeweging die in zich de kiemen draagt eigen aan wat kenmerkend was voor onze veertiende, vijftiende, zestiende eeuw en hij zich de vraag kan stellen, hoe lang nog een Koningin- Elisabeth-wedstrijd voor viool of piano, als hij donker gebaarde mannen hoort en wat ze honderdvoudig gemeend, te zeggen hebben? Of hoe lang nog Shostakovich, Beethoven, Bach, Mozart?

Slaapt de  politiek in het westen, is hun roes van eeuwenlange heerschappij dan blijven hangen, hen verblindend tot het te laat zal zijn, of is het al te laat?

29-05-2012, 23:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat was oorspronkelijk van mij, in dit mijn leven. In welke mate was ik het, en ik alleen, die richting heeft gegeven aan de wegen die ik heb ingeslagen. Zijn het niet eerder de omstandigheden geweest die van mijn jongste jaren af mijn leven hebben bepaald?

Zo de dag dat de schoolmeester van het dorp, een heerlijk mens – hij liet me de volledige Jules Verne lezen - die op een dag bij moeder en vader is gekomen, arm als we waren, zoals ik het nog steeds ben, om hen aan te raden me in te schrijven voor wat toen bekend stond als het ‘Fonds der Meestbegaafden’.

En dit een stap toen was, bepalend voor wat komen zou, andere zaken met andere wegen. Waaruit opnieuw andere wegen zich  zouden opdringen en zo verder, om hier aan te komen bij deze blog die ik schrijf.

Me afvragend, zoals wellicht zovelen, of ik wel ooit een beslissing heb genomen die me door de omstandigheden niet werd opgedrongen.

Neen ik geloof niet dat ik ooit eenmaal een beslissing nam die inging tegen de normale gang van zaken. De feiten kwamen op mijn af en ik onderging ze.

In dit licht, ligt wat nog komen kan al uitgestippeld, al opgetekend, in pogingen om te leren wat te laat is om te leren, te lezen wat ik jaren geleden had moeten lezen, te schrijven wat gezien mijn jaren, niemand nog voor ernstig zal nemen.

Psalm 139 over het boek waarin alles opgetekend staat, ook wat nog komen moet, vertelt het me.

Deze woorden zijn gebonden aan mijn persoon. Ze staan nu geschreven. Ze passen in en bij mijn  levensjaar,  zoals mijn blog erin past. Trouwens wat zou ik doen of wie zou ik zijn, ware het niet dat ik nog schrijven kan.

28-05-2012, 01:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Bemerking voor de lezers van deze ‘Adem vd Dagen’.

Als ik mijn doel: 34, 33 en 33 per deel wil bereiken zijn de stukken tekst die ik hiervoor moet inloggen, telkens te lang en neemt de centrale PC de teksten niet op zoals ik het wens. Ik word dan geconfronteerd met een tekst die te dicht op elkaar is gelijnd.

In de toekomst zullen mijn stukken tekst korter zijn en, indien ik er toe in staat ben, vlugger elkaar opvolgen. In deze omstandigheden echter zal, wat Deel II betreft, het vervolgcijfer in breukvorm worden opgegeven. Zo wordt deze tekst II, 2/1.

Dit alles was deel van het grote zinderende leven dat hem steeds blijft doorkruisen. De siddering van wat gekomen is uit het Alfa-punt en hem voeren zal over de dood naar het grote onbekende.

Hoe kon hij deze fuga van het woekerende leven dat keer op keer doven gaat in de herfst en in de lente lijk een vloedgolf het land overspoelt, hoe kon hij dit alles omvatten met woorden, wetende ook dat hij, dromend  in het licht van de niet meer te tellen morgens die hij bewust had beleefd of roekeloos had ondergaan, zijn lichaam ook niet ontsnapt aan het ritme van de natuur.

Hij dacht nog, Hugo Claus vermocht dit te beleven. Hertekende dit, in zijn gedichten, in het barokke van zijn woorden die Claus zo plukken kon, die zo uit hem opwelden en die hij nam zoals ze kwamen. Woorden die schreeuwden van poëzie, niet zo zeer door wat ze te zeggen hadden – dit was Eliot - maar door de klank ervan, de vorm ervan, het ongewone ervan, het passende, verrassende beeld ervan.

Hij gaat slapen met deze zin. Hij denkt is het wel zo, overstijgt Claus het ritme van de natuur, overtreffen zijn gedichten het in en over elkaar vloeien van zomer en herfst, van winter en lente. Is het dit fenomeen dat eigen is aan de poëzie van Claus?

Hij, Ugo, zal dan begraven worden onder een steen die zijn naam zal dragen, en een grafschrift dat hij nog schrijven moet, waarbij hij het grafschrift benaderen wil dat hij vond in een boek over de Romaanse architectuur en cultuur in la Provincia de Burgos:

Soy  lo que serás;

lo que eres en el tiempo fui:

ora por mi, te ruego.

Ik ben wat jij zult zijn,

wat jij bent was ik eens:

bid voor mij, ik vraag het je.

Hij vraagt echter niet te bidden voor hem, al zal hij het zelf wel onvoldoende gedaan hebben. Maar zijn ganse geestelijk bestaan werd een gebed. Een wandeling  naar  en binnenin wat niet te noemen is.

Hij zal evenwel niet zoals Rilke, begraven worden zijn grafzerk leunend tegen de muur van een Romaanse kerk, maar hij vraagt zulks niet, hij wenst enkel dat zijn naam verlengd wordt naar wat hij in zijn dagboek schrijft op een dag zoals deze.

27-05-2012, 00:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik was sterk onder de indruk van de prestatie van Andrey Baranov na zijn Prokofief en vooral na zijn uitvoering van Shostakovich Eerste Vioolconcerto, opus 77.

Het is een van de mooiste vioolconcerti die ik ken en ik stel me de vraag, hoe zou Baranov eruit gekomen zijn had hij zoals de anderen het concerto van Sibelius, Paganini of Tchaikovsky gekozen.

Nu ik maak geen rangschikking van de prestatie van de tien kandidaten die ik al hoorde, er is een jury hiervoor, alleen waag ik het te zeggen dat het optreden van Baranov hoogstaande was, en als het hoogstaande was dat het te wijten was aan de immense kwaliteiten van het concerto dat hij gekozen had.

Het vioolconcerto en dan dat uitzonderlijke, onevenaarbare  derde deel is alles, verdriet, afscheid en herop standing, is een bundel wonderlijke klanken dat ik zou willen aanbieden aan zij die naar mijn uitvaart zouden komen.

Zullen zij die me lezen en, als ik het niet zou gedaan hebben, iets te regelen hebben, er rekening willen mee houden, het derde deel van het vioolconcerto van Shostakovich, van het tromgeroffel af, tot zo ver mogelijk te willen laten vloeien over mijn lijkkist.

Dit is wat ik dacht, vandaag 25 mei, toen ik het her beluisterde  op Canvas, met het venster open op het gezang van de merels en de lijsters en de vinken  en de mezen en van de wind in de bomen.

*

Ik las ‘Testimony, the memoirs of Dmitri Shostakovich’ van Solomon Volkov (Faber & Faber, paperbacks 1981, London-Boston). Niet dat hierin veel verteld wordt over zijn werk in het algemeen, wel over de angst die hij kende muziek te componeren dat niet in de lijn lag van wat van de componisten gevraagd werd.

Zo werd in 1948, op het Congres van de Componisten, zijn werk samen met dit van Prokofief en Katchaturian veroordeeld als ‘anti-people formalisme and decadence’ (zijn eerste vioolconcerto dateert van 1947-48). En werd de partituur van zijn negende symfonie als totaal waardeloos van op het podium de zaal ingegeooid.

26-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom in ‘s hemelsnaam, waarom een blog, wat wil ik ermee bereiken?

Ik heb altijd geschreven, altijd - het is trouwens tijd dat ik een grote schifting doe, zo niet wordt het kind dat ik baarde weggegooid met het badwater – vrienden wisten dat ik schrijver was, zoals je van vrienden weet dat ze zondagsschilder zijn of verzamelaar van het een of het ander. Is het dan vreemd dat ik aan de wereld tonen wilde dat ik schrijf en, nu me de mogelijkheid geboden wordt, dat ik het kond wil doen, dat ik het uitbazuinen wil over de daken?

Maar ik besef schijnbaar nog steeds niet dat ik geschreven heb in het luchtledige, dat ik nimmer bereikt heb, wat elke schrijver moet bereiken, gepubliceerd  worden. Had ik enig talent gehad als schrijver dan had ik reeds, mijn ouderdom in acht genomen, tien boeken geschreven of minstens enkele dichtbundels.

Zo mijn blog is een compensatie, een elegante oplossing, voor het luchtledige, het anonieme van mijn prestaties en het is het enige dat me overblijft.

Ik denk dat dit de hoofdreden is. Niemand wil me gepubliceerd, dus publiceer ik me zelf op de meest  voor de hand liggende wijze, en op een wijze waar niemand enige zeg over heeft, ik schrijf wat ik schrijven kan, gelezen of niet gelezen. Nu, een succes werd het niet, zeker niet het succes dat ik verhoopt had.

Evenwel, als ik dieper ga kijken is er toch iets aan toe te voegen, het is tonen aan zij die me kennen of gekend hebben – oud-collega’s bijvoorbeeld - dat ik nog leef op een voor mij waardige manier – er zijn er die met dubbele Vlaamse vlaggen zwaaien bij de aankomst van een rit in de giro d’Italia – voor mij is mijn blog mijn vlag: ‘Mensen ik ben er nog!’.

Mijn vlag, eigenlijk is het maar een wimpel - ‘eine Fahne und sei stolz ich trage die Fahne - is er om de vele vrienden en kennissen er op attent te maken dat ik er nog steeds ben en hoe ik er ben.

IJdelheid, ijdelheid! Terwijl ik voldoende wist van T.S.Eliot – en ik loop er mee te koop - ‘the only wisdom we can hope to acquire is humility, humility is endless’.

Soms wordt het me te veel, soms is er een moeheid, soms is er wat vermoedelijk velen in mijn geval denken gaan: ‘Stop it, genoeg gebazeld, maar dit is dan een beslissing die ingaat tegen de persoon die ik ben!

25-05-2012, 05:04 geschreven door Ugo d'Oorde  

Light enters my room like a gilded Pavlova ...

Deze versregel van Ezra Pound herhaalt zich in hem als hij neerzit aan zijn schrijftafel voor een nieuwe dag. Wanneer, denkt hij, vind ik nog de tijd om Pound te lezen, om Hemingway of Steinbeck te heropenen, wanneer Proust of Pasternak, wanneer Malaparte?

Onlangs had hij gelezen - maar hij herinnert zich niet meer in welk boek het was - dat een bepaalde passage in ‘De Huid’ van Malaparte, (maar wie leest of spreekt nog over Malaparte) wetenschappelijk kon bewezen worden en wel waar hij het heeft over het plotse bevriezen van een troep vluchtende wilde paarden die zich in een meer hadden gestort tijdens de Fins-Russische oorlog en een winter lang, lijk standbeelden uit het ijs staken.

En alsof Malaparte hem vervolgde, heel laat op de BBC, een documentaire over het huis van Malaparte, dat lijk een rechthoekige schuinoplopende massa stenen opdook uit het landschap, met de commentator die de vraag herhaalde van Rommel aan Malaparte of hij het was geweest die het huis had geconcipieerd en het antwoord van Malaparte dat hij het landschap had bedacht, het huis voegde hij eraan toe, is er altijd geweest!

Hoe lang of hoe kort duurt het leven van een boek, en dan vooral, nu hij hoorde  dat een boek, in de huidige context, vier maanden krijgt om te bewijzen dat het levensvatbaar is. Maar dan, gesteld dat het levensvatbaar is, hoe lang duurt het leven ervan, tien, twintig, dertig jaar, een generatie?

Hij had een lange tijd, een te lange tijd te weinig gelezen omdat hij verzonken zat in cijfers, in economie en financiën maar ook in filosofische beschouwingen over het leven en over God, zodat het duidelijk is dat hij van een andere generatie is dan zij die thans de boekenwinkels en de literaire tijdschriften vullen met hun woorden, en hij in feite nu aan het filosoferen is vanuit een vorige generatie dan deze van nu en meer nog, naar de generatie toe die na hem zal komen. Wat zeker geen winstpunt is om gelezen te worden. Maar hij waagt het toch de taal te gebruiken die hij gewoon is te gebruiken en zelfs toe te geven dat hij de literatuur van de generatie na hem, op enkele uitzonderingen na, wel van ver heeft gevolgd maar weinige boeken eruit gelezen heeft.

Maar over de levensduur van een boek weet hij dat achteraf gezien, elk boek dat we lezen teruggebracht wordt tot enkele passages die ons om een of andere reden heel bijzonder hebben getroffen; soms zijn het verheffende, soms zijn het afstotende. Als hij bijvoorbeeld de Four Quartets uit zijn boekenkast neemt dan is het niet Eliot die hij neemt, maar: 

Time present and time past

are both perhaps present in time future,

and time future contained in time past.

Deze versregels van Eliot zijn in hem gaan leven, en Eliot blijft aldus aanwezig in de band geest die hen bindt, over tijd en ruimte heen, terwijl deze versregels stammen van de generatie voor hem, heeft hij ze toch gelezen en bewaard. De vier maanden respijt die gegeven worden aan een boek is dus meer dan sterk afhankelijk van de waarde van het boek. Als hij rond zich kijkt vindt hij Saint Joan van Bernard Shaw, vindt hij Canetti, vindt hij Kundera, Auguste Rodin en nog niet zo lang geleden heeft hij Mulisch teruggelegd, heeft hij Chateaubriand en Stendhal terug op hun plaats gezet, ook Paul Claes en zijn vertaling en commentaar bij ’The waste Land’, en vooral Hertmans’ Arcadia. Bij elk boek hier zijn de vier maanden lang voorbij.

Wat bedoeld werd is praat van de uitgever, als de verkoop stilvalt na vier maanden is er het bewijs dat het boek niet loopt en nimmer lopen zal. Maar een boek dat in de diepte geschreven is heeft zeker een veel langere levensduur, niet bij de gewone lezer, maar wel bij de lezer die voedsel wenst voor de geest, en daar komt het op aan, niet op verkoop, wel op vastheid, wel op degelijkheid.

Maar hoe komt het, en via welke binding, gebeurt het dat hij vertrekkende van Pound, over Malaparte bij Eliot komt, terwijl hij reeds denkt aan Gods little Acre van Erskin Caldwell dat hij eens heeft uitgeleend en nimmer terugkwam.

Hij was het gaan zoeken in de Engelse bookshop op een grote laan van de hoofdstad, waar de herinnering aan haar die hij had liefgehad hem overviel en hij terug die immense tederheid voelde die zij was geweest. Maar zoals zij verdwenen was uit zijn leven, zo was elk spoor van het boek verdwenen.

Om welke reden was ‘Gods little Acre’ terug opgedoken? Was het omdat hij dacht aan het gebeuren waarbij een van de personages van het boek, opgehitst door het provocerend sensuele lichaam van zijn schoonzus, haar plots het kleed van het lichaam rukt en het in stukjes scheurt? Dit is toch het beeld dat het boek heeft nagelaten in hem. Doch het zal wel Caldwell zelf zijn geweest die opgehitst door wat hij schreef haar in gedachten de klederen van het lichaam rukte, want hoe groot is soms niet de kracht van onze verbeelding?

Hoe oud was hij toen hij met Julie op de hooischelf was en hij, over haar gebogen, zijn hand had gelegd op haar kleine harde borsten, en hij in de glans van haar ogen zag wat er gebeuren kon en zijn hand opschoof naar die ongekende, onvermoede plaats, verhit, bedwelmd en als verdwaald in het hijgen van zijn bloed.

Wat indien Julie’s moeder, die instinctmatig het gebeuren moet hebben aangevoeld, niet met aandrang geroepen had over de meidoornhaag die hun beide boomgaarden scheidde. Julie had zich losgerukt van onder hem en was lenig als een kat de ladder afgesprongen om in een aureool van licht in de poortopening te staan en te verdwijnen, hem achterlatend  in de doordringende geur van het hooi en de dwarreling van deeltjes stof in bundels licht tussen de losliggende pannen.

Lang nog erna heeft de echo van haar lichaam hem bezeten, vooral dan als hij op zijn bed lag onder de pannen en eraan dacht, zoals ze hem gezegd had, dat ze slechts gescheiden door twee muren en een smalle gang, naakt in haar bed aan hem lag te denken.

Het was Julie die zijn bloed had doen ontwaken, niet alleen op de hooischelf maar veel vroeger nog in het kleine elzenbos, dat in de herfst onder water liep en waar ze in de winter speelden op het ijs, hun stemmen klaar en helder in de avondschemering. En eens de zomer, eens het water weggetrokken, de bodem dooraderd met de fijnste worteldraden van els en wilg en zacht lijk dons, bedekt met stukjes hout en droge bladeren waarover een wilde, doordringende geur hing die zijn verbeelden aanwakkerde.

Maar later, op een namiddag in september, zouden andere bomen getuige zijn. Hij kon haar niet weerstaan als ze naar hem toekwam waar hij zat aan het open venster en hem meenam, zonder woorden, over de bloemenweide, onder de ruisende canadabomen naar een plek dopheide in het bos, waar ze beiden als kind hadden gespeeld, en waar ze hem in de geuren van heide en aarde en sappen had binnengeleid in haar kreunend heiligdom.

Nu nog riepen humus en mossen, lisdodden en gevlekte orchis, gevoelens op die hij onderdrukken moest, die hij wegduwen moest, want de tijd van Julie, van vlinders over de bloemenweide, de tijd van stuifmeel en van hooi, was de tijd van zijn jeugd die begon bij haar en ook eindigde met haar.

24-05-2012, 10:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik luisterde naar het optreden van de laureaten op 21 en 22 mei. Ik ben heel gevoelig voor dergelijke zaken, de muziek ontroert me, hoe die wordt geïnterpreteerd is eigenlijk bijzaak.

Het is de muziek die bepalend is voor mijn oordeel. Ik denk dat elk van de laureaten een maximale vertolking brengt en het is niet aan mij om er iets meer over te zeggen al heb ik duidelijk een voorkeur voor een van de vier. Ligt het aan de manier van spelen of ligt het aan de keuze van de muziek, ik weet het niet. Wel is het zo dat mijn gedachten in de eerste plaats gaan naar de componist die de muziek schreef en dat dit wellicht doorslaggevend is voor mijn voorkeur.

De twee sonates van Prokofief, heerlijke muziek; de sonate van Brahms, prachtig, je hebt Brahms liever maar dit is omwille van zijn symfonieën en je houdt van Prokofief omdat je van zijn pianoconcerto houdt.

En dan Sibelius’ vioolconcerto, origineel is de aanvang ervan, opduikend uit het geruis van de nacht komen de eerste gezangen van de viool. Je kent het concerto, je hoorde het vele malen en je denkt aan de maker ervan, hoe hij er aan gewerkt heeft, dag en nacht. Eraan denkend, aan tafel bij ontbijt en avondmaal, componerend in zijn gesprekken, componerend wandelend, luisterend naar de wind in de bomen, kijkend naar de rimpeling van het water, klanken die opduiken op de meest onverwachte ogenblikken, klanken ademend, componerend voor hij inslaapt, opstaat uit bed terug om neer te schrijven wat het begin is van een nieuwe beweging, een nieuw thema. Keer op keer, alle thema’s zich vermengend om dan terug te vallen op zijn beginthema.

En dan die wondere, ontroerende vraagstelling met het antwoord van het orkest en het wederwoord van de solist(e) die het weet, die alles weet wat er te weten is.

Je zou willen schrijven zoals Sibelius componeerde met variatie in de thema’s, fijne zilveren lichtstralen van woorden doorheen het gebladerte, opspringend tot golven van licht, tot een dramatiek van licht. Maar een boek van klanken is nimmer een boek van woorden.

Tchaikovsky ligt je minder, je vindt het gemaakt, je wordt er niet door aangegrepen, maar Sibelius is Sibelius, groots bij vele, vele momenten. 

En wat dan over het virtuoze concerto van Paganini, schitterend, en voor zoveel ik er van ken, gespeeld door een jong maar groot virtuoos. Prachtige lyrische passages, zuiver in klank gebracht. Ik denk dat Paganini meer aan de viool heeft gedacht bij het componeren, terwijl Sibelius meer zijn gemoed liet spreken.

Je hebt geen oordeel over het opgelegde werk, je kent het niet, je weet niets over compositie, je leest heel weinig de samenspraak orkest en solist, je bent a poor man op dit gebied.

En toch, toch wil je een blog schrijven omdat je het enig vindt uit te kijken naar wat de avond je brengt van acht tot twaalf aan muziek waarvan je houdt. 

Een week lang grote muziek van grote componisten gebracht met hart en ziel door jonge, schitterende kunstenaars. Hun namen zullen we later ontmoeten. Maar grote avonden met grote muzikale momenten. Het feit dat het om een wedstrijd gaat verhoogt nog de waarde en brengt een kleur die verborgen in een waas een achtergrond vormt van een zekere spanning.

23-05-2012, 00:16 geschreven door Ugo d'Oorde  

22 mei

Zou ik op mijn 40^ste of 50^ste, of op mijn 60^ste jaar geschreven hebben op de wijze waarop ik vandaag schrijf, ik geloof het niet. Als ik woorden/ideeën binnen krijg, van waar ook, en uitstrooi op de wijze waarop ik het doe, is het vandaag dat ik het kan, niet eerder of niet later, en dat ik het kan op de wijze die deze is van de persoon die ik nu ben, in een verouderde taal misschien met een woordgebruik of zinsbouw die niet meer van deze tijd is.

Voorheen zou het maar gebazel geweest zijn, zoals het maar wat gebazel is – is het niet Ruusbroeck? – als men gaat vertellen wie of wat God is .

Mijn ganse leven zie ik aldus als een lange aanloop naar de blogs die ik nu schrijf. Naar elk ogenblik van het nu dat even vlug gekomen is als het verdwenen is, enkel de echo van wat was, blijft hangen in wat ik nu schrijf.

Ik denk soms aan de biografie van Frans Minnaert, een vriend schilder, waarvan ik laatst niets meer hoorde. En dan aan de passage die Frans liet aanbrengen op de muur van de inkomhall van de academie te Anderlecht. Een tekst van Kabushika Hokusai[1], die niemand nog leest en als hij nog zou gelezen worden niet als ernstig wordt genomen, zeker noch door Koons, noch door Hirst:

‘Ik ben gek van schilderen geworden vanaf mijn zesde levensjaar toen ik er voor het eerst kennis mee maakte. Ik vervaardigde enkele schilderijen die ik zeer goed vond: toen was ik al vijftig jaar. Maar niets van wat ik deed alvorens ik zeventig jaar was, had enige waarde. De ouderdom van drieënzeventig jaar bereikt hebbende ben ik ertoe gekomen de natuur onder vele aspecten te begrijpen: vogels, vissen, dieren, bomen, gras…, kortom alles. Als ik tachtig word zal ik nog verder gaan en in de geheimen van de kunst zal ik binnendringen met mijn negentig jaar. Eenmaal honderd jaar bereikt, zal mijn kunst subliem zijn. En mijn enig doel zal bereikt zijn rond mijn honderd-en-tiende jaar, want dan pas zal iedere lijn en ieder punt dat ik maak doordrongen zijn van leven’.

Dit werd meer dan een eeuw geleden gedacht en geschreven, vandaag heeft de kunst veel minder voorbereiding en aanleg nodig, het volstaat enkele emmers verf uit te strijken op/uit te gieten over, een doek en eens een naam eronder is het kunst, of wordt het toch als kunst voorgesteld.

Eén zaak zal wel verschillend zijn, het gevoel dat de ‘kunstenaar’ overhoudt na de prestatie, maar dit is vandaag bijkomstig, wat telt is de prijs die de wereld er voor over heeft en deze is in vele gevallen, ofwel een raadsel, ofwel gegoten in een lichte vorm van gekheid.

Wat me opvalt is dat werken waarvan de verf, tenminste als er verf mee gemoeid is, amper is opgedroogd, vandaag hoge toppen scheren, waarbij ik me de vraag stel gaan die prijzen de evolutie volgen die de werken van Van Gogh, van Renoir, van Munch hebben gekend of zou het niet kunnen dat de prijs-evolutie de andere richting uitgaat?

22-05-2012, 00:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de gebouwen van BSi (Swiss bankers since 1873) in Crans-Montana, een tentoonstelling van beeldjes en maskers uit het donkere Afrika, weergaloos opgenomen in een prachtig, verzorgd BSi-album met de foto’s  van de tentoongestelde werken, telkens aangevuld met een gezegde van het volk in kwestie. Zoals bijvoorbeeld een Sierra-Leona-gezegde - de tekst bij het album is in het Italiaans met Engelse vertaling: ‘Per quanto sia caldo il sole, non seccherà mai il mare’. (However hot the sun, it will never dry the sea). Of een Benin proverb, en het is hier dat ik even wil bij stilstaan: ‘Chi pianta un albero prima di morire non ha vissuto invano’ (Anyone who plants a tree before they die, has not lived in vain).

Gustave Cotter, il mio fratello, was een planter, hij plantte jonge dennen, sparren, lorken bij zijn chalet in Zinal die hoog zijn opgegroeid, hij plantte talloze druivelaars die in lange rijen de flanken van het land van Champlan tot leven brachten.

Zijn wijngaard was een voorbeeld van zorg en respect. Hij sprak erover alsof het zijn zoon , zijn dochter was, alsof het zijn vrouw was die hij bevruchtte. Hij plantte de beste wijnstokken: Pinot Noir, Johannisberg, Amigne, Malvoisie, Humagne, Muscat, Syrah. Hij was een artist als planter, zijn leven ging niet voorbij, ‘liggend op de sofa of onder de lakens’, zoals Dante het wist en het Vergilius liet verhalen.

IK heb in mij gebrand, het beeld van de gang van de Home waar hij (opgesloten) verblijft. Een gang waarvan de ene wand kamers zijn en de andere wand volledig in glas met zicht op de straten en de luchten en de bomen, met zicht op zijn bergen. Ik ga naar hem toe en zie hem zitten, hij de grote planter van planten en bomen, ineengeschrompeld, krachteloos, voor zich uitkijkend, herinneringen naar de wereld toe. Het beeld dat ik bij houd en dat mijn hart breekt.

Ik bezocht zijn wijngaard met Jacky, de man van Gustaves dochter, Marie-Claude, die een derde van de wijngaard bij leven toegewezen kreeg - de andere twee derden gingen naar Lilian en Nicole, haar broer en zuster. Ik liep met Jacky door de al opgeschoten ranken,  la partie qu’il avait ébourgonnée– ontdaan van de te vele knoppen - vroeg in de morgen. Het was zijn wijngaard nu, hij sprak erover met liefde. De wijngaard was in zijn hart gegroeid. Ik ontmoette er ook John, met een onmogelijke familienaam. Ik hoorde hen spreken over hun ‘minnares’ die ze beiden hadden. We zaten buiten aan een wankel tafeltje bij een homp kaas en een glas diolinoir-wijn, een rariteit van druif die er nog gekweekt wordt. (De Valais produceert de beste wijnen van de wereld zeg ik altijd en ik meen het). Ze spraken er over le don de Dieu, met wortels diep in de aarde die er zijn kracht, zijn kleur, zijn parfum, zijn vruchtensmaak, zijn grote eigenheid, ging halen. Ik luisterde naar de poëten die ze waren.

We zaten er op een taboeret, elk met een reepje oude harde kaas en een glas donkere, vreemde wijn in de hand. Onder ons, op een lange helling naar de Rhone toe, de prachtigste wijngaarden. Aan de overkant, ver weg, de besneeuwde toppen van de bergen die ik met Gustave beklommen had. Mijn hart, mijn oude hart met het beeld van de Gustave die ik zo pas verlaten had, voor altijd, nog helder in mij.

Mijn zwellend hart. Ik voelde, met de smaak van de wijn in de mond, hoe ik nog leefde.

21-05-2012, 19:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Grimisuat (Valais), ‘Home de la Crête’.

Komende van Sion, de oude Romeinse stad, heb ik een. afspraak om 16.00 uur, in de ‘Home de la Crête’. Ik weet dat hij wacht op mij, maar ik weet niet hoe hij wacht, ik zag hem het laatst, jaren geleden toen hij nog stevig te been was. Een wijs man, even wijs als eenvoudig, een werker, een bergbeklimmer, een zoeker naar chanterelles, pieds de mouton, agarics en bovenal een wijnbouwer, een man verliefd op zijn wijngaard.

Een lang en statig gebouw, badend in het licht, een lange gang met links de kamers en rechts een lange glazen wand en uit de draai komend zie ik hem zitten op een bank, zie ik van hem wat rest van hem, van de persoon die ik veertig, vijftig  jaar geleden leerde kennen omdat alle omstandigheden gericht waren op onze ontmoeting en kennismaking. En mijn ogen springen vol tranen, ik houd het niet, ik omhels hem, ik kus hem op beide wangen, ik kus het uitgedoofde gezicht met de uitgedoofde blik, ‘Gustave Cotter’ – ik noem hem bij zijn volle naam – ‘fratello mio’, zoals ik hem altijd noemde:  mijn broeder, mijn grote meer dan vriend. En ik denk hoe is het mogelijk, hoe kan het dat ik je zo terug vind, ontheemd, eenzaam, een sukkelmensje nog. Hij is ongeveer een jaar ouder dan ik, hij van november 1926, ik van december 1927. Nu, weggehaald uit zijn gewone doen en laten, een te grote last voor Germaine, zijn echtgenote, en neer geplant om stilaan te sterven in een kamer die hij deelt met een andere persoon - omdat hij het zo wilde - zijn bed gescheiden van het andere bed door een gordijn, een kamer om in dood te gaan, zonder radio, zonder tv, zonder boek noch blad, enkel een glas met een klein doosje met witte pillen.

Jackie, de schoonzoon is bij ons. Hij haalt er een loopstoel bij. ‘La tête’ zegt Gustave ‘Mon problème n’est pas la tête, Mon problème ce sont les jambes, je n’ai plus de force dans les jambes’.

Hij heeft alle moeite om recht te komen en de twee handvatten van de loopstoel vast te houden. Ik zie zijn ongemak, ik zie de lange zonverlichte gang waar hij door moet, traag, trager nog. Ik volg hem naar een andere plaats, waar de schoonzoon ons een glas witte wijn brengt, wijn waar misschien druiven uit zijn wijngaard zijn verwerkt.

Het is het zoveelste glas wijn dat we samen drinken, het laatste nu, het allerlaatste. Hij weet het en ik weet het. Maar wie eerst zal gaan weet ik niet.
Wat weet hij nog van de vele malen dat we samen waren in Zinal, wat van de ontelbare bergtochten die we samen hebben gedaan, alle cabanes hoog in de bergen waar we sliepen, Moiry, Tracuit, Grand Mountet, Cabane des Aiguilles rouges, alle toppen die we samen hebben beklommen, Besso, Grand Cornier, Couronne de Breyonnaz, Blanc de Moming, Pointe de Zinal en zovele andere, alle met hem of samen met nog een andere vriend, Robert Panchard van wie we geen nieuws meer hebben.

Ik vraag hem of hij zich dit nog herinnert of dat nog, kleine details van grote tochten. Hij weet alles nog tot in de minste details.

‘Zoek niet’ zegt hij, ‘ik weet alles nog van onze tochten, weet alles nog van onze dagen en avonden samen, weet nog hoe je bij het losmaken van de koord na onze varappe komende la Tête de Milon uitgegleden bent en driehonderd meter ver van sneeuwhelling bent afgegleden en hoe we zagen, Robert en ik, dat je er bij wonder zonder kleerscheuren bent vanaf gekomen’.

‘Charles, je sais tout de nos exploits. Je sais tout de nos randonnées dans les forêts à la recherche de champignons, tout, depuis ton arrivée avec ta famille dans le chalet à côté du mien, il y a à peu près cinquante ans’.

Er is een begin van glimlach gekomen op zijn moe gelaat. Ik zie de dofheid in zijn een oog - hij verloor een oog in een ski-accident - de dofheid in zijn houding. Hij zit er verloren, wachtend op wat nog komen moet. Hij weet het.

Hij zit neer op zijn plaats voor het avondmaal. Er staan drie kleine bekertjes voor hem, een ervan met een medicament dat hij neemt zonder opkijken.

Ik verlaat hem, voor ik de zaal verlaat kijk ik nog even om. Ik keer terug naar hem, hij kijkt me in de ogen.

Daarna voert Jacky me naar de wijngaard, de levende zingende wijngaard in volle groei, in volle zon, afdalend naar de Rhone toe. Het licht tintelt in de jonge bladeren. Binnen enkele weken staan de ranken in bloei. Erna komen de druiven, het rijpen van de druiven, de witte en de rode. Daarna is er de pluk.

Ik denk niet dat Gustave er nog enige interesse voor heeft, het heilige vuur is gedoofd in hem.

20-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde