De  Dag is niet veel.

De dag is niet veel als je niets
te schrijven hebt, niets te verhalen
over wat het uur je bracht.

Als je niet bent opgestegen,
al was het maar een fractie tijd,
tot in de hoogste luchten,
tot in het verste huis.

Als je niet, zoals Pessoa,
wat woorden nagelaten hebt
op wat blaadjes ‘Rizla’ papier
en opgeborgen in een plaats
waar niemand komen kan
toch niet de eerste jaren.

Omdat het woord je adem is,
doorstroomd, dooraderd
met het licht van zon en maan,
het woord je hopen is.

Omdat het woord je zegen is,
je ontfermen is
zich wijzigend steeds en immer identiek,
gekoesterd en bezeten
en toch ongetemd gebleven.

Omdat als er iets je inspiratie is
het wel het woord zal wezen.

Zo is de dag niet veel
als de Muze er niet is
om dingen te verkonden
die zee en luchten waardig zijn.

Als je, je steeds maar weer
herhalend, je niet bereiken kunt
dat vleugje poëzie
dat je omhullen zou,
je verblijden.

Want de dag is niet veel
als je niets te schrijven weet.

28-08-2021, 05:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je weet het al een tijd, ik schreef het, ik herhaalde het, ik ben een zoeker tot in de poriën van het zijn.

Elke dag wil ik, om wakker van geest te blijven en zeker niet te vergaan in ledigheid, ogenblikken lang binnendringen in mezelf en in de wereld om me heen zoals ik me en hem zien wil of, zoals T.S. Eliot het formuleert, doen wat ‘Old men ought to do’: op ontdekking gaan.

Wat ik reeds mijn ganse leven doe, maar niets vloeit eruit voort, tenminste geen stevig materieel en zichtbaar teken, terwijl nochtans diep in mij, de zaden van ‘une vie-roman’ aan het wachten zijn om te gaan zwellen, te kiemen en boom te worden.

Dit ‘ondergronds’ gebeuren is wat leeft in mij, terwijl er elke dag flarden ervan in mijn vingers kruipen. En dit laatste schrijvend, denk ik maar al te graag - een slagzin van hem -  aan Freeman Dyson en aan wat hij over die vingers schreef:

To me the most astounding fact in the Universe, even more astounding than the flight of the Monarch butterfly, is the power of the mind which drives my fingers as I write these words[1].

Gisteren, of eergisteren of is het jaren al, en het zal wel, was het een pogen om onder de vorm van een gedicht te antwoorden op de vraag van een vriend over de zin van het leven. Ik kon en kan nog steeds niet, me hierbij ontdoen van een zin, de enige die ik nog ken in het Russisch, een zin van Aleksandr Poesjkin: ‘Zing zwaluw, zing, zing mijn hart tot rust’

Had ik het bij het rechte eind in mijn gedicht, waar ik nog altijd aan werk, is het zo dat de essentie van ons bestaan hier op aarde, een zoeken is naar wat ons overstijgt, gesymboliseerd door het wonder van het fenomenale, het onvatbare van het atoom, de opbouw ervan, de wereld ervan, het krachtenveld ervan?

Om, aldus te komen tot de vraag naar de herkomst ervan en hoe die ooit is kunnen tot stand komen, wetende dat deze oorsprong en herkomst ook deze is van wat wij zijn en honderden eeuwen wordende waren, om uit te komen -  voorlopig (!) nog maar - als homo sapiens.

En over dit alles, lijk het aroma in de roos, onze binding met de geest in het miraculeuze dat de Kosmos is. De materiële binding ermee is er onweerlegbaar, het kan dus onmogelijk  dat er niet, en inniger dan ooit, de binding is met de geest in de Kosmos, dat we het kind ervan zijn.

Dit is wat Teilhard de Chardin begrepen heeft, we zijn in de eerste plaats deel van de Kosmos, onze eigenheid is in de eerste plaats een kosmische eigenheid. Maar ik denk dat we nog ‘steeds’ niet intellectueel bij machte zijn dit ten volle te begrijpen en vooral te verwerken.

De Geest - je moogt het ook De God noemen -  is wachtende op de dag dat ons verstand dit ‘ingemetseld zijn in de Kosmos’ begrijpen zal en we ernaar leven zullen.

Dit wachten op het ten volle begrijpen hoe geïntegreerd we zijn, is de nieuwe vorm van wat Religie zal worden. Ik weet dat dit een boude uitspraak is, ze is niet van mij. Ze vloeit voort uit wat Teilhard voelde.

Elk woord dat hier staat vloeit voort uit het woord ervoor, vloeit voort uit de idee dat alles te herleiden is tot geest, tot het aller, aller kleinste deeltje, dat geen materie meer is maar zuiver weten ‘hoe te zijn en wat te doen’. We zullen dat ultieme deeltje nooit zien, maar we zullen het ‘weten er te zijn’ als het deeltje - sommigen noemen het Geest, sommigen noemen het God - dat alles samenhoudt.

Nu ga ik neerliggen op mijn sofa met ‘Teilhard’ naast mij.

Ooit waren we op weg naar het dorp waar hij geboren is  - Paul weet het - we zijn er niet geraakt, wel hebben we de kerk bezocht in Orcines[2]. Ooit kon ik hem er raken met de voelhorens van mijn geest.

Maar het is vandaag meer dan genoeg geweest, eens te meer leeg geschreven, om het ultieme te bereiken, op de weg die ik genomen heb. Misschien is het wel niet ‘de Weg’, maar de weg die ik nam moet er naar toe leiden. Ik zou er kunnen aan toevoegen vandaag wat een vriend me stuurt, een gedachte van Bertold Brecht: ‘Ik sta even stil en dit is een hele vooruitgang.’

[1] Freeman Dyson: ’Infinite in all directions’, Penguin Books 1990, page 118

[2] Il a ouvert les yeux, le 1^er mai 1881, schrijft George Magloire, dans le village de Marcenat autour de l’église d’Orcines près de Clermont-Ferrand capitale de l’Auvergne.

27-08-2021, 05:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Volle maan.

In het diepste van de nacht,
op een mantel van wol
een bol van licht
waar takken  
lijk slierten zinnen
op een Steinbach blad
door volle maan getekend.

Wat ons verwonderen kan
in deze dagen
als er heel wat te beleven valt,
en te aanhoren,
het woord
de stilt’ is van de wind
over de velden,
aroma's van humus 
uit de ingewanden van de aarde,
zwammen opgeschoten
o zo roekeloos.


Wij, ademend nog,
hoewel gecrasht, alsof handen
ons gegrepen bij het strot
we niet meer opstaan konden
ons niet meer vermenigvuldigen,
onvermogend als dichter
dichter nog te komen
tot wat ons omkransen zou
met laurier gekroond,
zoals Dante.

Nacht en maan
die van de doden zijn
en van de levenden.
Beiden oppermachtig
om wezenlijk te zijn
te groeien en te verwelken,
herop te staan en neer te liggen,
lichtoase van de geest
bedekt
met mos en lichen.

Zelfs,
doorheen de takken
ons aanschouwend
om te betoveren,
de volle  maan
in volle nacht,
getekend lijk een parel.

Hoe we er naar keken,
toen.

26-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vriend, bezorgd om wat ik schreef, stuurt me én een gedicht van Paul Valéry, én een passage uit een werk van Teilhard de Chardin, geciteerd door Louis Pauwels in zijn voorwoord tot zijn  ‘Le Matin des Magiciens’:

‘Ce que notre siècle va vivre est plus considérable que l’apparition du bouddhisme Il ne s’agit plus désormais de l’application faite à telle ou telle divinité des divinités ,des facultés humaines. C’est la puissance religieuse de la terre qui subit en nous une crise définitive: celle de sa propre découverte. Nous commençons à comprendre, et, c’est pour toujours, que la seule religion acceptable pour l’homme est celle qui apprendra d’abord à reconnaître, aimer et servir passionnément l’univers dont il est l’élément le plus important.’

Het is wel een visie die voor het ogenblik haaks staat op het wereldgebeuren, wat wijst op een nog steeds totale onwetendheid en onverschilligheid wat onze binding met de Kosmos betreft, maar Teilhard is een ziener hij denkt vooruit en volgens mij in de enige richting die er is als hij spreekt over een religie waarin het Universum centraal staat, de mens - de geest van de mens - het belangrijkste deel zijnde.

Dit te verkondigen, dit aan te kleven opent wijde horizonten, plaatst ons als teller op een breuk, als toeziende op, en als leider van wat er gebeurt met al wat het Universum aangaat.  Niemand als de mens is er meer bij betrokken.

Maar zien we het zo, zijn we ons er van bewust, dragen we een stukje Kosmos in ons of is het enkel de aarde die ons beroert. Het is in elk geval de stap die de mens te zetten heeft, Teilhard (1881-1955) heeft dit voorzien, waf deel van zijn grootheid uitmaakt.

Ook André Malraux (1901-1976) wist dit in 1946 al, en hij volgde Teilhard hierin, hij drukte zijn visie over de vooruitzichten wat de rol van de religie betrof, wel anders uit:

Le XXIe siècle sera spirituel ou ne sera pas. Le problème capital de la fin du siècle sera le problème religieux, sous une forme aussi différente de celle que nous connaissons que le christianisme le fut des religions antiques.’

Nadien heeft men ingezien dat de Kosmos een ander idee heeft over de tijd en heeft men de woorden van Malraux breder gezien, we lezen vandaag, van hem: ‘le troisième millénnaire sera spirituel ou ne sera pas’.

Kunnen we vandaag, met de Islam in opgang overal in de wereld - waar Teilhard noch Malraux aan gedacht hebben - verder gaan met hun ideeën hierover, te verspreiden, of staan we op het punt onderworpenen te worden, strompelend over de aarde?

Ik geloof in Teilhard, ik geloof in Malraux, ik geloof dat we, ondanks alle negatieve feiten, op weg zijn kosmische mensen te worden en het vel dat van het aardse is - zoals een slang het doet- af te werpen.

Ik geloof dat het alleen maar een kwestie van tijd, van eeuwen is; een eeuw, rekening houdend met de miljoenen eeuwen achter ons, dat niet veel is. Ikzelf nader het randje van de eeuw, weet dus hoe kort de lengte ervan was.

En ik geloof dat de evolutieve krachten eigen aan de Kosmos, de geest van de mens niet in steek zullen laten.

Het is hen - de krachten - niet gegeven dit te doen.

25-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ‘wil’ me niet meer herinneren wat ik gisteren, in een bui van neerslachtigheid, geschreven heb. Als die bui er was dan moest dit gezegd worden. Ze was die van mij, ze was geen fictie en, ze ging voorbij. Echter, niet volledig weggevaagd, il en reste des séquelles. Het is zo en ik kan er voorlopig niets aan verhelpen., de echo ervan, de zwaarte,  blijft.

Gelukkig was er vandaag op een ogenblik in de dag, Claude Debussy; gelukkig dacht ik er toen aan dat ik nooit een stuk proza noch een gedicht zou schrijven dat ik de titel, ‘Prélude à l’après-midi d’un faune’ meegeven zou. Debussy heeft het wel gedaan, hij heeft, wordt er beweerd, inspiratie gezocht bij Mallarmé om een symfonische gedicht te schrijven Ik moet er dus ook Stéphane Mallarmé bij betrekken, maar enkel voor wat de titel van zijn lang gedicht ‘L’Après-Midi d’un Faune’ aangaat:

‘Le faune[1],
ces nymphes, je les veux perpétuer.
Si clair
Leur incarnat[2] léger
Qu’il voltige dans l’air
Assoupis de sommeils touffus…’

Schrijft Mallarmé in de aanvang van zijn gedicht en Debussy schijnt hem hierin te volgen in zijn aanvang. Maar verder is er geen spoor meer in de muziek te ontwaren dat wijzen zou op een interpretatie van de tekst. Debussy neemt een vrije loop en leeft zich uit op een voor zijn tijd totaal nieuwe wijze. Als ik het zo bekijk, meen ik dat hij genoeg heeft gehad aan het beeld van ‘un faune’ - zoals deze van Mallarmé - op een zomerse namiddag, om zijn Prélude te schrijven. En hoe schrijft hij die?

Is de titel ervan bij hem opgedoken in de loop van het componeren ofwel opgedoken als alles uitgeschreven was, en als finishing touch  aan zijn symfonisch gedicht toegevoegd dat, zoals ik het beluister, een symfonisch spektakel is geworden door de invoeging van soorten instrumenten die de muzikale  wereld van zijn tijd in beroering brengen zouden, en dan  niet alleen omwille van de compositie maar ook aangewakkerd omwille van de aanwezigheid van het woord ‘faune’, bosgod, in de titel ervan. (Ik denk dat Igor Strawinski zich op Debussy heeft geïnspireerd om zijn Sacre du Printemps te schrijven.)

Wat ik hiermee vooropstellen wil is het feit dat Debussy geen symfonisch gedicht heeft geschreven om het woord van Mallarmé te illustreren, maar dat hij gevoeld heeft dat die titel, de enige waardevolle was die paste en in een zekere zin belichten zou, wat hij met zijn muziek, het ‘voorspel tot een namiddag van een bosgod’, heeft willen bereiken.

Debussy geeft aldus aan zijn ‘gedicht’ een mythologisch tint mee, het is niet de muziek uit de Pastorale van Beethoven, Debussy situeert het in de wereld van het mystieke, wat hij wellicht - dit is mijn oordeel - in de aanvang niet gezocht heeft, maar het werk is in die richting gegroeid en eens de wortels ervan neergezet in de melodie is hij hierop verder gegaan, heeft hij er niet meer kunnen of willen van afwijken en heeft hij die herhaald en herhaald in alle mogelijke vormen, toonaarden en instrumenten.

Zijn Prélude is een schilderij geworden van kleuren en klanken, een schilderij dat ons, wie we ook zijn en waar we ook zijn, aangrijpt en een glimlach binnen schuift in ons, een gevoel van warmte en soepelheid,  een geflirt met het licht en de geuren van een zomernamiddag in de lavendelvelden en de dorpen van de Provence, met de lijn, licht beneveld van de bergen aan de horizon. Geïnspireerd als hij was, doordrongen van het grote begeesterend leven in hem. Bezongen in een  steeds maar in golven en kleurschakeringen weerkerende melodie zoals er alleen door hem een kon worden geschreven, de oneindigheid binnen, waar het goed is te vertoeven, een namiddag in de zomer, met aan de einder iets mysterieus, iets dat van het leven was en van het sterven, van het bekende en van het onbekende, van het mysterieuze en het feeërieke, niet anders te benoemen dan met de naam van ‘faune’, half dier, half mens, half leven en half sterven. Een bosgod die toekijkt en het gedicht verheft tot een mythologische hoogte.

Ik weet en ken de armoe van mijn woorden, des te rijker echter zijn de klanken van de Prélude als ik die beluister terwijl ik schrijf.

Ik voeg het er maar aan toe, dit  ter compensatie van mijn armoede.

[1] Le faune, divinité champêtre mythologique à l’image de Pan. Les faunes sont représentés avec le corps velu, de longues oreilles pointues, des cornes et des pieds de chèvre. Les faunes, les satyres, les nymphes. (Le Robert)

[2] Couleur de la chair

24-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik verwacht, zoals het thans verloopt dat ik op een morgen op zal staan en niets meer zal te schrijven hebben, of, wat nog erger is, dat ik zien zal dat het aantal lezers herleid werd tot een armtierig handvol en ik de moed niet meer hebben zal verder te gaan. Dit laatste vooral is een gedachte die latent aanwezig is en zich nu en dan duidelijk manifesteert.

Het is, in een zekere zin, ook de zaak van jullie, maar zo wil ik het niet zien, het is uitsluitend die van mij, vast te stellen dat ik in het ijle schrijf, dat mijn woorden wegwaaien in de luchten zonder ergens houvast te krijgen.

Ik denk dan, in godsnaam wie beeld ik me in te zijn, te kunnen, te weten om dingen te verkondigen als hoge waarheden die als rotsen van basalt uitsteken tot boven de velden en weiden, tot boven de kerktorens in de omgeving.

En dit gevoel overstijgt me nu, deze morgen, overstijgt me schromelijk. Komt daarbij de voortdurende pijnen in de rug die niet te helen zijn; komt daarbij de stramheid in de knieën die niet te verhelpen is met een band omheen die stramheid; komt daarbij het conflict met de gebuur, voor wie een haag van 2 meter op de scheidingslijn in de voortuin - gevaar voor mijn echtgenote bij het buiten rijden uit de garage - van levensbelang schijnt te zijn; komt daarbij de drama’s die zich aan het voltrekken zijn aan de luchthaven van Kaboel, en jullie zullen me begrijpen: een grote moedeloosheid overvalt me, maakt me klein en uiterst vulnerabel op mijn leeftijd, voor het ogenblik geestelijk gefnuikt. En ik vertel niet alles.

Vergeef me dan dat ik hier ophoud, dat het niet de minste zin heeft vandaag verder te gaan om dan zaken te vermelden die ik in overdrive gevonden heb.

Vergeef me als ik wacht op betere tijden die maar momenten hoeven te zijn. Momenten van ingekeerdheid alle omstandigheden verloochenend als niet bestaande.

23-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ooit geschreven in de tijd der tijden en nu teruggehaald, herzien, heropgevoerd:

Hoe mooi ben je mijn lief,
hoe bevallig en bekoorlijk,
je gestalte is zo slank als een palm
en ik dacht bij mezelf,
ik klim in die palm en pluk zijn dadels,
laat je borsten zijn voor mij
als de druiven van de wijnstok,
de geur van je adem als de geur van ambrozijn
en de kussen van je mond 
bedwelmend zijn als zoete wijn.

Het begon vandaag bij  het Hooglied van Solomon of, in woorden opgeroepen het spiegelbeeld van ons beminnen, schuilend in de oerelementen van ons mens-zijn, soms openbarstend in duizend maal duizend cellen die zovele splinters zijn  van het grote krachtige leven in ons en drager zijn van de essentie van de vele geslachten waaruit we zijn opgestaan: de eigenheid van de ouders geënt op de eigenheid van onze voorouders, en dit teruggaande tot het begin der tijden.

Een eigenheid die natrilt in het bloed bij het ontwaken, als het eerste licht binnenvalt in de kamer en de vroege geluiden van de straat of van de wind in de bomen, of van de vogels in de hagen of van de regen tegen het raam ons verrassen met de vraag: ‘wat is er van de geest in de mens?’

En op andere dagen: het is zomer, je bent in de tuin en je schrijft, de tafel bezaaid met zaadjes, vrij gekomen uit de ceder boven je, die cirkelend naar beneden dwarrelen op je hoofd, op je blad. En o zo natuurlijk, dit vers van Saint-John Perse:

Les graines flottantes s’ensevelissent au lieu même de leur atterrissage, il en naîtront des arbres pour l’ébénisterie. 

Een versregel die ons vertelt over het wonder dat de natuur is: de kiemkracht aanwezig in het zaad waaruit een plantje ontstaat, een duim hoog dat de energiegolven om zich heen aftast om te weten hoe verder te groeien - zo zegt Rupert Sheldrake toch - een boom zal worden, bloeien zal en zijn zaad, zijn eeuwigheid, zal uitstrooien over de wereld. Om later, maar wat is later, als boom zal uitverkoren worden en door een vaardige hand en een creatieve geest meubel zal worden, beeldhouwwerk zal worden, de tijd binnen schuivend. Zo gelezen in die ene versregel van Saint-John Perse die ontstond, zoals hij schrijft:

à l’angle peut-être d’un Jardin Public, ou bien aux grilles effilées d’or de quelque chancellerie.  

Én vandaag zoals op ander dagen, geprangd door Elihoe van vers 32, 19 uit het Boek van Job, Elihoe die maar al te lang had moeten wachten om het woord te krijgen: opgetekend in enkele schamele versregels:

In de humus van de winterwouden
wachten om te kiemen
waar ze neder vielen,
vele zaden,
op de juiste sterrenstand. 

Ook,
nu we zoveel verder staan
dan halverwege,
wachten vele zinnen
lijk te jonge wijn in nieuwe zakken
die ze dreigen te doen scheuren
in het landschap van de geest.

Wij,
uit het donkere woud getreden,
alvorens de heuvel op te gaan,
woorden, her en der
als klonters kosmos,
uit de lucht gehaald.

En is de tijd
nog niet gekomen, later dan
hij komen zal.

Saint_John Perse: Amers 'Oeuvre poétique' I', Librairie Gallimard 1960 

22-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben ooit lang blijven stil staan bij een passage in het boek van Pierre-Alain Bergher[1] over ‘La Chartreuse de Parme’ van Stendhal. In die passage maakte hij me attent op de inhoud van Psalm 139, vers 16. Hij verraste me hiermee omdat hij voor dit vers, verwees naar de King James’ versie van de Bijbel van 1611[2], en het misstaat helemaal niet, integendeel, dit vers hieruit, hier te hernemen:

‘Thine eyes did see my substance, yet being unperfect; and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned, when as yet there was none of them.’

Bergher legde vooral de nadruk op het laatste deel van vers 16: een zin die hij vertaalde als:

‘Et sur ton livre étaient inscrits tous les jours qui m’étaient réservés, avant qu’un seul de ces jours existât’.

Is het zo dat alles wat mij/ons  betreft reeds opgetekend staat, wellicht niet in een boek, maar ergens, ergens, telkens afgerekend op mijn/onze levensomstandigheden die zich wijzigen van ogenblik tot ogenblik en bepalend zijn voor wat er (in dat fictieve boek) opgetekend zal staan?

Ik zou het deel van vers 16, me richtend op wat voorafgaat, dan ook als volgt willen lezen:

Mijn leven, Heer van mijn toekomst, verweven  in de mazen van het immense web waarvan de eerste draden geweven werden op het moment van de Big Bang, een web dat zich thans uitstrekt tot in het niet in te beelden einde van het Universum, elk punt ervan met elkaar innig verbonden, dat is geworden wie ik op dit ogenblik ben. Het is van hieruit dat voort zal vloeien al wat nog komen zal, en reeds, vermeld staat in het web dat is van ‘Hét Boek’, zo geheten door een verlichte geest, een schrijver van Psalmen van destijds, toen er nog verlichte geesten rondliepen.

Schrijver dezes weet dat hij het punt is in het web waar vele draden, gekende, vermoede en totaal ongekende draden samenkomen en inwerken op elkaar  en weet dat hij volledig afhankelijk is van de impact van alle draden op elkaar op het kruispunt dat ik ben.

Zelfs deze waarover ik denk zelf te beslissen, want ook dit beslissen zit verweven, aanwezig in potentie, in de draden van dit eigenste nu-ogenblik. Een ogenblik dat nu al voorbij is, alle bestaande draden reeds gewijzigd.

De mazen van dit web, zijn de gebeurtenissen waarmee ik bewust of onbewust zal geconfronteerd worden, deze zullen  onvermijdelijk het verloop van mijn dagen bepalen. Mijn vrije wil is de wil die me wordt ingegeven door de impact van alle omstandigheden waarin ik gewikkeld was en gewikkeld ben, ogenblik na ogenblik, na ogenblik.

Potentieel is het een feit, dat de tentakels van wat voor mij in de toekomst nog komen zal, reeds verweven liggen in de draden van het web van nu.

Uit mijn heden, komende uit mijn verleden, ontstaat mijn toekomst en T.S. Eliot:

Time present and time past,
Are both perhaps present in time future,
And time future contained in time past.[3]

maar voor mij is er geen ‘perhaps' - ritmische noodzaak - voor mij is het volle ernst, in ons heden zit in potentie onze toekomst.

Met dit voor ogen, is het denkbaar dat alles, in detail, opgetekend staat tot de allerlaatste seconde van mijn bestaan. En de verwevenheid in het web dat het leven is wordt duidelijk als we ons plaatsen als een verzameling van atomen en elektronen badend in een kosmische oceaan van atomen, energieën, splinters van atomen, Higgs deeltjes van atomen, een innigere verbondenheid die de realiteit is, kan niet.

Wie of wat is dan die ‘ik’, die schrijft wat hier geschreven staat. Het is om er duizelig bij te worden. Dit staat allemaal, wat mij betreft, geschreven in het Boek, en ook, dat dit mijn leven is en het woord mijn adem. 

[1] Pierre Alain Bergher: ‘Les Mystères de la Chartreuse de Parme’, Editions Gallimard, 2010, pag.41

[2] Ik ken deze Bijbel, het is een gevoelskwestie  voor mij, omdat het de Bijbel is waar John Steinbeck naar verwijst in zijn ‘East of Eden’ om de betekenis van  het Hebreeuwse woord ‘Timshel’, een betekenis die centraal staat in het boek, te verklaren.

[3] Four Quartets: ‘Burnt Norton’ Faber & Faber.

20-08-2021, 22:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Behoudens de laatste zin, was het niet zo veel wat ik gisteren schreef. Ik wil dit compenseren met wat ik vandaag, met wat ik al een hele tijd dacht te schrijven. Zinnen, gelicht uit het boek ‘Les Pierres sauvages’ van Fernand Pouillon’[1].

Zinnen zoals er vandaag geen meer geschreven worden. Er wordt zelfs niet meer gedacht in deze richting omdat we te geblaseerd zijn, te zeer ingenomen met onszelf, de ‘graffiti’ op het lichaam aangebracht, de slordig gewilde baardgroei, - waar ik een hekel aan heb, vooral als dergelijke baarden verschijnen op TV - zijn er het bewijs van.

‘Les Pierres sauvages’ gaat over de bouw van een Cisterciënzersabdij in Le Thoronet, een dorpje middenin de bossen van de Var - wie weet misschien ingesloten door de vuurhaard die de Var teistert vandaag.

Ik zou er nooit hebben rond gelopen had ik, in mijn ijver Sint-Bernardus te volgen, niet gelezen, wat Fernand Pouillon, architect in hart en nieren over de bouw van de abdij geschreven had, alsof hijzelf de bouwer ervan was geweest. Het boek, zoals ik het nu houd, ligt los en licht in de hand, echter welke kracht schuilt er niet in de woorden:

‘L’architecture d’un monastère… se compose comme une sculpture dans un bloc plein, massif…

En,

‘Pas d’architecture sans l’évocation de la quatrième dimension, la trajectoire: perception de l’édifice dynamique! L’œuvre se transforme sans cesse par le déplacement du regard…

En in de namiddag, naar de avond toe, het boek teruggenomen in het vale licht van de ondergaande zon, Pouillon over de stenen van de abdij van Le Thoronet:

‘Tu aimes donc cette pierre?’

‘Oui et je crois qu’elle me le rend. Dès le premier moment j’ai eu pour elle un respect que je n’ai même pas songé à discuter. Maintenant elle fait partie de moi-même, de notre œuvre, elle est l’abbaye.

Toen we er waren, toen ik zag hoe de stenen waren, glad als glas, met de tekeningen van de natuur erin, de grijze en lichtgrijze kleurschakeringen die  ik betastte, wist ik de hand van de steenhouwer erin en niet alleen de hand erin en erover, maar ook de inzet van de houwer, de innerlijke kracht waarmede het gebeurde: ‘tu aimes donc cette pierre? En of hij die steen beminde.

We zijn er lang geweest, hebben ettelijke malen door de open ruimtes gewandeld en inderdaad elke aanblik is perfectie, in vorm en verhouding, in het spel van de horizontale en verticale lijnen, van de openingen gelaten in de muren ervan en de grote soepelheid in de bogen. Het geheel, als uit een blok gehouwen. Een gebouw om lief te hebben, om te kronen, een gebouw dat spreekt; Het licht je op. Je wandelt erin rond en er omheen en je hoort de stemmen van zij die er gewerkt hebben, gediscussieerd hoe de afmetingen, hoe de openingen, hoe de daken en vooral hoe de kerktoren er komen moest. De toren die het handteken was van de bouwers ervan.

Het geheel heeft een ziel en die is wat Pouillon noemde heeft une quatrième dimension.

Ik dacht als ik ooit een boek zou schrijven moet het zich ook situeren buiten de knellende realiteit van vorm en inhoud. Het moet zich verplaatsen kunnen naar een punt gelegen buiten het boek. De delen ervan gedragen door een vierde dimensie die er een geheel van maakt dat meer is dan alle delen samen.

Pouillon zelf gaat heel ver in zijn boek. Hij haalt een passage aan uit een brief van Bernardus - een passage die ik reeds ontmoet had bij Georges Duby - gericht aan de bouwers van Le Thoronet:

‘A l’œuvre donc, sache que le moment est venu pour toi de tailler dans le vif, étant admis que celui de la méditation l’ait précédé. Si jusqu’alors tu n’as remué que ton esprit, il faut maintenant que tu remues ta langue, il faut maintenant que tu remues ta main.

Ceins-toi de ton glaive, de ce glaive de l’esprit qui est le verbe de Dieu.’

Nu dit geschreven staat, nu ik de woorden van Bernardus -  tekenend voor het geloof van de mens van de XII_de eeuw - herlezen en herontdekt heb, weet ik dat ik deze vroeger al moet overgenomen hebben in een van mijn blogs; dat het niet kan dat ik in het verleden nog niet zou gesproken hebben over de abdij Le Thoronet, die ik in mijn hart draag.

Maar ditmaal heb ik  het gedaan, wetende dat ik er niet meer ga op terugkomen en zeker dat ik er niet meer zal binnenwandelen.

[1] Fernand Pouillon: ‘ Les Pierres sauvages.’  Ed. Du Seuil, 1964

20-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wellicht komt er een dag dat ik niet meer weten zal wat te schrijven, dat ik zal moeten teruggrijpen naar wat ik vroeger, zeven à tien jaar geleden, schreef, zoals ik ook terugga naar zinnen uit boeken die ik jaren geleden gelezen heb, of naar andere herinneringen die me zijn bijgebleven, herinneringen die gaan waar ik ga.

Echter al wat was heeft zich gewijzigd, is niet meer zoals het vroeger was, er zijn elementen aan toegevoegd of andere weggelaten. Zinnen, beelden dagen op en verdwijnen, namen komen en slippen weg, passages uit mijn leven, passages uit boeken, uit gedichten, duiken op en verdwijnen, niets blijft, niets is onveranderlijk.

Zo zie ik elke morgen, hoe de zon, getekend door de baan die de aarde aflegt, komende van het noordoosten, dichter en dichter komt tot haar punt, juist in het volle oosten, het punt dat ze, ongeveer nu een maand later, gaat bereiken, om dan verder door te schuiven, tot haar verste punt in het zuidoosten. Wat een kolossaal iets is, deze schijnbare beweging van de zon die we meemaken dag aan dag, avond aan avond, het licht dat opkomt en het licht dat onder gaat, onderlijnd door het komen en het gaan van de seizoenen.

ik acht me gelukkig met het schilderij van de opkomende zon elke morgen, in een enorm palet van kleuren, elke dag verschillend, maar een blijvende inspiratiebron om opnieuw, komende uit de slaap, mijn dag te beginnen. Als er iets is in het leven dat geen verveling is dan is het, het morgenuur als de hemel kleurt.

Ik wil dan ook, de afwisseling die de morgen biedt - trouwens ook de avond biedt dit - overnemen als variatie in mijn dagelijkse geschriften, overnemen ook de regelmaat van de aarde in haar baan omheen de zon. Ik dacht er nog niet aan dat ik dit deed en dat ik het kon. En de variëteit is ook wat KLARA me toont, in haar ‘continuo’-programma, waarin er telkens een grote afwisseling van muziekstukken op ons afkomt. Zo vroeg deze morgen: een sonate van Debussy  volgend op een symfonie van Dvorák en ik, die nu een stap verder zet en ga schrijven over mijn wereld van herinneringen na het optreden, gisteren, van het ‘leger van Allah’. Meer uiteenlopend kan niet. En toch gebeurt het omdat ik me gisteren totaal leeg geschreven heb over deze Legermacht.

In feite hebben we niet zoveel nodig, in feite had ik er kunnen over zwijgen, had ik het kunnen dood zwijgen waar het thuis hoort en vooral, bij mijn leest blijven als brave, onschuldige burger in dit vreemde land van ons. Me tevreden stellend met het zicht als ik naar buiten kijk van het nader komen van de herfst, wetende ook dat het vandaag de verjaardag is van mijn broer Georges en ik die niet vergeten mag.

Beter ware het onmiddellijk te doen, vóór de zon opkomt.

19-08-2021, 03:11 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelukzalige die ik ben, die we allen hier nog zijn, voorlopig toch nog,  maar ondertussen rukt het leger van Allah op, heeft het zijn oude stellingen in Kaboel terug ingenomen, en krijgen we beelden te zien hoe de verslagenen zich voelen alsof Attila de Hun hen had overhoop gelopen, erger nog, alsof de vrees die ze kennen, de heilige wetten van de sharia, rechterhand van Mohammed de profeet, op hen toegepast te zien door de mannen met baarden van jaren en even afschrikwekkend met de meest moderne wapens ‘getooid’, erger zou zijn dan de dood.

Daar waar we als ‘soldaten van Allah’, verwacht zouden hebben dat het mannen als engelen zouden geweest zijn  gladgeschoren en  in het wit gekleed, een witte duif op de schouder, het goede, het geestelijk meest rijke aanklevend.

Onvermijdelijk sidderen we met de Afghanen, hun vrees is ook die van ons. Verwachten we  hun voorposten die, als ze hier nog niet zouden zijn, hier zeker vlug zullen staan, verwelkomd door een deel, hoe klein ook, van de bevolking. Is het niet hier, dan zeker in andere delen van Europa en Groot-Brittannië waar de sharia al de kop opsteekt.

Zijn we er ten volle bewust van, zijn we erop voorbereid, er tegen gewapend, of zijn we maar een leger van zwakkelingen die, o zo gerust en totaal onvoorbereid staan te springen en te zwaaien, van geen gevaar bewust, op de festivalweiden?

Overdrijf ik als ik, of is het totaal ongepast, me herinner hoe Stefan Hertmans in zijn ‘Bekeerlinge’ de inval beschrijft van het ‘leger van God’ - het kostte hem een nacht schrijven - in Monieux, een dorpje in de Provence.

Onmiskenbaar, ondergaan we vandaag, de vrees van een groot deel van de Afghanen, voorlopig nog in gedachten, maar hoe zal het gesteld zijn met ons, een of meer generaties verder, als de pletwals van het leger van Allah niet te stoppen zou zijn?

Want, de baardmannen zien er niet te vertrouwen uit, ze verbergen onheil achter hun baard, hopelijk zijn ze geen voorbeeld voor de vele jonge en oudere baardgroeiers hier die jaren geleden ineens in het Westen zijn opgedoken in navolging van wie of wat, of omdat ze menen iets te bewijzen te hebben iets zoals de volgelingen van Mohammed.

Welke ogen gaan er nu geopend worden in dit land als we zien met welke vrees het leger van Allah ontvangen wordt in Kaboel en wellicht in alle andere steden. Ik heb er niet het minste vertrouwen in, de politiek hier is dermate versplinterd zodat ze niet de minste slagkracht heeft. We zagen het na de waterramp in de vele dorpen en steden van Wallonië, we zien het in de traagheid waarmee gehandeld wordt om de Belgen en de te beschermen  personen in Afghanistan terug te halen.

En dan, wat zijn we nog met de Verlichting die we gekend hebben, in heuglijke tijden, en nu hier al met de voeten getreden wordt, geen reflexieve literatuur meer aub.

We verdommen in de wijsheid die we denken te bezitten, die we denken aan te kleven en tot overmaat van ramp pogen te verspreiden. Gaat die domheid zo ver reiken, zo ver doorgaan, dat we niet zien hoe het leger van Allah, onder welke vorm ook, aan het oprukken is, het Westen binnen.

We zijn geestelijk ziek en we zien het niet, de slachting is nabij, het is nog juist een kwestie van tijd, van generaties.

Dit moest me van me van het hart, of wat er nog over is van mijn hart. Vergeef me, het staat er zoals het gekomen is, open en bloot, ik heb het niet (durven) herlezen.

Ik kan misschien mijn standpunt milderen met de hoop dat er voorlopig, tekenen zijn die er op wijzen dat al wat ik hier schreef, te overdreven is, dat mijn voorspelling ijdel geschrijf is, en dat het Leger van Allah, niet meer het Leger is dat we voorheen gekend hebben. Ik kan deze zin er nog aan toevoegen.

18-08-2021, 05:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is vandaag niet meer zoals een periode in mijn leven, toen ik kleine werkjes inlijstte - ik dacht dat het een begin van kunst was - met mijn etsen uit de jaren 70, 80, waar ik aan toevoegde, stukjes plant, wortel, steen, schelp, wier, het meest eenvoudige eerst. Omdat ik vond dat wat ik gemaakt had als ets, niet veel was, weinig aandacht vroeg en dat, wat ik er aan toevoegde deeltjes zuivere natuur waren, meer de aandacht waardig dan de inbreng van mij die maar fungeerde als een soort handteken, meer niet, van de mens die ik was. Gekheid is, wat het nu, na verloop van tijd, geworden is, elke dag me uitlevend al schrijvend.

Mijn hoofd is bijwijlen een tol, mijn gedachten slaan op hol. Het is een verlossing geworden, me even in de hand te houden aan de vijver van Johan of, thuis te gaan neerliggen op de sofa, te luisteren naar wat Mahler, wat Pergolesi,  Beethoven of Satie. Ik zeg zo maar iets, en dan te weten dat de zon wegschuift en hoe het licht wankelen gaat. Daarna toch nog wat te schrijven en te wachten op de komst van de nacht en de slaap die me meenemen zal naar irreële oorden of nooit vermoede gebeurtenissen.

Waar ik, uiteindelijk uitkomen zal, weet ik niet, evenmin hoe dit allemaal eindigen zal: of het gebeuren zal in de nacht of vroeg in de morgen in het eerste licht, of in de avond met de horizon in vuur, zoals ik het de laatste dagen heb meegemaakt.

Ik weet alleen dat ik er naar toe schrijf, dat ik er naar toe leef en dat de draad dunner en dunner wordt. Ik kan, zoals ik nu bezig ben, tot dan, blijven brieven schrijven gericht aan mezelf, van Ugo naar Karel en van Karel naar Ugo, alsof er nog een derde was die alles registreert. Die alles, keer op keer hertekent, die geen nood heeft aan mooischrijverij maar de zaken weergeeft voor wat ze zijn en niet zijn. Poolshoogte nemend om te weten wat niet te weten is, hoe het verder moet als het dan toch verder moet.

Ik heb dan wel Cervantes die ficciones schreef para distraerse, ik heb ook enkele zinnen nog uit een gedicht van Salvatore Quasimodo die me regelmatig te binnen vallen:

Desiderio delle tue mani chiare
nella penombra della fiamma
sapevano di rovere e di rose,
di morte...[1] 

Vlammen, ruikend naar eikenhout, naar rozen, naar wat is van de dood, het schokeffect voor mij, en het gedicht eindigend met de versregel: é noi fatti d’aria al mattino, wij van lucht gemaakt in de morgen.

En nochtans om er aan te ontkomen, hoe ik me elke morgen, hoe ik me dag aan dag inspan om meer te zijn dan wat lucht. Of de poëzie die zich toe-eigent wat niet toe te eigenen is en uitkomt bij wat evengoed de eeuwigheid kan zijn.

Ik schrijf het maar, het voelt plots goed aan deze morgen.

[1] Verlangen van je klare handen in de schaduw van de vlammen, ruikend naar eikenhout, naar rozen, naar de dood…

17-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

September en de herfst komen naderbij. In het college hadden we een ‘opstel’ te maken over het mooiste jaargetijde, ik had gedacht aan de lente, maar een studiemakker koos categoriek voor de herfst. Hij hield van het verkleuren van de bladeren en het stilvallen van het leven in de natuur. Hij voelde dan beter de krachten in hem, zegde hij. Later hoorde ik dat hij als jonge man en enige zoon, een einde aan zijn leven had gesteld. Een daad die ik lang heb meegedragen, omdat ik altijd met bewondering had opgekeken naar hem, een briljante geest. Ik zie hem nog nu, ik hoor nog zijn stem, hoe hij sprak, altijd met een lichte ironie over de dingen die hij vertelde zodat je nooit wist wat hij echt dacht of hoe hij zich echt voelde.

Een beeld en een gebeuren, niet goed om een dag mee te beginnen. Maar zijn verhaal en zijn beeld staan er, ik kan er zo maar niet aan voorbij, ik kan me er niet omheen schrijven. Is het een teken, een hint naar wat op komst is, de herfst, de winter en de sneeuw, of naar een woord  dat ik niet spellen wil. Zeker nu niet, nu ik gisteren, in de late namiddag op het einde van de vijver gezeten, aan mijn vriend Johan gezegd had, wat ik misschien niet had moeten zeggen, dat ik het gevoel had - en het was het effen spiegelwater van de vijver dat er schuld aan had - dat ik de zekerheid had dat ik er nog in 2024 zou geweest zijn om de Olympische spelen van Parijs mee te maken.

Waarop mijn vriend gesproken had van een dame die 106 geworden was, maar zegde hij, ze deed niets anders meer dan roepen en schreeuwen, alsof hij me verwittigen wilde over de kwaliteit van leven op hoge ouderdom.

Wat ik hem niet zegde is dat ik me in 2024 nog altijd zag als mijn blog schrijvend zoals nu en ook dat ik nog heel wat te doen had alvorens voor goed te vertrekken. Maar dat zal hij wel geraden hebben.

Ik weet dat hij me, als ik ooit de spelen haal, dat hij me herhalen zal wat ik hem vertelde als een voorspelling die uitgekomen was. Ik denk nu, zoals we er zaten naast elkaar: de zon hoog achter ons, het water effen en helder, een spiegel, met de hoog opgeschoten Italiaanse populieren op het einde van de vijver, met hun toppen weerspiegeld over de ganse lengte van de vijver tot aan ons voeten, dat er soms ogenblikken waren dat we een tijdje niet spraken, dat we keken naar het water, naar het muurtje van riet op het einde van het water, juist onder de bomen, dat ik hem zegde dat het mooi opgeschoten was, met een witte band juist boven, het water. Dat hij me aanvulde met te zeggen dat de uitgebreide vlek  waterlelies kwamen uit de vijver van zijn moeder, dat hij aan haar dacht als hij er naar keek, en dat deze vlek aan het uitzwerven was over de vijver. Hij zegde me ook, na vele andere zaken, dat hij zich voelde als een rijk man, zeer succesvol in zijn bedrijf, maar hij bedoelde rijk en even succesvol aan gevoelens.

Ik dacht eraan hoe simpel, hoe eenvoudig de mens kan zijn als hij gelukkig is, plannen makend die op het punt staan zich te realiseren. Maar ik wist dat het overheersende in zijn gevoelens waarover hij me vertelde, de vijver was waar we zaten, een oase van groen en licht met open einders die er het uitzicht aan gaven van een eiland, van onnoemelijke stilte en rust middenin de velden.

We zaten daar lang, pratend, over kleine en grote dingen, lettend op de zwerm zwaluwen die plots als schichten van verwondering over het water scheerden. Een tijd lang we hen volgden tot ze verdwenen zoals ze gekomen waren. We waren gelukkig het te zien, al waren het maar zwaluwen, maar ze voegden iets toe aan ons woorden, een klein iets, een vlekje geel maar zoals op het schilderij van Proust, je weet het wel van die man die het zag - spijtig dat ik zijn naam vergat, het was een mooie naam of dan toch een om niet te vergeten - maar we waren gelukkig het te zien, het mee te nemen, ik gelukkig het op te tekenen.

Toen de zwaluwen verdwenen waren dempte de warmte van de zon op onze rug en zijn we opgestaan. Maar de ogenblikken die we er samen waren liepen verder door tot het ogenblik van mijn schrijven hier, en zeker veel verder nog.

Dergelijke momenten vergeet je zo maar niet, het was er te stil om te vergeten, te effen het water, te mooi gegroeid het riet in de oevers, te wijd de vlek waterlelies, te uitzonderlijk  ons samenzijn daar die namiddag, half augustus.

Het zal ons nimmer nog ontgaan, het beeld en de gevoelens zullen als geëtst overblijven op het blad van onze gedachten. Immer.

Johan weet het zoals ik het weet.

16-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat houd ik over van wat ik schreef van 2010 tot en met 2020, welk lot is het beschoren als het uiteindelijk niet de vergetelheid zou zijn, ook de 144.420 woorden van 2021. Want het gaat maar verder, het is alsof ik nimmer stilvallen zal. Maar wat doe ik er mee, niemand wilt ze in tijden zoals deze, ze zijn te ‘reflexief’, terwijl ik - hoe is een mens? - gedroomd had van een bibliofiele uitgave ervan.

Nu, wat ik schreef hield me in leven, gaf me een opdracht mee, waar ik ook was of wat ik ook deed, er was altijd, minstens  op de achtergrond, de blog die ik te schrijven had, een soort spiegelbeeld van mijn gedachten, en ik vond dit zeer passend voor de man die ik was.

Trouwens hoe leven we, hoe brengen we onze dagen door, hoe worden we oud en kramakkig, een toestand die ons plots als realiteit overvalt en waar je rekening moet mee houden, al wenst je het niet, hij wordt je opgedrongen.

Hoe het gebeurt hangt af van de omstandigheden, maar eens dit stadium bereikt wordt het antwoord zonder zin, je zit veel  te ver voorbij halfweg, er resten je nog enkel wat sprankels van dagen. En het beste dat je te doen staat is deze wel te gebruiken.

Het is de reden waarom ik verder ga, waarom ik, hoewel het me kost,  er tezelfdertijd genoegen in vind te doen wat ik doe, ongeacht het resultaat, ongeacht de afloop ervan. It pleases me as it has pleased me before. De vreugde van mijn late dagen. Ik ben dus maar zoals mijn vriend - elke schrijver is mijn vriend - Cervantes die, met de voeten in de stijgbeugel - con el pié en el estribo -  zijn ‘Novelas ejemplares’ schreef en dit om zich te verstrooien, maar je weet dit al. En ik, in een identieke toestand, doe ik het om zelfde reden?

Ik denk het niet, ik zie het eerder als een uitdaging, een grote uitdaging tegen het ouder worden. Terwijl ik schrijf heb ik de volle indruk, de tijd voor te zijn, de tijd te stoppen voor een tijd en hij aldus geen vat heeft op mij eens ik woorden ben, en niets meer dan woorden en hoewel ik, in de tijden waarin ik leef, ik weet het nu, verkeerd bezig ben, blijf ik, wat mijn schrijven betreft, in mijn zelfde flow, in mijn zelfde levenssfeer.

Blijven jullie me volgen of keren jullie zich af van mij. Mijn vreugde geschreven te hebben vandaag, erbij betrekkend eens te meer, de grote Cervantes, is geestelijke balsem.

Daarvoor doe ik het altijd.

15-08-2021, 05:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik treuzel bij het vinden van namen, ik vond de naam van de maker van de vier jaargetijden, Vivaldi niet meer, ik treuzel bij de geldigheid van woorden die me ineens vreemd en on-Nederlands overkomen. Waar ga ik heen, vraag ik me af, hoe evolueert dit verder?

Twijfel wat de zoekmachine in mij betreft, heeft dit zijn weerslag op wat ik schrijf, op de inhoud ervan, en is het aftakelingsproces van het lichaam overgeslagen op dat van de geest?

Dit is een heilige vrees die ik heb, die we allen hebben. Er best niet aan denken, maar ik dacht er wel aan toen ik de naam van VIvaldi niet terugvond in wat men het geheugen noemt, of hoe we begaan zijn met het minste teken van verval.

In feite, mijn woorden komen nog, soms nog even vlug en even waardevol, waarover maak ik me zorgen, o.a. dat ik er niet meer zou zijn voor de Olympische Spelen van 2024?

Ben ik er nog des te beter, maar hoe zal ik er nog zijn, zal ik er nog zijn zoals ik nu ben, zoals ik hoop, of zal ik er zijn in wat ik niet wens, in een meer erbarmelijke toestand?

Zorgen om mijn toekomst, geestelijk meer dan lichamelijk, is een momentum in mijn gedachten. Een korte bezinning in mijn dag die begint, misschien weinig passenden vooral weinig aanmoedigend.

Maar dan toch geformuleerd, als een passage in mijn dagen waar ik vlug overheen ben, eigenlijk het vermelden niet waard, misschien wel in een roman, maar het is geen roman die ik aan het schrijven ben, of dan toch, wel. Maar dan een roman niet van wat ik doe, maar een roman van wat ik denk elke dag, wat mijn leven thans geworden is, zijnde van de duur van een kort stuk tijd, een ‘nu’ dat gestopt wordt enkele ogenblikken en uitgerekt tot ik mijn juist aantal woorden heb geschreven, en daarna terug aangezet naar een opeenvolging van nu-momenten waar niets wordt over gezegd, terwijl een roman juist over die nu-momenten loopt, de enige die vandaag in de wereld van de uitgever waardevol worden geacht om gedrukt te worden.

Gedachten-momenten worden niet gegeerd, ze zijn te moeilijk te benaderen, te omslachtig, te tijdrovend en komen dus hoegenaamd niet aan bod. Zelfs kleine stukjes ervan, een blogtijd lang, worden soms geschuwd en op zij gezet/gehouden voor betere tijden die ik niet meer verwacht.

Zo stel ik vast, maar dit is niet nieuw, dat ik mijn ganse leven verkeerd ben bezig geweest. Het is zeker niet het moment om het pas nu vast te stellen, want dit is, in een zekere zin dramatisch, meer nog, tergend dramatisch.

In dergelijke omstandigheden is het beter dat ik er over zwijg en  verder ga op de ingeslagen weg als ik mezelf niet verliezen wil.

Want dit ware nog dramatischer.

14-08-2021, 13:11 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Before you start, look at the audience and wait till there is no sound left, till you can hear absolute silence. Then it’s you who dominates them, and your nerves will be gone and under control. You’re in command and you’ll stay in command.’

Een wijze raad die ik heb gevolgd in de tijd die nu ver achter mij ligt als ik het woord nam  bij een of andere gelegenheid.

Ik weet echter dat ik die nu niet meer nodig heb, Ik geef geen toespraken meer, ik zou trouwens niet meer kunnen, mijn stem verloor haar kracht en mijn adem zou te lange zinnen, een specialiteit van mij, niet meer kunnen volgen. Ik ben dus, op dit gebied, gehandicapt en ik aanvaard het. Als ik dus deze korte tekst hier heb overgenomen dan is het omdat hij dienstig kan zijn voor jullie. Vanwaar hij komt weet ik niet, maar dat hij heel nuttig is om in grote omstandigheden na te volgen weet ik wel.

Ik ben hiermee in ander vaarwater gekomen, iets wat Dante ook signaleerde als hij overstapte van de Hel naar het Vagevuur, een overstap die heel wat dieper reikte dan mijn sterk uiteenlopende dagelijkse beschouwingen. Dantes beschouwingen echter, zijn qua inhoud, niet meer aan de orde. Als we hem lezen, als we hem volgen in zijn tocht door Hel en Vagevuur en vooral Paradijs, willen we vergeten waar we ons bevinden als het niet binnenin zijn woorden zou zijn, binnenin het ritme ervan, de kleur ervan, het verhaal van de personen die hij er ontmoet, maar de plaats zelf wordt niet meer ervaren als een mogelijke bestemming. De Verlichting heeft er voor gezorgd dat de plaatsen bezocht door Dante spookplaatsen geworden zijn, het gevaar terecht te komen zijn Hel of Vagevuur is geweken, alles is nu, het Niets van het Niets geworden of het Rijk van de triomferende geest. Twee mogelijkheden die openstaan: het alles vernietigende, of het meer sprekende dan de Hemel.

De gebieden die Dante afliep als werkelijk bestaande - velen dachten dat hij bruine vlekken in zijn gezicht had opgelopen - zullen zeker tot nadenken hebben geleid, des te meer hij uit de Hel is teruggekomen met tal van verzoeken die hij te volbrengen had eens terug op aarde. Of hij die achteraf gedaan heeft - hij heeft tijd genoeg gehad tijdens het schrijven van zijn  Purgatorio en Paradiso - betwijfel ik.

Hij overleed in Ravenna op 14 september 1321 (we naderen de 700 jaar) kort na zijn terugkeer uit Venetië. Het verhaal gaat dat door zijn zoon Jacopo werd vastgesteld, dat de laatste dertien canti van zijn Paradiso ontbraken.

William Anderson[1] in zijn ‘Dante the Maker’ schrijft hierover dat acht maanden na de dood van Dante, de zoon Jacopo een droom had waarin, rond twee uur in de morgen, zijn vader verscheen gekleed in een wit gewaad en met een lichtend gelaat. Jacopo vroeg zijn vader of hij leefde en zijn vader antwoordde: ‘ja, maar ik leef in het echte leven, niet dat van jullie.’ Dan vroeg hij hem of hij zijn gedicht had beëindigd en indien dit zo was waar het ontbrekende deel was. Dante in de droom leidde zijn zoon naar de kamer in een ander huis die hij gebruikt had als slaapkamer in zijn leven ‘and touching the wall pointed it out as the place where he should look. Jacopo woke up, fetched Piero di Giardino and went to the bedroom which was in another house. At the place indicated in the dream they found a mat fixed to the wall. On removing the mat, they found a manuscript coated with mould from the damp wall and on brushing the mould off they discovered the missing thirteen cantos. They were overjoyed and, copying them out, sent them to Can Grande, following the habit of Dante who had published the other cantos in this way’.

The story, zegt Anderson, is not impossible.

Het kan, een droom die de waarheid onthult - ik ook droomde deze morgen over het plotse, grote succes van mijn blogs - niets zegt ons echter over het tijdstip waarop de laatste dertien gezangen werden geschreven en verborgen.

Waren de resterende gezangen volledig afgewerkt en gebeurde het verbergen vóór zijn vertrek naar Venetië, of bleef nog een gedeelte ervan te schrijven of te herzien, en gebeurde dit pas, na zijn terugkeer en dus tijdens zijn ziekte, en werden ze pas, nadat Dante ze had afgewerkt, opgeborgen omdat hij de gelegenheid niet meer had de tekst ervan te overhandigen aan zijn zoon?

Met tal van vraagtekens dus die eeuwig blijven zullen en waarvan ik gemeend heb gebruik te mogen maken om mijn blog van vandaag te besluiten.

Het over nadenken waard.

[1] ANDERSON William: ‘Dante the Maker’, Routledge & Keagan Paul, London, 1980

13-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wellicht ben ik hier, onder ons, de enige die denkt dat hij er niet meer zal zijn voor de Olympische Spelen van 2024 in Parijs. Hij denkt het en toch hoopt hij stellig dat hij zich vergist. Dit laatste een soort van blufpoker zijnde, iets wat je denkt maar zeker niet schrijft. En toch staat het er en doet het de ronde in een beperkte gemeenschap.

Wat er nu ook staat en wat ik beklemtoon is, dat de tempel van Solomon, waar zoveel om doen is in de Bijbel, en waarvan de plannen getekend werden door Jahweh en aan Koning David gegeven die ze doorgaf aan zijn overspelig geboren zoon, Solomon, nooit in Palestina/Israël heeft gestaan.

Als die tempel er was en dat zal wel gezien geplunderd door Shishak - of wie ook - de farao van Egypte,  zoals de Bijbel dit vermeldt, dan gebeurde dit in een ander land dan Palestina/Israël/Jerusalem. Er zijn voldoende gegevens voorhanden om dit te bekrachtigen.

Dit zijn gedachten waar ik vroeg in de morgen, voor het krieken - een mooi Vlaams woord - van de dag, mee bezig lig en bij het opstaan onmiddellijk heb neergeschreven. Wel niet voor de eeuwigheid want ik vermoed niet dat er iemand zal zijn die er een gevolg zal aan geven.

Wat ook, er zijn, op de plaatsen waar er naar gezocht werd, geen ruïnes van een tempel van Solomon, zoals beschreven in de Bijbel, gevonden. Trouwens indien er al een ware geweest in Jerusalem - het nieuwe Sion - dan hadden ze er, bij hun terugkeer uit ballingschap in de vijfde eeuw voor Chr. geen nieuwe gebouwd.

Ik hoor je al zeggen: waar die man ook mee bezig is, wie heeft hier interesse voor, waarom vertelt hij dit?

Wel hij zelf  weet het niet waarom hij dit zegt en schrijft, het is sterker dan hemzelf. Hij handelt zoals de schorpioen in wat Frans Sierens, een miskende schrijver in Vlaanderen neerschreef  in het exemplaar van zijn boek ‘Een sterke geur van terpentijn’ dat hij ten geschenke kreeg van hem:

The frog felt an atrocious piercing as it sunk below the surface, taking the scorpion with it, it cried out with its dying breath: ’Is that logical?’ ‘No’, said the scorpion, ‘it’s not. But what would you ? I can’t help it, it’s my nature (Orson Welles).

(Frans Sierens was mijn secretaris in de Bank, ik had een goede band met hem, ik wil die band behouden, daarom vernoem ik hem telkens ik de gelegenheid zie, zelfs indien ik me herhalen zou.)

Gisteren schreef ik een (te) lange blog, vandaag is het wat minder, maar daarom niet even belangrijk.

12-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan bepaalde geschriften die ik belangrijk vind zo maar niet laten verschralen, vooral dan als het geschriften zijn uit mijn Velikovsky periode die lang, heel lang heeft aangesleept. Geschriften waarin ik geloofde en die een doek lichtten op een probleem uit de Egyptische geschiedenis, namelijk, waar lag het land van Punt waar koningin Hatsjepsoet heen reisde en deze reis liet beitelen in de muren van haar tempel in Karnak.

Ik schreef hierover, jaren geleden, een artikel voor het Tijdschrift van het Personeel van de Nationale Bank van België. De tekst ervan is verloren gegaan maar de essentie ervan is ondertussen al eens neergeschreven in een van mijn blogs van veel vroeger.

Wat je dus leest is wat ik reeds als blog liet verschijnen, maar ik wil hem hier terug inbrengen omdat ik niet wens dat wat me zoveel moeite heeft gekost voor altijd verloren zou gaan.

Het kan dat de Egyptische geschiedenis/chronologie, je gestolen kan worden, het kan ook dat je nog vage ideeën hebt erover, en dat het land Punt er een van is, wat ook, ik heb maar één plaats om het te bewaren.

De essentie van mijn verhaal haal ik bij Immanuel Velikovsky, uit zijn ‘Ages in Chaos’[1]. Een boek dat na heel wat verwikkelingen gepubliceerd werd in 1953, en in 1977, het exemplaar dat ik bezit, aan zijn 10^de herdruk toe was,.

In dit werk ontwikkelt Velikovsky een theorie die erop neer komt dat er een ‘gap’ is van vijf à zes eeuwen in de Egyptische Chronologie. Weinig zijn zij die deze stellingname bijtreden. Maar ik persoonlijk vind dat er een grote graad van waarheid in schuilt.

Je moet zijn werk gelezen hebben om hem het nodige credit te geven. Want luisteren naar hen die Velikovsky afbreken, voortgaande op wat anderen erover zeggen of schrijven, is maar al te gemakkelijk.

De theorie van Velikovsky die ook deze is van Robert De Telder[2].  steunt op één onomkeerbaar verifieerbaar element.

Om te beginnen vertelt de Bijbel ons dat het paleis en de tempel van Solomon leeg gehaald werd door Shishak, de Egyptische Farao, (II Kronieken 12) traditioneel vereenzelvigd met Sheshonk I.

In feite echter gebeurde deze plundering door Tutmoses III, de opvolger van Hatsjepsoet, want zeggen Velikovsky en De Telder en dit is het enige maar dan ook, onweerlegbare bewijs, de buit die afgebeeld staat op de muren van de Tempel van Tutmoses III, komt uit het Paleis en de Tempel van Solomon.

Ze stellen dit voorop aan de hand van de op de muur van de tempel afgebeelde gebruiksvoorwerpen van deze buit, o.m. vazen, altaren, tafels, die Tutmoses III, na zijn veroveringen liet beitelen op de muur van zijn Tempel in Karnak. Velikovsky komt tot de uiterst vreemde bevinding - De Telder volgt hem hierin - dat deze tekeningen een exacte weergave zijn van de voorwerpen die  voorkomen in de boeken van de Bijbel, I Koningen en II Kronieken als zijnde voorwerpen aanwezig in de tempel. Hij besluit hieruit dat het Tutmoses III is geweest die de tempel en het paleis van Solomon heeft geplunderd.

In zijn ‘Ages in Chaos’ schrijft Velikovsky hier uitgebreid over en publiceert hij ook een foto van de muur samen met een tekening ervan. Wat volgens hem betekent, dat de Shishak van de Bijbel niet Sheshonk I was maar Tutmoses III en dat deze laatste niet leefde in de 15^de eeuw maar, zoals Solomon,  in de 10^de eeuw voor Chr. Dit met alle gevolgen wat de Egyptische traditionele chronologie betreft.

Ik zocht destijds in mijn ‘Baedecker’s Egypt’ van 1929  én naar de beschrijving van de tempel van Tutmoses III én van deze van Sheshonk I, maar nergens vond ik, in deze zeer gedetailleerde reisgids van Baedecker, ook maar enige beschrijving van een dergelijke muur. Enkel de foto van Velikovsky en De Telder bevestigt dit.

Ik zal me wel niet meer verplaatsen naar Karnak, die gelegenheid heb ik gehad maar toen ik er was, jaren geleden, beweerde de gidse wel die muur te kennen maar vond het onnodig er langs te gaan. Ze ignoreerde de reden van mijn verzoek..

Conclusie voor mij: ik heb vertrouwen in Velikovsky wat de tekeningen op de muur van de tempel betreffen. Maar of het de muur van de tempel van Toutmoses III is heb ik niet kunnen achterhalen. Er blijft dus een (lichte) twijfel  hangen.

Uiteindelijk blijft het een probleem dat mij en vele anderen bezig houdt. Want als Tutmoses III de tempel van Solomon heeft geplunderd dan was het Hatsjepsoet, die als de Koningin van Saba vermeld staat in de Bijbel, die  een bezoek bracht aan koning Solomon en dan was het land van Punt dat door Hathsepsut werd bezocht, de plaats waar Solomon verbleef.

Hierover echter heb ik niet de minste zekerheid want een zekere Kamal Salibi, beweert in zijn boek, ‘La Bible est née en Arabie’, en ik heb heel wat redenen om hem te geloven, dat de geschiedenis van Israël, zoals verhaald in Genesis en Exodus zich heeft afgespeeld in Arabië. Trouwens het is Abraham die met zijn zoon Ismaël – volgens Arabische overlevering – de Ka’aba zou gebouwd hebben.

Daarenboven is er ook het feit dat er in Jerusalem geen archeologische resten gevonden werden, noch van het paleis van David, noch van het paleis van Solomon, noch van de tempel van Solomon[3], wat koren op de molen is van Salibi, want hij situeert de ganse geschiedenis van Israël, zowel tempels en paleizen, als de veldtochten van Tutmoses III en van Sheshonk I, in Arabië en niet in Palestina.

Wat dan met zich brengt dat de tempel van Solomon, en dus ook het land van Punt, zich niet bevonden in Palestina, maar in Saudi Arabië.

Uiteindelijk, komen we uit bij een schilderij van Dali, een eiland in de lucht, een mogelijkheid die is en toch niet is of nog niet is.

Zoeken dus, zij die gaan wandelen in het zand aan de Tempel van Tutmoses III in Karnak, naar die fameuze muur; Kijken of deze wel degelijk van Tutmosis III is en of de afbeeldingen erop overeenstemmen met de afbeelding in ‘Ages in Chaos’ en daarna de Bijbel gaan opzoeken of de voorwerpen op de muur, erin beschreven staan. Meer is het niet, maar het moet voldoende zijn.

Maar dan komt Toutmoses IV, zijnde Akhnaton, in de VIII_ste eeuw in plaats van in de XIII_de eeuw, wat terug andere traditionele waarheden in de war brengt.

Wat ik kan besluiten, maar weinig meer, is dat Hatsjepsoet ‘the queen of Sheba’ was, maar waar de Tempel van Solomon stond in het Land van Punt, weet ik niet en zal men ook niet zo vlug te weten komen, in elk geval niet in Palestina/Israël.

[1]Immanuel  Velikovsky ‘Ages in Chaos, a reconstruction of ancient history from the Exodus to king Akhnaton’, Sidgwick & Jackson, London 1977.

[2] Robert de Telder,  zie dezes ‘Tijd en Tijden’, Bookscout.nl 2015.

[3] Zelfs de National Geographic van December 2010, durft dit verkondigen. En er zijn er heel wat in Israël die dit weten, behalve zij die het moeten weten, de fundamentalisten die zelfs Kyriat Arba hebben gesitueerd in de stad Hebron of daar dan toch dichtbij.

11-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn dag begint met een kleine verrassing als ik zie hoeveel bezoekers er zijn geweest, en wel in de nacht. Ik heb er het raden naar. Een mail echter verklaart alles, een trouwe lezeres, een medewerkster van vroeger, van veel vroeger, heeft me teruggevonden en is gaan bladeren in wat ik de voorbije dagen schreef.

Ik beken dat het me verheugt, trouwens elke schrijver is er mee begaan te weten of hij gelezen wordt, hoe hij gelezen wordt en, door wie hij gelezen wordt. Ik weet dat er lezers zijn die het grondig doen dat er andere zijn die aarzelen me te volgen, maar allen volharden, ze laten me niet links liggen. Ze weten hoe ingewikkeld ik voor de dag kan komen, een ingewikkeldheid die voor mij een tasten is, een verder gaan, de voelhorens van de geest volgend, waarbij ik van landschap naar landschap wandel, elke morgen opnieuw. Diversiteit wat het onderwerp betreft is dan ook nooit uitgesloten, zoals gisteren als Eugen Herrigel opdook omdat ik, in een zin, gesproken had over ‘de boog die niet altijd gespannen kan staan.’

Terwijl ik, vertrouwd ben met wat hij schrijft over het boogschieten - de Meester zegt dat het een zichzelf vergeten is; terwijl het boekje van Herrigel, het telt amper 100 pagina’s, voor mij een wolk is van Zen-zinnen en van Zen- gesprekken ‘to attune the mind to the unconscious’, moet het voor iemand die nooit hoorde van Herrigel, een Duits diplomaat in Japan, heel verwarrend overkomen. De zen-filosofie is trouwens niet zo evident te begrijpen.

In een zekere zin is het oneerlijk van mij, gebruik te maken van iemands onwetendheid om geleerd - rijk aan boekenkennis - voor de dag te komen. Maar ik schrijf ook voor mezelf in de eerste plaats, ik volg mijn gedachten, ik neem wat vloeit, met nu en dan de muziek van Klara die tussenkomt. Weet dat ze er bijna altijd is als ik schrijf en dat ik er tussendoor naar luister, soms stop ik even om me af te vragen wie de maker ervan is, om dan terug  te keren naar mijn klavier[1].

Ik verwacht niet, als ik erover schrijf, dat je de muziek gaat opzoeken die ik hoorde,, maar Einaudi, een nog jonge man, dan toch voor mij, komt hier hoog over, sprankelend en jeugdig, hij houdt me heel stil. Hij doet me denken aan de  ‘entrelacs’ in Keltische tekeningen die geen begin kennen en vooral geen einde: geest ontstaan uit geest en kerend naar geest. Voor de Kelt, de geest van het licht, maar wie of wat zou het licht anders kunnen zijn, dan van hun God die zich toont in alle geledingen van zijn Universum, geledingen die velen niet zien, ze denken niet door, velen niet willen zien, maar dit is hun zaak.

En zoals die Keltische tekeningen in voluten van ranken en spiralen, tracht ik mijn zinnen op te bouwen, van nergens vertrekkende om nergens aan te komen. Mijn geschriften slingeren zich door tijd en ruimte, de ondergrond ervan in feite woordeloze gedachten, die uitgedrukt worden in woorden om ze een vorm te geven, de inhoud ervan altijd een zoeken om dichter te komen tot de essentie van het zijn.

Dit is dan wat ik voelde als ik ingetogen luisterde naar Einaudi, een lange hunker in mij naar het bevreemdende, naar iets dat niet te vatten is maar toch blijvend daar is waar het is.

[1] Vanmorgen was er zo een moment, het ‘Passaggio voor viool en piano’ van Ludovico Einaudi, een 'jonge' man geboren in 1965, muziek die van Mozart kon zijn van welke componist ook, van Grieg, Ravel, zelfs van Debussy.

10-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Deze morgen is hij opgestaan uit een droom – hij droomt nu bijna elke nacht naar de morgen toe - hij is  met vader op de boomgaard achter het huis of, ergens anders op een grasveld met fruitbomen en afgevallen peren en appelen in het gras. Hij voelt zich licht en gelukkig en hij blijft maar zeggen, mijn vadertje, mijn vadertje. Alsof hij in dat verkleinwoord al zijn geluk leggen kon.

Lang was het geleden dat hij aan zijn vader nog had gedacht en nu is hij er ineens, zo duidelijk, zo gevoelsaanwezig als ‘mijn vadertje’, wat soms de kinderen zeggen, tegen hem.

In de voormiddag was hij in de wagen, werd hij gevoerd doorheen de velden en de weiden, met Haydn op de radio. Het licht als beneveld kristal, het teken van een beginnende herfst in hem,  van een roekeloze herfst in hem, met een eerste zin uit een boek van vroeger[1], dat nu niet meer gelezen wordt en die hij zich blijft herinneren: ‘de eerste dagen van september doen me pijn’. En nu, dit neerschrijvend, een voorval, een onooglijk iets, een fractie maar, een man van zijn ouderdom op de fiets die hen tegemoet rijdt. Hij ziet zijn glimlach op zijn  glanzend gezicht, hij ziet, dit alles in een fits, zijn witte lange haren wapperend van onder zijn helm En een ogenblik benijdt hij hem. Want wie is er gelukkiger, hij met zijn vragen over alles en nog wat of die fietsende man - ik durf hem zelfs niet oud noemen want dan noem ik mezelf - die hem tegemoet komt en die hij, als een foto, in hem opneemt. En, nu terwijl hij wil gaan  schrijven over  wat hij nog niet weet, terug opduikt  als een gelukkig man, een fietser, jeugdig gebleven., en denkt hij, de man op de fiets, hij het gelukkigst was, omdat het bij hem kommer en zorg is om wat hij schrijven moet. een blijvende instelling om creatief te zijn en vrezen, zoals Shostakovich, niet te schrijven met alle krachten in hem aanwezig. Terwijl er bij de man, een grote losheid was, een jeugdigheid in de manier waarop hij hem tegemoet kwam op de fiets langs de graskant van de weg, zijn gezicht breed open, een glimlach in zijn ganse houding.

Het doet hem denken aan het verhaal van de twee Chinese ouderlingen boven op de boogbrug (de brug misschien uit Das Lied von der Erde). En kijkend in het water, de ene die zegt tegen de andere: ‘zie toch eens hoe gelukkig deze vissen zijn in het water’, en de andere: ‘hoe kun jij weten dat de vissen gelukkig zijn, jij bent toch geen vis’.

Ik weet niet goed meer het einde ervan, maar ik vermoed dat het antwoord zal geweest zijn: ‘Ze zijn gelukkig omdat ik me gelukkig voel hier te zijn, samen met jou, op deze brug, boven dit water met de vallende bladeren die wegdrijven over het water zoals de zomer wegdrijft in de luchten boven ons’.

De oude man op de fiets die ik zag, een flits maar, die gelukkig was, omdat ik me toen ook, een fractie gelukkig heb gevoeld alsof ik het was op de fiets.

 [1] Albert Van Hoogenbemt (1915-2002): ‘De stille Man’.

09-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde