Ik heb gisteren het Universum ondergaan in een uitzending op BBC Four, met schitterende, wondere foto’s van sterren en melkwegstelsels, van – wat ik me nog herinner - de Orionnevel en de planeet  Jupiter. Beelden waar ik me vragen bij stel over én de oneindigheid van het uiteenspattend Universum én de ongelooflijke verscheidenheid en pracht ervan, én de gedachte die ik overhoud dat het Universum een meer dan levend organisme is. Ooit schreef ik trouwens dat ik die foto’s zag als afbeeldingen van God.

Dit was gisterenavond.

Maar als ik dan, op mijn nuchtere maag – zou mijn vader gezegd hebben – geconfronteerd word met de vraag in de Standaard van 11 oktober: ‘Kan een concilie de Kerk redden?’

En een vorm van antwoord hierop geformuleerd door de theoloog, Jürgen Mettepenninge: ‘De bekoring van de wanhoop is groot, maar toch blijf ik hopen’, dan kan ik me inbeelden dat dit Concilie, dat er aan komt, er een is van de laatste kans[1].

Het erge is dan, dat de Kerk geen wapen meer is tegen de meer dan opduikende Islam; dat de Kerk verstikt zit in haar dogma’s die de jeugd, zegge de twee laatste generaties, niet meer aanvaardt en dat we dringend terug moeten naar de geest van Paulus, maar dan ook niet naar wat hij ons wist te vertellen over de erfzonde in zijn brief aan de Romeinen.

Ik schrijf dit, maar het is geen vreugde dit te schrijven, het  is ook een vorm van wanhoop, maar dan geen bekoring, maar een realiteit van hopeloosheid.

Als ik dus antwoorden moet op de vraag van de Standaard: ‘Kan een Concilie de Kerk redden?’ ‘I’m afraid not’.

14-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elk ogenblik van de dag en elk wakker ogenblik van de nacht, leeft mijn blog, tast ik af wat ik binnen krijg aan gedachten. Ontleed ik de gebeurtenissen omheen mij. Ontleed ik in hun geschriften de gedachten en handelingen van anderen.
Sommige dagen overheerst duidelijk het mystieke, het religieus-metafysische, op andere dagen tracht ik rationeel en tegemoetkomend te zijn. Ook gebeurt het dat totaal verschillende elementen samenkomen in een voor mij wondere mengeling.

Men zegt dat dit iets te maken kan hebben met de stand van mijn bioritmen – intellectueel, emotioneel en fysisch - die gedurende een aantal dagen opgaande zijn of afdalend, om van tijd tot tijd eens alle drie samen op een hoogtepunt te komen, of samen op een laagtepunt.
Er is dus in mij een wereld van positieve, neutrale en negatieve krachten aanwezig die me aanzetten dit te doen of dat te laten, dit te interpreteren als hoogstaand, en dat als minderwaardig, maar hoe die krachten bepalend zijn voor wat ik schrijf en niet schrijf, is me niet zo duidelijk.

Uiteindelijk zijn wij het, Ugo d’Oorde en ik, die samen beslissen over wat we achterlaten op het blad en hoe we het achterlaten.

13-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een landschap schilderen is een landschap herleiden tot de ruimte binnen de lijnen van de omlijsting achteraf. En dit terwijl in de realiteit, het landschap ons ontvangt in zijn geladenheid, dat we de luchten boven ons hebben dat we binnenin het landschap staan, in het volle licht, met de wind in het gelaat.

Een landschap schilderen is dus veel meer, het is het schilderen van het mysterieuze in de natuur en in het landschap of, om het anders te zeggen, in het zichtbare het onzichtbare ontdekken en schilderen wat achter de dingen is. Dit is trouwens een eigenheid van de poëzie, alleszins van de poëzie van vroeger.

Kunst moet ons optillen, ons verheffen, moet uitzwermen naar de hogere regionen van de geest en niet rondploeteren in de grondlaag, wat de dag van vandaag – zo denk ik het toch - aan de orde is.

Kunst is elitair. Ze vraagt een inspanning van de toeschouwer, evenredig aan de inspanning van de kunstenaar. Een onderwerp als een voetbalveld herleiden tot de hoekvlag is niet mis, maar wat vertelt het ons in meer? Niet veel, alleen dat de dag van vandaag het ‘elitaire’ te veronachtzamen is, dat het opgesoupeerd is, dat het van een andere tijd, mijn tijd, is.

Geef me dan maar de serie van 10 Belgische postzegels met de afbeelding van 10 werken van Pierre Alechinsky die, zelfs in miniatuur vorm – en misschien nog het meest de tien samen in miniatuur - overkomen als grote kunst. Ik denk niet dat de miniatuur afdrukken van het werk van Raoul De Keyzer een zelfde effect zouden hebben.

Dan toch niet voor mij, al weet je maar nooit. Een blog is maar een blog voor één dag.

12-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ook het geestelijk avontuur van Raoul De Keyzer nam een einde, hij overleed zaterdag 6 oktober, op 82-jarige leeftijd in Deinze.

Ik beken ootmoedig dat ik nooit bij zijn werk heb stilgestaan. En omdat ik zijn schilderijen en tekeningen nimmer begrepen heb, lees ik met enige verbazing wat over hem en zijn doeken geschreven wordt In  De Standaard van 8 oktober.

Zo Jan Van Hove, redacteur vindt dat hij ‘een geraffineerde schilder was die op latere leeftijd wereldwijd door fijnproevers geapprecieerd zou worden’. Zijn werk had een grote weerklank. Hij had heel wat solotentoonstellingen in het buitenland tot in Japan en zijn werk werd opgenomen in tal van grote musea, waaronder het Moma in New-York.

Jan van Hove weet nog dat:

‘Het abstract karakter van zijn schilderijen en het ontbreken van anekdotiek droegen ertoe bij dat zijn werk overal weerklank vond. Het is zuivere schilderkunst puur spel van vorm en kleur’.

Of men een fijnproever moet zijn om het werk te waarderen schijnt me overdreven. Mijn maatstaven liggen op een totaal ander vlak. Om tot de idee te komen om de hoek van een voetbalveld – wat gras en wat lijn – op een doek te brengen, heb je niet veel verbeelding nodig, liefst helemaal geen. En wat er iemand kan aanzetten om dit als schilderij te brengen begrijp ik niet. Of, is het zo dat hij hiermede het ganse voetbalveld wil suggereren, met de tribunes, de spelers, de toeschouwers, de voetzoekers en het geschreeuw en zelfs het verloop van de wedstrijd? Maar zelfs dan vind ik het maar een gedachteloos gebeuren, dat me alsdan zou verteld worden door wat lijn en kleur op een doek, ingekaderd of niet.

Jan Hoet ook is er weg van: ‘Hij werkte met herinneringen en sporen van leven… Hij geeft je de indruk dat zijn werk spontaan of toevallig is, maar in werkelijkheid is het zeer bedacht’.

Ik zal het knipsel uit De Standaard bewaren omdat ik met een groot probleem zit:

Waarom is het dat ik geen appreciatie ken voor het werk van De Keyzer – en ik neem er het werk van Roger Raveel bij – wat ontbreekt er in mij als de ganse, hedendaagse kunstwereld het ziet als inspirerend werk en als grote kunst. Waarin ben ik achterlijk, waarin ben ik verkeerd, en nog bijvoorbeeld waarom zie ik niets in het kolossale werk van een Jeff Koons, van een Damien Hirst?

Dit is de vraag die me al jaren achtervolgt.

11-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ivo Michiels, 1923-2012, is in Zuid-Frankrijk overleden. Heel veel weet ik niet van hem, Zijn Alfa-cyclus (1963-1979) ken ik niet, in die tijd was ik opgeslorpt door mijn functie in de Bank en heb ik maar sporadisch, meestal Engelstalige literatuur gelezen, zodat de Nederlandstalige me is vreemd gebleven in die periode en zelfs erna, op enkele uitzonderingen na.

Maar ik hoorde op de radio dat hij ook een boek schreef Maya-Maya, dat op 8 januari zou verschijnen, een boek zoals ik er altijd een heb willen – en kunnen - schrijven, een boek dat geen roman is maar een bundeling van geschriften die gedichten kunnen zijn, essays, bedenkingen, die korte verhalen kunnen zijn, een soort van journal brut, wat ik nu min of meer aan het doen ben onder de vorm van een blog.

Maar ik ben geen Ivo Michiels. Zo zal mijn dood ongemerkt voorbij gaan, enkel mijn nabije omgeving zal er weet van hebben, zal het voort vertellen gedurende enkele dagen en daarna zal alles over mij gezegd zijn. Wat niet het geval is voor Ivo Michiels. Zijn naam met foto komt op TV en in de dagbladen, de radio spreekt over hem, de ganse wereld wordt verwittigd en zijn werken (met een zekere aarzeling) opgehemeld, waarmede ik niet bedoel dat zijn werk het niet verdienen zou. Hij was een degelijk schrijver, van een ander type dan Hugo Claus. Maar wat ook, onsterfelijkheid is zijn deel.

Terwijl later mijn geschriften zelfs niet zullen terecht komen in een of andere opslagplaats voor geschriften, zullen deze van hem tot het laatste stukje papier bewaard worden. Zo gaat het in het leven van een auteur, maar ik ben reeds heel tevreden dat ik in een, weliswaar zeer beperkte, wereld binnenkom met mijn blog, met mijn dagelijkse (brute) bedenkingen die dan toch door enkelen worden geapprecieerd.

Dit is dan mijn voldoening waar ik het graag mee stel.

10-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

                       ‘Qui rate les aubes rate sa vie’, 

Een boodschap die Louis Pauwels de wereld in stuurde en die me jaren geleden bereikte om die niet meer te vergeten. En hij heeft gelijk, er getuige van zijn hoe het morgenlicht de duisternis van de nacht opslorpt, geluidloos, efficiënt, verbazend in kleuren en in lichtkoralen - en zelfs, al heeft het niet meer de betekenis die het had in de middeleeuwen – elke morgen is een groot gebeuren dat we niet missen mogen, willen we niet vergaan van onwetendheid.

Ik herinner me september- en oktobermorgens uit mijn te verre jeugd, toen ik met vader door de weiden liep op zoek naar paddenstoelen. Het was nacht nog toen we vertrokken en we bereikten de eerste weiden in een begin van schemering, voldoende om in het gras, de witte koppen van de paddenstoelen op te merken. We liepen naast elkaar, op en neer, weide na weide af, sporen trekkend in het bedauwde gras, zwijgend en geconcentreerd. Tot dan ineens, lijk een kreet over de velden, de eerste stralen van de zon ons telkenmale verrasten en wij, met aureool van licht omkleed, de nieuwe dag ingingen, de luchten van een schoonheid die een wonder was.

‘La luz es Dios que desciende’,

Schreef Frederico García Lorca. Ik wist het toen nog niet. God was iemand die zich bezig hield met de mensen, iemand die toekeek op wat we deden, die luisterde naar wat we dachten en alles noteerde. Maar dat Hij ook het Licht was drong niet door tot ons.

Heb er nu geen problemen meer mee, als Hij er IS, dan kan Hij niet anders zijn dan het Licht, dan zon en sterren en al wat er is van zon en sterren en van het leven tussenin, al zien we het niet, we weten het.

Alsof Hij het niet nodig heeft te tonen dat Hij er is, en wel omdat alles zo oneindig-oneindig is, omdat, als we even maar erover nadenken wat het Universum is, hoe het is en wat het ooit was, we overrompeld worden zodat we, meer dan we vermoeden, weten dat Hij er is, en, als we voor Hem een naam zouden durven zoeken, er maar één naam te noemen is.

Zoals we ook weten dat het beter is geen naam te zoeken, dat onze ontstellende verwondering voor wat het levend Universum is, meer dan voldoende is.

En dat hij die de komst van het licht niet beleeft, het nimmer zien zal als een wonder en zijn leven missen zal.

09-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elke blog zijn momenten uit mijn bestaan. Zijn ogenblikken dat ik leefde, terwijl de aarde zich wentelde om haar as en zich slingerde in een baan om de zon en deze, gevangen en meegesleurd in het web van de miljarden sterren van haar Melkweg. Dit alles terwijl ik - in dit perspectief - totaal onbelangrijke details uit mijn - in dit perspectief - onbelangrijk bestaan, als zeer belangrijk tracht op te tekenen.

En dit kleine gebeuren dat enkele ogenblikken beslaat, krijgt dankzij dit vastleggen in woorden, plots betekenis in de wereld waarin we leven. Ik, met naam en toenaam, sta op uit het niets, zoals een vlinder opduikt uit de luchten, een ogenblik in het zicht verschijnt, en wegvliegt over de haag van de tuin om nooit nog terug te komen. 

En als ik deze beelden oproep, ik onvermijdelijk denk aan Bede (° 623) en dezes metafoor neergeschreven in zijn boek, ‘Ecclesiastical History of the English People’ van 711, waar Marguerite Yourcenar, (zoals Christopher Fry, zoals Peter Weinberg) naar verwijst, zijnde het verhaal van die arme straatmus die op een stormnacht binnenvloog in de warme, verlichte en rumoerige banketzaal van Koning Edwin en langs de andere zijde buiten vloog terug, opgeslorpt door de donkerste stormnacht. De vlucht van de straatmus het symbool van een leven, dat komende uit de duisternis even het licht doorkruist om te verdwijnen in een even grote duisternis[1].

Vandaag, voor jij die me leest, deze enkele zinnen, ogenblikken van leven, uit mijn tijd, die eigenlijk, alle verhoudingen in acht genomen, een metafoor is van de vlucht van de vlinder over de tuin, en van Bede’s mus over de hoofden in de banketzaal van koning Edwin.

Echter, in deze enkele zinnen, ‘a lifetime burning in every moment’. (T.S.Eliot)

08-10-2012, 07:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

De maand is pas begonnen en ik schrijf reeds 7 oktober, kan het niet wat trager, kan er ons niet wat meer tijd gegeven worden om te doen wat we te doen hebben, en het te doen zoals het hoort gedaan te worden, zoals Akakuro Kakuzo in zijn ‘Livre de Thé’ het leert: ‘La discipline Zen exige que la moindre action soit accomplie avec une perfection absolue.’

Alles wat je doet moet op een perfecte wijze worden uitgevoerd – een discipel van Zen heeft natuurlijk niet dezelfde notie als wij over Tijd – eist een maximum aan aandacht, zo voor de kleine als de grote dingen, zodat er geen grote en kleine dingen meer zijn, zo dat alles evenwaardig is en alles met toewijding moet worden uitgevoerd. Ook en zeker dit schrijven van elke dag.

Als ik dan in de loop van de dag of de nacht, mijn dagboek open, als ik de pen neem, hoop ik dat de woorden die nu gaan komen, maar die ik nog niet ken, doordrenkt zullen zijn van Schuberts sonate 959, waarin zijn laatste levenskrachten, zijn laatste levensvreugden, die in zich reeds de premissen droegen van zijn nakende dood, werden opgetekend, zoals mijn schrijven hier ook eens zelfde premissen kennen zal.

Van Schubert was het een zoveelste poging om in één sonate het verloop van zijn ganse leven te vertolken, zoals het bij mij soms ook gebeurt in een korte tekst, is het niet in proza het is in een gedicht, verleden en heden en toekomst samen te brengen, over elkaar te leggen, om in enkele zinnen de totaliteit van al wat is op te roepen.

Gebogen over mijn blad, over mijn o zo beperkte wereld, schrijf ik woorden die ik een ogenblik ervoor nog niet wist dat ik die schrijven zou. En uit die woorden komen andere woorden tevoorschijn, ontstaat een zee van woorden. En het is telkens, zoals bij Schubert, zoals bij zovelen, een pogen uit de stilte van de kamer, uit de boeken in hun rekken, uit de vele kleine dingen die de kamer bevolken, uit dit alles gevoed met de vele herinneringen, een toestand te puren die gunstig is voor de dingen die je achterlaat.

Het is, zoals ik wellicht al zo dikwijls heb verhaald, een obsessie tot schrijven die maar niet stilvalt, die nog groeien blijft. Het bestaan van een gevoel in jou dat smeekt om in woorden te worden omgezet in kleur, in vlakken, in lijnen, in licht en donker, als noten neergezet op een notenbalk.

Zo welke waren de gevoelens van Schubert als hij zijn sonate componeerde, welke de gevoelens van Memlinc toen hij Maria Moreel portretteerde?

Zo is elke vraag een uitdaging, een pogen en een herbeginnen om te bekomen wat voorheen nog niet zichtbaar was. Maar wellicht reeds aanwezig in potentie, somewhere.

07-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik gisteren even Sarah, Abraham en hun zoon Isaac heb vermeld, dan was het omdat ik de ‘Préface à la Bible hebraïque’[1] van George Steiner was gaan herlezen.

En als ik Steiner ben gaan herlezen, dan was het omdat ik de laatste tijd al te zeer geconfronteerd ben geweest met de Islam en zijn Koran; dan was het omdat, schrijft Steiner - wat zeker geldt voor mij – ‘La Bible est à nul autre pareil; tous les autres livres sont habités par le murmure de cette source lointaine’ en omdat, schrijft hij nog: ‘Tous nos autres livres, si différents soient-ils par leur matière ou leur méthode, se rattachent, fut-ce indirectement, à ce livre des livres'.

Het kan niet dat dit Boek ooit verdwijnen zou uit onze wereld, want als het verdwijnt , verdwijnt de westerse beschaving, wordt het dak boven ons hoofd weggeschoven en wordt, op de vraag van Mozes, wie Hij is, het enigmatisch antwoord van Yahweh, verborgen in de brandende braamstruik:

‘I AM THAT I AM, and he said, Thus shalt thou say unto the children of Israël, I AM hath sent me unto you’. ( King James’ versie),

voor eeuwig verbannen.

Het ‘I AM THAT I AM’ van de Hebreeuwse tekst - een tautologie noemt Steiner het – is Zijn auto-identificatie, een naam waar we niet overweg mee kunnen omdat die schijnbaar niet om te zetten is als Hij er dan nog aan toevoegt: ‘zegt aan de kinderen van Israël dat het ‘IK BEN’ is die je stuurt’. 

We zochten het op in alle bijbels in ons bezit om uiteindelijk te vallen op de vertaling van de Spaanse Versie van la Biblia de Jerusalen: ‘yo soy el que soy’. ‘Ik ben Hij die Ik Ben’.

Ikzelf vind het de meest intrigerende passage in het Oude Testament. Maar als ik zoek om het enigszins te begrijpen dan heb ik er mijn vertaling voor, namelijk, ‘Ik Ben het ZIJNDE’, ‘IK BEN WAT IS’ of, ‘ik ben het Universum en al wat ermee verband houdt’.

Dit tot vreugde van velen misschien, tot ongemak, tot ongeloof van anderen. Het is maar één regel, geknipt uit Exodus: 3, 14, één ingeving die uit de sterren kwam – zoals alle ingevingen - en eeuwen geleden, uit een vederpen vloeide, op een rol oud papier neergezet.

En vergeef me als ik jullie vandaag overval met de woorden van Iemand verborgen in een brandende braamstruik.

06-10-2012, 05:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

En toen hij op een morgen, met een grote stilte aan woorden in hem, door de dreef in het bos wandelde, en bladeren in een even grote stilte naar beneden gleden, werden flarden luchten zichtbaar doorheen het gewelf van de kruinen, in een blauw dat eerder lichtgrijs was en grijsblauw, zoals het overheersende grijsblauwe op het schilderij met de sukkelende blinden van Bruegel, en hij meende te zien hoe het was alsof de kruinen weg groeiden van elkaar en de luchten naar beneden kwamen, dichter bij de aarde, dichter bij het greepje mens dat hij nog was.

En hij toen wist dat alle krachten in de natuur trager vloeien gingen om zo stil te vallen in de worteling en er te blijven wachten, een lange tijd, één lange gerokken, tijdloze inademing, om daarna, bij de enig-juiste aardestand, in één uitademing, op te springen en open te barsten, tot leven terug.

Het was een grote morgen, de grond bezaaid met wilde kastanjes en eikels en de stam van de door de bliksem getroffen oude beuk, begroeid met zwammen tot aan de eerste takken. 

En hij, denkend een ogenblik aan Sarah en wat in de Talmud over haar geschreven staat, dat ze negentig jaar was toen ze beviel van Isaac en dat ze stierf van geluk toen ze hoorde dat Abraham haar zoon Isaac niet had geslachtofferd op de brandstapel zoals Yaweh hem eerst bevolen had.

05-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘La poésie que j’ai rêvée gâta toute ma vie. Ah qui donc m’aimera?

Ik haalde deze zin van Francis Jammes bij Maurice Gilliams. De woorden ervan zijn sterk toepasselijk op mij. De poëzie die ik schreef hield me zo bezig dat mijn ganse leven erbij betrokken werd en ik zaken heb verwaarloosd waarvan het impact pas nu op de voorgrond komt. De vraag van Francis Jammes is dus ook, meer dan ooit, mijn vraag: welk nut heeft mijn sterk persoonlijk schrijven gekend en wie zal er – van mij of van mijn werk - van houden?

Dit gezegd zijnde in alle openheid en met geen weg terug heb ik, op aanraden van enkele goede vrienden, mijn drie laatste dichtbundels die in een beperkte kring werden uitgedeeld, herwerkt en gepolycopieerd samengebracht in één (modeste) bundel met als titel: ‘Fuga die van de Zee is’, (een tachtigtal pagina's).

Heb je als lezer van mijn blog hier interesse voor, stuur me per e-mail je adres, en een exemplaar wordt je toegestuurd.

Ik schrijf een zeer persoonlijke en eerder filosofisch gerichte poëzie. Het is zeker geen wereldliteratuur en ze heeft weinig, om niet te zeggen, niets te maken met de poëzie die ik laatst besproken vond in De Standaard der Letteren. Ik ben een eenzaat, mijn ouderdom laat me niet meer toe lichtzinnig mijn dagen met zaken zonder diepgang door te brengen.

Dus je bent verwittigd, je kunt al vermoeden wat je te lezen staat als je ingaat op mijn aanbod, maar weet dat elk woordje van jou welkom is en blijft.

04-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als hij, op deze derde dag van de tiende maand, het niet optekent, zal hij zich dan later nog het stukje pelouse herinneren, begroeid met piepkleine bruine, bijna-oranje paddenstoelen in cirkels en spiralen getekend in de moslaag tussen enkele sprietjes gras?

Wellicht niet, maar als hij er enkele uitrukt, kleine levende deeltjes natuur, met kruimels aarde en haartjes mos, om ze te drogen, en later, later in oktober, te kleven op een oud blad, wat zal dan het meeste opvallende zijn, dat wat geschreven staat in woorden, of dat wat gedroogd, ingekaderd onder glas, zal worden opgehangen, op een plaats in een koude kamer?

Een vraag die geen vraag is want het ene valt op omdat het ongewoon is te schrijven over piepkleine paddenstoelen op een stukje pelouse, en het andere omdat het ongewoon is dergelijke verschrompelde dingetjes met wat aarde en sprietjes mos onder glas te bewaren.

Omdat het kleine geen naam heeft om het te bemerken en op te hemelen, omdat het minstens een schedel moet zijn met diamanten bezet of een kalf – of was het een stierenkalf, dit van Aaron? - met gouden hoeven, op sterk water in een glazen container, in grote ruimtes opgesteld om over te schrijven. Want voor minder verplaatsen we ons niet.

Maar dan toch mijn echte vraag, als het gaat over kunst, over wat kunst eigenlijk is, heb je er een ogenblik aan getwijfeld wat het is dat je het meest aanspreekt: Damien Hirst onsterfelijke werken of de gedroogde paddenstoelen gekleefd onder een tekst die met de hand geschreven werd in encre lie de thé, verklarende dat deze paddenstoelen geplukt werden de derde dag van de tiende maand van het jaar tweeduizend en twaalf.

03-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het zijn gebeurtenissen van de geest die hij nu optekent. Vanmorgen zocht hij lang naar een zin die Hokusaï, le vieillard fou de dessin, zou uitgesproken hebben op zijn sterfbed. Hij vond de woorden terug in zijn dagboek van het begin van het jaar, hij had evenwel niet de bron genoteerd:

‘Oh, la liberté, la belle liberté, quand on va se promener aux champs, l’été, en âme seule, dégagée de son corps’.

Hij dacht: de grote vrijheid te hebben, de bossen, de velden in te gaan, zuiver geest zijnde, bevrijd van het lichaam.

Wat hij ooit als waardevol geschreven heeft was ontlast van zijn lichaam, waren flarden zinnen die binnenschoven van uit het transcendente, het sacrale, het kosmische. Heel wat pagina’s en gedichten heeft hij ooit geschreven van uit een dergelijke omgeving. Maar wie is hem gevolgd, of wie heeft hem kunnen volgen?

Als hij deze zinnen dan achteraf, terug in de realiteit van plaats en tijd herleest, weet hij dat hij een te hoge vlucht heeft genomen, maar hij laat wat er staat, omdat het momenten waren waarbij de woorden zo maar uit zijn pen vloeiden. Het leven van de geest is dan een groot boeiend vraagteken en hij is er maar om te zoeken en uit te klaren.

Dergelijke momenten zijn er om dichter te komen, through a glass, darkly.[1]

02-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is de betekenis van het schrijven van een tekst elke dag – een soort van bezigheidstherapie – en deze in te loggen op Internet, hebben deze woorden, die vertrekken van uit mijn ivoren toren, wel enige reden van bestaan?

Als ik deze vraag stel dan stel ik ze enkel aan mezelf omdat mijn schrijven gelijk staat aan het nemen elke dag van een foto die ik, via het Internet, de wereld instuur. Het is dan wel een foto van mijn gedachten, die wat meer tijd vergt om gelezen te worden, maar eens verzonden of niet verzonden, welk verschil maakt het uit voor mezelf?

Niets, nada, ik heb dertig jaar lang elke dag een pagina geschreven, niemand heeft me ooit gevraagd om te lezen wat ik schreef, wat is dan die idee, een pagina in meer te schrijven en deze openbaar te maken?

Het is begonnen met de blogs van José Saramago. Ik vond dat wat hij kon ik ook moest kunnen en ik heb me zelf belast het te doen en er ook voor te zorgen geen dag over te slaan en daar sta ik dan met mijn handen vol om te doen wat ik niet meer laten mag.

Oorspronkelijk was er een tweede reden, het was een teken dat je nog leefde, voor zij die je kende van vroeger uit je jeugd en dan de vele oud-collega’s die vrienden geworden waren maar die je uit het oog verloren hebt, een Robert De Cuyper, een Raymond Van de Vijver, een Jacques Roelandts, een Michel Jamar, een John Poullet, een Roger Vanden Branden, een Maurice Demaret, een Jan De Win, een Bob Van Steenkiste, een Wilfried van der Perre, een Jean-Pierre Brisé en noem maar verder.

Mijn blog zou een teken zijn voor hen, ze zouden me lezen en contact opnemen. Zo simpel dacht ik dat het was. Maar het heeft niet gewerkt, niemand is opgedoken, zelfs zij die het dan toch moeten vernomen hebben, via via, reageerden niet. Het zijn vandaag enkel de vrienden van nu die mijn blog bezoeken en me lezen. Ik ben er hen dankbaar voor.

Als ik dan antwoord op de vraag die ik me hierboven stelde, dan heb ik er een antwoord op, een voor mij geldig antwoord: mijn blog is geen succes geweest, heeft niet gebracht wat ik er van verwacht had. Ofwel ligt het aan hen, zijn ze allen te oud geworden om zich nog in te spannen, ofwel is wat ik schrijf onverteerbaar voor hen. In dit geval ben ik het die me zou moeten verontschuldigen hen ooit met mijn geschriften te hebben willen lastig gevallen.

Wat niet belet dat ik het nog een tijd hoop vol te houden.

01-10-2012, 06:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als je, zoals gisteren, hals over kop binnenvalt in je jeugd, wat wil je hierover kwijt, welk beeld wil je je herinneren van de knaap die je waart, en verder, van de jonge man, van de rijpere man, de gehuwde man, de vader-man?

Want het oproepen van de beelden die waren, is heel wat meer dan een terugblikken op wat goed en mooi was. Als je er dieper op ingaat, is het, naar omstandigheden toe die totaal anders waren dan mooi en goed, en wordt het een zich blootgeven, een zich zelf beschuldigen en zich terzelfdertijd veroordelen voor wat verkeerd ging, of waar je helemaal niet fier op bent.

Je vermoedt wel dat elk van ons, met zo een zwartboek op zak loopt en het zelden bovenhaalt om het te herlezen. Een zwartboek dat diep in jou met  onzichtbare inkt geschreven staat, die onder een speciale lamp moet gehouden worden, een lamp die jij alleen bezit, opdat het geschrevene zou kunnen gelezen worden.

Mits de nodige moed zou je al dit verkeerde ook kunnen optekenen in een echt boek dat je wegbergen zou daarna in een omslag, verzegeld met rode lak en erop vermelden dat het boek in deze omslag je zwarte punten bevat, je ‘sins’ waar Joyce het over heeft, zijnde al het negatieve dat uit jou is ontstaan. Dat in dit boek, al dit negatieve met de hand werd neergeschreven om je ervan te bevrijden en dat de verzegelde omslag moet meegegeven met wat rest van je lichaam het uur van je begrafenis.

Je schrijft dit nu, waar je aangekomen bent, gekneusd en her opgestaan, in de nabijheid van de dood. Hoe nabij je bent weet je niet, maar waar het in je jeugd nog altijd een jaar in meer was, is het nu een jaar , een maand, een dag in min geworden.

Maar het heeft zin, het schrijven is meer dan een akte van berouw, het is een laatste maal herbeleven wat verkeerd was gegaan, geen goed praten, geen zoeken naar een verontschuldiging voor wat je deed of niet deed. Zelfs, al is het kwaad geschied, het zaad ervan uitgezaaid, en zelfs al werden wegen getrokken die anders niet zouden getrokken en bewandeld geweest zijn.

Het wordt een herconfrontatie met het gebeuren zelf om er, min of meer gezuiverd, uit op te staan.
En je denkt in deze uitzonderlijke ogenblikken aan de Mattheus-Passion van Johan Sebastian Bach in een van zijn mooiste aria’s:

 Erbarme dich, mein Gott, um meiner zähren Willen. Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir, bitterlich.

Jij ook, zoals Bach, vraagt om dat erbarmen.

30-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben in mijn twee laatste blogs heel ver gegaan, zegt men me, moeilijk om te begrijpen, zegt men me. Dan maar iets helemaal anders, een klein gebeuren dat ik me herinner:

Laat september, de appelaar op de ouderlijke boomgaard met nog een allerlaatste appel hoog in de kruin. En ik me toen, jong en overmoedig, opspringend naar de laagste tak, in de boom heb gehesen om de appel te plukken. En dat dit een daad was van een wondere betekenis gezien deze een lange weergalm heeft gekend, tot vandaag – en er zijn heel wat laat september momenten tussen - tot het ogenblik dat ik me neerzette om te schrijven.

De kleine ruk die ik geven moest, het licht gekraak van de korte steel die afbrak en de koele, licht kleverige appel die ik in mijn hand hield, alle, minimale handelingen die omwille van de plaats, de tijd, het beleven van elk detail ervan, in mij een impressie hebben nagelaten die onuitwisbaar is.

Hoe kan het dat dit onbelangrijk gebeuren uit mijn jeugd, me zo duidelijk is bijgebleven. Is het omdat het zonder betekenis was of is het omdat ik op het ogenblik van de handeling, ik, uitzonderlijk, ervan bewust was dat ‘ik’ het was die de appel van de tak trok en dat het om deze reden niet een klein maar een groot gebeuren was. 

Het is Ouspensky in zijn ‘In search of the miraculous’ die deze verklaring geeft. Hij leert me dat we bewust moeten zijn én van elke handeling die we stellen én tezelfdertijd bewust dat wij het zijn die de handeling stellen. Maar het kan ook, en dan verwijs ik naar wat Bernanos in zijn ‘Journal d’un Curé de Campagne’ schrijft: ‘que les petites choses n’ont l’air de rien mais qu’elles donnent la paix; dat ik die dag in de boom gekropen ben ontdaan van alle problemen, als nieuw geboren en groot ontvankelijk en dat het plukken van die laatste appel aldus niet een klein maar een groot gebeuren is geweest.

Zijn er In mijn leven van vandaag nog dergelijke kleine gebeurtenissen die in feite grote gebeurtenissen zijn, het schrijven van deze blog bijvoorbeeld?

29-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik herneem hier het gedicht dat ik schreef in 2005, na lezing van wat Slavoj Zizek had verklaard wat de Islam voor hem betekende en ik hem goed begrijpen kon, omdat wat hij schreef verheffend was en in de lijn lag van wat een gebed ook voor ons kan betekenen.
Dit gedicht is een aanvulling van wat ik gisteren schreef.
 

En van de filosoof Slavoj Zizek, heb ik gelezen

'a mí me interessa la religión musulmana',

en waarom zou hij niet, ik kan

hem goed hem begrijpen.

Ik droomde even,

de ongelovige die ik was, verdwaald,

verward, was het in Ibb, in Sa’ana

was het in Kawkaban, de binnenkoer

van de moskee het was,

verder mocht ik niet,

maar het beeld van grijze baarden-mannen

van nu mijn ouderdom, me bijgebleven

gebogen over oude boeken,

in tekens opgetekend,

geschreven en herschreven

en geen sukuun ervan gewijzigd,

geen shadda, identiek zoals wat eerst

werd neergezet door handen

even vast als hun geloof.

En ik toekijkend, denkend dat ik beeld

toen was zoals zij het waren, luisterend

naar wat ze zeggen konden

over een zin, een woord, over de stam ervan

en hoe in hadiths, de Profeet

het had bedoeld of niet bedoeld.

Een ogenblik in hun bestaan,

een ogenblik in dat van mij, om te begrijpen

de donkerte en de klaarte van het woord,

zoals het ‘timshel’-woord

in Steinbecks  East of Eden.

En geknield

met hen naar Mekka tot de grond gebogen

en met hen gebeden : Allah akbar, Allah akbar,

tot Allah met de negenennegentig namen,

het getal gemerkt in  beide handen samen.

 

Hij, al rahmaan, al rahim, le Miséricordieux.
 

Ik droomde maar.

Me afgevraagd hoe ze baden, denkend

aan de Ka’aba, in een zwarte doek gekleed

bestikt met gouden letters ,

de bijna-kubus gebouwd door Abraham

en Ishmaël  met erin de zwarte steen

uit de hand van Allah neergekomen,

zijn teken zijnde, zijn zwijgend woord.

Alhoewel zovele stenen neergekomen

boven Gabaon als boven Misraïm

en andere nog met vuur gemengd.

Ik ongelovige,

respectvol toegekeken en gedacht

aan al rahmaan, al rahim, de Medelijdende,

maar niet wetende wie Hij is noch hoe Hij is,

maar als Hij is, dat Hij op alle plaatsen is,

et que le poids d’un atome ne lui échappe,

ni sur la terre ni dans les cieux[1]

En nu, na de steen die heilig is

en weggeborgen, in een afdruk

van the Wilkinson Map Anisotropy Probe

het teken, open en bekrachtigd

van wat eens het beginnend Universum was.

De vele vragen er omheen,

de voornaamste onbeantwoord nog gebleven. 

28-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb de beelden gezien, meer dan gruwelijk, hoe volgelingen van de huidige Islam, de Amerikaanse ambassadeur, Christopher Stevens in Libye hebben gemarteld en verkracht vooraleer hem te doden en hem als een trofee te tonen in de straten van Benghazi.

(http://www.nineveh.no/?p=42577). Het zijn beelden die we allen moeten gezien hebben om te weten welke Islam het is die op ons afkomt.

Ik breng dit in verband met de woorden van Salman Rushdie uitgesproken in de kantoren van zijn agent op 12 september in Londen. Le Monde[1] wijdt hier een artikel aan. Hierin wijst Salman Rushdie op de breuk die ontstaan is met de islam van zijn jeugdjaren - en van zijn vader, ‘qui était d’une grande érudition religieuse et qui avait choisi de s’appeler Rushdie en hommage à Ibn Rushd (Averroès)’ - als hij zijn ontgoocheling over wat zich in het Oosten aan het afspelen is, verwoordt:

'Quand j’étais jeune beaucoup de villes dans le monde musulman étaient des cités monopolites, de grandes cultures. On surnommait Beyrouth, le 'Paris de l’Orient'. L’islam dans lequel j’ai grandi était ouvert, influencé par le soufisme et l’hindouisme, ce n’était pas celui qui est en train de se répandre à toute vitesse. C’est pour moi une tragédie que cette culture régresse à ce point comme une blessure auto-infligée. Et je pense qu'il y a une limite au-delà de laquelle vous ne pouvez plus blâmer l'Occident'.


Uit respect voor de familieleden en vrienden van de ambassadeur die deze beelden moeten ondergaan, schrijf ik vandaag geen blog.

27-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De schrijver Henry Bauchau, in 1913 geboren in Mechelen, van wie ik enkele dagen geleden een gedicht overnam, is niet meer, hij was negenennegentig jaar oud. Een vriend stuurde me een knipsel uit ‘La Libre Belgique’ van 22 en 23 september met het bericht van zijn overlijden, zoals het hoort, in peis en vrede.

Behalve zijn laatste dichtbundel bezit ik ook van hem, ‘Le Présent d’Incertitude - Journal 2002-2005’ (Actes Sud 2007).

Een feit is zeker, wat ik met hem gemeen heb is de noodzaak te schrijven. We kunnen er niet omheen, het is sterker dan ons zelf. Als ik kijk naar het weinige dat ik, in zijn ‘journal’ heb onderlijnd dan val ik op zijn belijdenis:

 ‘ … je n’ai plus vraiment envie que d’écrire. Je ne suis pas parvenu à devenir un homme libre, j’ai besoin de me justifier, de devoir me justifier d’exister encore. Pour cela le seul moyen qui me reste c’est d’écrire. (pag. 231).

Echter wat we schrijven en hoe we schrijven is totaal verschillend. Ik schrijf in de hoogte of in de diepte, ik neig naar de dingen binnen in. Bauchau blijft op aarde, het kosmische, de snelheid waarmede de elektronen om hun kern gieren is geen onderwerp voor hem – wat niet wil zeggen dat hij het niet zou weten – maar dit belet niet dat hij me, in zijn dagboek, op heel wat plaatsen heeft ontroerd of bezig gehouden. Hij kleeft aan de realiteit der dingen en zijn woord en zijn taal zijn precies, stevig en poëtisch. Bij mij ligt het anders, ik kruip in het woord, ik zoek naar een betekenis in meer.

Als ik lees wat hij schreef op 25 december van het jaar 2005, volg ik hem, woord na woord, alsof ik het zelf zou geschreven hebben:

En sortant de la vie liturgique il est vrai qu’on appauvrit sa vie, il n’y a plus que trop peu de variation dans ma prière. Je devrais revenir à la Bible et au missel, mais le courage me manque. Cette période de décembre jusqu’à Noël et au solstice est bien difficile pour moi. Les jours ont cessé aujourd’hui de diminuer, ils vont bientôt reprendre un peu plus de lumière et de vigueur, quel merveilleux symbole.

Apparemment il n’y a plus beaucoup de vie proprement chrétienne dans ma famille et cependant y règne une pensée un peu confuse, une sensibilité d’origine chrétienne. (pag. 304).

IK ook voel wat mijn jeugd, wat mijn christelijke opvoeding heeft nagelaten in mij, die hunker naar het sacrale, het grijpen naar de Bijbel, het grijpen naar mijn missaal, alsof het, zoals voor Bauchau, een vorm was van gebed, een verlangen om even te stoppen met al wat ik doe en op te zien naar het mirakel dat het leven is, dat de geest is, ‘das ganz Andere’ van Horkheimer, dat dit leven omkringt.

26-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb mijn weekend-dagblad met al wat ertoe behoort, doorbladerd. Wat een woordenhoop, het werk van een respectabel aantal journalisten over hun klavier gebogen en neergeschreven wat werd ingegeven, komende van hoge en van verre oorden, waar woorden wonen en zinnen horen om bezeten te worden, elke dag en elke nacht al over de aarde. Zinnen die samen komen, in elkaar versmolten en uitgedragen worden, lijk reisduiven, in kooien bij elkaar gebracht, om in een ruk gelost te worden in Saint-Quentin, of Angoulême of Barcelona.

Heb mijn weekend-dagblad, blad na blad gescreend, bekeken al wat er geschreven stond, en uitgekozen het deel dat ik lezen zal, later op de dag, omdat de keuze overvloedig is. Ik zeg het maar al wordt het nog al eens verzwegen, maar elke dag met het blad voor mij, bewondering en ontzag voor het vele.

De arme geest te zijn, de arme redacteur die de beste woorden vond om het beste te verhalen wat er verhaald kon/mocht worden, alles neergezet, geschikt, getoond in de meest sprekende vormen om de nacht in te gaan en in de morgen te worden rond gedragen, tekeningen en foto’s en pagina’s vol teksten, te lang om allemaal te lezen, alhoewel ze toch geschreven werden om te worden gelezen.

Ik aan hen gedacht, aan de schrijvers en de fotografen, de tekenaars, en aan zij van de lay-outs, en ik vergeet er nu; gedacht aan allen, maar eerst en meest aan zij die schreven en aan de producten van hun geest, de ontzaglijk vele woorden, duizend dagbladen vol in duizend talen over duizend onderwerpen geschreven, dagelijks, zonder verpozen en wat erger, zonder zekerheid te weten of wat er geschreven staat, gelezen wordt of niet gelezen. 

Als ik mijn weekend-dagblad in de handen houd, de werken houd van de schrijvende, creërende mens, die mijn bewondering draagt, wat een massa geest ik houd, de geest die ‘zon en sterren in beweging houdt’, het ganse Universum in beweging houdt, zelfs al dacht Dante dat het ‘Amor’ was.

Ik, en mijn schamele blog, al is het maar in mini minuscule mate van zij die schrijven, ik deel van hen?

25-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde