De groei van de planten in de tuin is stilgevallen, het licht verliest zijn kracht en in mij hangt de echo van dit verstillen dat ook mijn geest treft en ik neem afstand van vele dingen, die ik voorheen zo belangrijk achtte. Er is in mij een grote rust gekomen, de rust van wat onvermijdelijk op komst is, ik ben meer dan ooit deel van  regen en wind en van  het schuiven van de wolken over mij.

Het leven is geen begeestering meer, het is een aanvaarden van het grote mysterie dat het is. Ik vermag nog dingen te schrijven, woorden bij elkaar te brengen, geordend of ongeordend-geordend zoals de kleine zwammen in de moslaag van de tuin, en ik vermag nog een zin over te nemen uit de lezing van Christopher Fry over de Dood, in de Chichester Cathedral[1]:  

‘for if death has the quality of mystery it is only so because of the abundant mystery of life. 

Ik vermag ook met mijn geest, minuscule zwammen doen ontstaan in de vorm van woorden, dingen neerschrijven die even geladen kunnen zijn als de trillingen van leven in de zwammen en van het bewegen van de sappen in de bomen om het huis, en dit gevoel te kennen is lijk een warme wolk, waarin ik beweeg en schrijven kan.

 En ik denk meer dan ooit aan die zin uit de Bhagavat Gita, en die had ik gisteren kunnen toevoegen in mijn blad over poëzie: 

Nooit ben ik er niet geweest, nooit ben jij er niet geweest, en nooit zal er een tijd komen dat wij er niet meer zullen zijn. 

Een gedachtenwereld die we niet kennen maar tekenend is voor de ‘hoedanigheid van het mysterie dat de dood is’. Aldus spreidt de poëzie haar vleugels uit, onbeperkt qua tijd en ruimte, qua inhoud en vormgeving; ze wentelt zich in het zichtbare om het onzichtbare te suggereren. Ze is de zoektocht naar het hart van het woord. 

16-10-2013, 00:42 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘We ontdekken dat we van stof zijn gemaakt en we blijven deze gedachte bevechten tot we er bij vallen’.

Eugen Drewermann in Wort des Heils, Wort der Heiligung, Patmos Verlag 1989

En het is correct, ik heb deze regel bevochten met alle mogelijke argumenten, en dit van het ogenblik dat ik wat wegwijs ben geworden in de kwantum fysica en de overtuiging is gekomen dat we geboren zijn uit de geest en terugkeren zullen tot deze geest.

Ik weet nu dat de stof waarover Drewermann het heeft, de stof waaruit ons lichaam is gebouwd, de stof waaruit de kosmos bestaat, atomen zijn, bestaande uit een kern in een veld van energie, gevormd door, met de snelheid van het licht, cirkelende elektronen.

Atoom en de energie erin en er omheen, een wereld zijnde van minimale deeltjes, geladen met kennis, die als we doordringen tot de minimaalste ervan we (voorlopig) uitkomen bij de Higgsboson, het deeltje, dat misschien ook de allerkleinste bouwsteen is waaruit de Kosmos werd opgebouwd. Maar het kan alsdan evengoed een deeltje geest zijn, waaruit dan blijken zou dat alles, ook de stof, geest is.

We stellen voorop dat het in deze gedachtenwereld is dat de poëzie tot leven komt, onbeperkt qua tijd en ruimte, onbeperkt qua inhoud en vormgeving, opstijgend vrij en vrank in de regionen van de geest. Poëzie wentelt zich omheen het zichtbare om het onzichtbare te suggereren, ze is een zoektocht naar het hart van het woord.

In mijn blog van gisteren, heb ik enkel het antwoord van Yahweh aan Mozes overgenomen. Ik heb niets gezegd over de omstandigheden waarin dit gebeurde, noch over de grond waarop Mozes stond - die een heilige grond was - noch over de brandende braamstruik die toch intact bleef, noch over wat er voor en wat erna gebeurde, maar het verhaal in hoofdstuk 3 van Exodus  is van een grote poëtische schoonheid. De verbeelding van de schrijver ervan, jaren, eeuwen nadat de feiten zich hebben voorgedaan – of die nu reëel waren of niet – is opmerkelijk. Dit is ook de reden waarom ik gemeend heb er een Blog over te schrijven.

15-10-2013, 00:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ken op zeldzame ogenblikken het geluk me een te voelen met de auteur die, gehuld in een wolk van vervoering, is gaan neerzitten om vers 3, 14, het meest bevreemdende vers uit ‘Exodus’, op te tekenen. Een vers dat ik lees op het ogenblik dat een kleine vogel tegen het raam botst. 

Hoe komt een schrijver, een sterveling, zoals wij allen zijn, tot het beeld van een brandende (braam-)struik en een stem erin die de stem van God is. En als die schrijver, Mozes laat vragen wie die stem is, - en hij die nu God een naam moet geven, die in een paar woorden alles zegt wie Hij is, wat Hij is en hoe Hij is – aarzelt niet en hij schrijft het neer, hier in vers 3, 14: 

‘And God said unto Moses, I AM THAT I AM: (zo gedrukt in de King James), and he said, Thus shalt to say unto the children of Israel, I AM hath sent me unto you’.

Of,

‘Ik ben hij die is’ uit de Willibrordus-bijbel en: Zeg aan het volk van Israel dat het ‘Ik Ben’ is die jou tot hen heeft gezonden.
Of,
‘yo soy el que soy’ uit de Biblia de Jerusalen;

Of,

Je suis qui je suis, of, je suis ce que je suis, of, je suis parce que je suis, of, je suis celui qui suis, uit de voetnoten van de Bible Osty.  

George Steiner noemt dit een tautologie. Maar ik wil begrijpen dat deze ‘Ik Ben’ meer is dan een naam, het is een toestand. Deze ‘Ik Ben’ is wat leeft, wat beweegt in materie, in plant, in dier, in mens, in Kosmos. Deze ‘Ik Ben’ is het bewegen naar binnen en naar buiten, en betekent: ik ben het zijnde dat is. ik ben de totaliteit van het zijnde, de levende totaliteit van het zijnde.

Op grote dagen - zoals het moment van toen waarop het geschreven werd – op dat uitzonderlijke moment, wikkelde de schrijver zich omheen het ‘Ik Ben’ lijk de wikke omheen de roggestengel. Wist hij heel duidelijk, in een fractie van inspiratie, dat Hij die hij noemen moest, het ‘zijnde’ was.

Ik vind het een van de meest verheffende passages uit de Bijbel geschreven door iemand die de Nobelprijs van Literatuur, van Fysica en van Scheikunde verdient. Maar wie ben ik om zo iets te schrijven.

14-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je schrijft en je blijft het doen. Elke dag kruip je binnen in jezelf, tast je af wat er wordt aangeboden en begin je telkens opnieuw. Uiteindelijk weet je niet meer of wat je ontdekt, je vroeger reeds niet hebt geschreven.

Bv. in De Standaard van 12 oktober lees ik dat de schitterende geelgroene scarabee in de broche van Tutankamon van gesmolten Saharazand is, en dat het zand van de Sahara gesmolten werd door het effect van een inslaande komeet die vóór de landing ontplofte, zodat door de enorme hitte het zand tot glas werd gesmolten, zijnde in het geval van Tutankamon, tot een ‘geelgroen chalcedoon’ (een halfedelsteen).

Ik meen hierover reeds een blog of dan toch een tekst geschreven te hebben, maar ik haalde toen mijn gegevens uit een nummer van de National Geographic van zeker een jaar terug. Ik vertelde toen dat ik in de woestijn, langs de baan naar Petra, waar de bus getopt was bij de resten van een kameel in het zand, ooit een klomp gesmolten ijzer heb gevonden waarvan ik lang heb gedacht dat het een meteoriet was.

Thans weet ik dat ik me toen vergiste en dat de klomp die hier naast mij ligt – met al de herinneringen eraan verbonden – hoogstens het resultaat kan zijn van een of andere materie – wie weet misschien een meteoriet – die door dergelijke ontploffing van een komeet, gesmolten werd tot de klomp met een respectabel gewicht naast mij. 

Het zijn maar gissingen, het is maar een blok donkere substantie die voor mij een betekenis heeft, na mij wordt het niet meer dan een vreemde, gestolde steen.

13-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je waart mijn kleinste vogeltje,

Je waart van vele gevoelens,

van vele verwevenheden

het stille punt in mijn gedachte.

Je kwam, je ging, je  lachte

Je groeide in mijn hart

tot je open  bloeide

tot wat  je bent, een jonge vrouw.

Dit lieve Katiana,

zijn mijn diepste gevoelens,

samengevat

in enkele  woorden, in enkele lijnen,

Ze zijn de tijd van het herbeleven ,

de tijd van het ouder worden

ze zijn de tijd van al wat was

en komen zal

Vandaag,

met Glenn , de man van je dromen

in de echt gekerstend,

bewierookt,

gebalsemd en verheerlijkt.

Ben jij, mijn kleinste vogeltje ,

een Princess geworden.

12-10-2013, 09:29 geschreven door Ugo d'Oorde  

We hebben niet gezocht te rijmen

wat hier niet te rijmen viel.

Geen woorden uitgevonden,

geen andere gemassacreerd,

geen boeken volgeschreven,

geen principes omgekeerd.

Ons doen en laten,

daar gelaten, tegenstrijdig soms.

In het landschap dat we achterlaten

alles opgetekend  staat

in beelden en verhalen over leven

over dood, hoe ingewikkeld

ook we schreven, het kon ontcijferd,

in eigen woorden omgezet

als onze tijd niet meer zal lopen.

Een radertje we waren in het raderwerk

van dagen en seizoenen,

al zagen we het niet we dachten toch

ons leven niet zo nutteloos,

al was het luttel.

11-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Weinig heb ik ooit geschreven

waarvan ik zeggen kon, mijn God

wat heb je me nu in woorden

toevertrouwd om neer te schrijven,

opdat bewaard voor het nageslacht.

En ik je dankbaar ook wil wezen

om dat minieme deeltje geest van jou

dat ik naar willekeur gebruiken mocht

zelfs al is de tijd zo vlug voorbijgegaan.

En deze morgen dan, in deze herfst

met wind en regen, dankzij je zegen

meer geest te zijn geweest  een schicht

van helderheid me meegegeven

om te begrijpen wat niet te begrijpen is.

Mijn dank die lijk een steen

in spiegelvijvers, uit deinend naar jou

die ik niet ken dan met het woordje God

dat ik voortdurend interpreteren moet

daar alles zo oneindig is,

zo onuitgesproken niet te noemen is.

Dan toch je deze regels toegestuurd.

10-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was wellicht de laatste zomerdag vóór wind en regen. Op het grasperk – eigenlijk meer mos dan gras – zijn minuscule zwammen opgedoken, in vreemde vormen verspreid. Al is het niet veel ze staan er, schijnbaar ongeordend, alsof de tekening ervan een boodschap was door ons te ontcijferen, uit te klaren hoe drie seizoenen lang  ze weggebleven zijn hun sporen schuilend in de laag aarde onder het mos.

Verbijsterend hoe de natuur de tijd indeelt naar groei en o, zo geduldig wachten in de luwte van de aarde, warm gehouden, om dan plots, een late morgen in de herfst op te schieten en ons een ogenblik te verbazen, zodat we in hun opstelling zoeken naar een betekenis in meer, een boodschap van een of andere god.

Zo was 8 oktober ook de dag van het Englert-Higgs boson, dat aan de elementaire deeltjes massa zou geven. Ik denk dat die aldus verworven massa, kennis moet zijn, misschien is het om deze reden dat die boson door velen het Gods-deeltje wordt genoemd.

Of we nu echter een stap dichter tot het grote mysterie van geest en materie gekomen zijn valt te betwijfelen. Ik vrees dat er vragen in meer zijn opgerezen, even ondoorgrondelijk als de tekening van de kleine zwammen op het grasperk.

09-10-2013, 06:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is niet evident om elke dag een tekst te formuleren en die in te loggen als blog. Ik ontmoet telkens een zekere weerstand, een gespletenheid, er is een 'hij' die zijn blog schrijven wil en een 'hij' die keer op keer laat verstaan dat het niet hoeft elke dag, dat Saramago – die me aan deze blog heeft geholpen - ook dagen oversloeg.

Tot vandaag is het de eerste ‘hij’ die het gehaald heeft – wellicht is het een soort eergevoel - maar de tegenstander wordt duidelijker en dringender en ik moet bekennen dat de verleiding, eens een dag over te slaan, groter wordt.

Het is maar dat ik niet telkens een onderwerp klaar heb. Vroeger toen ik mijn dagboek bijhield had ik nochtans weinig last om een pagina vol te schrijven, maar mijn geest werkt niet meer zoals vroeger, hij aarzelt, hij ligt in een knoop. De vlotheid waarmede de woorden kwamen ken ik niet meer, heb ook problemen met mijn smaakpapillen, alsof ik aan het wegkwijnen was.

Ik verzet me met de moed der wanhoop. Heb nu een korte rede geschreven voor het huwelijk van mijn kleindochter – ze vroeg het me en kan het haar niet weigeren – moet er nog wat aan schaven, maar het vreemde is dat ik begin met een gedicht omdat ik het zo aanvoel, wat ongebruikelijk is. Ik vrees dat de ontroering die me eigen is bij dergelijke gelegenheden mijn stem zal breken, en mijn stem is al verzwakt uit de voorbije dagen gekomen, het verloop ervan houdt me bezig nu. 

Iets anders nog. Een paar dagen geleden sprak ik over Dante en het Italiaans. Ondertussen zocht ik op wat Jacqueline Risset, (Dante, écrivain ou l'inteletto d'amore, Ed. Le Seuil 1982) hierover schreef: 

C’est à partir de ce texte que c’est édifiée une autre image simplifiante: Dante ‘père de la langue italienne’ – formule consacrée, obligatoire. La tradition transmet ceci : Dante, par la décision radicale d’employer la langue vulgaire – une langue vulgaire centrée autour du dialecte toscan – dans un ouvrage destiné à devenir très rapidement le point de référence culturel le plus central  pour la littérature italienne dans son ensemble, aurait, d’un coup, forgé l’instrument linguistique de la nation italienne encore en formation.

Uiteindelijk, na al die dagen/ jaren - ik begon met mijn blogs in 2010 – weet ik al niet meer of ik dit vroeger nog niet verhaald heb. Mijn excuus is dan dat er wel lezers zijn die me niet van bij de aanvang hebben gevolgd. En dan nog :  honni soit qui mal y pense.

08-10-2013, 06:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

Enkele tijd voor zijn opname was hij binnengegaan in een oude kapel in de stad, ingericht als verkoopzaal : schilderijen, meubels, allerlei voorwerpen, tot rommel toe en vooral tafels met boeken, samengebonden met een stuk touw en een nummer onder het touw. Pakken boeken en nog pakken, opgestapeld op tafel, op de grond, op de stoelen.

Welk is het lot dat zijn boeken beschoren zijn – erna - gaan deze dezelfde weg op, of zal er iemand opstaan die zich erover ontfermen zal, dan toch minstens, over de boeken die hij het meest gekoesterd heeft en  die hij, de voorbije dagen, heeft samen gebracht in een afzonderlijk rek, om deze met respect te bewaren in herinnering aan hun vader of grootvader, wetende wat deze boeken betekend hebben in zijn leven, wetende hoe hij ze in zijn handen houden kon, ze waarderen kon om hun inhoud, wetende ook dat elk boek een vriend was waarmee hij converseren kon. En een zaak hadden zijn boeken gemeen, hij had er in potlood woorden en zinnen in onderlijnd, erin geschreven, erin getekend, ze droegen de stempel van zijn hand, ze waren in zekere zin de verlenging van zijn geest. 

Maar in de wereld van tv en internet wie had er nog oog voor boeken met inhoud, met levenswijsheid, met voedsel voor de geest? Zijn illusies waren dus sterk beperkt, vroeg of laat zullen ze in pakken gebundeld worden en terechtkomen, in het beste geval - zeker niet onder het stof op zolder - in een verkoopzaal om achteloos verspreid te worden over de wereld zoals de bladeren in de herfst. 

‘A déshonneur meurt à bon droit qui n’aime livre, had hij een paar dagen geleden gelezen bij Régine Pernoud.  Het is altijd zijn regel geweest maar zal het een regel blijven?

07-10-2013, 09:51 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben boeken aan het versleuren en val op wat Samuel Beckett, de grote Beckett met zijn prachtig ‘Neither’- gedicht (is het niet Stefan Hertmans?), over het Italiaans van Dante vertelt in zijn Disjecta.[1] (Het kan dat ik dit reeds uitvoeriger hier verteld heb en er Jacqueline Risset heb aan toegevoegd, maar een opfrissing in het geval van Beckett is geen zonde!)

Samuel Beckett maakt de vergelijking tussen de taal van Dante en deze van James Joyce:

‘Dante schreef wat in zijn eigen stad op straat werd gesproken terwijl geen sterveling op aarde of in de hemel ooit de taal van ‘Work in Progress’ (Finnigans Wake) sprak. We zullen moeten erkennen dat een internationale verschijning in staat zou kunnen zijn haar te spreken, net zoals in 1300 een interregionale verschijning – en niemand anders - de taal van de Divina Commedia had kunnen spreken. We zijn geneigd te vergeten dat het literaire publiek van Dante Latijns was, dat de vorm van zijn gedicht beoordeeld zou worden door Latijnse ogen en oren, door een Latijnse esthetica die vernieuwing niet duldde en die wel ontstemd moest raken toen de zoetgevooisde elegantie van “Ultima regna canam, fluido contermina mundo,” (ik zal van volmaakte rijken zingen die grenzen aan deze vluchtige wereld) werd vervangen door de barbaarse directheid van “ Nel mezzo del cammin di nostra vita”. Net zoals Engelse ogen en oren de voorkeur geven aan “ Smoking his favourite pipe in the sacred presence of ladies”, boven “ Raucking his favourite turkvu in the smukking precincts of lydias.”

Je moet natuurlijk Beckett zijn, om sprekend over de kracht van de taal, het Italiaans van Dante te gaan vergelijken met het Engels(!) van Joyce. Echter, als ik het aantal taal-voetnoten zie bij mijn Italiaanse tekst van de Commedia dan is het me duidelijk dat het Italiaans van Dante problemen stellen moet aan de doorsnee Italiaan van vandaag.

Wat niet belet dat Dante bekend staat, als de vader van de Italiaanse Taal, wat een van zijn verdiensten is.

06-10-2013, 05:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb een kleindochter die volgende week in het huwelijk treedt, ze vroeg me of ik een woordje wou zeggen op het avondfeest en ik kan moeilijk weigeren, alhoewel ik weet dat mijn stem in het geroezemoes niet ver genoeg zal dragen, alhoewel ik weet dat wat ik zeggen zal niet begrepen zal worden zoals ik wil dat het begrepen wordt.

Ik noemde haar mijn klein vogeltje, en dat was ze toen ze telkens binnen stapte in mij. En vandaag, na al die jaren, hoe ik plots vaststel dat de jaren die voorbij zijn gegaan, van haar geboorte tot haar huwelijk, ik nu in één hand houd. Dat kleine vogeltje van toen die nu een jonge vrouw is geworden, hoe is het te becijferen, hoe is het te achterhalen dat het zo vlug is gegaan,  voor mij althans en zeker voor de ouders, zo van Katiana als van Glenn.

Vaststaand is het feit geweest waarop Katiana en Glenn voor het eerst oog in oog voor elkaar hebben gestaan en hun blik zich heeft vastgehaakt tot in hun hart, of het ogenblik dat die ogen elkaar hebben bevrucht tot hun huwelijk van vandaag.

Als het zo gekomen is, als uit die onontwarbare massa van feiten en gebeurtenissen: het huwelijk van de ouders, dit van de grootouders en ga maar verder en verder de tijd in, als uit dit alles hun huwelijk is ontstaan, is het dan geen wonder, dat het kon?

En aarzelen we misschien te zeggen dat het een wonder is, is het dan toch voor hen beiden geen wonderbaar ogenblik in hun leven, het jawoord dat ze elkander gaven en ze in elkaar opgingen, Katiana in Glenn en Glenn in Katiana, één geworden en onscheidbaar tot de dood, zoals ze hebben verkondigd voor ons?

Wat een enorm groot ogenblik in het leven deze eenwording, dit opgaan in elkaar. 

Onze wensen zijn heel duidelijk, we hoeven ze niet te gaan zoeken, we dragen ze in ons hart, we houden ze in onze ogen, we houden ze in onze handen en het zijn wensen van een groot geluk, wensen van een blijvende blijheid elkaar te zien, elkaar te raken, elkaar te beleven. En het is voor mij, het is voor ons allen en zeker voor de ouders van Katiana en Glenn, hen te zien zoals ze zijn, jong en krachtig.  De toekomst ligt voor hen wijd open lijk een pas omgeploegde en geëgde akker die nu bezaaid moet worden om te groeien en te bloeien en rijke vrucht te dragen. 

We hebben groot vertrouwen in hun kunnen en kennen. Hen wacht een heerlijkheid.

05-10-2013, 04:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb in mijn leven al heel wat geschreven maar als ik erop terugblik is het een ordeloos veld, onoverzichtelijk en in onduidelijk afgelijnde perken. Zoals het nu voorkomt in afgedrukte teksten of bewaard op harde schijf of memosticks is het niet te vereenzelvigen, ik zelf zwem erin. Ben altijd bevreesd geweest de oude tekst te verwijderen nadat ik er een nieuwe tekst had van gemaakt.

Ik zou dus moeten, in de tijd die me nog rest, alles gaan herzien en de moed hebben nog over te houden wat ik wil dat van mij overblijft.

En ik spreekt dan niet over de vijfendertig volgeschreven dagboeken die ik nooit meer zal kunnen lezen, laat staan er de essentie uithalen. Het is een volume geschriften dat niemand zal willen overhouden, het ware dus beter dat die ook verdwenen met mij.

Anderzijds ben ik begonnen mijn boeken te schiften, de weinige die ik overhouden wil en deze die ik toch niet meer zal ter hand nemen, omdat het essentiële dat ik erin ontmoette in mij is afgeprint en in vele gevallen verwerkt. Als ik alles overschouw zijn enkele mijn blogs, mits er enkele uit weg te laten en het geheel nogmaals te herzien, een geordend geheel, dat gemakkelijk verzameld kan worden.

Weet dat dit alles gedachten zijn die me bezig houden als ik de slaap niet vatten kan, zoals op dit ogenblik – het uur van het inloggen - en ik nood heb deze gedachten weg te schrijven uit mij.

Had gisterenmorgen een tweede epidurale-behandeling, ik waag het hier te schrijven dat de pijn in mijn rechterarm bijna volledig is opgelost, ook de zwaarte en de tinteling is weg. Het verlangen te gaan werken, en mijn blog is een belangrijk deel ervan, komt terug.

Maar jonger ben ik er niet door geworden.

04-10-2013, 02:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Onze ‘nadas’ verschillen weinig, de omstandigheid dat jij de lezer bent van deze oefeningen en ik de schrijver is onbeduidend en onverwacht’.

Aldus Jorge Luis Borges[1]. Hij heeft het over ‘zijn’ nadas. Nochtans, als er iemand is geweest die zinnige dingen heeft geschreven dan was het Borges?

Waarom schrijf ik, is het omdat het nog het enige is dat ik bij machte ben te doen, wat letters aan elkaar koppelen en samenbrengen in een blog; dag na dag, mijn verste gedachten te gaan aftasten en te schrijven wat me te binnen valt tot mijn onderwerp – als er een is - uitgeschreven is, en dit, ongeacht of wat ik schreef waard is gelezen te worden of niet?

En dan zegt Borges: om het even wie, die in mijn omstandigheden zou geleefd hebben, had de ‘nadas’ kunnen schrijven die ik hier achterlaat?

En ik kan hem geen ongelijk geven, wat ik schreef is van mijn ogenblik dat ook het ogenblik van een ander schrijver kon geweest zijn, van iemand die ook aan het denken was over wat hij schrijven zou en zijn heil had gezocht bij Borges.

Mijn fout hierbij is dat ik me onvoldoende afvraag  of de golflengte waarop ik ben afgestemd bij het schrijven overeenstemt met de golflengte waarop mijn eventuele lezer is afgestemd?

En als het niet zo is moet ik dan verbaasd zijn dat de zin en de betekenis van mijn woorden niet altijd correct ontcijferd worden?

Maar ik moet dit al eens vermeld hebben.

03-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vorige maandag op ‘Ned 3’, niet laat op de avond maar om 19.30, ’in de Wereld draait door’, een uitzending in het teken van het 125 jarige jubileum van het Koninklijk Concertgebouworkest, in een talkshow met Matthijs van Nieuwkerk.

Prachtige, zeer hoogstaande, opmerkelijke uitzending met sprekers die het Concertgebouworkest hoog in hun hart droegen, met een opmerkelijke uitspraak over de muziek van Ma    hler, over zijn adagietto uit de vijfde, een liefdesbrief aan Alma, zijn echtgenote, en meer in het bijzonder over de Achtste van Mahler, de symfonie der duizenden, die door een jeugdige man als het grootste dat hij ooit hoorde werd betiteld en vond dat deze muziek kosmisch was.

Ik ook heb dit ooit geschreven in een blog van een jaar of meer terug – heb het niet  opgezocht – maar ik weet dat ik ooit een gedicht heb geschreven over Mahler. Dit ben ik wel terug gaan halen uit mijn archieven:

Hoe Mahler ons beroert, hoe een snoer van klankkoralen

door het venster weggedreven, de Leie over, de beemden

en de landerijen, de torens over, de luchten in,

het zog van de aarde omheen de zon gewonnen en verder nog

de klanken doorgegeven in het geruis van de planeten

om aan te komen in het punt waar het al begonnen is,

het centrum-potentiële punt van waar toen alle elektronen

naar oost en west, naar zuid en noord, naar zenit en nadir

gesprongen zijn. Het ene vaste punt - de slinger van Foucault

werd er aan opgehangen - dat is van alle punten,

van alle plaatsen en van alle ogenblikken, gewenteld over alles.

En in zijn grijploosheid God ook niet genoemd, al kon het wel

zo dachten we door al degenen die er binnendrongen,

die de dingen aangeraakt, in klanken en in woorden meegenomen,

dit ene punt bezaten en in de ban ervan gebleven.

En God ook niet genoemd, al mocht het wel, al kon het wel

maar met alle letters, alle tekens, alle atomen van de kosmos dan.

02-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aan Paul en Yo.

Eind september

in de namiddagzon,

het laatste van de zomer,

het laatste van wat we waren

gisteren nog

en morgen nu ver nog af.

We thee toen dronken,

zoals we luchten dronken, zoals we

licht en stilte dronken,

de tijd niet was,

de tijd ervoor er nimmer was geweest,

wij, opgestaan uit het niets,

naast elkaar gezeten, niet meer dan dat,

luisterend of niet luisterend,

geen woorden die we zochten

er hoefde niets, want wat we zegden

was vergeten

alvorens het gesproken was.

Alsof het van vele dagen

uitverkoren uren waren

en van vele uren

de meest kommerloze

die we ooit kenden,

met eksters

rakelings over het gras

en bladeren die vielen,

kringelend.

We dronken thee.

In de bomen rijpten de appels,

de mispels, de noten in hun bolster,

de druivelaar,

die nog wat dagen nodig had,

en aan Rilke[1]gedacht

een ogenblik , maar niets gezegd,

vergeten wat van vroeger was,

tijdloos alles was.

En van zovele kleine dingen

alles zo geborgen gehouden

en niet nodig te weten

niet nodig wat nog na zal komen.

Eind september:

op het terras onder de notelaar,

wij samen, thee gedronken.

01-10-2013, 08:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb een bundel gedichten bijeen gebracht en laten inbinden.

Het zijn gedichten die eerder abstract overkomen en waarin te veel concrete realia ontbreken. Ze hebben weinig gemeen met de poëzie van Paul Auster, noch met deze van Octavio Paz, waar ik het onlangs over had. Ze zijn te zeer filosofisch  met een te sterke religieuze inslag, ze lezen moeilijk omdat er moet worden over nagedacht ( wat er teveel aan is).

Het zijn geen gedichten van deze tijd, eerder van een tijd die reeds lang voorbij is. Maar het zijn gedichten die van mij zijn, sterk persoonlijk al weet ik dat ze geen schijn van kans maken om een plaats te verwerven in de wereld van de poëzie van vandaag.

Ik zou voorbeelden kunnen aanhalen hoe het zou moeten: niets zeggend vooral, maar woorden naast elkaar en in elkaar, lijk beelden over en omheen andere beelden geschoven die samengenomen, een gevoel oproepen dat poëzie kan genoemd worden. Of zoals Octavio Paz: 

tegenover de middag van salpeter en steen

met onzichtbare dolken bewapend

schrijf je een rood en onleesbaar geschrift

in mijn huid en deze wonden

bedekken me met een vlammenspoor…[1]

Of hoe ik nimmer zal kunnen schrijven – al wou ik het wel, al doe ik wel pogingen in deze zin - zodat ik nimmer een dichter van deze tijd zijn zal. Een dichter van de tijd die komt is het beste dat ik ooit zou kunnen bereiken.

30-09-2013, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dante en Mohammed. 

Heb van 2006 tot 2009 gewerkt aan meer dan 300 pagina’s tekst over het ‘Inferno’ van Dante, een tekst die sindsdien, onaangeroerd is gebleven. Waag ik het in de tijden van nu, het verhaal over Mohammed een kans te geven?

Waag ik het te beweren dat Canto XXVII, handelend over de tocht van Ulysses, gezien kan worden als een van de mooiste en meest diepzinnige en daarentegen Canto XXVIII, over Mohammed, als een van de meest gruwelijke?

Mijn eerste reactie was om over dit Canto niet te spreken en dus niet over Mohammed die door Dante gebrandmerkt wordt als een tweedrachtzaaier en in Canto  XXVIII aanwezig is samen met Alì, zijn schoonzoon, maar dan zou mijn lezing van het Inferno een leemte vertonen en zou, wat er over Mohammed gedacht werd in de XIIIe, XIVe eeuw, bedekt blijven. Laat ons dan maar het risico nemen te verhalen wat Dante hierover schrijft.

De Hel van Dante was een vreselijke plaats, maar toch meen ik dat Dante niet alleen hier overdrijft, maar ook in tal van andere Canti. Ik zelf wens geen oordeel uit te spreken over Mohammed en zijn volgelingen die tot vijfmaal toe, elke dag van hun leven, hoe dit ook moge verlopen, een woord van dank hebben voor de God die hen op aarde heeft gezet en niet ophouden te bidden: Allah akbar, Allah akbar, dat Hij voor hen de grootste is.

Ik wil respect hebben voor hen als ze op hun beurt begrip en respect tonen voor anderen voor wie ook hun God eveneens de enige en de grootste is. En ook in meer, als ze openlijk hun mening zouden laten kennen over zij die zich in Mohammed’s naam aan stukken laten rijten om dood en vernieling te zaaien.[1]

Hoe moeilijk het wel was om over het geval van de tweedrachtzaaiersr te schrijven zegt Dante ons zelf:  

Wie zou ooit, zelfs met geselecteerde woorden voluit kunnen spreken over het bloed en de wonden die ik nu zag, om er blijven over te vertellen ?

Omwille van de taal en de onvolmaaktheid ervan en van onze geest, is elke taal ontoereikend om te zeggen wat ik zeggen wil.[2] 

Wat hij te zeggen heeft is inderdaad niet met woorden in detail te beschrijven. Hij tracht een voorbeeld te vinden in het bloed dat in diverse oorlogen werd vergoten, - en zijn opsomming toen was al aanzienlijk - maar dit beeld heeft niets te betekenen in vergelijking met wat hij meemaakte in de negende Gracht zoals hij daar zag van Mohammed, die:

opengereten van kin tot aars, zijn darmen tussen de benen, hart, lever, milt en longen waren open en bloot evenals de smerige zak die al het voedsel dat men tot zich neemt met drek opvult.

Ging je hier niet te ver, Dante, is het op deze wijze dat de zondaars gestraft moeten worden, in tweeën gespleten omwille van de tweedracht die ze zaaiden?

En zegt Dante: 

Terwijl ik daar stond en hem aanstaarde, bekeek hij me, en met zijn handen zijn borst openend zegde hij : “Zie hoe ik mezelf openscheur, zie eens hoe Mohammed verminkt is. Hij die daar al wenend voor mij gaat is Alì [3], zijn gelaat is gekliefd van kin tot voorhoofd.[4] 

En Mohammed specifieert nog dat alle anderen die er te zien waren, bij leven tweedrachtzaaiers en schismatiekers waren en het is om deze feiten dat we hier op deze wijze gespleten worden. Een duivel houdt zich verscholen en telkens we onze ronde gedaan hebben en hier voor hem verschijnen zijn onze wonden gedicht en treft hij ons opnieuw met het scherp van zijn zwaard”. 

‘Maar jij’, zegt Mohammed nog, ‘jij die daar op je rots staat toe te zien, wellicht om de straf nog uit te stellen die werd uitgesproken tegen jou, wie ben jij?’ 

En het is Vergilius die antwoordt:

‘de dood heeft hem nog niet gegrepen en schuld om gefolterd te worden draagt hij niet, maar omdat hij er ten volle kennis van zou hebben is het aan mij, die gestorven is, om hem hieronder in de Hel, van kring tot kring rond te leiden. En dit is even waar als ik tot jou spreek.’

Toen ze dit hoorden, zegt Dante, bleven er meer dan honderd staan in de gracht om naar mij te kijken en verbaasd als ze waren vergaten ze hun smarten. 

[1]  Ik denk aan paus Benedictus XVI die de onvoorzichtigheid beging in zijn toespraak op de universiteit van Regensburg een zin aan te halen uit een gesprek dat de Byzantijnse keizer, Paleologos rond 1391 zou gevoerd hebben met een Perziër, over het thema van de heilige oorlog waarbij de keizer zou gezegd hebben: “Maak me dan eens duidelijk wat voor nieuws Mohammed gebracht heeft? Je zult alleen kwade en onmenselijke dingen vinden, zoals zijn bevel om met het zwaard het geloof te verspreiden dat hij gepredikt heeft.”

Gelukkig heeft de paus Dante niet geciteerd!

Anderzijds had hij ook kunnen beseffen dat vele volgelingen van Mohammed, in hun geloof, aangekomen zijn waar de Kerk zich bevond ten tijde van Dante. Met dit voor ogen had hij wellicht een andere opmerking kunnen maken.

[2] Chi porὶa mai, pur con parole sciolte, / dicer del sangue e delle piaghe a pieno/ ch’i’ ora vidi, per narrar più volte? / Ogni lingua per certo verrὶa meno,/ per lo nostro sermone e per la mente / ch’hanno a tanto comprender poco seno. (XXVIII : 1-6)

[3] Alì, schoonzoon van Mohammed die een scheuring veroorzaakte in de musulmaanse religie en op weg naar de moskee vermoord werd met een slag van het zwaard die zijn hoofd kliefde.

[4] Mentre che tutto in lui veder m’attacco,/ guardommi, e con le man s’aperse il petto,/ dicendo: “Or vedi com’io mi dilacco;/ vedi come storpiato è Maometto!/ Dinanzi a me sen va piangendo Alì,/ fesso nel volto dal mento al ciuffetto (XXVIII: 28-33).

29-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb deze morgen voor het eerst sedert lang mijn dagboek geopend. De laatste inbreng dateert van 23 en 25 augustus. Ik schreef toen:

Diep in de morgen waag ik het nog niet mijn laptop te openen en op te tekenen wat me te binnen valt op ogenblikken zoals deze als ik, verdoofd door de pijn, de slaap niet meer vind.

Mijn hand is totaal onzeker, zoals mijn vooruitzichten wat de komende dagen/weken betreft. Wat ik weet is dat de tijd is voorbij gehold en dat ik tal van werken heb laten liggen die me nu overwoekeren. Echter de pijn in mijn rechterhand verlamt al wat ik te zeggen heb.

Ik denk dat mijn jaar ten einde is, mijn zoveelste maand september komt er niet, evenmin als mijn zoveelste herfst. Het leven overgroeit de tuin en ik lig er in weggedoken. Wat zin heeft het nog dit hier neer te schrijven. Het neigt naar het einde, zo voel ik het toch.

Ik hoorde de cantate van Johan Sebastian Bach, ‘Ich freue mich auf meinen Tod’. Bach ook zal  op een gegeven ogenblik in zijn leven gedacht hebben dat het genoeg was geweest.

En op 25 augustus, heel vroeg, 05.53, een paar lijnen nog, bijna niet te ontcijferen: de pijn die gisteren even weg was is terug. Ik tracht mijn pagina te schrijven. Mijn geschrift is beschamend. Een zaak houdt me bezig het is nutteloos een boek te schrijven als je qua taal en inhoud het niveau van Franz Kafka niet kunt bereiken. Het is een troost.

En later die morgen: de pijn is niet te houden. Er is een zin die ik niet ontcijferen kan. En dan: ik denk dat ik de bladeren niet meer zal zien vallen. Ik denk aan Bach, ik denk aan de verlossing. Ik schrijf omdat ik schrijven moet.

Op 26 augustus werd ik opgenomen in het ziekenhuis.

Vandaag 28 september denk ik terug aan de dagen van toen die, zo voel ik het toch, nog helder aanwezig zijn. De pijn in mijn rechterarm is geen pijn meer, is draaglijk.

28-09-2013, 09:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Old men ought to be explorers

Here and there does not matter

We must be still and still moving

Into another intensity

For a further union, a deeper communion[1]

Hoe diep Eliot in mijn kleren zit, zich vermengd heeft met al wat ik als literatuur in mij meedraag, weet ik niet, maar het is heel wat. Het bundeltje de ‘Four Quartets’ dat ik, een halve eeuw geleden in een Engelse Bookshop op de Adolf Maxlaan in Brussel uit zijn rek heb genomen op het ogenblik dat iemand zijn arm op mijn arm heeft gelegd, is helemaal losgekomen, de bladen zijn vergeeld, maar de taal is prachtig en de inhoud ervan doorstond ruim de tijd ( de eerste uitgave bij Faber dateert van 1959). En Eliot blijft me boeien, zijn werk is meer dan mijn livre de chevet, het zit in mij gegroeid. 

Een vriend stuurde me een mail, in verband met een van mijn blogs: ‘De kracht van de sterken is dat ze nederig zijn in het denken’. Ik had hem met Eliot kunnen antwoorden: 

The only wisdom we can hope to acquire is humility,

humility is endless.

Iemand zoals ik, die een zoeker is, an explorer, weet dat wat hij vindt of zou kunnen vinden, hoogstens een miniem deel is van de waarheid die ergens bestaan moet en dat wat hij schrijft, de spiegel is van wat hij op het hic et nunc ogenblik van het schrijven zelf, heeft gemeend te mogen vooropstellen. Het is een monoloog met zich zelf die hij in zijn blogs in alle nederigheid wenst te delen met anderen, die zoals hij, zoekers zijn en wiens bemerkingen of aanvullingen hij hoop te kunnen delen. Zijn woorden zijn zoals een gebed, wachtende op de echo ervan.

And what you own is what you do not own

And what you do not know is the only thing you know

And where you are is where you are not.

Eliot heeft zonder twijfel de Bhagavat Gita gelezen, hij heeft er een deel van zijn wijsheid uit gepuurd. En hij weet dat:

For us there is only the trying,

The rest is not our business.

Ik volg hem op een zeer respectabele afstand en ik ook, ingesloten tussen de bomen, de bomen van mijn hart, de luchten krachtig en helder deze als bonus verworven morgen van mijn schrijven:

I said to my soul, be still, and wait without hope for hope would be hope for the wrong thing… 

27-09-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde