Je weet het al een tijd, ik schreef het, ik herhaalde het, ik ben een zoeker tot in de poriën van het zijn.

Elke dag wil ik, om wakker van geest te blijven en zeker niet te vergaan in ledigheid, ogenblikken lang binnendringen in mezelf en in de wereld om me heen zoals ik me en hem zien wil of, zoals T.S. Eliot het formuleert, doen wat ‘Old men ought to do’: op ontdekking gaan.

Wat ik reeds mijn ganse leven doe, maar niets vloeit eruit voort, tenminste geen stevig materieel en zichtbaar teken, terwijl nochtans diep in mij, de zaden van ‘une vie-roman’ aan het wachten zijn om te gaan zwellen, te kiemen en boom te worden.

Dit ‘ondergronds’ gebeuren is wat leeft in mij, terwijl er elke dag flarden ervan in mijn vingers kruipen. En dit laatste schrijvend, denk ik maar al te graag - een slagzin van hem -  aan Freeman Dyson en aan wat hij over die vingers schreef:

To me the most astounding fact in the Universe, even more astounding than the flight of the Monarch butterfly, is the power of the mind which drives my fingers as I write these words[1].

Gisteren, of eergisteren of is het jaren al, en het zal wel, was het een pogen om onder de vorm van een gedicht te antwoorden op de vraag van een vriend over de zin van het leven. Ik kon en kan nog steeds niet, me hierbij ontdoen van een zin, de enige die ik nog ken in het Russisch, een zin van Aleksandr Poesjkin: ‘Zing zwaluw, zing, zing mijn hart tot rust’

Had ik het bij het rechte eind in mijn gedicht, waar ik nog altijd aan werk, is het zo dat de essentie van ons bestaan hier op aarde, een zoeken is naar wat ons overstijgt, gesymboliseerd door het wonder van het fenomenale, het onvatbare van het atoom, de opbouw ervan, de wereld ervan, het krachtenveld ervan?

Om, aldus te komen tot de vraag naar de herkomst ervan en hoe die ooit is kunnen tot stand komen, wetende dat deze oorsprong en herkomst ook deze is van wat wij zijn en honderden eeuwen wordende waren, om uit te komen -  voorlopig (!) nog maar - als homo sapiens.

En over dit alles, lijk het aroma in de roos, onze binding met de geest in het miraculeuze dat de Kosmos is. De materiële binding ermee is er onweerlegbaar, het kan dus onmogelijk  dat er niet, en inniger dan ooit, de binding is met de geest in de Kosmos, dat we het kind ervan zijn.

Dit is wat Teilhard de Chardin begrepen heeft, we zijn in de eerste plaats deel van de Kosmos, onze eigenheid is in de eerste plaats een kosmische eigenheid. Maar ik denk dat we nog ‘steeds’ niet intellectueel bij machte zijn dit ten volle te begrijpen en vooral te verwerken.

De Geest - je moogt het ook De God noemen -  is wachtende op de dag dat ons verstand dit ‘ingemetseld zijn in de Kosmos’ begrijpen zal en we ernaar leven zullen.

Dit wachten op het ten volle begrijpen hoe geïntegreerd we zijn, is de nieuwe vorm van wat Religie zal worden. Ik weet dat dit een boude uitspraak is, ze is niet van mij. Ze vloeit voort uit wat Teilhard voelde.

Elk woord dat hier staat vloeit voort uit het woord ervoor, vloeit voort uit de idee dat alles te herleiden is tot geest, tot het aller, aller kleinste deeltje, dat geen materie meer is maar zuiver weten ‘hoe te zijn en wat te doen’. We zullen dat ultieme deeltje nooit zien, maar we zullen het ‘weten er te zijn’ als het deeltje - sommigen noemen het Geest, sommigen noemen het God - dat alles samenhoudt.

Nu ga ik neerliggen op mijn sofa met ‘Teilhard’ naast mij.

Ooit waren we op weg naar het dorp waar hij geboren is  - Paul weet het - we zijn er niet geraakt, wel hebben we de kerk bezocht in Orcines[2]. Ooit kon ik hem er raken met de voelhorens van mijn geest.

Maar het is vandaag meer dan genoeg geweest, eens te meer leeg geschreven, om het ultieme te bereiken, op de weg die ik genomen heb. Misschien is het wel niet ‘de Weg’, maar de weg die ik nam moet er naar toe leiden. Ik zou er kunnen aan toevoegen vandaag wat een vriend me stuurt, een gedachte van Bertold Brecht: ‘Ik sta even stil en dit is een hele vooruitgang.’

[1] Freeman Dyson: ’Infinite in all directions’, Penguin Books 1990, page 118

[2] Il a ouvert les yeux, le 1^er mai 1881, schrijft George Magloire, dans le village de Marcenat autour de l’église d’Orcines près de Clermont-Ferrand capitale de l’Auvergne.