Het ‘incipit’, Dante, van je ‘Vita Nova’ is merkwaardig als je schrijft:

‘In quelle parte del libro de la mia memoria dinanzi a la quale poco si potrebbe leggere, si trova una rubrica la quale dice: Incipit vita nova; sotto la quale rubrica io trovo scritte le parole le quali è mio intendimento d’asemplare in questo libello; e, se non tutte, almeno la lore sentenzia’.

In dat gedeelte van het boek van mijn herinnering, waaraan niet veel dat waard is gelezen te worden voorafgaat, is er een plaats dat de hoofding draagt ‘Incipit vita nova’, (hier begint het nieuwe leven) waar ik de woorden geschreven vind van wat ik overschrijven wil in dit boekje, en zo niet al wat er staat dan toch de betekenis ervan.

De tekst van je ‘Vita Nova’ lag dus, zoals je schrijft, al gestapeld in je geheugen, zoals Van Gogh’s laatste schilderij, wellicht, voordat hij eraan begon, al geschilderd stond in zijn gedachten.

En hij, Ugo, geroerd door dit laatste doek, wil begrijpen wat er toen gebeurde. Hij wil dat het gebeuren tot leven komt, dat het opstaat uit al wat in hem aan gedachten leeft. Komende van al wat beweegt omheen en in hem, komende van uit het verste van zijn jeugd, zijn verliefdheid, zijn zorgen en zijn vreugdes. En, Dante, dit alles ware niet geschreven indien de woorden niet ergens al aanwezig waren geweest, tastend, zoekend naar een uitweg om genomen te worden.

Zo, hier gezeten, aan die tafel die hem telkens roept, naast die ets van deze morgen, onder die oude, verweerde balken, ziet hij Van Gogh buiten komen uit l’auberge Ravoux, uit de engheid, de bekrompenheid van zijn kamer, in de grote luchten van die zomermorgen, verfdoos en schildersezel op de rug.

Hij heeft een bol zwarte koffie gedronken, met een borrel misschien, of ook niet; met een stuk brood misschien of ook niet. Er is een zwaarte in zijn vestzak die hij duidelijk voelt tegen zijn dij, die hij betasten kan met zijn ene vrije hand. Hij gaat de weg op tussen de huizen, voorbij de kerk die hij enkele dagen ervoor geschilderd had, met de kinderen om hem heen, die stil spraken onder elkaar.

Hij loopt de velden in langs de smalle holle veldwegel, ver van allen, ver van de wereld, want dit is zijn uur, het uur van alle krachten die hij gebald in zich voelt bewegen, een schreeuw bijna. De zon is in zijn gezicht, is in zijn mond, is in de vloek van zeventig dagen schilderen. Denk eraan, zeventig dagen lang elke dag opnieuw te staan voor een doek dat hij vullen moet, dat hij vullen wil, de geur van verf die in zijn neusholten hangen blijft. Elke dag opnieuw een schilderij, lijk talloze brieven die hij schrijven wil aan de wereld die gesloten blijft, woorden die hij zeggen wil, zijn hart dat hij uitstorten wil, maar waar alleen zijn broer Theo naar luistert.

Als hij zijn ezel opstelt, als hij zijn doek plaatst, als hij zijn verfdoos opent en zijn palet neemt en de verftubes openduwt, als hij de eerste, zo moeilijke penseeltrek zet, is er tevens wat Capra beschrijft, maar wat niemand ziet of hoort of wenst te horen in deze tijd, is er de dans van Shiva, de quarks en elektronen en andere deeltjes, miljarden vormen van energie, die op hem afkomen, die botsen met de elektronen uit zijn geest, uit zijn ademnood, uit zijn moegestreden-zijn, uit zijn wanhoop niet te slagen waar anderen slagen, uit zijn verziekt, verzwakt, nodeloos geworden lichaam.

Hij schildert, met in zijn zak die zwaarte die hij voelen kan als hij beweegt. Hij schildert in een furie van een golf openbarstend leven in hem. Hij schildert het koren met brede penseeltrekken, de smalle weg tussen de velden, de donkere dreigende lucht erboven en de kraaien die in zijn hoofd keren en kantelen. Hij schildert ze buitenmate groot, vooral die ene, die laatste. Hij schildert de eeuwigheid, het levende leven, de wind in het rijpende, wiegende koren, de wolken stuifmeel voor zijn ogen.

Ik schilder mijn eeuwigheid moet hij gedacht hebben: het koren is het leven, ik schilder het levende koren en de zwarte wolken van de dood met de zwartste kraaien.  En het is af, zoals mijn leven af is maar toch nog een allerlaatste kraai mijn teken, het handteken van de dood.

Hij laat staan wat is, de ezel met het nog vochtige doek, zijn schilderdoos met de tubes verf en zijn penselen op het palet. Hij gaat weg in de richting van het nabije bos. Hij neemt de zwaarte uit zijn zak, hoe koel het is in zijn gloeiende handen. Hij richt het op zijn borst. Waarom beeft zijn hand als hij de trekker over haalt?

De knal ruist door het koren, vogels schieten weg, de wereld vangt het op. De ganse kosmos zal het voelen. Hij heeft nog de kracht terug te gaan, doek, ezel en verfdoos op te nemen en terug naar zijn kamer in de herberg, waar hij neerligt op het bed om er traag te sterven.

En Dante, weet dat de pastoor van Auvers, zelfs niet de lijkstoel zal willen lenen, dat er geen dies irae zal gezongen worden over zijn dood lichaam, geen in paradisum, en dat hij niet zal begraven worden in gewijde aarde. Toch zal hij opgenomen worden in de schoot van het eeuwig-zijn. Hij stierf op 29 juli 1890, rond acht uur dertig, de morgen van zijn zevenendertigste jaar.

En dan ook, jouw laatste versregel, wellicht enkele dagen voor je heengaan, de dageraad van 14 september 1321. Wat een verlossing deze laatste regel moet geweest zijn voor jou, je opstijgen naar de sterren, naar het grote immense Licht dat symbool stond voor Amor, Liefde. Je opgenomen worden, zoals Ovidius en Vergilius in de eeuwigheid van de geest, het hemels Arcadia, waar ook nu, Van Gogh moet aanwezig zijn.

24-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag – een rustpunt in mijn lang leven - heb ik voor het eerst ook schoonheid gevonden in de afdruk van een takje brandnetel. Heb ik bemerkt hoe stengel, met blad en met bloem-zaad-staartjes getekend staat, als hij gehaald uit de massa, wordt afgebeeld, en aldus elke negativiteit die hem als netel omhult, van zich afschudt. Helemaal van geen kwaad bewust, verlangend naar de hand die hem beginnend van onderaan, aaien zou. Zo een stengel is eigenlijk een regel poëzie.

Ik ken voldoende de bijtende kracht van de netel en ik sprak er me nochtans, onlangs nog, ‘verwoestend’ over uit. Maar afgebeeld is het een wonderlijk gebouwd stukje leven.

Zo heeft alles zijn positieve kant en ligt het aan de mens dit positieve – het mag dus ook het schone zijn, al verwenst de wereld van de kunst vandaag het schone – op te zoeken en aan te wenden om het helende er uit te halen.

Zo wist een dame van de Valais – ze woonde afgezonderd hoog in de bergen, juist onder de bomengrens - dat het uiterlijk aanwenden ervan genezend was voor elke kneuzing en dat een thé van de wortels of de bladeren, met mate gebruikt, heilzaam was voor heel wat ongemakken Dit wist men al in de middeleeuwen en zeker in de ver afgelegen chalet van onze dame in Wallis.

Onkruid is de verzamelnaam voor de brandnetel, maar laten we de netel een wilde plant heten of een plant die in het vrije groeit op een plaats die haar het best bevalt.

Als ik het boekje doorblader dat me werd toegestuurd door Natuurpunt: ‘Natuur.Gids, 66 verrassende natuurtochten in België’, val ik op tal van bloemen, planten, vlinders en vogels die totaal uit mijn nabije omgeving verdwenen zijn, en die voor mij nog enkel bestonden in de herinneringen aan mijn verre jeugd toen ik nog het grote, onvervangbare geluk kende, over de bloemenweiden heen naar het bos te wandelen waar ik dan geconfronteerd werd met de netels aan de rand ervan.

Een rustpunt in mijn lang leven is deze blog, als men ouder wordt druipt het sentiment eraf.

Laat het zo.

Karel

23-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Start of Lent (Ash Wednesday)

lees ik bovenaan de pagina van mijn page-a-day diary van de Economist en, vandaag mijn dank omdat ik de winter door gesparteld ben en mijn dank ook omdat ik niet van stof ben, hoewel alles ogenschijnlijk in deze richting wijst.

Ik zal wel niet, zoals vroeger in mijn grote jeugd, een asse-kruisje gaan halen omdat het zo hoorde, maar zeker toen niet dacht waarvoor het symbool stond.

Vandaag weet ik – en heb het kruisje hiervoor niet nodig - dat ik nog een grote stap te zetten heb, de belangrijkste uit mijn bestaan, de stap die een overgang wordt van de zichtbare wereld naar de onzichtbare.

De Arabische dichter Adonis, die onlangs in het nieuws kwam – om welke reden/verklaring weet ik niet meer - schreef een schitterend essay over poëzie meer in het bijzonder over de Arabische poëzie[1]. Hierin neemt hij een merkwaardig vers over van Al-Macarri voor wie de dood het beginpunt is van zijn wereld:

‘Death is the one elixir, the redeemer. Life itself is only a death running its course. A person’s clothes are his shroud; his house is his grave, his life his death, and his death his true life.’

Een merkwaardig statement, even verrassend maar van een andere aard, als wat George Steiner ooit schreef:

‘La mort je sais sera chose intéressante’.

Een kruisje in as getekend op het voorhoofd om eraan herinnerd te worden dat we van stof zijn, terwijl we nu al voldoende weten dat we gemaakt zijn van de stof van de sterren, gemaakt van vierhonderd soorten quarks, onzichtbaar, amper waarneembare minimale deeltjes waar we niets van af weten en waarvan we zeker niet hun ware rol en betekenis kennen of misschien ooit kennen zullen. Waarom dan dat kruisje en die uitspraak zien als een absolute zekerheid?

Mens weet dat je van stof zijt.

Ban het, mens, ban het. Weet dat je van geest bent, of zoals Fabre d’Olivet, Genesis 3, 19 vertaalde, dat je met de dood terugkeert ‘à l’élément spirituel, principe de ton être’; dat je een rol te vervullen hebt als drager van deze geest, je binding met het eeuwige, dat je ingeschakeld bent in de beweging van het Universum, dat je versmolten bent met deze beweging, en dat je, al stervende, overgaat in een mens van louter geest.

Karel

22-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is niet aan mij om te zoeken naar een meer inhoudelijke vorm van geloof, als ik hoor dat hier nog slechts 5% van de bevolking regelmatig op de dag des Heren of op de dag ervoor, het misoffer bijwoont. Voor de Kerk is de nood reëel als ik denk aan de massa die, missaal onder de arm, in mijn jeugd een sliert van mensen vormden, te voet op weg naar de zondagmis.

Het is me duidelijk dat alle twijfelgedachten, gestoeld in het dogmatische, onze Westerse wereld hebben gebracht tot waar we ons thans bevinden: losgeslagen en ontheemd, zoekend naar nieuwe begrippen en nieuwe formules. Zoekend naar een nieuw paradigma, vertaald naar onze tijd toe, een totaal nieuwe horizon die aanvaard kan worden zowel door gelovigen als niet-gelovigen.

Wat ik hier schrijf is een wanhoopskreet - ook omdat ik niet van stof wil zijn om tot stof terug te keren - omdat ik begrepen heb dat de mens zich loswrikken wil van een God die tussenkwam en blijft tussenkomen hier op aarde, er zijn reeds oorlogen en wrijvingen genoeg geweest in zijn naam.

 Ook omdat ik mijn ‘verbondenheid’ met Hem beleven wil van uit een kosmische gezichtshoek, een andere dimensie van geloof, een geloof dat ons, via al het bestaande, verbindt met het Alfa, het begin van alles, en ons tevens situeert op weg naar het Omega, het lichtend einde van alles.

Zo niet wordt de dood, de donkere holte en heeft het geen zin verder te willen reiken dan wat Steven Weinberg, wat Leo Apostel, wat zovelen met hen, in hun grote oprechtheid meenden te moeten besluiten: hopen op het licht maar vrezen dat het de duisternis zal zijn!

En Jonas in de buik van the great fish:

‘I cried by reason of mine affliction to the Lord, and he heard me; out of the belly of hell cried I and thou heardest my voice’[1].

En de Lord hoorde de stem van Jonas. Echter hier, het huis omgeven door toekijkende bomen, gelegen in de luwte van de wereld, wie, wie zal mijn stem horen?

Karel

21-02-2012, 00:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik leef niet actualiteitsgebonden in mijn blogs. Wat me soms op stang jaagt is het getreuzel om de euro, maar mijn zegging wat dat betreft is maar de uitloop van een golfbeweging op het strand. Mijn leven in en met boeken daarentegen, is een andere zaak. Vandaag haal ik er twee elementen uit, strak tegenover elkaar staande.

Een eerste zijn de verzen 118-120 uit Canto XXVI van Dantes Inferno. Dante ontmoet Ulysses in de Hel, Ulysses die vrouw, zoon en vader verlaat om terug de zeilen te hijsen, die zijn gezellen meelokt met de woorden:

‘Kijk naar je herkomst, je bent niet gemaakt om als afgestompten hier te leven maar om waardigheid en kennis na te streven.’ [1]

De prachtige Dante die ons zeggen wil: de weinige tijd die ons nog rest te gebruiken om grote dingen te doen. Die weet hoe de mens zich gedragen moet, het hoofd gericht naar de sterren, om de oneindigheid af te tasten en te blijven aftasten met de voelhorens van de geest.

En ik stel me de vraag hoeveel er zijn die hompen brood en tassen rijst in overvloed hebben en zwemkommen vol water, hoeveel er zijn die inzicht willen hebben in de geheimenis der dingen; hoeveel er zijn die, zoals Dante-Ulysses, zoekend willen zijn, om een beeld te krijgen van Wie of Wat het is, die zon en sterren bewegen doet?

Een tweede is ontleend aan Stefan Hertmans[2] die het heeft over iemand, ‘een voormalig VRT-journalist’ die ‘inmiddels met veel poeha in de politiek is gestapt… uiteraard bij een nationaal-populistische partij’.

Iemand die een journalist van culturele praatprogramma’s op Radio 1, waarschuwde dat hij oppassen moest niet te belanden in de ‘vergeetput van KLARA’.

Zij – en dat is de trend hier in dit land - die ons voorhouden dat elitarisme en ‘culturele diversiteit’ uit den boze zijn en dat creativiteit zijn grenzen heeft en geëngageerd moet zijn, hebben ons niet, en dan zeker mij niet, de les te spellen.

Wat, een dergelijk man burgemeester van een stad als Gent? Forget it, Siegfried, forget it!

20-02-2012, 07:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Die morgen, een van de vele morgens in een leven, maar deze hier een andere morgen dan die van gisteren en eergisteren. In een plotse opwelling – wie was het die besliste? - had hij een kleine koperen plaat genomen en deze bedekt met een donkere etslaag en er met zijn stift een tekening in overgenomen van een schets die hij een paar dagen eerder teruggevonden had op een vrije halve pagina van een boek.

Lang had hij aan de tekening gewerkt, de tijd en zijn middagmaal vergetend. Eens af, zo dacht hij toch, had hij de plaat in een bad van ijzer-perchloride gelegd en precies vijftig minuten erna, terug uit het bad genomen en gereinigd van zijn waslaag. De tekening stond duidelijk zichtbaar ingebeten in het koper. De ets was geslaagd als etsplaat, in de mate dat ook de tekening, eens de plaat afgedrukt, geslaagd zou overkomen.

Veel was het niet een kleine tuil van takjes dwergvaren, die hij zo had voorgesteld dat onvermijdelijk gedacht zou worden aan de sporen erin aanwezig. Nu wachtte hij nog om de ets af te drukken want dit was een ingewikkeld proces van ininkten, het reinigen van de plaat van alle overtollige inkt, het licht bevochtigen van een blad papier en dan de plaat af te drukken op de kleine pers die hij boven in de laatste kamer had staan.

Dit was van deze morgen en voormiddag. Nu lag de plaat naast hem op de tafel. De tekening sprak tot hem, nodigde hem uit tot een gedicht. En Anja kwam terug in zijn gedachten, Anja van de gletsjer, Anja van de sterren, de sneeuw, de bergen.

Waar ben je, vroeg hij zich af, en hoe ben je? Weet je dat ik aan jou denk of, denk ik aan jou omdat jij op dit ogenblik aan mij denkt en is het om deze reden dat je komt aankloppen?

Inbeelding, dacht hij, de uren dat ik gewerkt heb aan de ets heeft me totaal geledigd en nu kom jij, Anja van mijn dromen, binnen bij mij.

Zo groeide nu het gedicht in hem, het vormde zich woord na woord, als hij naar de tekening keek lag het verweven in de lijnen ervan, een tekening die niemand hem zou nadoen, die voorheen niet bestond, noch in de natuur, noch in de gedachten van wie ook, maar die zo uit zijn hand was gegroeid, lijn na lijn, tot een mysterieuze vormgeving van wat enkel bestaan kon, zoals een gedicht soms enkel kan bestaan in de diepste diepte van ons gewone doen.

Maar de tekening was af, ze stond klaar en duidelijk gegrift in de koperen plaat voor hem op tafel. Vanavond dacht hij, vanavond druk ik ze af en stuur ik ze de wereld in, wat hij wel niet zou doen, de wereld was te ver af. En van de geëngageerde wereld wat kunst betrof was hij geen deel, wou hij, kon hij geen deel van uitmaken, die wereld was niet geïnteresseerd in wat hij, Ugo d’Oorde, schreef of tekende. Het paste niet in het kraam van zij die het voor het zeggen hebben, het doorbrak de ‘culturele monotonie’ – een woord van Hertmans – maar het hielp hem meer dan overleven nu hij alle beroepsactiviteiten van vroeger had opgezegd en hij zich teruggetrokken had in die oude woning aan de rand van een bos, de resten van een park waar in het begin van de negentiende eeuw nog een kasteel stond, bewoond door een Italiaanse familie.

Hij is buiten nu, in de kilte van de luchten. Hij beweegt zich in de levende massa bomen en struiken die zijn woning overwoekeren, bijna  zoals de woning van de grootouders van Jordan in Houellebecqs ‘La Carte et le Territoire’, overwoekerd wordt, door een boom- en plantenterritorium, wild en donker, ondoordringbaar zoals het woud van Dante.

Bomen in elkaar gegroeid, bramen en tengels, meidoren-hagen in vrede gelaten gedurende eeuwen. Laat de bomen en planten in peis en ze overgroeien de aarde. Hij voelt het kloppend hart ervan als hij erin binnendringt en gaat neerzitten op de bank aan de stenen tafel - het weinige dat samen met een vervallen prieeltje nog overblijft van het kasteel - voor de bijna volledig dichtgegroeide vijver, met het blauw van de luchten in de vlek water die nog open ligt, met tussen de biezen en de vergane bladeren van de waterlellies, kikvorsen die opspringen en bladeren die nu en dan naar beneden dwarrelen.

Hij zit hier goed, hij zit hier zoals Capra zat op de rotsen aan de zee die als fysicus wist dat zand, rotsen, water, lucht, in feite een grote, trillende beweging is van atomen en energieën waarover hij schrijft in de inleiding bij zijn ‘Tao of Physics’

Ik ‘zag’, een gigantische stroom van energieën neerkomen uit de ruimte en, hoe de atomen omheen mij en deze van mijn lichaam deelnamen aan deze kosmische dans van energieën, waarbij in ritmische pulsen deeltjes vernietigd werden en er voortdurend nieuwe ontstonden. Hij ‘hoorde’ en hij ‘voelde’ het en wist dat dit de dans van Shiva was.[1]

Hij voelde, hij wist dezelfde beweging van deeltjes energieën om hem heen, komende van de planeten en de sterren, komende van de bomen, van de luchten, van de planten in het water, energieën die zich mengden met deze van zijn lichaam, Niets kon hem deren hier, de bomen en het struikgewas in een cirkel om wat restte van de vijver, en hij er middenin afgesloten van de wereld, in eenheid met het woekerende, tintelende leven.

De bomen keken naar hem, neigden hun kruin naar hem waar hij zat, denkend, dromend. En van Dante komt plots het beeld van Ulysses, die de liefde van vrouw en zoon en vader ontvluchtte met tien van zijn gezellen om de wijde wereld te verkennen. Terug in huis zou hij de zin opzoeken, een van de mooiste uit het Inferno, de eerlijkste en de meest geladen zin voor de ganse mensheid. Ook voor de kunstgoeroes in dit land.

19-02-2012, 00:24 geschreven door Ugo d'Oorde  

Woorden toe te voegen.

Iemand mailde Ugo – altijd welgekomen een mail – ‘een mooi gedichtje, ‘Dwergvaren’, maar, misschien wat weinig woorden!

Hier mijn antwoord.

‘Mijn beste vriend, de woorden die er niet staan zijn de woorden die jij er in gedachten hebt aan toegevoegd, of aan toevoegen zult, vandaag of morgen misschien, of, de dag dat je me nog ooit eens herleest.

Het kan zelfs dat je me nog lezen zult als ik zal vertrokken zijn naar andere regionen, deze van de geest, deze ontdekt door de Hubble telescoop, ergens in een andere galaxie, op een of andere planeet, en je me, bij het herlezen terugroepen zult, al was het maar voor een moment.

En als je me herleest, je je een weg zult inbeelden, een weg langs de oude muren van het kerkhof, midden in de velden gelegen, verlaten misschien – zoals in Schotland er kerkhoven zijn, herinner je - en je wandelt blootvoets in het zand van de weg, met haar, die je geliefde is.

En je hebt een takje dwergvaren geplukt uit een bosje varens in de muur gegroeid. Je gaat het drogen in een oud boek om dat moment nooit te vergeten. En haar fijne hand ligt warm en goed in je hand en je vinger tekent cirkels in haar palm. Het voorspel van wat komen zal.

Want het is volop juni en het koren staat in bloei en zij die je liefhebt raakt je diep met haar woorden en je neemt haar op en draagt haar, licht als ze is, binnen in het koren in een voor getrokken om er binnen te gaan. En je legt haar neer op de warme aarde, in een wolk van stuifmeel,  de krachten van het korenveld dat Van Gogh ooit schilderde met de kraaien erboven.

Je verbeelding stopt hier niet, je droomt verder. We dromen altijd verder, maar het is heerlijk het verbeelden.

En vele jaren erna zal je een bladje dwergvaren vinden in een oud boek en - zoals Borges in zijn gedicht - wat je nooit vergeten zou ben je vergeten.

Maar mijn dank om je veelzeggende woorden, beste vriend, is groot en warm, en uitgestrekt. Ik had deze woorden niet willen missen, ze zijn ook mijn voedsel.

Ugo

18-02-2012, 00:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij plukte

een takje dwergvaren

uit eeuwen kerkhofmuur.

Om te drogen, zegde hij,

in een suite van gedichten

in gedachten geschreven,

over jou, zegde hij.

Nocturnes, zegde hij.

Ze smaakte

het stuifmeel van  het koren,

en nu smaakte ze

de sporen,

het kleine impact van sporen

op zijn hand

als hij haar streelde

op plaatsen die ze graag had.

Niet doen, zegde ze,

niet in een suite van gedichten

in gedachten.

Droog het

in het koren, zegde ze

tussen ons,

wij,

in de warme aarde,

in het korenveld van Van Gogh

met de kraaien, zegde ze.

Of de leeuwerik, zegde ze.

De kraaien, zegde hij

om kond te maken aan de wereld

dat ik vol ben van jou, zegde hij.

Er was van de wind in het koren,

de trage wind, in wondere luchten,

geladen.

Er was het schuren van de halmen

wiegend over hen.

Waar ze lagen

waren woorden overbodig.

Nu was het zijn.

Ugo

17-02-2012, 04:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik per e-mail verwittigd wordt van de publicatie van het eindrapport van de ’Inter-culturele Dialoog’ dat werd voorgelegd aan Joëlle Milquet, minister van gelijke kansen, voor wanneer dan de verplichting de ramadan op te leggen in België?

Hun voorstel is Pasen, Hemelvaartsdag, Allerheiligen te schrappen als wettelijke feestdagen. Kerstdag willen ze nog behouden wellicht omwille van de Kerstman uit het Noorden. In de plaats komen andere dagen die aangepast zijn aan de multiculturele samenleving, te gek om te vernoemen.

Wie maakt er deel uit van die ’inter-culturele-dialoog-groep’ en waarom, waarom hebben ze de zevende dag, de dag des Heren behouden en bijvoorbeeld niet de vrijdag. Of is dat misschien voor later?

Ik ben meer dan verontwaardigd. En ik niet alleen. Wie komt er hier ons de wet spellen?

De top 100 van de mooiste klassieke werken heeft in haar lijst, opgesteld door de Klara-luisteraars, de drie eerste plaatsen toegekend aan volgende werken van Johann Sebastian Bach:

1.      Suite voor cello BWV 1007, Prélude;

2.      Mattheuspassion BWV 244, Erbarme dich;

3.      Mattheuspassion BWV 244 Wir setzen uns mit Tränen nieder.

Het Requiem van Wolfgang Amadeus Mozart kwam op plaats 4.

Als de christelijke, eeuwenoude Hoogdagen worden afgeschaft zullen ons kinderen en zeker kleinkinderen niet meer de gelegenheid krijgen de Mattheuspassie te gaan beluisteren. Erger ze lopen het risico dat de CD uit de rekken gehaald wordt.

En als er in dit land individuen rondlopen die aan die dagen niets hebben dan is er niets dat hen belet te gaan werken, mais qu’ils nous f… la paix.

Karel

16-02-2012, 00:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het huis van een vriend

Een gedicht van vroeger dat ik terughaalde van onder
het stof van vele jaren; dat ik herdacht, herbeleefde en
herwerkte, een nacht in februari.

Velen onder mijn vrienden en kennissen kennen het huis.

Atomen van planten, van stenen, elektronen

die geest kunnen zijn, zodat we ons vragen stellen

wat de componenten zijn waaruit het huis

is opgestaan. En met de vlucht van de seizoenen

bomen eromheen gegroeid alsof geen huis er was.

Maar park of huis, wat is van elk heeft geen belang,
beide zijn noodzakelijk in bestemming en samenhorigheid.

Beleef met ons als je de drempel overschrijdt, het wonder

van conceptie dat je wacht. Godin van ons hart,

je had het nooit gedacht hoe vormen kunnen leven

en hoe kleuren inviterend kunnen zijn. Zo zegen

ons begrijpen want dit is Hiroshige en dit is Hokusai,

want dit is Shiva en dit precolumbiaans, en van Hathsepsut

het snoer, het zachtste blauw dat ogen zagen ooit.

Dit kan een tempel zijn, consolidatie van regels en maximes

van Euclides en van anderen, bij oordeel en bij inspiratie

her-ontsponnen en getemperd door de stand van lentezon

en in de winter door de plaats van Sirius en Orion.

Weet je nog toen we er waren, de avond

hoe die tussen bomen zeeg tot op ons handen

waar hij kleven bleef, de merel toen die opvloog

uit de vijver, de biezen en de waterlelies, de laatste

droppel licht. Jij die er waart, we droomden, weet je nog?

Weet je nog, gedachten zaaiend lijk mosterdzaden,

zo spraken we, en tussendoor Chopins

Sonate funèbre. De haard die maar niet doofde,

Een flits maar van het zijn en het beleven

uitverkoren ons bijgebleven, de geur van kaars

en van oude wijn de smaak van een gedicht

gerijpt op perkament.

Dit alles opgetekend, de inkt ons onvermogen,

onze tijd erover,  bewogen toen we gingen:

het huis van een vriend is meer een thuis dan een huis.


Karel

15-02-2012, 01:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Onderschat vooral Luuk Gruwez niet, het is een man, die verduiveld goed weet wat hij, als recensent schrijven moet over een dichtbunde zoals nu, ‘Kluwen’ van Eva Gerlach[1].

‘Velen’, schrijft hij, ‘vinden zo een winkeldochter als een dichtbundel hoofdzakelijk vervelend of truttig’ - en dan zegt hij een waarheid zoals een koe – ‘misschien wel omdat zelfs de meest gerenommeerde dichters haast collectief lijken te investeren in de spoedige teloorgang van hun eigen genre’.

En hij heeft andermaal gelijk als hij zegt dat gedichten niet onmiddellijk, dus zonder de minste inspanning, moeten begrepen worden als ze zich maar bevrijden van een wereldvreemdheid.

En, mijn waarde Luuk Gruwez, ik begrijp je maar al te goed als je ‘als verdwaalde poëzierecensent’ je uiterste best doet om over een ‘kluwen’ van poëzie iets zinnigs te schrijven.

Nu dat doe je, en je doet het verduiveld goed, al weet je, al vermoedt je, dat amper 0,5 % van de lezers – misschien zijn er meer bij de Standaard en de Morgen – iets lezen dat over poëzie handelt, of in het beste geval een dichtbundel lezen, of kopen om later te lezen, omdat poëzie ‘voor verwarring geschapen lijkt’.

Mijn blog loop hier niet over de dichtbundel zelf maar wel over wat van Gruwez is, en dat is voor mij meer dan poëzie. Ik herken me in vele zinnen ervan. Ik denk als hij schrijft ‘het is het schrijven zelf dat het denken genereert’ – wat zeker toepasselijk is op mij – dit ook voor hem geldt.

Een tekst zoals de recensie van hem is in een ruk geschreven, is zo uit de pen gevloeid – of uit het klavier – niet dat er niet is over nagedacht, maar de bundel is blijven liggen na hem gelezen en herlezen te hebben en de tekst heeft zichzelf geschreven in zijn onderbewustzijn – on-bewustzijn zou een psychologe me verbeteren – hij moest daarna nog enkel op papier (of op drager) gezet worden.

IK zeg dus en ik meen het, dat ik vreugde beleefd heb aan wat Gruwez schrijft, wellicht meer vreugde dan indien ik gedichten zou gelezen hebben – het aanvangsgedicht dat overgenomen werd, daar kan ik nog inkomen – over pis en poep, waar ik geen poëzie kan aan vastknopen.

Maar ik hou van Gruwez als hij me leert wat ik dagelijks ondervind, dat ‘wat we hier dag na dag realiseren en je dit voldoende is om je leven zinvol te laten verlopen, je er in zekere zin erin slaagt te overleven’.

In elk geval, Eva Gerlach mag zich gelukkig achten als iemand over haar bundel schrijft: ‘wie in deze tijd nog geduld voor poëzie wil opbrengen, een royale beloning wacht.

Eva mag je dankbaar zijn, mijn waarde Luuk Gruwez. Maar wat ik ook leerde is, wat mij ook al is overkomen, dat je dunk over de poëzie van vandaag eerder de lage kant op gaat.

Karel 

14-02-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Top 100 van Klara, het feest van de klassieke muziek dat twee dagen duurde. Meer dan vier duizend luisteraars van Klara hadden uit een lijst van 300 klassieke werken er tien uitgekozen en op basis van de gedane keuzes werd een ranglijst opgesteld van de 100 meest aangestipte werken. De drie eerst geklasseerde waren  werken van Johan Sebastian Bach.

Verwonderlijk is het niet, ook de vorige jaren stond Bach op de eerste plaats. Waarom eigenlijk, waarom wordt Bach verkozen boven Beethoven, Mozart, Brahms, Mahler en al die andere componisten? Wat heeft Bach in meer, of wat heeft hij wat de anderen niet of minder hebben?

Is het niet het feit dat God in zijn hoofd speelt als hij componeert, dat zijn muziek van verder, van dieper komt, van uit zijn verbondenheid met het eeuwige, met de dood?

Het is er hem niet zo zeer om doen om de muziek als dusdanig maar met iets dat boven de muziek staat, iets dat Sam Harris – mijn blog van gisteren - ziet verdwijnen en in feite al verdwenen is, namelijk, het transcendente, het verhevene van de verwondering, een gerichtheid naar iets hoger, iets voller, iets kosmisch.

De muziek van Bach heeft een boodschap en een bestemming, ze waait uit, ze is niet van deze aarde, ze situeert zich in de ether waar ze haar voedingsbodem heeft.

En we voelen het, we staan er stil bij, zijn muziek is omfloerst, heeft een donkere kleur, heeft het aroma van het onbereikbare, het aroma van de queeste die in elk van ons aanwezig is.

Karel

13-02-2012, 00:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de Standaard der Letteren van 10 februari, een recensie van Joël de Ceulaer over het boek van de Amerikaanse filosoof en neurowetenschapper Sam Harris, ‘Het morele Landschap’ ( The moral landscape).

Ik deel de vrees van Harris als hij schrijft dat Europa weldra een ‘kalifaat’ zal worden – 35% van de leerlingen in de Gentse stadsscholen volgen voor het ogenblik Islamles tegenover 30% die moraal volgen en nog amper 26% die katholieke godsdienstlessen volgen, (De Standaard van 10 februari) – en ook wil ik hem volgen waar hij zegt dat we onderweg zijn naar een mondiale moraal, waarvoor we, aldus Harris geen transcendente God nodig hebben.

Maar hier gaat hij te ver. Ik geloof niet dat die dag ooit komen zal, integendeel de scheiding tussen fysica en metafysica wordt steeds dunner en dunner en wie zich bevindt op die scheidingslijn kan niet anders dan zich vragen gaan stellen over wat er eigenlijk wel gebeurt binnenin het atoom en binnenin de meer dan 400 soorten quarks waar  Richard Feynman het over heeft. Zelfs de atheïst José Saramago wist dat er binnenin iets was, maar hij stelde er zich geen vragen bij. Wat echter niet het geval is van velen onder ons die met verbazing en verwondering op Google Earth de beelden zien van ons Universum.

Zich hierbij geen vragen stellen en zich anderzijds geen vragen stellen over het ontwaken van het leven, al was het maar in een mostaardzaadje is geen bewijs van diepzinnigheid. Ik vrees dus dat Sam Harris er nimmer in slagen zal de religieuze gevoelens van de mens tegenover het wonder dat het leven en het Universum is, uit te roeien uit onze genen, integendeel. En nog maar best ook. Natuurlijk als hij nog zo kortzichtig is religie te zien als een gebed en niet als een beleven van zijn verbondenheid met het ‘Grote Wezen/Zijn’ van de Kosmos mag hij zijn ideeën hierover behouden.

Zij die me regelmatig lezen weten welke mijn gevoelens en gedachten zijn op dit gebied. Ze kennen mijn ‘mindscape’ en het is noch Stephen Jay Gould, noch David Hume, noch Richard Dawking en zeker niet José Saramago die me van gedachte zullen doen veranderen.

Eigenlijk loop ik, na mijn bezoek aan de wereld in mijn blog van gisteren, de ganse dag al rond met een zin van Albert Einstein die Paul V., een vriend, me per mail liet geworden. Wat vertelde ons die bijzondere man die Einstein was:

‘L’idée que l’ordre et la précision de l’Univers dans ses aspects innombrables serait le résultat aveugle de l’hasard est aussi peu crédible que si après l’explosion d’une imprimerie tous les caractères retombaient par terre dans l’ordre d’un dictionnaire.’

Heeft Sam Harris ooit oog gehad voor de idee die schuil gaat achter de woorden van Einstein?

En hier treedt Jacques Monod op die in zijn boek ‘Le hasard et la nécessité’, (Edition du Seuil, 1970) pag. 225 te vertellen wist 225:

‘L’homme sait enfin qu’il est seul dans l’immensité indifférente de l’Univers, d’où il a émergé par hasard. Non plus que son destin, son devoir n’est écrit nulle part. A lui de choisir entre le Royaume et les ténèbres’.

Wat mij betreft, ik heb gekozen voor het Rijk van de Geest.

Karel

12-02-2012, 01:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Open brief aan de Heer Barroso, bij gebrek aan een andere mogelijkheid.

Ik heb vandaag de keuze, ofwel te spreken over Einstein en zijn visie, o.m. op het ontstaan van het Universum, ofwel een open brief te richten aan de Heer Barroso – die hij niet lezen zal, Verhofstadt misschien wel als ik hem die stuur op zijn e-mail – de twee teksten samen, Einstein en Barroso, zou te lang uitvallen als blog, zo de eerste kan wachten, mijn brief aan Barroso niet. Hier gaat die:

Had u, waarde Heer Barroso, als bewaker[1] van de Euro die U zo dierbaar is, zeven jaar geleden aan de ‘Griekse boys’ die we nu zien paraderen op ons scherm, één zevende opgelegd van de maatregelen die nu aan de Grieken worden opgelegd – en humanitair niet haalbaar zijn - waar zouden de Grieken vandaag hebben gestaan wat hun openbare schuld betreft, zeker niet met een torenhoge zoals dit nu het geval is?

Zo, als de Griekse Regering schuld heeft aan de huidige toestand, zijn er nog die er schuld aan hebben en zeker niet in het minst.

In plaats van de ganse Eurozone, en de in de Griekse staatsfondsen beleggende banken, in de grootste verwarring te brengen, ware het niet meer dan wenselijk dat:

. én de aan Griekenland opgelegde maatregelen om te komen tot een afbouw van hun budgettair deficit, versoepeld en verzacht zouden worden,

. én de terugbetaling op de vervaldag van de bestaande Griekse staatsschuld, afgelost zou worden door nieuwe, door de Eurozone gewaarborgde Griekse obligaties, tegen een redelijke rentevoet.

Als die hulp dan nog ontoereikend zou zijn zou hierbij ook kunnen gedacht worden de vervallen Griekse openbare schuld – of een deel ervan - af te lossen door middel van de opbrengst van de uitgifte van Eurobonds en de dienst ervan in te schrijven in het budget van de Eurozone.

In dit geval zal de ontstane Eurozone-schuld op een correcte wijze moeten beheerd worden opdat u, na enkele jaren niet zou uitkomen waar nu Griekenland is uitgekomen.

Ik bedoel hiermee dat u als Eurozone meer dan ooit zult moeten besparen op uw uitgaven aan personeel, wedden, vertalingen, verplaatsingen en dergelijke, om uw nieuwe verplichtingen, de dienst van uw schuld, te honoreren. Het schijnt me toe dat op deze wijze, die enkele jaren zou moeten volgehouden worden, een oplossing zou kunnen gevonden worden voor het Griekse probleem.

En nog iets, wat de huidige Griekse Regering betreft, in plaats van beroep te doen op Europa en het FMI, waarom geven ze geen lange-termijn-lening uit in Griekenland waar uitsluitend de Griekse burgers – als redders van het vaderland – vrijwillig of onvrijwillig - verplicht dus – kunnen/moeten, op intekenen?

Al begrijp ik nog altijd niet hoe de Griekse machthebbers de steeds maar meer dreigende catastrofe niet hebben zien aankomen. Hun hoop op de Europese solidariteit moet immens geweest zijn.

Als verantwoordelijke voor de Eurozone, Seigneur Barroso, brengt u nu Europa en de Euro aan het wankelen met een grote weerslag op de ganse wereldeconomie. Of het u een zorg is weet ik niet, maar u zou toch eens kunnen nadenken of er, van uwentwege, geen schuldig verzuim in het spel is, in plaats van zonder verpinken, het Griekse volk het mes op de keel te zetten.

Wat het gaat kosten weet ik niet, ook niet wat een euro-catastrofe kosten zou?

11-02-2012, 05:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het resultaat van mijn coloscopisch onderzoek is ruim geruststellend, mijn dagelijkse blog komt voorlopig nog niet in gevaar. Echter, wat ik schrijf vandaag en pas morgen 10 februari op mijn blog komt zijn maar wat nog half verdoofde woorden. Mijn allerlaatste blog lijkt aldus veel verder af te liggen, al is wat lijkt geen zekerheid, zeker is wel dat het leven, waar ook en van wie ook, verder gaat.

Het weze zo, maar ik ben gelukkig verder te kunnen woorden te vormen tot zinnen en deze de wereld in te sturen, dankzij, ja, dankzij wie in de allereerste plaats?

Wel dankzij de mens die voor het eerst zijn hand afdrukte op de rotswand en wiens drang om te weten, uit te zoeken en het wonder van het Universum te ontdekken – om deze reden verliet de Ulysses van Dante, Penelope, zijn vader en zijn zoon en zeilde hij uit met tien gezellen tot voorbij de bakens van Hercules – en uit te komen bij de e-mail en consoorten.

Maar het was het Universum en wat erin verborgen steekt dat doorslaggevend was. Men zoeke het maar uit, het loont de moeite, maar zwijg me van de theorieën én van Jacques Monod – ik las wat Einstein over toeval dacht - én van het succes van nu, Michel Onfray, o.m. in zijn ‘Traité de l’Athéisme.

Je dévie largement des quelques lignes, écrites cet après-midi dans ma chambre, de ‘Maria Middelares Sint Jozef’

Ik las daar in het dagblad de woorden van de Heer Wiebe Wieling, die hoewel hij geen bemoedigende woorden had over de Elfstedentocht - wat een zware klap was voor de natie en ook voor mij die hoopte deel te nemen, voor de tv gezeten met een Glennfiddish in de hand - toch wist Heer Wieling ‘dat we 9 februari waren en dat de lente al in de lucht hing’. En hij, de man van het ijs, kan het beter weten dan wie ook. Dit was dan het goede nieuws.

Wat de Grieken betreft zwijg ik liever, mijn geest is nog steeds beneveld - die van hun leiders is het al meer dan tien jaar en blijft beneveld.

Hopelijk is morgen, wat mij betreft, de nevel opgetrokken. En wie weet, Nederland en Elfstedentocht van mijn hart, misschien, misschien gaat het terug vriezen.

Karel, positief levend terug!

10-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vriend vroeg me wat ik had tegen vers 3, 19 van Genesis:‘Je bent uit stof en tot stof keer je terug’.

Alles, heb ik geantwoord, het schijnt me toe een te goedkope wijsheid te zijn opdat het gezien zou worden als komende van God.

En dan baseer ik me ook op de vertaling van Paul Nothomb in zijn L'Homme immortel van 1984, en ver voor hem, van Fabre d'Olivet in zijn La Langue hébraïque restituée van 1824, die een totaal andere vertaling brengen. Beide schrijvers zijn van oordeel dat onze oorsprong de geest is en niet de stof en dat we keren zullen naar die geest.

De vertaling door ‘de Zeventig’ van het Hebreeuws naar het Grieks, drie eeuwen voor Christus, laat ons niet de minste opening: we zijn van stof en we lopen hier rond als een stoffelijk iets, een stoffelijke machine. Precies alsof die stof geen levend, bewegend, en integrerend element zou zijn bestaande uit atomen en elektronen en andere subatomaire deeltjes in een innige binding niet alleen met elkaar maar eveneens en niet in het minst met het ganse Universum. Als er een soort bewustzijn aanwezig is in het Universum, en dat geloof ik, dan is een deeltje van dat bewustzijn ook aanwezig in de mens.

En op deze basis waag ik te zeggen dat de hogergenoemde vertaling van ‘de Zeventig’, een vertaling is die niet klopt en zeker de God van vandaag onwaardig is.

Misschien, maar dit is dan ook maar een splintergedachte, komt die goddelijke revelatie in diverse fases naar de mens toe. Waren de grottekeningen er een van, Stonehenge en ander megalithische tempels er een van, was de Bijbel er een, de gotische kathedraal, en komen we thans in een nieuwe fase, namelijk deze van de new physics, die als een revelatie zonder woorden moet gezien worden.

Maar dat ik enkel en alleen van stof zou zijn, geloof ik niet, en zal dit blijven geloven. Het zal in dit geloof zijn dat ik vertrekken zal.

09-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben een huis voor de vele boeken die ik las, al las ik er duizend en nog meer te weinig. De woorden eruit vermengden zich, verstrengelden zich met mijn bestaan, waren en zijn een belangrijk deel ervan en onvermijdelijk dringen ze mijn geschriften binnen. Daarom niet onmiddellijk herkenbaar, maar gebruikt als springplank naar een ander beeld, geplaatst in een andere context. Het is alsof al wat ooit geschreven werd, al wat de mens ooit gepresteerd en gedacht heeft lijk stuifmeel omheen mij drijft en mijn geest bevrucht.

Zo heb ik wat poëzie bedreven op dagen die zonovergoten waren en ruim, al was het winter, al lag het huis en tuin en woud en velden bedekt met sneeuw en het diep aan het vriezen was.

Heb ik nu dagen zich opvolgen en in niets op elkaar gelijken, het vroeger geschrevene herdacht, herwerkt, herschikt.

Het effect van Dantes Muze die ons bezoekt van tijd tot tijd. Of moeten we denken aan de ‘morfische resonantie’ van Rupert Sheldrake die ons, lijk een onzichtbaar golvenveld omringt en beïnvloedt.

   In Memoriam.

Wij die overbleven spraken maar.

De blauwe avond over de sneeuw gegoten,

de lijster uit de struiken opgevlogen, een schreeuw

gekomen, een siddering.

De tijdloosheid die ons gevangen hield een ogenblik.

We spraken maar, in woordeloze woorden uitgekleed

de wereld waar we gisteren nog dwaalden,

of het bestaande dat het onbestaande werd

en zij die gingen erin opgevangen

en zoals bij Dante, rondgeleid in cirkelgangen.

We spraken maar. De laatste beelden opgeroepen :

het dromen van de ogen dichtgesnoerd,

de lippen op elkaar geschroefd,

een vleug geheugen, kringen van wat regen

op het watervlak.

En onvermijdelijk de vraag gekomen,

wat hebben we aangekleefd.

En het niet geweten, maar onredelijk elk dogma

dat uit de rede komt, omdat te brak, te eng, te ongekleurd

te a-dimensionaal, terwijl structuur van elektron en quark

subtiel en zo hartstochtelijk verweven. Terwijl die geest

van ons oneindig is, uit de tijd tot ons gekomen.

We spraken maar, we dachten dat het anders kon

het anders had kunnen zijn. Zo zijn naam vernoemd

heel even, zijn glimlach opgezocht,

en zagen we in ons verbeelden, zijn ziel, zijn eigenheid,

een symfonie van lichtbazalt uit lotusbloemen opgestegen

lijk een jonge eend naar de Oriongordel toe, waar hij

wonen zal voortaan en wachten zal zoals zovelen.

Wat is er van de onsterfelijkheid ?

08-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Herinneringen die me bestormen, herinneringen die pijn zijn of in zich de pijn dragen van dingen die ik deed of niet deed. Een grote verwarring van beelden is het, waarin dan telkens een bepaald detail de kop opsteekt. Het zijn immer dezelfde herinneringen die terugkeren die me overvallen zoals deze morgen bij het ontwaken.

Wat vertelde Joyce over herinneringen die sins zijn, of zegt Joyce in Ulysses, laat ze ons noemen zoals de wereld deze noemt, slechte herinneringen[1].

Ik ken slechts één verweer, opstaan uit het warme bed, de kilte van de morgen trotseren en schrijven in mijn dagboek om de beelden kwijt te geraken. Schrijven met stramme vingers zodat de letters verminkt worden neergezet en bijna niet te herlezen zijn. En zo vulde ik een volledige pagina met weinige zeggende zinnen waarvan op het einde hoogstens een paar woorden te onderlijnen zijn en te bewaren, misschien.

Dit is een slecht begin van de dag. Het begon gisteren al met de tekst die ik heb ingelogd, een tekst over het ‘Korenveld met kraaien’ van Van Gogh, een verloren tekst die niet af is, waar ik nog gedachten en beelden wil aan toevoegen, maar dan kom ik uit bij duizend woorden. Stel je voor een blog van duizend woorden, wie leest zo iets.

Het is een gekheid mij te willen concentreren én op het schrijven van een boek én op het zoeken naar een onderwerp voor mijn blog.

Het verdelen van le peu d’inspiration is verlammend en toch ga ik er mee verder. Ik ben een koppig man, een steenbok die zijn wil doordrijft ongeacht het resultaat, en de gedachte er nog gedichten aan toe te voegen blijft wegen op mij. Niets is me te veel opdat ik toch maar geen dag zou overslaan.

Het is duidelijk met de jaren zijn we geneigd alles te vertellen.

Op 9 februari moet ik een coloscopie ondergaan, de voorbereiding begint morgen al.

Het kan dat mijn oud hart de verdoving niet doorstaat. Het kan, alles kan.

Ik zal dan toch heel wat geschreven hebben, massa’s woorden die zullen blijven, waar ik ze laten zal, laten waar ze zijn en voor wat ze zijn.

Noot:

Als ik James Joyce erbij heb gehaald dan is het maar om te weten dat ik me geen illusies moet maken. Ik weet waar ik sta als ik hier die fameuze passage overneem als voetnoot.

07-02-2012, 01:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

In het boek ‘Infinite in all Directions’, van Freeman Dyson had hij gelezen over Socinus, een Italiaanse heretic die leefde in die hoogst gevaarlijke (althans voor hem) XVIde eeuw. Socinus waagde het te beweren: “that God learns and grows as the universe unfolds”.

Of God nog iets te leren heeft betwijfelt hij, maar dat Hij groeit – op de een of andere wijze - in de mens, naarmate de mens meer ‘sapiens-mens’ wordt kan hij aanvaarden omdat hij aldus, dichter komt tot het beeld dat God wil dat de mens heeft van Hem.

Om deze reden ook – maar hij herhaalt zich - is het absurd Genesis 3, 19 te vertalen door “je bent van stof en tot stof keer je terug”, want hoe kan ooit het evenbeeld van God, de Geest in de mens, vergaan tot stof.

Er zijn dus duidelijk twee dimensies, de dimensie van God die tijdloos is en de dimensie van God in de mens, die evolueert in de richting van de mens die God uiteindelijk wil als mens. En hij heeft hier niet gedacht aan de God van de Kerk, maar aan de God van het Universum.

Het korenveld van Van Gogh, en de manier waarop het geschilderd werd is het bewijs van het creatieve in de mens Van Gogh, het creatieve dat eigen is aan het Universum.

God ontdekt als dan zichzelf in de mens Van Gogh, die als kunstenaar, als schepper van zijn doek, de perfectie is van wat Hij gewild heeft dat de geest van de mens zou zijn, scheppend kunstenaar.

En Van Gogh, toen hij het korenveld schilderde, was niet de sukkelmens Van Gogh die schilderde, het was de scheppende kracht van Van Gogh’s geest die schilderde. En hij wist het, hij wist dat hij zichzelf verloor telkens hij aan het schilderen was en dit tot de geest in hem was leeg-geschilderd en hij terug de mens geworden was, geconfronteerd met alle ongemakken van zijn lichaam.

Hij geloofde dat wat hij deed waardevol was, dat hij zijn tijd een generatie voor was. En dat schilderen het teken was de geest van God in hem.

Zo het korenveld verdween en Van Gogh verdween uit de zichtbare, tastbare wereld, en een nieuw korenveld is gekomen en een nieuwe Van Gogh is ergens opgestaan om in zijn nooit ophoudende beweging naar de diepte van het bestaan, God na te volgen, en aldus te zijn, hoe minimaal ook, het spiegelbeeld van de levende, groeiend-bewegende God.

En nogmaals de vraag, Dante, waar zou jij Van Gogh gaan situeren in uw Commedia, zou je hem geplaatst hebben bij Homerus, bij Ovidius, bij de groten der aarde of zou je hem gedumpt hebben tot aan de voeten van Minos die over het lot van zijn ziel zou beslist hebben. Ik geloof het niet, je zou hem de plaats gegeven hebben die hij verdiende als scheppende mens, minstens in het Vagevuur met uitzicht op het Paradijs.

  Het is duidelijk, de dode Van Gogh leeft. Hij leeft in de geest van zijn doeken die zijn naam uitademen, hij leeft in de geest van hen die voor zijn doeken staan, hij leeft in de geest van zij die die bewuste avond rond zijn graf en dit van zijn broer Theo stonden geschaard, terwijl het licht verzwakte, terwijl het regenen ging over hun graf, terwijl het regenen ging over de velden, over Auvers-sur-Oise en over de weg, langs waar hij die middag in juli met zijn schildersmateriaal op de rug voorbij was gekomen

Zo, het korenveld en je verzen, Dante, vermengen zich. Je laatste versregel, is zijn laatste penseeltrek, misschien was het de laatste grote kraai die hij tekende. En hij wist toen, na de laatste kraai, wat er gebeuren ging.

Ettelijke   malen   heeft hij getracht de laatste gedachten van Van Gogh te achterhalen, des nachts als de slaap niet kwam, des morgens bij het eerste licht dat binnenviel. En telkens meende hij dat hij, dichter en dichter bij de realiteit van het gebeuren kwam, alsof het zijn gebeuren was.

Maar de gedroomde tekst is de perfecte tekst, precies omdat hij niet duidelijk gekend is.

Dit wist Fernando Pessoa maar al te goed als hij leest bij hem J’ai composé tout en me promenant, bien des phrases parfaites dont je ne me rappelle pas un mot, une fois rentré chez moi. La poésie ineffable de ces phrases tient-elle à tout ce qu’elles ont été, un bref instant, ou bien, au contraire, au fait même qu’elles n’ont jamais été?[1] 

En hij heeft niet vertaald wat al een vertaling was.

06-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Old men ought to be explorers

Here and there does not matter

We must be still and still moving

Into another intensity

For a further union a deeper communion[1]

Wat ik, ‘old man’ - die smeekt ‘que je sois toujours dans l’abondance du réveil’ - interpreteer als een dieper binnen dringen in het omringende, in het mysterieuze van leven en sterven, om te komen tot een grotere levensintensiteit, en een grotere verbondenheid met het minuscule als met het immense. Deel zijn van de waarheid die we zoeken, zelfs al weten we pertinent dat de waarheid niet te vinden is, toch zijn en blijven we ‘explorers’. En mijn blog van elke dag  is er het bewijs van.

Dit is dan de poëzie, deze van T.S. Eliot die ik ook schrijven wil - wat een pretentie ik heb - poëzie met een boodschap, die haakt in op wat ons verheft als mens.

En zegt Eliot: ‘we must be still and still moving’. We moeten rust zijn, stilte zijn en altijd geestelijk in beweging.

Zoals we lezen in logion 51 van het evangelie van Thomas[2]:
 

Si l’on vous interroge:

Quel est le signe de votre Père qui est en vous?

Dites-leur

C’est à la fois un mouvement et un repos. 

05-02-2012, 00:23 geschreven door Ugo d'Oorde