Mijn blog van gisteren is het soort blogs dat ik schrijf als ik niets te vertellen heb, het zijn gevaarlijke uitschieters waarin ik verzeild geraak en er niet ongeschonden uit kom; het is ofwel te ingewikkeld om te lezen, ofwel wordt het gelezen als komende van een stuk filosoof die aan het dwalen sloeg. Nochtans is het voor mij blode ernst, weet ik niets anders te vertellen want ik wil niet bezig te zijn met het dagelijkse klein gebeuren.

Ik word er op afgestraft, lezers verdwijnen en komen niet meer terug. Ze verkiezen de lege gesprekken van het  VRT programma rond de Colum’bus’ die rondreed, vorige zondag, door het meest wijde land dat je ontmoeten kunt, de wijnvelden van de Champagne streek, een landschap dat oneindig afstak bij de conversatie die gehouden werd, alsof ze niet in het minst in hun hart (of ziel) getroffen werden door de geestelijke schoonheid ervan en maar bleven doordraven over het meest gewone dat je ontmoeten kunt. Arme, geesteloze busreizigers, wier naam ik niet genoteerd heb en ook niet zal gaan opzoeken. Het is maar dat ik woorden wil met inhoud en inzicht in de dingen die we zien én met ons ogen én met onze geest. Ik weet absoluut niet welke woorden ik zou gesproken hebben, indien ik het geluk had gekend rond gevoerd te worden in die streken. Maar zeker is dat ik naar Brahms zou geluisterd hebben of naar Debussy of Ravel, of naar om het even welke klassieke muziek - Pergolesi, Vivaldi, om het even - maar muziek die paste in het landschap. Echter dergelijke muziek past voor de heren niet in hun luxueuze bus waarmee ze rondtoeren in geestelijke armoede.

Ik ben wie ik ben, maar vandaag wou ik, voortgaande op wat ik gisteren schreef, over mijn filosofisch gesprek met een jonge vrouw. Een vrouw, een moeder van twee schitterende dochters, die duidelijk weet wat ze bereiken wil in het leven, die volledig op haar doel is afgesteld en verwacht - hoopt! - dat het volstaat in het leven iets te willen en te blijven willen opdat je, uiteindelijk, je doel bereiken zou.

Ik heb haar niet willen ontgoochelen, denkend aan wat ik altijd gewild heb en dan toch niet bereikt heb, maar je bekomt het maar als de omstandigheden gunstig zijn om het te bekomen en deze omstandigheden kun je zo maar niet uitkiezen.

Of, zoals in mijn geval, maakt het je blind voor andere even noodwendige dingen die je, in je ‘willen’, over het hoofd gaat zien. En er kunnen er heel wat zijn.

Maar het is goed, in je leven iets te willen bereiken en er naar te streven, het geeft kleur aan je dagen, aan je ‘hier-zijn’ dat inniger is dan je ‘daar-zijn’. Het eerste kent een duidelijker gericht zijn naar, het andere is een gericht zijn als, het zal wel komen. In het eerste geval is, zo denk ik toch, de kans op slagen groter.

Ik weet dat de jonge vrouw mijn blog niet lezen zal, ze heeft de tijd niet voor dergelijke dingen. Ik schreef het nochtans opdat  het een steun zou zijn voor haar om te volharden in haar ‘willen-haar-doel -te-bereiken’

Ik ook wil het nog steeds, maar de omstandigheden waarin ik terecht ben gekomen hebben mijn willen afgezwakt, de lijnen zijn niet duidelijk meer, ze zijn verwaterd.

Waarom schreef ik dit vandaag, wellicht omdat ik gelukkig was, eindelijk iemand te ontmoeten met wie ik over dingen spreken kon waar niemand nog over spreekt. Eindelijk mocht ik het eens zeggen, hoefde ik het niet te schrijven.

08-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Woorden. Woorden opgehaald van ergens, en bewaard als een soort relikwie, omwille van het sacrale, op plaatsen erin neergezet, zoals landschappen eeuwigheid in de Cello suite van Johan Sebastiaan.

Van uit deze Suite en het sacrale droom je verder om uit te komen waar je nog niet waart of, waar je al waart zonder te weten hoe uitzonderlijk het was daar te zijn. Dus droom maar, hoopt vooral dat wat je nu begonnen bent je leiden zal naar het onovertroffene, wat je elke dag verhoopt.

Al is het schrijven, al is het creatief zijn, nu je aangekomen bent op de drempel van je andere leven, een noodzakelijk iets, wil je de laatste resten tijd doorbrengen met een blik naar het komende gericht. Wat je geestelijke sterkte is. Zelfs als je weet dat je lichaam, het schone ervan, het krachtige, het soepele ervan,  aan het aftakelen is, de ene dag wat meer dan de andere, is dit een reden te meer om uit te zien naar het meest ongewone van al wat gewoon ongewoon is, het punt waar je telkens naar toe schrijft, ongeacht of je het bereikt of niet bereikt. Wat ook, het is je betrachten eens je op stap bent.

Zoals de dag, een zondagnamiddag in de zomer, neergezeten, in de schaduw van de catalpa, je filosoferen kunt en zeggen wat je al zo dikwijls zegde, dat al wat is, ontstaan is uit de geest, uit het onzichtbare, het Woord genoemd.

De Geest  die zich, in zijn Kosmos - of beter in de Kosmos die Hij is - tonen wil, wie Hij is, wat Hij vermag en hoe Hij is, opdat Hij zichzelf zou zien via de ogen van de mens die Hij heeft voortgebracht. Wat Hij stilaan gaat bereiken: de mens op weg zijnde om de betekenis van zijn Dasein te ontrafelen. Wat een grote stap is voor de mensheid, een grotere dan de stap op de maan: weten waarom we hier zijn op deze Aarde.

Het is me duidelijk, de Kosmos is geen toestand, de Kosmos is een gebeuren, is een film die zich afspeelt, een film ‘ohne Ende’ die ontstaan is uit de onstoffelijkheid van de geest, het ogenblik van de Big Bang.

Hoe dit gebeurde kennen we niet, maar we weten het omdat het de enige mogelijkheid is die open staat. Geen schepping dus maar een ontstaan van wat in potentie aanwezig was,  aanwezig ‘moet’ geweest zijn.

En onmiskenbaar ligt er een lijn, een rode draad in wat geleidelijk, gespreid over miljarden jaren, wat we tijd noemen, gekomen is. We zitten erin verweven, we zitten erin opgelost, we zijn er het summum van omdat we stof van sterrenstelsels zijn , én, weten dat we het zijn.

En het is dit weten dat ons verheft.

Mon Dieu, wat een rijkdom en wat een geestelijk avontuur eens je de wereld van het gewone waagt te verlaten om te gaan wandelen in de diepte van het ZIJN.

Echter niet de diepte die Dante bezocht.

07-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Bezeten om te schrijven en nu toegetakeld, in feite geestelijk meer dan fysisch, alleen al omdat een negatieve fysische toestand te dragen is, maar niet een geestelijke, en dit alles om redenen die ik het liefst verzwijg, maar die ik in een woord omschrijven kan, ik ken niet meer de vreugde, zoals vroeger, van het bezeten zijn, het wordt integendeel, een zwaarte om dragen, dan toch de laatste dagen. Ik denk simpelweg mijn eindpunt bereikt te hebben, alles gegeven te hebben wat ik in mij had.

Ik denk aan Dante, de Dante van precies zeven honderd jaar geleden. Hij kwam ziek terug van een reis naar Venetië - als diplomaat van Ravenna - en zou, enkele dagen later, in Ravenna, op 14 september 1321, sterven aan malaria of welke ziekte ook.

In welke toestand bevond hij zich in zijn laatste dagen, had hij nog iets toe te voegen aan zijn Commedia, een laatste canto nog, wat laatste versregels nog om te eindigen, zoals we lezen, in een visioen van licht waarvoor hij geen woorden had om te beschrijven wat hij zag en - zeker ook denkend aan Beatrice - de bevestiging dat het ‘Amor, de liefde is, die de zon en de sterren in beweging houd’, dit, zijn allerlaatste versregel van zijn Paradiso.

Over dit einde van zijn Commedia doen vreemde verhalen de ronde, de dertien laatste canti van zijn Paradiso ontbraken schrijft William Anderson[1] in zijn ‘Dante the Maker’, maar acht maanden na de dood van Dante, heeft zijn zoon Jacopo een droom waarin, rond twee uur in de morgen, zijn vader verschijnt gekleed in een wit gewaad en met een lichtend gelaat. Jacopo vraagt zijn vader of hij leeft en zijn vader antwoordt: ‘ja, maar ik leef in het echte leven, niet in dat van jullie.’ Dan vraagt hij hem of hij zijn Commedia heeft beëindigd en indien dit zo is, waar het ontbrekende deel is. Dante leidt in de droom zijn zoon naar de kamer in een ander huis die hij gebruikt heeft als slaapkamer:

‘and touching the wall pointed it out as the place where he should look. Jacopo woke up, fetched Piero di Giardino and went to the bedroom which was in another house. At the place indicated in the dream they found a mat fixed to the wall. On removing the mat, they found a manuscript coated with mould from the damp wall and on brushing the mould off they discovered the missing thirteen cantos. They were overjoyed and, copying them out, sent them to Can Grande, following the habit of Dante who had published the other cantos in this way’.

Het boek, ‘Dante the Maker’ kwam  uit de Gentse stadsbibliotheek en ik heb niet genoteerd waar Anderson het verhaal vandaan had. Maar volgens hem was ‘the story not impossible’.

Evenmin heb ik ergens anders hiervan een bevestiging gevonden. Het kan, gezien het gaat over Dante en zijn onsterfelijk werk, dat in een droom de waarheid wordt onthuld, want niets zegt ons over het tijdstip waarop de laatste dertien gezangen werden geschreven en het kan dat hij de tekst ervan verborgen heeft alvorens te vertrekken naar Venetië, maar zou hij dan hierover niemand hebben ingelicht?

Het kan ook dat er nog iets te wijzigen was, nog iets aan toe te voegen, wat hij, ziek zijnde heeft gedaan. Twee versregels wijzen in deze richting: één het feit dat hij geen woorden vond om de schittering van zijn visioen - het zien van God - te beschrijven en twee, zijn allerlaatste versregel, Amor en verder. Ik vind die niet zo duidelijk als eindwoord, tenware hij bedoelde dat het de liefde van God was voor de mens, die de Kosmos in beweging houdt.

Maar alle grote werken hebben hun eigen geschiedenis, laat ons dus de droom van Jacopo er bij nemen en die zien als een beloning voor het goddelijke in zijn Commedia.

Anderson zal zich er ook vragen bij gesteld hebben, maar vond hem te mooi om deze droom niet op te nemen in zijn boek. Ik zou het ook gedaan hebben. Om deze reden heb ik gemeend the story te mogen laten verder leven.

[1] Anderson William: ‘Dante the Maker’, Routledge & Keagan Paul, London, 1980

06-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de vlakte van de geest wachten vele zaden om te kiemen, vele gedachten om uitgestrooid te worden, genomen en uitgetekend in al hun vele variaties, en dit, dag in, dag uit, met tussenpozen die dan de voedingsbodem, de humus van waaruit onze gedachten vertrekken kunnen, tenminste zo die bodem er is. Want soms lijkt het een waterval, soms een bergstroom en soms is het niet meer dan de Leie, meanderend, gezapig door de weiden en beemden van het Vlaamse land.

Maar zeggen dat ik ‘altijd’ op de loer lig om te nemen wat te nemen is, is niet correct, er zijn soms dode momenten waaruit ik moeilijk ontwaak.

Vandaag, 4 september is er zo een. De morgen ging voorbij aan andere zaken, de middag kwam en de zon in de namiddag was geen inspiratie om binnen te blijven en te gaan schrijven. Maar zelfs aan de vijver, in de grote openheid van water en luchten bleef ik denken aan de blog, die ik nog te schrijven had. Vrienden omheen mij  spraken over de dagelijkse dingen des levens en ik was de stilte zelf, zwijgzaam, totaal woordeloos, kijkend naar de vissen die opsprongen - fish are jumping and the cotton is high - om dan met een plons te verdwijnen terug, kijkend naar de zwaluwen die bij momenten rakelings over het water vlogen om te drinken, en de blauwe ijsvogel die wachtte op de stronk van een boom om pijlsnel weg te schieten, een duik te nemen in de vlucht, een visje in de bek.

Het grote leven in beweging omheen mij, en ik amper bewegend, pogend na te denken om een betekenis te vinden voor dit alles, daar gezeten lijk de denker van Rodin, in de zon die traag naar het westen gleed, me verrassend hoe hoog ze nog stond ondanks laat in de namiddag.

Omdat ik ook alles wenst op te tekenen, omdat ik bezeten ben met het neerschrijven van mijn gedachten, hoe die er ook moge zijn; bezeten om al wat er van is neer te schrijven, zelfs als alles effen is in mij, zelfs effen de tijd om, ja om wat? Om er te zijn als iemand die schrijft, zelfs als hij niets te vertellen heeft. Niets dat waard is om gelezen te worden.

Het is een ziekte waarvan ik niet genees, vandaag, deze zaterdag begin september was ik zieker dan ooit, want ik schreef zelfs over het onbenullige.

Is er nog plaats voor beternis, nu twijfel de kop opsteekt?

05-09-2021, 08:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij zoekt naar een zin om zijn dag te beginnen, maar het zoeken is verkeerd, de zin is er of is er niet, er is geen tussenweg. Het is dus een wachten tot hij zich aanbiedt en de weg zich opent. Zo gebeurt het en niet anders.

Hemingway wist hier een remedie tegen, wat hij de vooravond nog schrijven wilde, hield hij over voor de morgen erna. Hij ook tracht deze regel toe te passen, maar gisteren was een vreemde dag, hield het gedicht over de zee hem te lang bezig, leegde het hem volledig. Hij wachtte hij tot laat in de avond om het los te laten, hij is gaan slapen half verdoofd door de golven van de zee als een vlakte van licht voor hem uit. Want een gedicht is geen gewoon geschrift, het kleeft aan jou;, het bezit je meer dan dat jij het bezit en het weigert toegevingen.

Wat meer is, de volgende morgen waagt je niet het te herlezen, het staat er voor allen maar niet meer voor jou, het is weggesneden uit jou, een vreemde eend in de bijt.

Zo voel je het aan, je sluit het op voor jaren tot je er op een dag terug wordt mee geconfronteerd en het als een verrassing overkomt, dat het in feite wel uit jou is ontstaan maar dat je, je niet meer in herkent. Ik denk dat er tientallen gedichten steken tussen mijn blogs, inspiraties van het ogenblik, ogenblikken die ik nu niet meer ken, en als ik ze nog zou kennen, nu anders beleef. En het is de beleving die telt.

Een vriend, een poëet, stuurde me een gedicht over de, ‘hoogvliegers’ van de eerste schooldag, Ik begrijp wat hij hiermede bedoeld, een eerste schooldag is iets heel bijzonders, een hoogvogel als dag, tenminste zo zal hij het beleefd hebben. Hij schrijft totaal losgeslagen als poëet, het woord niet zeggende wat er geschreven staat, maar tastend, uitkijkend naar het verwarrende van die eerst schooldag, of de vrijheid die hij zich toe-eigent als beschikker over het woord. Als dusdanig is hij, als de dichter van Lierde, onnavolgbaar, enig:

…

De jeugd leert over de stootwinden
de geur van rozen in de drijfwolken
en voelt in zijn hand het dwaze van het licht
… 

Zinnen, weinig zeggend maar door het spel van de woorden, waar de poëzie van afdruipt, veel betekenend.

Ik zal hem niet navolgen, ik zal hem laten, hoog in zijn vliegtuig zwevend over de velden en de dorpen, zwevend over de inhoud van de woorden. Het is hem om het even welke, je kunt het toch niet zeggen zoals het is, een eerste schooldag, hoe jong of hoe oud je ook bent.

Jij koos een andere weg, of het een betere is hoef je niet te weten, het is die van jou, zoals elk van ons zijn weg heeft om poëzie te bedrijven: de ene verward in zijn woorden, de andere zo schuchter mogelijk, de andere als een schilder of aquarellist, licht of breed uitgestreken. Allen om te zeggen wat niet te zeggen is, niet uit te spreken.

Het is maar als je diepte zoekt, als je filosoof wilt zijn - wat misschien een vorm van hoogmoed is - dat je verdwalen kunt.

04-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Eens geschreven staat het geschreven, kleeft het, een zwam op de schors van een boom, aan wat voorheen opgetekend werd, voegt het zich toe aan de massa woorden. Echter, achteraf, herinner ik me nog wat er is en hoe het er is?

Als ik herlees wat van vroeger is herken ik me erin, zo een gedicht dat ik gisteren getypt terug vond tussen een bundel etsen - kleine prutsdingetjes die ik maakte diep in de jaren zeventig - een gedicht over de zee. Ik durf het hier hernemen omdat de gevoelens erin, in niets gewijzigd zijn; omdat ik me erin terugvind, een jonge man - jong in de zin dat het begrip van het naken van de dood zich nog niet in mij had gevestigd - wijs genoeg toen om het, in een opwelling, bij het terugzien van de zee, deze van San Juan-Alicante neer te schrijven. Het kan bijna niet dat het niet voorkomen zou in één van mijn blogs van de jaren 2010-2018.

Ik herneem het hier: ik keer terug naar de ogenblikken dat ik afdaalde van de rotsen tussen de resten muurtjes van de terras- tuinen die er vroeger waren en de (beschermde toen) ongekende flora die er groeide en me verblijde, me licht en zorgeloos hield en, ik de zee zag ver onder mij, die me ontroerde, toen ik haar terugzag.

Het gedicht dat ik toen moet geschreven hebben, met potlood op het korrelig papier van een tekenblok, ik neem het hier zoals het er staat, geen jota in meer, geen jota in min:

Toen ik hier kwam,
een lange tijd ik er niet was,
toen ik hier kwam de eerste dag
ik totaal vergeten, dat de zee hier
een geliefde was.

Dat ik haar stem vergeten was
haar tongval en haar ogen
en toen ik haar omhelsde,
ingetogen
hoe ze in mijn armen toen
oneindigheid was.

En ze me verwachtte, zegde ze,
verwachtte me terug te zien
al had ik maar wat schaduw
nagelaten
maar geen  teken of symbool
voor haar om er naar uit te zien.

Maar van haar was ik, vooral
in mijn gezicht, de wind vergeten,
voller dan de dorre woorden
die ik hier geschreven had
op avonden, al met Orion
of morgens met het komen
van de zon.

Maar me nooit had ingebeeld
hoe haar streling was,
hoe haar bewegen
in het licht van oktober was.

Al van dat totaal verloren
hoe op de hoogste rots
de zee hier een geliefde was
en ik er zat,
gelouterd en herboren,

voor een lange tijd.

Het zijn plaatsen, al zeg ik het pas nu na zovele jaren, waar ik me goed voel als ik aan het schrijven sla; als ik eraan denk: hoog op mijn rots gezeten, de zee ver onder mij, of gezeten aan het water de golven rollend tot aan mijn voeten.

De weerslag ervan onvermijdelijk bepalend voor de woorden die me aangeboden worden. Zo gaat het in het leven.

03-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Daar gaan we weer, een nieuwe maand binnen, en dan nog wel september. Hoe voel ik me erbij? Wel, weet dat ik in de klank ervan de herfst ontmoet, de regen en de wind, de vallende bladeren en dan denk ik aan deze van de rij Italiaanse populieren en de bladeren dwarrelend op het water, alsof dit de laatste waren die ik vallen zag.

Waarom schrijf ik dit, wat is er bijzonders aan? Niets het is gewoon een herfstverschijnsel, maar ook, en dit duikt op, als een schemering op achtergrond, een teken, een verwittiging en zeker aan mij, zelfs al heb ik geen nood meer aan verwittigingen. Trouwens, het is ook, en hier gaat het in feite om, over het wondere leven van de natuur, het zich voltrekken van de groei van het zaad, het rijpen van de vrucht, met een beeld dat ik kreeg toegestuurd van een lezer, de okerbruin gekleurde schelpen van de hazelnoot die uit hun hulsels springen. En ik, zwalpend in deze sfeer, hier onvermijdelijk denken moet aan mijn overleden broer Daniël en zijn Rilke-bede gericht aan de Heer:

…

Befehl den letzten Früchte voll zun sein;
gib ihnen noch zwei südlichere Tage,
dränge sie zur Vollendung hin und jage
die letzte Süsze in den schweren Wein.
… [1]

September en de herfst die zich in mij brandt. Ik zeg het maar, ik teken het op, ik schrijf het naar mezelf, in een brief om het niet te vergeten, morgen niet, overmorgen niet, van nu af tot het einde van het jaar niet en verder nog de tijd in: de bede van Rilke aan de Heer gericht, de Heer van de dagen in de herfst en ik, me richtend naar de Heer van de schrijvers: Heer, geef me nog de dagen, zuiderse of niet, om hier af te maken wat ik nog af te maken heb, tenware het ‘af te makene’ waardeloos ware en ik geen dagen meer nodig heb.

Het kan, ik deed nog een poging om mijn geschriften te kronen met een vorm van eeuwigheid, eigenlijk een zeer schuchtere poging, een geruststelling voor mezelf om te weten dat ik alles gedaan heb wat in mijn macht lag om aan mijn woorden een zekere bestendigheid mee te geven. Om te weten dat wat ik schreef niet nutteloos was, en het niet een heel kort leven beschoren was.

Een te kort en aldus te gek om verder te gaan. En toch doe ik het, ik zegde het al zo dikwijls het is mijn leven, de ene activiteit die me overblijft.

Tenware ik, zoals Kristien Hemmerechts , de zondares zoals ze zich voelt, die terug naar de zondagsmis gaat. Ze voelt er zich goed bij, rustiger, ze voelt er zich in de hand van God. Mooi Kristien.

Ik begrijp haar, het is goed een geestelijke schoot te hebben om je erin neer te vleien; ze zal wel haar idee hebben over wie die God is en hoeft niet te specifiëren wat ze erover denkt. Maar ze komt er openlijk mee vooruit; ze zal wel weten en voelen dat Hij, haar God, een bergmeer is, een toevlucht naar iets dat alles overstijgt. Max Horkheimer wist het maar al te goed, hij noemde het ‘ das ganz Andere’. Ik ook heb er behoefte aan maar ik kom niet verder dan het te schrijven, heb niet de moed en de kracht het openlijk en publiekelijk te veruitwendigen.

Dit, wellicht tot mijn scha en schande.

[1] Reiner Maria Rilke: ‘Herbsttag’, ‘Der ausgewählten Gedichte, erster Teil, Insel-Bûcherei Nr 400

02-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De nachten worden merkelijk langer, maar ik bemerkte het pas deze morgen, een morgen zonder enthousiasme om op te staan en te beginnen met wat ik altijd begin, zien hoeveel lezers er de vorige dag me bezocht hebben.

Het is niet om veel over te zeggen, wel om over na te denken, het reflectieve krijgt geen aarde aan de dijk, krijgt geen aandacht, ik ga merkelijk te ver in wat ik schrijf. Ik weet het maar ik doe er niets aan, dan maar minder en minder lezers want het is niet met de Baghavad Gita dat je succes moogt verwachten, evenmin met zinnen uit de Bijbel.

Ik denk ook dat mijn blog op zijn laatste benen loopt, als ik zie dat andere blogs verdwijnen of vol komen te staan met publiciteit, zal dit ook wel eens gebeuren met die van mij. Ik ben er op voorbereid en toch ook niet want, zoals ik nu bezig ben, is het een groot gemak. Ik beëindig mijn tekst en log hem in, elke andere werkwijze is minder aangenaam omdat ik me dan opdring.

Zo staan de zaken vandaag, in mij wordt het stil, komt er een zekere droefheid die ik niet meer verbergen kan. Om welke reden het precies is kan ik niet zeggen maar ik denk dat het een cumul van redenen is die begint bij het oud worden, wat erger is dan ouder worden. Mijn toekomst brokkelt af, er is geen licht meer op het einde van de tunnel. Ik voel meer en meer dat het de laatste stuiptrekkingen worden.

Het boek van gisteren ligt nog altijd naast mij, het verliet me niet de ganse dag. Ik lees:

‘Let your rewards be in the actions themselves, never in their fruits. So be not moved by the fruit of actions; nor let inaction dwell in you.’

Het is de ‘inaction’ waar ik bevreesd voor ben. De leegheid die zou opduiken als ik de nood niet meer ken om dagelijks mijn vijfhonderd woorden te schrijven; bezig te zijn met de geest in mij. Deze te provoceren, deze in leven te houden, te dwingen tot één prestatie per dag, daarna laat ik hem in peis. Wat wel niet het geval is, maar die ene prestatie is het bewijs dat hij nog sterk aanwezig is, een bewijs dat alleen geldt voor mezelf, niet voor jullie of misschien toch wel voor enkele percenten ook voor jullie.

Deze monoloog, want dit is het, heeft wellicht iets te maken ook met de zin waarmede ik begon, de nachten die langer worden, het tegengestelde van het licht dat er vroeger is, dit het enige dat hoop aanduidt. Het overige zijn maar wat woorden van vroeger. Het is een andere manier om je te zeggen hoe ik me voel, dan toch op deze laatste dag van de zomermaand augustus, én als je er bent, die je morgen, als alles verloopt naar wens, te lezen krijgt.

Een stuk Hindu scriptures die zullen blijven hangen, de rest zoals ik al zegde, zijn maar wat woorden van iemand die ouder wordt maar hoopt - en dit tracht te bewijzen - het nog niet honderd procent te zijn.

01-09-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wees vooral niet verbaasd over alles wat ik schrijf. Ik zegde het al het ligt in mijn aard vreemd te zijn. Het was er nog niet in mijn verre jeugd, maar toch meen ik dat ik verschilde van de jongens om me heen, in welke mate weet ik niet meer, maar ik was stiller denk ik, duidelijk bezeten door een geest die ik bij mijn geboorte/(conceptie?) overgenomen had van een overledene. Ik schrijf dit maar, zonder me erop te beroemen maar omdat ik zo iets ooit las - en waarom zou het niet kunnen? - in de Bhagavad Gita[1]:

‘As the tenant soul goes through childhood and manhood and old age in this body, so does it pass to othet bodies.’

 Of de ziel, de geest, die we in leen kregen die overgaat van het ene leven naar het andere. Een mooi geruststellend beeld voor mij wat mijn geest betreft en het hieruit voortvloeiende, even diepzinnige en even mooi om te geloven:

‘Never have I not been, never have you not been, and never shall the time come when all of us shall not still be.’

En de toon is eens te meer gezet, is het nog niet passend voor jullie des te meer is het passend voor mij, hoe ga ik er verder mee? De feiten zijn dat me dit nooit werd aangeleerd, dat ik het zelf heb moeten ontdekken en nochtans, dat er een groot deel van de mensheid met deze gedachten is opgegroeid. De tegenstelling met de geest waarin ik ben opgevoed en opgegroeid is bijna deze tussen licht en donker.

En toch, kijkend om me heen naar het leven van de kleine als van de grote dingen, hoe mijn leven zich heeft ontplooid, ben ik er toe gekomen te geloven dat mijn geest onsterfelijk is; dat ik hem in leen heb me overgelaten van iemand anders en dat hij zal overgaan ‘in’ iemand anders én, hoor goed, dat ik er altijd geweest ben er en altijd zijn zal.

Een boodschap die ik jullie aanbied ter overweging, hopende dat je er, zoals ik, de moed in vinden zult, om zoals ik nu - ik weet ondertussen dat ik Parijs 2024 niet halen zal - me erop voorbereid.

Het is een beeld van de realiteit achter de realiteit, deze die we zien en waarnemen; het is in een zekere zin de weg van het eeuwige die we betreden, de weg van iets dat er altijd geweest is en er altijd zijn zal; zodat we er zijn van in den beginne en er zijn zullen op het einde, als er ooit een einde komen zou.

Kan ik hier stoppen vandaag, Is wat ik schreef niet voldoende om je dag mee te vullen hoewel het vreemde zaken zijn, ongewone zaken zijn voor ons die uit een totaal andere beschaving komen, een waar de meesten van ons nooit over gehoord of gelezen hebben, en ineens krijgt je deze voorgeschoteld, wordt je ermee geconfronteerd. Hoe voelt dit aan ?

Ikzelf trek me terug in mijn schelp, in mijn cel, van waaruit ik opkijk naar het leven, gewikkeld in gedachten die komen en gedachten die gaan, landschappen van de geest, waar we dag aan dag, uur na uur doorheen wandelen. Stil houdend bij een of ander aspect ervan.

Zo leven we, alles, o zo kortstondig zijnde.

[1] ‘The Bhagavad Gita’: a book of Hindu Scriptures in the form of a dialogue between Prince Arjuna and the God Krishna. The Peter Pauper press, Mount Vernon - New York, 1959.

31-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb hier helemaal niets te verzwijgen, ik heb er te zijn en er levend te zijn, een oneindig pak beelden en gedachten in woorden uitgedrukt, boeken en de zinnen erin, de personages erin, schilderijen en de kleuren erin, muziekstukken en de melodieën erin, het tedere en het schokkende erin.

Het is, alles bij elkaar genomen een ongelooflijke massa ‘documenten’ waarover ik beschik, waarover wij allen, elk afzonderlijk, beschikken.

Er moeten ogenblikken zijn - en dit is er één - waarop we ons de vraag stellen, waar steekt dit alles? Waar in ons lichaam, in onze hersenen of verspreid over het ganse lichaam, wat weten we over dit miraculeus geheugen van ons? Want het is miraculeus al wat we onthielden en we zo maar oproepen kunnen, soms tot in de minste details.

Op dit gebied zijn we ‘des surhommes’, maar we beseffen het niet, we weten niet hoe we, als pak herinneringen, er rondlopen, en toch, als er iets is waarover  we verbaasd moeten zijn dan is het wel dit pak aan herinneringen d         at we meedragen waar we ook gaan. Het staat op onze harde schijf en we halen het eraf met heel weinig moeite, al is het soms blurred, wazig.

Mens wees verwonderd over dit wonder, gaat er zo maar niet aan voorbij als een verworven iets, als een doodgewoon normaal iets. Stel je liever eens de vraag hoe het kan, hoe we in elkaar steken en trek je conclusies.

Ik beken het, het is de allereerste maal dat ik dit opmerk, dat ik erover schrijf als een groot wonder; dat het me ingegeven werd erover na te denken en het te zien als een wonder. Ik voel ineens het volume ervan dat daar ergens aanwezig is maar van waar ik niet weet waar het is, in  mij op een wel bepaalde plaats of zoals  Jean Emile Charon (1920-1998) het ooit schreef, aanwezig in zijn totaliteit in elke elektron (hij noemt het eon) van ons lichaam. En ik die al geschreven heeft dat het zich buiten ons lichaam bevindt in de golven - die van ons en misschien die van anderen - die ons lichaam omringen.

Het is, in elk geval, iets dat niet zichtbaar is, iets dat een chirurg die binnendringt waar ook in het lichaam, al ontmoet zou hebben, omdat het totaal onzichtbaar is: ons groot pak herinneringen, totaal onzichtbaar.

Als toneelspeler, een stuk van Shakespeare, als dirigent, een symfonie van Beethoven, meedragen waar je gaat. Ik heb geen klinkend klaar antwoord en ik weet niet of er iemand is die met zekerheid zeggen kan waar zich dit pak herinneringen bevindt, een zaak is zeker, het is er.

De vraag is eigenlijk meer, hoe het komt dat het er IS. Hoe het komt dat er, op het ogenblik van de Big Bang, als de materie is ontstaan - we denken dat de geest die er was, materie is geworden, geen schepping dus maar een transformatie - de mens en het opslaan van zijn herinneringen reeds voorzien was.

Gisteren schreef ik dat het Universum er was omdat de mens (de geest in de mens) er zijn moest; vandaag val ik terug op de idee van Béatrice-Dante, dat de mens er is opdat hij zich rekenschap zou kunnen geven ‘hoe’ het Universum er is: het ingewikkelde ervan, het machtige ervan. En aldus het Universum zich weerspiegeld zou zien  in de geest van de mens. Het opslaan van de herinneringen moet toen al geprogrammeerd zijn geweest in de eerst elektronen.

Ik las, rond de jaren tachtig, het boek van Jean-Emile Charon  ‘l’Esprit cet inconnu’, ik leende het uit en het kwam nooit meer terug, wat ik me er nog van herinner was de essentie: ons geheugen bevindt zich in onze elektronen.

Ik wil dit heel graag geloven en verkondigen. Veel anders heb ik niet voor vandaag, nu, getekend in het licht, de herfst voor de deur staat.

30-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schreef het al tienmaal, twintigmaal, heel mijn betoog of betogen zijn ervan doordrongen: zonder de mens is het Universum er, zonder er te zijn, zonder dat er iemand is om erover te getuigen. Als het er is, dan is het er omdat de mens er is.

Een zware uitspraak die, als ze correct is, en ik zie niet in waarom niet, het ganse Universum door galmt, want het betekent dat het Universum er is in zijn totaliteit en in al zijn geledingen, opdat de mens er zou kunnen zijn; het betekent dat niet het Universum maar de mens - de Geest van de mens - centraal staat in al wat is. Als er een religie op te bouwen is dan is dit de slagzin.

En ik ga verder: de mens zijnde in het Universum, zijnde een geïntegreerd part ervan, is ook zijn geest part ervan, part van de Geest in het Universum.

Ik herhaal dus maar hier wat ik een paar dagen terug getracht heb te schrijven, waarmee ik een revolutie ontketen, een revolutie van de geest.

Wie volgt er me? Wie durft het aan als revolutionair door het leven te gaan, of, zoals - en dit ook komt van de vriend van Bertold Brecht - de Dalai Lama het weet van de mens: ’hij leeft alsof hij nooit zal sterven en sterft terwijl hij nooit geleefd heeft.

Eens te meer, mijn vriend, glijd ik af, eens te meer kom ik terecht waar ik deze morgen zeker niet aan dacht, wel aan mijn eerste zin: ‘zonder de mens is het Universum er zonder er te zijn’.

Weet dat ik nog altijd begaan ben met het antwoord aan een andere vriend, John Storms van wie ik niet weet of hij nog in leven is, hij was mijn  gezel in de bergen. Hij kreeg wel een antwoord destijds, maar niet het antwoord dat ik wenste.

Vanmorgen kom ik nader, alleen heb ik het nu nog te formuleren in een gedichtvorm.

‘Zing zwaluw zing mijn hart tot rust’
of aan Poesjkin gedacht na je brief gelezen,
als de avond een reflectie is en we je schrijven
willen welke zin we geven aan het leven.

Maar je brief, o vriend, een zwaluw zacht
je woorden neergestreken, onuitgesproken
een dimensie opgedoken waar de dood
ons niet bedreigen kan zelfs al zou hij komen.

Veel is het gefezel niet maar toegevoegd
aan 't samenzijn een zegen van de hemel
om te ontwarren wat te ontwaren is van 
d’eeuwigheid die ons is beschoren.

Zo zijn het niet de boeken noch de dogma’s
die het ons leren zullen, maar wel de kleine dingen:
het zaad dat kiemt, de vrucht die rijpt en valt,
het geheime dat er achter schuilt en te ontdekken is

tot in je adem, tot in je bloed. Wat ons ontgaat
nog momenteel: de geest erin die we ontmoeten
moeten als we maar zoeken blijven, wat van ons
hier wordt verwacht, dit ten allen tijde,

is van het zijn, is hier van het levend zijn.

29-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De  Dag is niet veel.

De dag is niet veel als je niets
te schrijven hebt, niets te verhalen
over wat het uur je bracht.

Als je niet bent opgestegen,
al was het maar een fractie tijd,
tot in de hoogste luchten,
tot in het verste huis.

Als je niet, zoals Pessoa,
wat woorden nagelaten hebt
op wat blaadjes ‘Rizla’ papier
en opgeborgen in een plaats
waar niemand komen kan
toch niet de eerste jaren.

Omdat het woord je adem is,
doorstroomd, dooraderd
met het licht van zon en maan,
het woord je hopen is.

Omdat het woord je zegen is,
je ontfermen is
zich wijzigend steeds en immer identiek,
gekoesterd en bezeten
en toch ongetemd gebleven.

Omdat als er iets je inspiratie is
het wel het woord zal wezen.

Zo is de dag niet veel
als de Muze er niet is
om dingen te verkonden
die zee en luchten waardig zijn.

Als je, je steeds maar weer
herhalend, je niet bereiken kunt
dat vleugje poëzie
dat je omhullen zou,
je verblijden.

Want de dag is niet veel
als je niets te schrijven weet.

28-08-2021, 05:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je weet het al een tijd, ik schreef het, ik herhaalde het, ik ben een zoeker tot in de poriën van het zijn.

Elke dag wil ik, om wakker van geest te blijven en zeker niet te vergaan in ledigheid, ogenblikken lang binnendringen in mezelf en in de wereld om me heen zoals ik me en hem zien wil of, zoals T.S. Eliot het formuleert, doen wat ‘Old men ought to do’: op ontdekking gaan.

Wat ik reeds mijn ganse leven doe, maar niets vloeit eruit voort, tenminste geen stevig materieel en zichtbaar teken, terwijl nochtans diep in mij, de zaden van ‘une vie-roman’ aan het wachten zijn om te gaan zwellen, te kiemen en boom te worden.

Dit ‘ondergronds’ gebeuren is wat leeft in mij, terwijl er elke dag flarden ervan in mijn vingers kruipen. En dit laatste schrijvend, denk ik maar al te graag - een slagzin van hem -  aan Freeman Dyson en aan wat hij over die vingers schreef:

To me the most astounding fact in the Universe, even more astounding than the flight of the Monarch butterfly, is the power of the mind which drives my fingers as I write these words[1].

Gisteren, of eergisteren of is het jaren al, en het zal wel, was het een pogen om onder de vorm van een gedicht te antwoorden op de vraag van een vriend over de zin van het leven. Ik kon en kan nog steeds niet, me hierbij ontdoen van een zin, de enige die ik nog ken in het Russisch, een zin van Aleksandr Poesjkin: ‘Zing zwaluw, zing, zing mijn hart tot rust’

Had ik het bij het rechte eind in mijn gedicht, waar ik nog altijd aan werk, is het zo dat de essentie van ons bestaan hier op aarde, een zoeken is naar wat ons overstijgt, gesymboliseerd door het wonder van het fenomenale, het onvatbare van het atoom, de opbouw ervan, de wereld ervan, het krachtenveld ervan?

Om, aldus te komen tot de vraag naar de herkomst ervan en hoe die ooit is kunnen tot stand komen, wetende dat deze oorsprong en herkomst ook deze is van wat wij zijn en honderden eeuwen wordende waren, om uit te komen -  voorlopig (!) nog maar - als homo sapiens.

En over dit alles, lijk het aroma in de roos, onze binding met de geest in het miraculeuze dat de Kosmos is. De materiële binding ermee is er onweerlegbaar, het kan dus onmogelijk  dat er niet, en inniger dan ooit, de binding is met de geest in de Kosmos, dat we het kind ervan zijn.

Dit is wat Teilhard de Chardin begrepen heeft, we zijn in de eerste plaats deel van de Kosmos, onze eigenheid is in de eerste plaats een kosmische eigenheid. Maar ik denk dat we nog ‘steeds’ niet intellectueel bij machte zijn dit ten volle te begrijpen en vooral te verwerken.

De Geest - je moogt het ook De God noemen -  is wachtende op de dag dat ons verstand dit ‘ingemetseld zijn in de Kosmos’ begrijpen zal en we ernaar leven zullen.

Dit wachten op het ten volle begrijpen hoe geïntegreerd we zijn, is de nieuwe vorm van wat Religie zal worden. Ik weet dat dit een boude uitspraak is, ze is niet van mij. Ze vloeit voort uit wat Teilhard voelde.

Elk woord dat hier staat vloeit voort uit het woord ervoor, vloeit voort uit de idee dat alles te herleiden is tot geest, tot het aller, aller kleinste deeltje, dat geen materie meer is maar zuiver weten ‘hoe te zijn en wat te doen’. We zullen dat ultieme deeltje nooit zien, maar we zullen het ‘weten er te zijn’ als het deeltje - sommigen noemen het Geest, sommigen noemen het God - dat alles samenhoudt.

Nu ga ik neerliggen op mijn sofa met ‘Teilhard’ naast mij.

Ooit waren we op weg naar het dorp waar hij geboren is  - Paul weet het - we zijn er niet geraakt, wel hebben we de kerk bezocht in Orcines[2]. Ooit kon ik hem er raken met de voelhorens van mijn geest.

Maar het is vandaag meer dan genoeg geweest, eens te meer leeg geschreven, om het ultieme te bereiken, op de weg die ik genomen heb. Misschien is het wel niet ‘de Weg’, maar de weg die ik nam moet er naar toe leiden. Ik zou er kunnen aan toevoegen vandaag wat een vriend me stuurt, een gedachte van Bertold Brecht: ‘Ik sta even stil en dit is een hele vooruitgang.’

[1] Freeman Dyson: ’Infinite in all directions’, Penguin Books 1990, page 118

[2] Il a ouvert les yeux, le 1^er mai 1881, schrijft George Magloire, dans le village de Marcenat autour de l’église d’Orcines près de Clermont-Ferrand capitale de l’Auvergne.

27-08-2021, 05:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Volle maan.

In het diepste van de nacht,
op een mantel van wol
een bol van licht
waar takken  
lijk slierten zinnen
op een Steinbach blad
door volle maan getekend.

Wat ons verwonderen kan
in deze dagen
als er heel wat te beleven valt,
en te aanhoren,
het woord
de stilt’ is van de wind
over de velden,
aroma's van humus 
uit de ingewanden van de aarde,
zwammen opgeschoten
o zo roekeloos.


Wij, ademend nog,
hoewel gecrasht, alsof handen
ons gegrepen bij het strot
we niet meer opstaan konden
ons niet meer vermenigvuldigen,
onvermogend als dichter
dichter nog te komen
tot wat ons omkransen zou
met laurier gekroond,
zoals Dante.

Nacht en maan
die van de doden zijn
en van de levenden.
Beiden oppermachtig
om wezenlijk te zijn
te groeien en te verwelken,
herop te staan en neer te liggen,
lichtoase van de geest
bedekt
met mos en lichen.

Zelfs,
doorheen de takken
ons aanschouwend
om te betoveren,
de volle  maan
in volle nacht,
getekend lijk een parel.

Hoe we er naar keken,
toen.

26-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vriend, bezorgd om wat ik schreef, stuurt me én een gedicht van Paul Valéry, én een passage uit een werk van Teilhard de Chardin, geciteerd door Louis Pauwels in zijn voorwoord tot zijn  ‘Le Matin des Magiciens’:

‘Ce que notre siècle va vivre est plus considérable que l’apparition du bouddhisme Il ne s’agit plus désormais de l’application faite à telle ou telle divinité des divinités ,des facultés humaines. C’est la puissance religieuse de la terre qui subit en nous une crise définitive: celle de sa propre découverte. Nous commençons à comprendre, et, c’est pour toujours, que la seule religion acceptable pour l’homme est celle qui apprendra d’abord à reconnaître, aimer et servir passionnément l’univers dont il est l’élément le plus important.’

Het is wel een visie die voor het ogenblik haaks staat op het wereldgebeuren, wat wijst op een nog steeds totale onwetendheid en onverschilligheid wat onze binding met de Kosmos betreft, maar Teilhard is een ziener hij denkt vooruit en volgens mij in de enige richting die er is als hij spreekt over een religie waarin het Universum centraal staat, de mens - de geest van de mens - het belangrijkste deel zijnde.

Dit te verkondigen, dit aan te kleven opent wijde horizonten, plaatst ons als teller op een breuk, als toeziende op, en als leider van wat er gebeurt met al wat het Universum aangaat.  Niemand als de mens is er meer bij betrokken.

Maar zien we het zo, zijn we ons er van bewust, dragen we een stukje Kosmos in ons of is het enkel de aarde die ons beroert. Het is in elk geval de stap die de mens te zetten heeft, Teilhard (1881-1955) heeft dit voorzien, waf deel van zijn grootheid uitmaakt.

Ook André Malraux (1901-1976) wist dit in 1946 al, en hij volgde Teilhard hierin, hij drukte zijn visie over de vooruitzichten wat de rol van de religie betrof, wel anders uit:

Le XXIe siècle sera spirituel ou ne sera pas. Le problème capital de la fin du siècle sera le problème religieux, sous une forme aussi différente de celle que nous connaissons que le christianisme le fut des religions antiques.’

Nadien heeft men ingezien dat de Kosmos een ander idee heeft over de tijd en heeft men de woorden van Malraux breder gezien, we lezen vandaag, van hem: ‘le troisième millénnaire sera spirituel ou ne sera pas’.

Kunnen we vandaag, met de Islam in opgang overal in de wereld - waar Teilhard noch Malraux aan gedacht hebben - verder gaan met hun ideeën hierover, te verspreiden, of staan we op het punt onderworpenen te worden, strompelend over de aarde?

Ik geloof in Teilhard, ik geloof in Malraux, ik geloof dat we, ondanks alle negatieve feiten, op weg zijn kosmische mensen te worden en het vel dat van het aardse is - zoals een slang het doet- af te werpen.

Ik geloof dat het alleen maar een kwestie van tijd, van eeuwen is; een eeuw, rekening houdend met de miljoenen eeuwen achter ons, dat niet veel is. Ikzelf nader het randje van de eeuw, weet dus hoe kort de lengte ervan was.

En ik geloof dat de evolutieve krachten eigen aan de Kosmos, de geest van de mens niet in steek zullen laten.

Het is hen - de krachten - niet gegeven dit te doen.

25-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ‘wil’ me niet meer herinneren wat ik gisteren, in een bui van neerslachtigheid, geschreven heb. Als die bui er was dan moest dit gezegd worden. Ze was die van mij, ze was geen fictie en, ze ging voorbij. Echter, niet volledig weggevaagd, il en reste des séquelles. Het is zo en ik kan er voorlopig niets aan verhelpen., de echo ervan, de zwaarte,  blijft.

Gelukkig was er vandaag op een ogenblik in de dag, Claude Debussy; gelukkig dacht ik er toen aan dat ik nooit een stuk proza noch een gedicht zou schrijven dat ik de titel, ‘Prélude à l’après-midi d’un faune’ meegeven zou. Debussy heeft het wel gedaan, hij heeft, wordt er beweerd, inspiratie gezocht bij Mallarmé om een symfonische gedicht te schrijven Ik moet er dus ook Stéphane Mallarmé bij betrekken, maar enkel voor wat de titel van zijn lang gedicht ‘L’Après-Midi d’un Faune’ aangaat:

‘Le faune[1],
ces nymphes, je les veux perpétuer.
Si clair
Leur incarnat[2] léger
Qu’il voltige dans l’air
Assoupis de sommeils touffus…’

Schrijft Mallarmé in de aanvang van zijn gedicht en Debussy schijnt hem hierin te volgen in zijn aanvang. Maar verder is er geen spoor meer in de muziek te ontwaren dat wijzen zou op een interpretatie van de tekst. Debussy neemt een vrije loop en leeft zich uit op een voor zijn tijd totaal nieuwe wijze. Als ik het zo bekijk, meen ik dat hij genoeg heeft gehad aan het beeld van ‘un faune’ - zoals deze van Mallarmé - op een zomerse namiddag, om zijn Prélude te schrijven. En hoe schrijft hij die?

Is de titel ervan bij hem opgedoken in de loop van het componeren ofwel opgedoken als alles uitgeschreven was, en als finishing touch  aan zijn symfonisch gedicht toegevoegd dat, zoals ik het beluister, een symfonisch spektakel is geworden door de invoeging van soorten instrumenten die de muzikale  wereld van zijn tijd in beroering brengen zouden, en dan  niet alleen omwille van de compositie maar ook aangewakkerd omwille van de aanwezigheid van het woord ‘faune’, bosgod, in de titel ervan. (Ik denk dat Igor Strawinski zich op Debussy heeft geïnspireerd om zijn Sacre du Printemps te schrijven.)

Wat ik hiermee vooropstellen wil is het feit dat Debussy geen symfonisch gedicht heeft geschreven om het woord van Mallarmé te illustreren, maar dat hij gevoeld heeft dat die titel, de enige waardevolle was die paste en in een zekere zin belichten zou, wat hij met zijn muziek, het ‘voorspel tot een namiddag van een bosgod’, heeft willen bereiken.

Debussy geeft aldus aan zijn ‘gedicht’ een mythologisch tint mee, het is niet de muziek uit de Pastorale van Beethoven, Debussy situeert het in de wereld van het mystieke, wat hij wellicht - dit is mijn oordeel - in de aanvang niet gezocht heeft, maar het werk is in die richting gegroeid en eens de wortels ervan neergezet in de melodie is hij hierop verder gegaan, heeft hij er niet meer kunnen of willen van afwijken en heeft hij die herhaald en herhaald in alle mogelijke vormen, toonaarden en instrumenten.

Zijn Prélude is een schilderij geworden van kleuren en klanken, een schilderij dat ons, wie we ook zijn en waar we ook zijn, aangrijpt en een glimlach binnen schuift in ons, een gevoel van warmte en soepelheid,  een geflirt met het licht en de geuren van een zomernamiddag in de lavendelvelden en de dorpen van de Provence, met de lijn, licht beneveld van de bergen aan de horizon. Geïnspireerd als hij was, doordrongen van het grote begeesterend leven in hem. Bezongen in een  steeds maar in golven en kleurschakeringen weerkerende melodie zoals er alleen door hem een kon worden geschreven, de oneindigheid binnen, waar het goed is te vertoeven, een namiddag in de zomer, met aan de einder iets mysterieus, iets dat van het leven was en van het sterven, van het bekende en van het onbekende, van het mysterieuze en het feeërieke, niet anders te benoemen dan met de naam van ‘faune’, half dier, half mens, half leven en half sterven. Een bosgod die toekijkt en het gedicht verheft tot een mythologische hoogte.

Ik weet en ken de armoe van mijn woorden, des te rijker echter zijn de klanken van de Prélude als ik die beluister terwijl ik schrijf.

Ik voeg het er maar aan toe, dit  ter compensatie van mijn armoede.

[1] Le faune, divinité champêtre mythologique à l’image de Pan. Les faunes sont représentés avec le corps velu, de longues oreilles pointues, des cornes et des pieds de chèvre. Les faunes, les satyres, les nymphes. (Le Robert)

[2] Couleur de la chair

24-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik verwacht, zoals het thans verloopt dat ik op een morgen op zal staan en niets meer zal te schrijven hebben, of, wat nog erger is, dat ik zien zal dat het aantal lezers herleid werd tot een armtierig handvol en ik de moed niet meer hebben zal verder te gaan. Dit laatste vooral is een gedachte die latent aanwezig is en zich nu en dan duidelijk manifesteert.

Het is, in een zekere zin, ook de zaak van jullie, maar zo wil ik het niet zien, het is uitsluitend die van mij, vast te stellen dat ik in het ijle schrijf, dat mijn woorden wegwaaien in de luchten zonder ergens houvast te krijgen.

Ik denk dan, in godsnaam wie beeld ik me in te zijn, te kunnen, te weten om dingen te verkondigen als hoge waarheden die als rotsen van basalt uitsteken tot boven de velden en weiden, tot boven de kerktorens in de omgeving.

En dit gevoel overstijgt me nu, deze morgen, overstijgt me schromelijk. Komt daarbij de voortdurende pijnen in de rug die niet te helen zijn; komt daarbij de stramheid in de knieën die niet te verhelpen is met een band omheen die stramheid; komt daarbij het conflict met de gebuur, voor wie een haag van 2 meter op de scheidingslijn in de voortuin - gevaar voor mijn echtgenote bij het buiten rijden uit de garage - van levensbelang schijnt te zijn; komt daarbij de drama’s die zich aan het voltrekken zijn aan de luchthaven van Kaboel, en jullie zullen me begrijpen: een grote moedeloosheid overvalt me, maakt me klein en uiterst vulnerabel op mijn leeftijd, voor het ogenblik geestelijk gefnuikt. En ik vertel niet alles.

Vergeef me dan dat ik hier ophoud, dat het niet de minste zin heeft vandaag verder te gaan om dan zaken te vermelden die ik in overdrive gevonden heb.

Vergeef me als ik wacht op betere tijden die maar momenten hoeven te zijn. Momenten van ingekeerdheid alle omstandigheden verloochenend als niet bestaande.

23-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ooit geschreven in de tijd der tijden en nu teruggehaald, herzien, heropgevoerd:

Hoe mooi ben je mijn lief,
hoe bevallig en bekoorlijk,
je gestalte is zo slank als een palm
en ik dacht bij mezelf,
ik klim in die palm en pluk zijn dadels,
laat je borsten zijn voor mij
als de druiven van de wijnstok,
de geur van je adem als de geur van ambrozijn
en de kussen van je mond 
bedwelmend zijn als zoete wijn.

Het begon vandaag bij  het Hooglied van Solomon of, in woorden opgeroepen het spiegelbeeld van ons beminnen, schuilend in de oerelementen van ons mens-zijn, soms openbarstend in duizend maal duizend cellen die zovele splinters zijn  van het grote krachtige leven in ons en drager zijn van de essentie van de vele geslachten waaruit we zijn opgestaan: de eigenheid van de ouders geënt op de eigenheid van onze voorouders, en dit teruggaande tot het begin der tijden.

Een eigenheid die natrilt in het bloed bij het ontwaken, als het eerste licht binnenvalt in de kamer en de vroege geluiden van de straat of van de wind in de bomen, of van de vogels in de hagen of van de regen tegen het raam ons verrassen met de vraag: ‘wat is er van de geest in de mens?’

En op andere dagen: het is zomer, je bent in de tuin en je schrijft, de tafel bezaaid met zaadjes, vrij gekomen uit de ceder boven je, die cirkelend naar beneden dwarrelen op je hoofd, op je blad. En o zo natuurlijk, dit vers van Saint-John Perse:

Les graines flottantes s’ensevelissent au lieu même de leur atterrissage, il en naîtront des arbres pour l’ébénisterie. 

Een versregel die ons vertelt over het wonder dat de natuur is: de kiemkracht aanwezig in het zaad waaruit een plantje ontstaat, een duim hoog dat de energiegolven om zich heen aftast om te weten hoe verder te groeien - zo zegt Rupert Sheldrake toch - een boom zal worden, bloeien zal en zijn zaad, zijn eeuwigheid, zal uitstrooien over de wereld. Om later, maar wat is later, als boom zal uitverkoren worden en door een vaardige hand en een creatieve geest meubel zal worden, beeldhouwwerk zal worden, de tijd binnen schuivend. Zo gelezen in die ene versregel van Saint-John Perse die ontstond, zoals hij schrijft:

à l’angle peut-être d’un Jardin Public, ou bien aux grilles effilées d’or de quelque chancellerie.  

Én vandaag zoals op ander dagen, geprangd door Elihoe van vers 32, 19 uit het Boek van Job, Elihoe die maar al te lang had moeten wachten om het woord te krijgen: opgetekend in enkele schamele versregels:

In de humus van de winterwouden
wachten om te kiemen
waar ze neder vielen,
vele zaden,
op de juiste sterrenstand. 

Ook,
nu we zoveel verder staan
dan halverwege,
wachten vele zinnen
lijk te jonge wijn in nieuwe zakken
die ze dreigen te doen scheuren
in het landschap van de geest.

Wij,
uit het donkere woud getreden,
alvorens de heuvel op te gaan,
woorden, her en der
als klonters kosmos,
uit de lucht gehaald.

En is de tijd
nog niet gekomen, later dan
hij komen zal.

Saint_John Perse: Amers 'Oeuvre poétique' I', Librairie Gallimard 1960 

22-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben ooit lang blijven stil staan bij een passage in het boek van Pierre-Alain Bergher[1] over ‘La Chartreuse de Parme’ van Stendhal. In die passage maakte hij me attent op de inhoud van Psalm 139, vers 16. Hij verraste me hiermee omdat hij voor dit vers, verwees naar de King James’ versie van de Bijbel van 1611[2], en het misstaat helemaal niet, integendeel, dit vers hieruit, hier te hernemen:

‘Thine eyes did see my substance, yet being unperfect; and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned, when as yet there was none of them.’

Bergher legde vooral de nadruk op het laatste deel van vers 16: een zin die hij vertaalde als:

‘Et sur ton livre étaient inscrits tous les jours qui m’étaient réservés, avant qu’un seul de ces jours existât’.

Is het zo dat alles wat mij/ons  betreft reeds opgetekend staat, wellicht niet in een boek, maar ergens, ergens, telkens afgerekend op mijn/onze levensomstandigheden die zich wijzigen van ogenblik tot ogenblik en bepalend zijn voor wat er (in dat fictieve boek) opgetekend zal staan?

Ik zou het deel van vers 16, me richtend op wat voorafgaat, dan ook als volgt willen lezen:

Mijn leven, Heer van mijn toekomst, verweven  in de mazen van het immense web waarvan de eerste draden geweven werden op het moment van de Big Bang, een web dat zich thans uitstrekt tot in het niet in te beelden einde van het Universum, elk punt ervan met elkaar innig verbonden, dat is geworden wie ik op dit ogenblik ben. Het is van hieruit dat voort zal vloeien al wat nog komen zal, en reeds, vermeld staat in het web dat is van ‘Hét Boek’, zo geheten door een verlichte geest, een schrijver van Psalmen van destijds, toen er nog verlichte geesten rondliepen.

Schrijver dezes weet dat hij het punt is in het web waar vele draden, gekende, vermoede en totaal ongekende draden samenkomen en inwerken op elkaar  en weet dat hij volledig afhankelijk is van de impact van alle draden op elkaar op het kruispunt dat ik ben.

Zelfs deze waarover ik denk zelf te beslissen, want ook dit beslissen zit verweven, aanwezig in potentie, in de draden van dit eigenste nu-ogenblik. Een ogenblik dat nu al voorbij is, alle bestaande draden reeds gewijzigd.

De mazen van dit web, zijn de gebeurtenissen waarmee ik bewust of onbewust zal geconfronteerd worden, deze zullen  onvermijdelijk het verloop van mijn dagen bepalen. Mijn vrije wil is de wil die me wordt ingegeven door de impact van alle omstandigheden waarin ik gewikkeld was en gewikkeld ben, ogenblik na ogenblik, na ogenblik.

Potentieel is het een feit, dat de tentakels van wat voor mij in de toekomst nog komen zal, reeds verweven liggen in de draden van het web van nu.

Uit mijn heden, komende uit mijn verleden, ontstaat mijn toekomst en T.S. Eliot:

Time present and time past,
Are both perhaps present in time future,
And time future contained in time past.[3]

maar voor mij is er geen ‘perhaps' - ritmische noodzaak - voor mij is het volle ernst, in ons heden zit in potentie onze toekomst.

Met dit voor ogen, is het denkbaar dat alles, in detail, opgetekend staat tot de allerlaatste seconde van mijn bestaan. En de verwevenheid in het web dat het leven is wordt duidelijk als we ons plaatsen als een verzameling van atomen en elektronen badend in een kosmische oceaan van atomen, energieën, splinters van atomen, Higgs deeltjes van atomen, een innigere verbondenheid die de realiteit is, kan niet.

Wie of wat is dan die ‘ik’, die schrijft wat hier geschreven staat. Het is om er duizelig bij te worden. Dit staat allemaal, wat mij betreft, geschreven in het Boek, en ook, dat dit mijn leven is en het woord mijn adem. 

[1] Pierre Alain Bergher: ‘Les Mystères de la Chartreuse de Parme’, Editions Gallimard, 2010, pag.41

[2] Ik ken deze Bijbel, het is een gevoelskwestie  voor mij, omdat het de Bijbel is waar John Steinbeck naar verwijst in zijn ‘East of Eden’ om de betekenis van  het Hebreeuwse woord ‘Timshel’, een betekenis die centraal staat in het boek, te verklaren.

[3] Four Quartets: ‘Burnt Norton’ Faber & Faber.

20-08-2021, 22:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Behoudens de laatste zin, was het niet zo veel wat ik gisteren schreef. Ik wil dit compenseren met wat ik vandaag, met wat ik al een hele tijd dacht te schrijven. Zinnen, gelicht uit het boek ‘Les Pierres sauvages’ van Fernand Pouillon’[1].

Zinnen zoals er vandaag geen meer geschreven worden. Er wordt zelfs niet meer gedacht in deze richting omdat we te geblaseerd zijn, te zeer ingenomen met onszelf, de ‘graffiti’ op het lichaam aangebracht, de slordig gewilde baardgroei, - waar ik een hekel aan heb, vooral als dergelijke baarden verschijnen op TV - zijn er het bewijs van.

‘Les Pierres sauvages’ gaat over de bouw van een Cisterciënzersabdij in Le Thoronet, een dorpje middenin de bossen van de Var - wie weet misschien ingesloten door de vuurhaard die de Var teistert vandaag.

Ik zou er nooit hebben rond gelopen had ik, in mijn ijver Sint-Bernardus te volgen, niet gelezen, wat Fernand Pouillon, architect in hart en nieren over de bouw van de abdij geschreven had, alsof hijzelf de bouwer ervan was geweest. Het boek, zoals ik het nu houd, ligt los en licht in de hand, echter welke kracht schuilt er niet in de woorden:

‘L’architecture d’un monastère… se compose comme une sculpture dans un bloc plein, massif…

En,

‘Pas d’architecture sans l’évocation de la quatrième dimension, la trajectoire: perception de l’édifice dynamique! L’œuvre se transforme sans cesse par le déplacement du regard…

En in de namiddag, naar de avond toe, het boek teruggenomen in het vale licht van de ondergaande zon, Pouillon over de stenen van de abdij van Le Thoronet:

‘Tu aimes donc cette pierre?’

‘Oui et je crois qu’elle me le rend. Dès le premier moment j’ai eu pour elle un respect que je n’ai même pas songé à discuter. Maintenant elle fait partie de moi-même, de notre œuvre, elle est l’abbaye.

Toen we er waren, toen ik zag hoe de stenen waren, glad als glas, met de tekeningen van de natuur erin, de grijze en lichtgrijze kleurschakeringen die  ik betastte, wist ik de hand van de steenhouwer erin en niet alleen de hand erin en erover, maar ook de inzet van de houwer, de innerlijke kracht waarmede het gebeurde: ‘tu aimes donc cette pierre? En of hij die steen beminde.

We zijn er lang geweest, hebben ettelijke malen door de open ruimtes gewandeld en inderdaad elke aanblik is perfectie, in vorm en verhouding, in het spel van de horizontale en verticale lijnen, van de openingen gelaten in de muren ervan en de grote soepelheid in de bogen. Het geheel, als uit een blok gehouwen. Een gebouw om lief te hebben, om te kronen, een gebouw dat spreekt; Het licht je op. Je wandelt erin rond en er omheen en je hoort de stemmen van zij die er gewerkt hebben, gediscussieerd hoe de afmetingen, hoe de openingen, hoe de daken en vooral hoe de kerktoren er komen moest. De toren die het handteken was van de bouwers ervan.

Het geheel heeft een ziel en die is wat Pouillon noemde heeft une quatrième dimension.

Ik dacht als ik ooit een boek zou schrijven moet het zich ook situeren buiten de knellende realiteit van vorm en inhoud. Het moet zich verplaatsen kunnen naar een punt gelegen buiten het boek. De delen ervan gedragen door een vierde dimensie die er een geheel van maakt dat meer is dan alle delen samen.

Pouillon zelf gaat heel ver in zijn boek. Hij haalt een passage aan uit een brief van Bernardus - een passage die ik reeds ontmoet had bij Georges Duby - gericht aan de bouwers van Le Thoronet:

‘A l’œuvre donc, sache que le moment est venu pour toi de tailler dans le vif, étant admis que celui de la méditation l’ait précédé. Si jusqu’alors tu n’as remué que ton esprit, il faut maintenant que tu remues ta langue, il faut maintenant que tu remues ta main.

Ceins-toi de ton glaive, de ce glaive de l’esprit qui est le verbe de Dieu.’

Nu dit geschreven staat, nu ik de woorden van Bernardus -  tekenend voor het geloof van de mens van de XII_de eeuw - herlezen en herontdekt heb, weet ik dat ik deze vroeger al moet overgenomen hebben in een van mijn blogs; dat het niet kan dat ik in het verleden nog niet zou gesproken hebben over de abdij Le Thoronet, die ik in mijn hart draag.

Maar ditmaal heb ik  het gedaan, wetende dat ik er niet meer ga op terugkomen en zeker dat ik er niet meer zal binnenwandelen.

[1] Fernand Pouillon: ‘ Les Pierres sauvages.’  Ed. Du Seuil, 1964

20-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde