Ingaan op wat van de aarde is,

kommerloos

als het nog kan.

er te verblijven, er te wonen,

niet wanhopen, hoewel grond

voor erger maar weinig

om te voorkomen:

op te staan en weg te gaan

en niet meer er te keren.

Zwaarvoetig uit je droom,

jij opgestaan

teergevoeligheid wordt niet gedoogd

want niets meer er wordt verwacht.

Wat woorden die er waren al,

maar niet gelezen

hoe ze er gekomen zijn,

een tuil gedroogde bloemen

in een schotel neergezet,

ademend. Zo de herfst.

Wat het was en hoe het kwam

heeft niemand ooit geweten,

dan maar stil gehouden,

gestold in roerloosheid

en toch bewegend nog,

binnenin

voor een lange tijd.

Het niet van gisteren was,

het was opgedoken uit de tijdloosheid

van het zijn.

Zo dachten we

het opgetekend moet,

bewaard voor later

als voor nu.

Roemrijk,

ons verleden: dovemans woorden

op een hoop gekeerd

voor als we er nog komen,

ooit.

14-10-2019, 20:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dan toch, terug eens een morgen met Mars vlak in het zuiden, een lichtpunt op het nog donkere laken, een teken misschien dat de dag rijk zal zijn aan invallen of, aan voorvallen. En ik er naar uitzie, ik nu zou willen wachten tot de dag zich voltrokken heeft om op te tekenen wat hij bracht. Ik, vertoevend uren lang tussen twee punten, een begin en een einde die elkaar zullen overlappen op het punt dat ik schrijven zal, het punt van het ingetogen zijn, van het ingekeerd zijn dat er nu al is, in potentie,

In potentie aanwezig is al wat gebeuren zal vandaag, en ik er op vooruitlopen wil, omdat ik niet wachten kan tot het zich voltrokken heeft; omdat ik het optekenen wil terwijl het zich voltrekt, dan toch een flard ervan, zijn beginfase die me daarna, eens neergezet, volgen zal tot de avond, tot het begin van de nacht. Elk woord ervan om te zien of alles er is zoals het hoort. Gewoonlijk verbaasd dat het er gekomen is zoals het er staat.

Creatief zijn in woorden is een vreemde bedoening, een ongewoon feit in de dag. Is een kijken in een glazen bol, zonder dat die bol er is. Is een lijn getrokken op een wit blad waaruit een tekening kan ontstaan na een tijd van niet méér zijn dan dit wat uit de lijn tevoorschijn komt, onbewust nog, onwetend nog wat komen gaat alsof het de tekening zelf was die zich tekende. Zo het schrijven, zo het leven van het woord in jou, het uitkijken naar wat komt, een onvermoede veelzijdigheid van zijn; een plons in de grote verscheidenheid waaruit je je opricht om enkele ogenblikken te zijn wie je nog niet waart en waarvan je nu een afdrukt neemt, geleidelijk.

Een afdruk van wat daar zo-even nog niet was maar opdook als het gevolg van een creatief proces dat zich aan het voltrekken is voor je ogen op je wit blad en er ontstaat, wat in potentie in jou aanwezig was.

Zelfs al weet je niet wat je volgende zin zal zijn, hij komt, hij is er, hij staat geschreven, weinig is er voor nodig.

Soms, enkel de aanwezigheid van Mars als je de gordijnen openschuift op de nacht en het lichtpunt voor jou gaat zien als een teken. Alsof het een gesprek was van jou en een verborgen aanwezigheid op Mars, het ene lichtpunt hoog en veraf dat je wenkte en jij, in je onvermogen te begrijpen toch gemeend hebt te mogen zeggen dat het je met zijn aanblik heeft bewogen om ontvankelijk te zijn voor wat het je fezelde, wat het je vernoemde, onderhuids.

Waar wil je nog heen, nu je, je bevrijden wil van al wat er nog is, maar je niet wil denken aan wat van vroeger was, noch denken wil aan wat van het stille vallen is van de bladeren over jou, als je straks - je denkt het toch - aan de vijver zult staan, een zoutpilaar weerspiegeld op het watervlak, de bladeren als de val van de dagen over jou. En, als de bomen er zullen zijn, naakte profielen op een naakte lucht, zal je er nog zijn om te zien hoe ze er staan?

Op dat gebied is er alles te voorzien en niets te voorzien. Het komt of het komt niet, er is geen keuze die je maken kunt, geen uitstel dat je vragen kunt, geen vlugge nadering waar je om smeken kunt. Je hebt te nemen wat er komt in peis en aanvaarding en geen groot doen in woorden.

Nog iets dat Mars je vertelde, echter, je wist het al.

13-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit, om even nog verder te gaan met wat ik gisteren schreef: vooraan, in het boekje van Edmond Blattchen - de tekst van zijn interview met Ilya Prigogine - lees ik een veelzeggende zin van André Malraux:

Je pense que la tâche du prochain siècle, en face de la plus terrible menace qu’ait connue l’humanité, va être d’y réintégrer les dieux.’

Persoonlijk denk ik dat Malraux verder gaan moet, dat het niet één eeuw vergen zal om verder te kijken, maar één millennium. Maar, wie ben ik vergeleken met André Malraux om zo iets te verkondigen. Hij beoogde de weg die in de eenentwintigste eeuw nog moet afgelegd worden om ‘Le monde des dieux’, zijnde de wereld van de geest, te betreden. Ik voorzag dat die wereld niet zo vlug bereikt zou worden, dat hiervoor nog een groter supplement tijd noodzakelijk was.

Echter, houd ik wel voldoende rekening met het feit dat elke vooruitgang er nu exponentieel vlugger komt dan voorheen en dat we effectief nu al op weg zijn om de ‘wereld van de goden’ binnen te wandelen. Vooral nu de wetenschap de grens van het metafysische landschap heeft bereikt en zelfs al betreden heeft. Wat wacht ons nog dat ons meer verbazen zou dan de verbazing die we nu al kennen?

Ik kom dus niet los van mijn bespiegelingen, zelfs al wil ik, er wordt altijd een poging gedaan om me aan het lijntje te houden. Ingaan op wat van de aarde is, van de van val van dagen, de val van jaren is, is me gekend. Ootmoedig zijn zonder veel betekenis, schijnt voor mij geen voedsel te zijn voor de geest.

Roekeloosheid is mijn deel, is mijn avontuur. Ik wil verder dan waar ik woon of verblijf. Ik wil zijn waar mijn tocht me heen leidt alsof ik een wandelaar was in een landschap zonder horizon, en er niet meer los van kom eens de tocht begonnen is. Eens ik, mijn ootmoedigheid heb afgelegd en doorgedrongen ben tot het diepste van wat is. Ik er gevangen word gehouden, opgesloten in mezelf als in een cel van een Cistercienzersabdij.

De wereld wankelend over mij. De kleine rust brengende dingen terzijde houdend. Deze me niet meer toereikend bekoren kunnen omdat ik, voortdurend opgezweept, de normale, dagelijkse weg verlaten heb en gaan zweven ben tussen het reële en het potentiële, het zijnde en het wordende, en het, het wordende is waar ik naar uitkijk, de tijd en de realiteit niet bestaand, eens ik aan het schrijven ben.

De woorden komen dan, niet van uit oost of west, zuid of noord, zenit of nadir, maar van binnen het woord zelf, komen dan van uit het hart, het bloed, de adem van het woord.

Zo, een zin van Malraux is me voldoende, ook omdat ik denk en altijd gedacht heb in die richting; altijd vermoed heb dat de mens is wat hij tot nu toe is, wordende en wordend blijft; dat zijn evolutie nog niet voltrokken is, misschien pas amper begonnen, maar, en dit is dan nieuw voor mij, exponentieel verder zal gaan. En het misschien toch maar een kwestie van eeuwen zal zijn - de deeltjesversneller in Genève is te klein geworden - en niet van millennia.

Een feit is zeker voor mij, het is de wereld van de geest die het halen zal.

12-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb altijd het thema ‘Big Bang’ van uit een filosofisch standpunt behandeld. Als ik dan hoor hoe de wetenschap erover oordeelt, voel ik me heel klein, volledig in de hoek gedrumd en op mijn plaats gezet. Toch blijf ik bij mijn voorstelling ervan, in de eerste plaats omdat ik niet meer terug kan en niet meer terug wil. En ook omdat ik niet alleen sta, omdat ook Ilya Prigogine, de Nobelprijs winnaar deze mening was toegedaan. Hij verklaarde dit openlijk op een interview op RTBF:

‘L’univers provient d’un pré-univers, le vide quantique. C’est probablement ce vide qui par ses fluctuations a créé l’univers dans lequel nous nous trouvons’... Et pour moi, la transition entre le pré-univers et l’univers est avant tout un problème de passage du vide, qui contient déjà des particules en puissance, à des particules réelles.  

En hij voegt er aan toe : non, le vide quantique n’est pas le néant des philosophes.[1]

Zo waarom zou ik mijn standpunt wijzigen en niet blijven beweren dat, vóór de tijd er was, er een Universum in potentie was dat met de Big Bang geworden is wat het is, wij inbegrepen, mijn geschrift van nu inbegrepen.

Ik kan, filosofisch gezien dit onderlijnen, ik raadpleeg dus niet de wetenschap hierover. Ik kan ook niets anders bedenken, want ik kan niet aanvaarden - trouwens dit druist tegen alle logica in - dat het Universum zou ontstaan zijn, incluis wij als lichaam en geest, uit het absolute niets. Wat ook Prigogine niet aanvaarden wou.

Wel is het verrassend en meer nog ontroerend, zoals het op 9 oktober in de ‘Afspraak’ op Canvas gebeurde, het geruis van de Big Bang te horen dat 13.8 miljard jaar nodig had om tot ons te komen. Onmogelijk ons dit in te beelden, zoals het ons ook onmogelijk is te denken aan een potentieel Universum dat er was vóór de tijd begon.

Dit kan enkel maar een filosofische gedachte zijn, maar filosofie betekent geest, heeft als basis de geest en geest is onvatbaar. Heeft misschien ook een materiële vorm, een vorm die niet - nog niet! - ontdekt kon worden, behoudens misschien het Higgs-bosson, want waagde men niet, het Higgsdeeltje, het Godsdeeltje te noemen?

Zo de wetenschapper van de Afspraak - zijn naam heb ik niet genoteerd - heeft me binnengeleid in de koude wereld van de realiteit, heeft me ontnuchterd, heeft me uit mijn confortzone gehaald en zaken bloot gelegd die er geweest moeten zijn als ik hoor met welke zekerheid in de stem hij hierover spreekt.

Ik daarentegen zit met mijn gedachten aan de binnenkant van het ‘zijn’, het absolute niemandsland, de wereld van de geest, die enkel de wereld van het bovennatuurlijke kan zijn, van een God kan zijn.

En d’Ormesson, in een ander boekje van hem, ‘Un hosanna sans fin’ :

‘Dans l’espérance et l”angoisse, l’homme par la pensée, s’est rapproché de Dieu - ou de l’idée qu’il s’en fait.’(p. 79).

Zijn God ook, is niet anders te bereiken dan met de geest. Dit is het subtiele van Hem, het wondere, het eigene van zijn aanwezigheid.

Zo gebeurt het dat de ogen van de mens er zijn om te zien hoe Hij er lichamelijk is als Universum; de ogen van de wetenschap zijn doorgedrongen tot het binnenste van het Universum, maar ze zijn blind gebleven voor wat er te zien is, il leur faut encore un supplément de temps pour comprendre.

[1] Ilya Prigogine: ‘De l’être au devenir’ , édition Alice, 1998. (RTBF entretien avec Edmond Blattchen, émission ‘Noms de dieux’ du 25 novembre 1997.

11-10-2019, 07:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat hij gisteren schreef is deel van het zinderende leven dat, zo vlug als de dagen zich opvolgen hem blijft doorkruisen. Het is een uitloop van de siddering ontstaan uit het Alfa-punt, die hem voeren zal over de dood, naar het andere leven. Een uitloop die lijk een fuga van klanken, keer op keer doven gaat in de herfst en in de lente lijk een vloedgolf het land overspoelt. Wetende ook dat zijn lichaam, getekend door de niet meer te tellen morgens die hij bewust heeft beleefd of roekeloos heeft ondergaan, ook niet ontsnapt aan het ritme van de natuur.

Hij wilt dit alles omvatten met woorden nu hij, het grafschrift las dat hij vond in een stevig boek over de Romaanse Architectuur en Cultuur in la Provincia de Burgos, dat een vriend hem achterliet:

Soy lo que serás; / lo que eres en el tiempo fui: / ora por mi, te ruego.

Ik ben wat jij zult zijn, jij die bent wat ik was in de tijd: bid voor mij, ik vraag het je.

Echter hij vraagt hem niet te bidden voor hem, al zal hij het zelf wel onvoldoende gedaan hebben, maar zijn geestelijk bestaan is een lang gebed geweest. Een wandeling naar en binnenin wat niet te noemen is. Hij zal evenwel niet zoals Rilke, begraven worden, aan de voet van een Romaanse kerk, zelfs niet met een grafschrift, maar hij vraagt zulks niet, hij wenst enkel dat zijn naam verlengd wordt naar wat hij schrijft op dagen zoals deze.

Hiermede loopt hij vooruit op de tijd, kleeft hij november in oktober en, loopt hij vooral vooruit op de dingen die gaan komen, liefst, niet de eerste weken want hij heeft nog heel wat af te werken. Zoveel nog dat hij het niet in een oogwenk zou kunnen opsommen. In feite niets is af, alles is nog te herdoen, te herlezen en te herdenken, te herschrijven op weinige uitzonderingen na.

Dus wat de final touch betreft staat hij nergens en, zoals hij bezig is, schijnt het hem toe dat hij er nooit zal toe komen als hij niet anders te werk gaat. Wat betekenen zou dat hij zich opsluit in een cel van het klooster en zich totaal vervreemdt van de buitenwereld. Wat geen eenvoudige taak is.

Jij die me leest weet niet wat deze blog me aan tijd heeft gekost. Wel is het zo dat er ook de eerste symfonie van Gustave Mahler was. Een schittering, instrumentaal enorm kleurrijk met in het begin wat hij gebruikte als inleiding tot zijn ‘Lieder eines fahrenden Gesellen’.

Bij momenten Mahler een god zijnde, een Übermensch als componist als die bestaan zou. Zo ervaarde ik hem op ‘MEZZO live HD’. Dit met de regels van mijn blog in het hoofd, en ik maar kijken en luisteren bleef, geroerd en gevangen door de geest van Mahler verweven in de klanken van zijn symfonie. Ik het niet laten kon te blijven luisteren tot het einde toe.

Zo, als ik geschreven heb wat er te lezen staat, dan is er een deel Mahler bij. Hij verovert je zo maar niet, hij heeft tijd nodig. Het is een lange weg naar hem toe. Hij een rots zijnde die traag te beklimmen is, gestadig, wil je ooit zijn top bereiken.

Soms, wil ik ook zo zijn, wil ik hem evenaren in mijn geschriften.

10-10-2019, 11:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is het dat je wilt horen van mij vandaag, en wat is het dat ik jullie te bieden heb. Hoe wordt er voor gezorgd dat wat je verlangt gedekt wordt door wat ik je aanbied, dat ik tegemoet kom aan je wensen?

Dit is de vraag die ik me stel vanmorgen en waarop ik tracht een passend antwoord te vinden.

Feitelijk is het een reis, een uitstap die we maken elke dag, want wat ik schrijf komt even goed van jullie als van mij. Ik dacht altijd dat het een gesprek was met mezelf, maar het is heel wat meer. Er is een band tussen ons beide, alsof ik tezelfdertijd mezelf ben en jullie ben, alsof we samen iets moois aan het volbrengen zijn en dit zo elke dag, sedert nu al bijna tien volle jaren. Is het niet met elk van jullie, ik weet het, er zijn er die me bijna tien volle jaren volgen.

Wat een tijd we gehad hebben samen, ik met jullie en jullie met mij. Heb ik er wel ooit aan gedacht als ik bezig was dat wat hier achtergelaten wordt als geschrift, het resultaat is van een - zeg ik het? - innige, of dan toch warme, volgehouden samenwerking. Of wie ware ik als jullie er niet waren geweest?

Ik was een mini-universum geweest, het voorbeeld van wat ik al tientallen malen verkondigd heb, ik zou geweest zijn, een ‘Universum-ohne-Mensch’, zonder de minste uitstraling, zonder de minste betekenis, die ik nu wel ben, dankzij jullie, zoals het Universum er nu is dankzij de mens.

Zo, indien je het nog niet weten zou, mijn dank is groot, jullie houden me in leven, vullen mijn uren, mijn dagen, zelfs een deel van mijn nachten als de slaap niet komt en ik zoek naar elementen waarmede ik jullie verrassen kan of dan toch even bezig houden kan. Er is dus een wisselwerking die verrijkend is in de diepte, we zijn naar elkaar toegegroeid, we zijn één en dezelfde akker geworden waarop woorden worden gezaaid en vruchten, welke ook, worden geoogst. Zeg ik dat dit een unicum is?

En, is het niet zo, ik draag het uit als dusdanig, ik voel het als dusdanig want vandaag is het meer een gevoelskwestie dan wat anders, een terugblik ook naar wie ik was zonder jullie. En misschien is er bij jullie ook deze terugblik naar hoe het was toen ik er nog niet was en voelt het goed aan elkaar gevonden te hebben?

Zo, wat denkt je, gaan we nog een tijdje verder, jullie en ik, jullie die me verrijken met een oogst geschriften?

Het is het laatste van de nacht, het is het ogenblik - ik zie het niet maar ik voel het - dat het oosten oplicht. Het is nog geen dag, het is van het worden van de dag, ogenblikken die we koesteren, die we beleven willen. Louis Pauwels, de naar Parijs uitgeweken Gentenaar, hij was een morgenmens, een ‘koesteraar’ van het eerste licht, hij wist het zo goed te zeggen: ’Qui rate les aubes, rate sa vie’.

Oktober: ik denk aan vader met vochtige ogen plots. Ik liep met hem - hoe jong hij was - de weiden af, de paddenstoelen een witte schijn, amper zichtbaar in het donkere gras. We een spoor achterlieten over de weiden, en ineens, ineens was er het licht. De droppels dauw, kleine fonkelende diamanten, van geluk.

Toen.

09-10-2019, 07:24 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat van de morgen is, is van de dag. Je draagt het mee, je wentelt je erin, je bekijkt het van uit alle hoeken en werkt eraan tot het gestold staat, wellicht voor vele jaren onaangeroerd. Het is het lot van al wat geschreven staat in alle bibliotheken van de wereld, gedachten en nog eens gedachten van de levende, denkende, ijverende mens, opgetekend.

En, nu en dan wordt er een van die gedachten naar boven gebracht, uit de donkerte naar het licht, zoals een vriend het bijna dagelijks doet en me herinnert aan de woorden die Goethe legde in de mond van Faust:

‘Am Anfang war die Tat’. In het begin was de akte, de daad.

Faust was echter niet over een dag ijs gegaan. Hij had getracht het ‘Woord’ dat in den beginne was, een andere invulling te geven en te zeggen: ‘Am Anfang war die Kraft’. En hij had het daar kunnen bij laten, als hij met ’Kraft’, Energie bedoelde, maar nog is hij niet tevreden en dan vindt hij: ‘Am Anfang war die Tat.’

Echter, die daad komt er zo maar niet, die komt voort uit iets dat er al is, minstens uit een spanning van iets, uit een gedachte, uit een plan, een gedachte, een vorm van blauwdruk, zoals ik al eens meende te mogen stellen. Maar wat ook, aan een daad gaat altijd iets vooraf, hoe je het ook ziet of behandelt, zelfs het toeval wordt voorafgegaan door een oorzaak.

Maar vooral; en ik richt me tot Faust of Goethe: vooral, trachten we niet wijzer te zijn dan Lao Tseu, de Chinese mysticus en filosoof. Hij wist:

‘Er was iets onbepaalds vóór het ontstaan van het Universum, iets waarvan ik de naam niet ken. Ik noem het Tao. Zonder naam vertegenwoordigt het de oorsprong van het Universum, met een naam is het de Moeder van alles.’

Dit is niet zo ver verwijderd van wat Johannes ons leert in zijn Evangelie. Tao is een Zijn, alles is, maar het Woord is een Worden, alles wordt. Of, in den beginne was het Wordende waaruit alles dat is, is ontstaan. Goethe zal dit ook wel geweten hebben, Faust heeft het niet willen weten, voor hem was het een daad, een gebeuren zonder oorsprong, zonder iets dat er aan vooraf ging. Een zuivere materialistische visie, een visie zonder inhoud waar ik niet met leven kan. Geef me dan maar liever Tao, en nog liever het Woord dat alle mogelijkheden die ik wens in zich draagt.

Als het nog niet duizendvoudig zou zijn vastgelegd in de vele boeken, wat ik ten sterkste betwijfel, dan leg ik het nu vast, neem ik het mee vandaag, waar ik ook ga of wat ik ook doe want, wat is van de morgen - het is het einde van de voormiddag ondertussen - is van de dag. Ik kan nu mijn schrijversgewaad afleggen.

Ik deed op eerlijke wijze wat ik te doen had. Ik brak met Faust en loofde Johannes die het wel ergens in het oosten zal hebben opgeraapt. Het is een zin om er een boek over te schijven, wat ik in feite al heb gedaan, maar deze is blijven liggen, deze is niet meer van deze tijd.

Wellicht ook deze blog niet.

08-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘And now it was evening. And Almitra the seeres said. Blessed be this day and the place and the spirit that has spoken. And he answered was it I that spoke? Was I not also a listener?’

Ben ik het die schrijf, ben ik niet eerder iemand die luistert naar wat hem gezegd wordt, het overneemt en neerzet alsof het van hem komt? Het is een vraag die ik me regelmatig stel als ik ga neer zitten en wacht, wacht tot de woorden komen. Soms is er hulp zoals vanmorgen van Kahlil Gibran, maar meestal is er leegte als ik de ogen open op de resten van de nacht en dan gebeurt het of gebeurt het niet. Is er een licht vloeien van water uit de bron, dat stilaan toeneemt en vlugger vloeien gaat, breder, voller, water dat is als woorden.

Komen deze woorden uit mij. Ben ik het die schrijf of is het de bron die schrijft?

Ogenschijnlijk is dit een onnodige vraag, toch stel ik ze in het licht van wat Itzhak Bentov me leert en wat Niels Bohr wist over de kwantum wereld ‘als je denkt die begrepen te hebben, dan hebt je die juist niet begrepen’. Ik beken dus dat ik met open blik ben gaan kijken naar wat ik dacht reëel te zijn, en dan vooral al wat betreft de wereld van de geest, de wereld van de gedachten. Zou die wel, zoals d’Ormesson dit zegt zich bevinden in mijn hersenen en is het zo dat ik lees wat er in mijn hersenen, in mijn geheugen, voorhanden is als ik schrijf?

Ik weet/herinner me wel wat Bohr ooit zegde, ik weet wel wat d’Ormesson dacht en schreef, maar er is een verschil tussen weten en te gebruiken wat je weet. Er is een bepaald proces dat zich afspeelt, namelijk het verwerken van wat je weet en, wie of wat is het dat verwerkt; die de zinnen vormt en samenbrengt op een wijze dat de ene voortvloeit uit het andere en er ideeën ontstaan, die ogenblikken ervoor nog niet bestonden.

Er is aldus een zijn en een worden. Ben ik het de oorzaak van het worden, van het verwerken of, is er iets anders in het spel iets dat te maken heeft met het mysterie dat de geest van de kosmos is? Is het dit dat Gibran bedoelde als hij antwoordde: ‘was it I that spoke?’

Deze vraag maakt het plezier uit van het schrijven en van het lezen. In mijn geval is het, het schrijven én het lezen. Achteraf gezien is het een dubbele vreugde die mijn beloning is voor de inspanning die ik doe. En in feite is het geen inspanning, het is maar een laten afkomen wat er in de tunnel ineens aanwezig is. Iets dat je niet gevraagd hebt, wel iets dat je aangereikt wordt en dat je genomen hebt als een gift uit het ongekende.

De wereld van de dingen om me heen is me vreemd als ik dergelijke zaken schrijf omdat, wat ik vertel, afkomstig is uit een andere, een meer dan vreemde wereld. Gibran maakte me er attent op; hij schrijft dan ook als een profeet die we graag aanhoren, zelfs en vooral als hij iets zegt of schrijft dat niet van hem is.

Het is ons groot geluk, niet te weten van Wie of van Wat het is.

07-10-2019, 07:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zich geïnspireerd voelend door Itzhak Bentov, had hij het aangedurfd een verklaring te vinden voor het klassieke adagio: du choc des idées jaillit la lumière. En wel omdat hij ook de wereld van de gedachten meende te mogen zien als een veld van op elkaar inwerkende elektromagnetische velden. Hij was dus verder gegaan dan ver, een vorm van provocatie van de zichtbare realiteit der dingen.

Zo bestond hij in al zijn uitingen, vertrekkende van uit het binnenste van de dingen of liever wetende wat volgens Bentov de dingen zijn, een onzichtbaar veld van trillende golven - of snaren volgens Witten - dit ook zo voor onze gedachten moest zijn. En, eens je aan het schrijven bent, eens je weet dat je eigenlijk niets weet van wie of wat we feitelijk zijn, alle gissingen een plaats mogen krijgen en als mogelijkheden kunnen voorgesteld.

Niet, dat hij door deze voorstelling niet geschrokken zou zijn van zichzelf, maar gisteren vond hij het maar normaal te schrijven wat hij schreef, alsof hij nog steeds onder de indruk was van die laatste zin van d’Ormesson: ‘Dieu est la seule réalité’. Waarin hij Dieu vervangen wou door Universum, omdat dit, zo dacht hij toch, ook de idee was van Spinoza, de grootste wijsgeer van de zeventiende eeuw geproduceerd door het Universum. Zoals, wij allen, niet alleen als lichaam maar ook en vooral als geest, een product zijn van het lichaam én de geest van het Universum.

En kom niet verklaren dat de geest van de mens ontstaan is - een toevalligheid - uit het lichaam, want dit is een absurditeit, enkel voedsel voor de athéïst.

Product van het Universum: in deze zin heeft Kahlil Gibran het juist gezien als hij in zijn ‘Profeet’[1] er op aandringt dat:

‘Your children are not your children. They are the sons and daughters of Life’s longing for itself. They come through you but not from you. And they are with you yet they belong not to you.

De profeet in Gibran wist het dus  dat we in de eerste plaats kinderen zijn van het Leven, ze komen er wel via jou, de ouders, maar ze zijn niet van jou, ze zijn van al wat is, en:

You may give them your love but not your thoughts. For they have their own thoughts.

Het was niet de bedoeling hier over uit te weiden als ik mijn schrijven begonnen ben, maar soms dagen er uit het verleden zinnen op die er bij passen en wat kun je anders dan deze overnemen in al hun glorie en zoals ik ze ontdekt heb op mijn vele tochten doorheen heel wat boeken.

Trouwens wat ik gisteren vertelde over Nietzsche en zijn visie op de muziek is volgens mij nog meer geldig wat het Woord betreft.

Zonder het Woord stonden we nergens.

[1] Kahlil Gibran: The Prophet, 1923, William Heinemann, London, 1989.

06-10-2019, 06:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij dacht, zoals Nietzsche: 'Ohne Musik wäre das Leben ein Irrtum'.

Hij had naast zich in het bed, een vroegere gsm zonder simkaart die hij aanzette in de morgen zodat hij, en er waren weinig uitzonderingen, oortjes helpende, zijn dag begon met Klara. Gisterenmorgen was het even na zes met Bach, vanmorgen was het voor zes: het andante sustenuto van een sonate voor piano en viool, van - hij had het erna opgezocht - een totaal onbekende, Emmanuel Durlet (1893-1977) een Antwerpse pianist, hoogleraar en componist. Het feit dat hij het had opgezocht bewijst dat zijn sonate hem uitzonderlijk geboeid had. Hij wou weten wie er achter schuil ging omdat het muziek was van een bewogen originaliteit en een verrassende wisseling van klank en ritme, sterk persoonlijk.

Hoe kon het dat hij nog nooit van Durlet en zijn werk had gehoord of beluisterd en waarom gebeurde dit vandaag, en ook, hij had evengoed het zo kunnen laten, verder gaan alsof er geen sonate van Durlet, noch voor hem, noch voor zijn lezers was geweest.

Het is maar dat hij op de loer ligt om dingen te ontdekken die hem aan een blog kunnen helpen. Itzhak Bentov schreef een boek over het op de loer liggen met de titel ‘Stalking the wild pendulum’[1], op een ogenblik in de tijd dat er in de verste verte nog geen sprake was van ‘stalking’, het woord zelfs nog niet was doorgedrongen tot de spreektaal van niet-Engelstaligen.

Bentov in zijn dagen, ’lag op de loer’ voor een reeks grootvadersklokken, in een lange gang aan de muur opgehangen, waarvan, na verloop van tijd, alle (identieke) slingers, een identieke beweging kenden, gelijktijdig uiterst rechts naar gelijktijdig uiterst links. Hij wees dit toe aan de trillingen veroorzaakt door de slinger die zich via de wand van klok naar klok voortplanten.

Een zelfde fenomeen trad op, maar hier veroorzaakt door akoestische energie in  het geval van twee gelijk gestemde violen, naast elkaar: ‘the air waves generated by the first violin impinged on the second violin’,  het  aanraken van een snaar van de eerste viool veroorzaakte luchtgolven die zelfde snaar van de tweede viool deden zingen.

Ik ga verder en leid er uit af dat, in een conversatie handelend over een bepaald onderwerp, allen er aanwezig afgestemd blijven op het onderwerp en dat de gedachten die bij elk van hen opwellen, onuitgesproken nog, zich mengen met elkaar en hieruit, nog altijd onuitgesproken, een nieuwere, mooiere gedachte oprijzen zal, die ineens geuit zal worden door een onder hen en als waardevol door alle deelnemers zal worden erkend en gezien als ‘le choc des idées d’où jaillit la lumière’.  

Gedachten dus die nog onuitgesproken zich verplaatsen als trillingen, worden opgevangen en zich kristalliseren in een soort telepathische besluitvorming die opduikt als uit het niet.

Bentov in zijn boek is echter niet zo ver gegaan. Al kan het dat hij de mogelijkheid ervan overwogen heeft. Ik zelf heb er geen moeite mee. Ik zie het als een mogelijkheid als ik lees van Bentov:

‘That our physical bodies and all matter is made up of interacting electromagnetic fields vibrating at tremendous frequencies.'

Waarom zou dit dan ook niet gelden voor de gedachten die we hebben?

Wat dan werkelijk iets zou zijn om heel verwonderd over te zijn. Verwondering dat het leven is en dit op alle domeinen ook deze van de geest.

[1] Itzhak Bentov: ‘Stalking the wild pendulum’, 1977, ISBN 0 745 0332 8

05-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je dag beginnen met de eerste tonen van Bachs Weihnachtsoratorium geeft je een impuls die je niet verwachtte toen de nacht nog liep en Johan Sebastian je verraste en je wenkte om op te staan. Want zijn muziek was meer dan een eerste zin die je overvalt, omdat je ineens een wereld betreedt die je projecteert ver in de tijd, en dit terwijl je nog een flard hield  van die laatste zin van d’Ormesson : ‘la seule réalité est Dieu’ uit zijn boekje over de ‘verdwaalden’ die we zijn.

Een korte, geladen zin die we beamen kunnen al weten we niet of de God van d’Ormesson deze niet is van Abraham. Het in elk geval een zin is als een klok, en zeker passend bij het Weihnachtsoratorium, want wat Bach, hierin oproept, is een hulde zoals zo dikwijls bij hem, een hulde aan het Leven, een hulde aan het ‘Ewig Dasein’.

Waarover ook jij betogen wilt in dit geschrift van jou waarmede je je dag binnen gaat, deze bijzondere morgen, bijzonder om diverse redenen, ook om het bezoek dat je verwacht en dat je nu ziet in het licht van ‘God is de enige realiteit’, waarvoor je d’Ormesson danken wilt.

Een zin waarin jij het equivalent van God op het oog hebt en dus ook schrijven kunt: ‘het Universum is de enige realiteit’, wat weliswaar een andere klank draagt, maar uiteindelijk ook niet, als ik luister naar de klanken massa  van Bach die  nog altijd in mijn hoofd hangt terwijl ik deze woorden opteken.

Geef je, je er zelf rekenschap van wat het betekent Bach te horen en d’Ormesson te lezen, een man van jouw leeftijd, die wat hij ook moge denken over God, een broeder in de geest is, zoals onvermijdelijk Bach er een is en zovele anderen met hem, ook zij van wie je het bezoek verwacht vandaag.

Maar hoe vreemd het allemaal gaat: Bach te beluisteren vroeg in de morgen, eigenlijk het laatste uur van de nacht en, eens je neerzit, eens je schrijven gaat - al had je helemaal niets te schrijven toen je de ogen opende - uit te wijden over de laatste zin van d’Ormesson, die klonk zoals de eerste tonen in de opening van Bach.

Natuurlijk een vondst van jou. Maar, als je de lijst ziet van de massa werken van d’Ormesson, en de inhoud ervan vermoed, dan kun je hem zien als een soort Johan Sebastian - wat minder wellicht - weet je dat je met hen niet alleen in een wereld van de geest terecht bent, maar ook met hen in iets kosmisch bent verzeild. Iets dat je weet dat er is, maar waarvoor jij, noch Bach, noch d’Ormesson een nauw passend woord hebben.

Je tekent, je denkt, je schrijft maar, steeds met dat Iets op de achtergrond in een laag die onzichtbaar is, zoals het ondergronds weefsel van zwam en paddenstoel die in overvloed vandaag in de weiden uit de grond schieten zo, om er meer dan verwonderd over te zijn.

Zoals ik verwonderd ben over de woorden die hier staan, terwijl ik helemaal niet wist hoe te beginnen, gelukkig was er Johan Sebastian om me te helpen.

04-10-2019, 06:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Deze morgen - van alle morgens uitverkoren - Martha Argerich en het Andante uit het pianoconcerto van Maurice Ravel.

Alles krimpt samen in mij, alle woorden, alle zinnen gaan zwijgen, alle tekens van ver en dichtbij. Ik, ademend de momenten die van Ravel waren en nu breed open gespreid worden in klanken zoals ik er voor het ogenblik geen andere ken en geen nood heb er andere te kennen, waar ook en in welke vorm ook: ik er vol van ben.

Ik er door gevoed wordt, opgeheven, opgenomen in een volume van ‘zijn’, wat ik telkens ervaar als het Andante opduikt, hier of daar, tussen twee geschreven paragrafen in, en er, zoals nu, de regen is tegen het raam en de wind in de bomen. Maar ook, zoals het ooit was, onverwacht, in de wagen in het verkeer, of het liefst, in de wijdheid van de velden, de droom van Ravels Andante, zingend in je hoofd en er lang blijvend.

Of, als een surprise-punt in om het even welke tijd, ook die nog komen moet als deze die al lang voorbij is. Je het kent als een lang woordeloos gedicht dat je meeneemt naar waar je al eens waart, en keer op keer, er terug keert om er te zijn als de klanken zich wentelen in jou en omheen jou. Jij, meegenomen in een stroom van zilver en goud en van smaragden en robijnen verpulverd voor jou uitgestrooid.

Hoe je haar handen bewegen ziet, hoe je de toetsen voelt aan haar vingertoppen, hoe parels van klanken - glazen knikkers op rode vloeren uitbollend - hoe je opsluit in je hart, het grote moment in het leven van Ravel, zijn Andante. Unieke momenten van het grote zijn, echoënd in Martha Argerich, de Argentijnse pianiste,, met haar losse grijzende haren, hoe lichtend haar handen, speels over het klavier, dansend.

En al dit is gekheid voor een deel van de  wereld, maar een hoge hoogmis voor jou en voor vele anderen met jou. Je kent heel wat passages in sonates en concerto’s, in symfonieën, maar Ravels Andante is er een die er boven uitsteekt. Het is een deel van jou, een deel dat je opzoekt, een deel dat hunkert naar jou, zoals jij er naar hunkert op morgens zoals deze als er de roep is van de herfst in de schuivende wolken.

Zo deze morgen in oktober: enkele momenten van de vele momenten in het leven, uitverkoren en opgetekend om er te staan, liefst voor een lange tijd. Om terug te nemen, later, als er nog een later komt en misschien, maar zeker is het niet, als je, je afvragen zult wat je bezielde toen je dit schreef. Zoals ik me afvroeg wat me bezig hield, en hoe het was, toen ik even ben terug gegaan naar wat ik schreef, de eerste dagen van vorig 2018, na het heen gaan van Hubert, een vriend die me thans regelmatig nog bezoekt, en ik hem.

Wie zal het zeggen hoe het allemaal gaat?

Zo bestaan we dus, zo-even de betovering van Ravel en Martha Argerich, zo-even ‘het’ ogenblik van een jaar en negen maanden terug. Of hoe dichtbij het allemaal ligt, het leven een opeenvolging van momenten zijnde. Ondertussen is er al de tweede symfonie van Gustave Mahler, zijn ‘Auferstehung’, een monument.

Hoe intens je leven kunt dezer dagen!

03-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik geef me er onvoldoende rekenschap van, dat er onder de genodigden op mijn blog, ook lezers zijn die zich strikt houden aan het lezen van hun dagblad elke dag, maar ook eens zijn gaan kijken naar mijn geschriften die ze ontdekt hebben. Mijn buurman, Stefan, een jonge man van goed in de dertig denk ik, verraste me gisteren ermee. Hij las me, zegde hij, soms begrijp ik het niet allemaal, maar ik weet nu toch waar je elke morgen, heel vroeg, mee bezig bent.

Ik volg hem als hij zegt dat ik hem soms overtref met wat ik te berde breng. Ik ben dus te onbesuisd, te elitair, ik schrijf dus te veel voor mezelf en plaats al mijn lezers op mijn eigenwijs niveau. Is dit wel nodig, kan het niet wat eenvoudiger, de eenvoud en toegankelijkheid die ik vroeger moet gekend hebben?

Er zijn voorzeker nog andere Stefans onder mijn lezers, en niet de minste, die me zeggen dat ik het soms aandurf heel hoog te stijgen - lijk een leeuwerik, zegde me onlangs iemand - is het niet meer dan wenselijk dat ik ook met hen rekening houd als ik bezig ben? Een aanvulling zijn van wat er in het dagblad staat, van wat de TV als nieuws brengt en wat minder gefilosofeer of, is het juist mijn gefilosofeer dat aantrekt?

Of het nu begrepen wordt of niet, er zal dan toch altijd iets ervan hangen blijven, en des te meer als het een wereld is, een landschap van de geest is dat ze niet kennen en ik aldus totaal nieuw ben in hun leven. Wat een pluspunt is want ik schud hen wakker, ik wijs hen op een ander aspect van het leven, de grijze zone waar ze weinig benul van hebben misschien.

Ik hoef dus niets te wijzigen aan wat ik schrijf. Het is niet aan mij om me aan te passen, het is aan hen om zich aan te passen aan wat ik hen vertellen wil, zelfs over mijn visie op God en zijn Universum, want dit Universum is Hij en niemand anders.

En kom ik terug op d’Ormesson: waar ik hem absoluut niet meer volg is als hij spreekt over God alsof het een persoon zou zijn verscholen in de wolken. En ook als hij zegt, p. 67:

‘Nous ignorons d’où nous venons, nous ignorons où nous allons, nous sommes tous des égarés’.

Het is zeker dat we ‘verdwaalden’ zijn als het beeld van God dat we hebben zich niet heeft gewijzigd en we hem verwijten blijven toesturen om het onheil hier op aarde; als we niet begrijpen dat de mens in de eerste plaats een stuk Universum is, stof van de sterren is, en als dusdanig de weg volgt door het Universum ingeslagen, waar we min of meer een beeld van hebben.

Evenwel, ‘nous sommes tous des égarés’, we zijn allen verdwaalden, als we niet beseffen dat wat het Universum/God op het oog heeft, enkel de geest in de mens is, en al de rest bijzaak is, menselijk is, voorbijgaand is.

02-10-2019, 06:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb d’Ormesson hard behandeld met mijn laatste blog, ik heb hem niet het minste respijt gegeven, heb amper de eerste 50 pagina’s van zijn boek gelezen en ik waag het hem tegen te spreken, hem te contesteren wat geest en materie betreft en hij die zich niet meer verdedigen kan. Het is oneerlijk vanwege mij,  maar ik kon niet nalaten het te doen, ik kon niet aanvaarden - kan het nog steeds niet - dat de geest zou ontstaan zijn uit de stof, want dan teken ik mijn eigen doodsvonnis, want dan is de dood niets meer dan een holte, een leegte, wat ik niet nemen kan.

Dit is wat ik deze morgen, en het is nog heel vroeg, verklaren wil. Het is geen kleinigheid, het is niet iets om zo maar aan voorbij te gaan, het is iets om op te tillen, om te bekijken van uit elke invalshoek omdat het doorslaggevend is. In elk geval, het zit me in de genen, het is mijn Leidmotief, mijn anker. Het is het enige dat me nog rest als geestelijke waarde en het is wat me rechthoudt in tijden zoals deze van nu.

Zo ben ik dan met de jaren geworden. Ben ik aangekomen wat mijn geestelijke evolutie betreft, heel dicht bij de top van de berg die ik mijn leven lang aan het beklimmen ben geweest. Heb nu nog enkele stappen te doen om de top te bereiken, waarna ik kan afdalen om te verdwijnen uit elk gezichtsveld, maar dan toch, na vervulling van de opdracht die ik als mens, meen meegekregen te hebben.

Ik stel vast de laatste dagen, de laatste weken, dat ik meer en meer zwaarmoedig word in mijn geschriften. Schrijven is geen lichtheid meer, ik kom er niet meer toe los en  rij te zijn. Ik blijf symbolisch dralen op een van die verlaten kerkhoven, zoals ik er zoveel heb gezien in Yorkshire, Wales en Schotland, waar we ooit waren. De namen lezend, met lichen bedekt. Hoe uitgesproken licht ik me toen voelde tussen die graven, met een wereld nog ver voor mij uit die nog te ontdekken was, bloot te leggen was in elke levensader ervan en dronken van verwachting, dit te doen om dat te bereiken, om daarna, getooid met een laurierkrans op het hoofd, verder te gaan.

Maar, vandaag, waar zwerf ik uit, hoe eindig ik deze beschouwing die me eens te meer te ver heeft gebracht, te ver is doorgedrongen tot het diepste, het meest geheime van mijn gedachten?

Er is bij mij, onmiskenbaar, een zwaarmoedigheid opgetreden, een zwaarte  die ik niet mijden kan en die zich manifesteert vanmorgen, meer dan op andere dagen; waarin ik verga, vanmorgen. Een kreet die ik slagen wil, de kreet van Edvard Munch die nazindert tot diep in mij en trillen blijft, zoals de snaren van een viool trillen blijven nadat de strijkstok is opgeborgen. En er is geen enkel teken in het vooruitzicht dat wijst op beterschap, het onmogelijke zal zich niet voordoen, ik blijf gevangen in wolken van onzekerheid.

Het is de eigenheid van oktober, van de herfst, die toeslaat.

01-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij schrijft ook Jean d’Ormesson, pagina 46 :

Les êtres humains pensent avec leur cerveau. C’est notre corps qui pense. La pensée sort de la matière comme l’histoire sort du big bang. Elle est soumise au temps puis qu’elle surgit de la matière. Elle est changeante, passagère et mortelle comme les hommes et leur histoire.

Zoals hij het stelt, het is ons lichaam dat denkt, zal hij wel gelijk hebben als hij schrijft; ‘la matière produit de l’esprit, personne ne le contestera.

Ik heb hier meer dan moeite mee, et je le conteste,  want ik geloof niet dat de materie de geest heeft gebaard. De materie bezit niet het inzicht om geest te produceren, wel het omgekeerde kan, de geest die een materiële vorm kan produceren, die een materiële vorm kan aannemen. De materie, de stof bestaat niet zoals we denken dat de stof er is, totaal levenloos, beweegloos, een dorheid. Materie is atoom, is elektron, is neutron en proton, zijn nameloze, minimale deeltjes, waarmee alles begonnen is. En alle deeltjes wisten hoe te ‘progresseren’, hoe ze zich verder dienden te gedragen opdat een Universum tot stand zou komen die de denkende mens, de toekijkende mens zou voortbrengen.

‘Wisten’ ze en deze kennis kon enkel geest zijn en deze was er van bij de aanvang: kennis en wetmatigheid. Een soort perfecte, meer dan perfecte Computer die alles geregeld heeft, zó dat hieruit kon voortkomen: het boek van d’Ormesson, mijn reactie op dit boek, ook het feit dat jullie me lezen zullen en nadenken over wat ik schrijf, ook een Donald Trump als president van de VS. Al deze mogelijkheden zaten verweven in het uiterst, uiterst vreemde moment, precies vóór de Big Bang.

De naam ‘God’ geconfisqueerd zijnde in het westen door de Bijbel en door Rome hebben we het moeilijk een naam te vinden voor deze Computer. Ik geloof echter niet dat er een andere naam voorhanden is. Of, noemen we hem ‘het Woord’ of,  noemen we hem ‘Tao’?

Ik weet dat wat ik hier gisteren en vandaag geschreven heb, ver dragend is voor de mens en zijn rol hier op aarde, niet zo zeer de rol van de mens als dusdanig, maar de rol van de geest in de mens. Het is deze die centraal staat in het Universum. Echter, we zijn nog niet zo ver opdat we precies weten zouden wat dit inhouden kan.

Evenwel, de ingecalculeerde evolutie reikt ons de helpende hand.

30-09-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Jean d'Ormesson: ‘Le guide des égarés’, p. 43 :

‘Le lent mûrissement de la pensée chez un nombre restreint de primates qui ont tiré le gros lot, et qui, de génération en génération deviendront peu à peu le fameux genre humain est le phénomène le plus stupéfiant de la longue histoire de l’univers. Presque aussi sidérant, oui, aussi sidérant que l’expansion primordiale.'

We volgen hem hierin heel graag. Het tot stand komen van een zelfbewustzijn, van een denkend vermogen in de mens, is het effect van een tweede Big Bang. D’Ormesson voegt er aan toe, en hij heeft voorzeker zijn woorden goed overwogen:

‘Quel sens auraient pris les formes, les couleurs, la lumière, le temps, si la pensée n’était pas apparue? Aucun. Il est permis de soutenir que seule la pensée donne au monde son existence.’

Dit is een uiterst belangrijke vaststelling die d’Ormesson hier maakt. Ik leid hier uit af - wat ik herhaaldelijk al heb geschreven - het Universum, ‘le monde de d’Ormesson’ had nood aan de mens om er te ‘zijn’, zonder de denkende mens, was het er, zonder er te zijn, want er was niemand, totaal niemand, om er over te getuigen.

Ik herhaal me en blijf me herhalen, het Universum had nood aan de mens, en deze nood was er van in den beginne, is niet later gekomen, toevallig of ineens gewild; hij was van in den beginne een noodzakelijkheid, hij zat verweven in alle wetmatigheden, hij was een belangrijke factor, hij was DE factor in de blauwdruk van het Universum, want een blauwdruk was er.

Of, hou je vast. Het Universum is er omdat de mens er moest zijn, de mens was het doel van het Universum, neem die weg en er is nada, er is niets dat IS en zich openbaart.

 Dit is de belangrijkste zin die ik ooit geschreven heb of ooit schrijven zal. De meest compromitterende, de bron, het vertrekpunt van ons aller beschouwingen over het bestaan van een Geest, die we in het westen niet God durven noemen, omdat de Kerk die naam heeft geconfisqueerd, en omdat de Kerk zichzelf hiermee uit onze gedachten heeft verbannen, de naam ‘God’ incluis.

D’Ormesson, met zijn: ‘Il est permis de soutenir que seule la pensée donne au monde son existence’, is halfweg uit zijn redenering gestapt, hij had een stap verder moeten zetten; hij had er moeten aan toe voegen, ‘sans la pensée, le monde n’avait aucun sens d’exister’

Ik weet en ik besef ten volle de draagwijdte van mijn woorden, haak ze vast in je geest, zuig ze op en denkt erover na in je beschouwingen over het leven en vooral over de dood. Ik heb deze niet zonder een lang overleg met mezelf neergepend - letterlijk te nemen want ik heb een klad geschreven wat heden nog zelden voorkomt bij mij - ik ben er dus verantwoordelijk voor. Ik weet zeker dat ik niet de enige ben die zulks heeft gedacht, dat het algemeen geweten is in de wereld, maar dat geaarzeld wordt om het uitbundig te verkondigen, wat ik wel heb gedaan.

Maar denkt nu niet dat ik gedaan heb met d’Ormesson’s boek, zeker niet over wat hij meent te weten  over la matière et l’esprit.

Ik vertel het je later wel, later, si l’Univers-Dieu me prête vie.

29-09-2019, 06:48 geschreven door Ugo d'Oorde  

Woorden zijn wispelturig, zijn soms goedschiks, soms omslachtig. Elke dag, gaat het verschillend met de woorden. Soms staan ze er, klaar om genomen te worden, soms zitten ze verborgen en weigeren ze zich te tonen of dan toch niet zoals ik het wensen zou; zit ik er hulpeloos bij, armtierig, gesloten.

Ooit schreef ik, en ik vond het passend dit te schrijven, hoe verhalen in de Bijbel me bekoorden op avonden, als ik het boek in de handen hield of dicht bij mij wist  in de schemer van de vlammen in de haard of, op dagen in de zon gezeten in een groot verwachten van wat de dagen toen nog waren of nog, en meestal, als ik erover sprak met vrienden en ik mezelf verbaasde over de wijze waarop ik er over sprak. Ja er was een tijd dat ik leefde in de ban ervan.

Ik schreef toen:

Er hangt over de verhalen van de Bijbel, een parfum van thymus en laurier, van eucalyptus en engelenwortel, van salie en absint; een tijdloosheid van geuren die zich mengen met de  kleur van het zand in de woestijn, en het licht van de sterren. En ook, - oh, droom die je bent, met het aanhoudend geruis van de aanrollende golven op het strand: een beeld eeuwigheid.

Het waren toen de dagen van het boek naast mij op de tafel. Ik kon  er mijn hand opleggen, ik kon er in bladeren, ik kon lezen en herlezen wat ik nodig had te lezen. En het boek lag er voor een lange tijd, niet omdat ik zo godvruchtig was, niet omdat ik er nood aan had, maar als een aanwezigheid van iets dat was in verre tijden, tijden waaruit ik was opgestaan. Ik dacht eraan dat dit een regel was die bewaard moest blijven.

Vandaag is het geen feestdag wat woorden betreft, gisteren ook aarzelden ze, maar er was de gedachte aan ‘l’homme en devenir’ die me ter hulp kwam. Zo blijft de spanning tot het ogenblik dat ik mijn tekst goed genoeg acht om hem in te loggen.

Het is het belangrijkste deel van de dag: het schrijven en het me verlossen ervan.Het valt voor dat ik een spoor volg in de hoop uit te komen waar ik nog niet was. Dit is de indruk die ik dan heb: ogenblikken dat ik in het ijle schrijf om dan weer op beide voeten terecht te komen . Het ongeluk wil - of is het een geluk? - dat ik geen verhalen schrijf, zelfs geen poging doe om er een te schrijven. Ik zou het nochtans kunnen, maar ik kom er niet toe, omdat ik altijd verzeil in lossere aarde, in drijfzand soms.

Trouwens ik ben onkundig in het vak wat een roman schrijven aangaat. Toch heb ik de indruk dat de lezer verwacht dat ik iets schrijven ga dat verhalend is. Dat ik bijvoorbeeld schrijven zou dat op een avond in de winter, en het sneeuwde, Ugo, een ‘Four Roses’ is gaan drinken in een café in de stad, een literair café, waar schrijvers en kunstenaars van alle slag samen komen. Dat hij er een jonge vrouw ontmoet die daar eenzaam, wachtend is op iemand, op hem misschien denkt hij, en hij naar haar toegaat, zoals het gebeuren kan en hij haar ook een ‘bourbon’ aanbiedt die ze aanvaardt en hij met haar een spel schaak begint, en dat ze daarna, ja, wat doet men na schaak te hebben gespeeld als je je laat gaan als schrijver zonder enige belemmering, het is schaken tot onder de lakens.

Ik zou dat wel kunnen verhalen, want wat Ugo betreft is mijn vrijheid totaal. Trouwens, het schijnt me toe dat het er  zo aan toegaat in alle romans, dat het schaken uitgeschreven kan, met veel meer sprekende details à la Brusselmans of, om de verbeelding van de lezer het werk te laten doen, met een zekere soberheid in de beschrijving van bepaalde handelingen. Wat me dan doet denken aan de wijze waarop Jacques Prévert dit probleem, als het er een zou zijn, oploste:

Ta robe sur le tapis, une orange sur la table / et toi dans mon lit. Doux présent du présent, /  fraîcheur dans la nuit, chaleur de ma vie.

Terwijl ik, aangekomen waar ik sta, nog iets meer vertellen wou over Jean d’Ormesson, maar dit wordt dan voor morgen of overmorgen al naar gelang mijn gemoedstoestand. En wat het schaken betreft, het eindigt met een patstelling.  Een paar dagen erna is hij terug gegaan naar dat café in de binnenstad, maar de jonge vrouw was er niet, ook niet de dag erna.

Hij dacht dat het beter zo was.

28-09-2019, 06:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms heeft hij het gevoel dat de tijd zich stolt omheen de dingen; is het alsof hij, in een vormloos iets terecht gekomen is waarin alles vermengd ligt en hij op punt staat het beeld te grijpen dat alles uitklaren zal, datgene wat niet te verwoorden is en toch, lijk het geruis van de wind in de bomen, aanwezig is in een donkere, wollen eenheid.

Hij leeft dan in de onbegrensde ruimte van de geest waar alles mogelijk is: droom die realiteit is en realiteit die droom kan zijn. Waarin hij zijn herinneren vervormen kan en aanvullen tot een nieuw herinneren, en wegwandelen kan in een landschap van schijnbaar onbenullige gebeurtenissen, die toch hun belang hebben of zullen hebben, vroeg of laat.

Zoals onze primitieve(!) schilders op de achtergrond van hun doeken, droom-landschappen wisten te schilderen om meer intensiteit te geven aan hun onderwerp aantonen wilden dat in hun verbeelden er ook een totaal andere wereld aanwezig was, zo ook wenst hij de voortdurende aanwezigheid van een niet te verwoorden Andere, te benadrukken.

Hij wil dus dit zeer conformistisch, kleinburgerlijk leven dat hij gekend heeft en in al zijn dagelijkse gebeuren nog kent, bemeubelen met de dingen die hij niet bezat, herbeleven wat geweest is en dit herbeleven schuiven in en over wat hij gewenst heeft dat het zou geweest zijn. Hij wil dat de muren van de woning die hij betrekt doordrongen zouden zijn van alle huizen die hij heeft bewoond, van alle plaatsen waar hij is geweest en van alle tijden die hij heeft gekend.

Zo wil hij thans alle blanke vlekken kunnen invullen, nu hij heel goed weet dat in zijn lichaam de krachten aan het minderen zijn, en dat deze afname enkel gecompenseerd kan worden door een grotere aanwezigheid van geest, want hij kent niet de tijd van ledigheid, hij zit volop in het proces van het er zijn dat bij hem overkomt als de stolling van de tijd over hem. Hij gegrepen zit - hij herhaalt zich, eindeloos -  in de evolutie van het Universum.  De tijd van ledigheid is niet zijn tijd.

Onderaan de titel van het tijdschrift ‘Le troisième Millénaire’, waarop hij van het eerste nummer af geabonneerd is geweest, tot jaren erna, staat er te lezen, gedrukt in kleine letters: ‘de l‘homme en devenir’, van de mens in wording. En zo is het ook, de wording van het Universum loopt dwars door de mens heen. wat hem immer verder moet voeren op de weg naar het meer zijn, de enige weg die er is.

En dan komt de vraag: is dit ingeschakeld zijn in de evolutie van het Universum een deel van de waarheid?

Is dit doordringen tot een verinnerlijking van het zijn, de weg die voor de mens is weggelegd en dit na het overschrijden van de drempel, millennia terug, tot een zelfbewustzijn en wacht ons, al hebben we millennia nog te gaan, een verder doordringen, ditmaal tot voorbij dit zelfbewustzijn, tot het punt waar dit van de mens samenvalt met het zelfbewustzijn van het Universum, is het dit, het Omega-punt?

27-09-2019, 06:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf voor een beperkt publiek, ik zoek elke wegel van mijn bestaan af om te kunnen schrijven over iets dat waard is geschreven te worden. In feite besta ik niet anders meer, wordt al het overige dat ik te doen heb, verwaarloosd aan de kant geschoven. En waarover  handel ik, waar loop ik mee te koop,? Met dingen die irreëel zijn, die schemerig zijn. Ik tast het domein van de metafysica af en kom er niet buiten. Zoals Francis Jammes die het had over de poëzie die hij schreef, stel ik me zelfde vraag: ‘Ah, qui donc m’aimera?’

Wie is het die me dagelijks leest en hoe komt het dat ik na al die jaren, amper een twintigtal lezers weet te overtuigen me dagelijks te lezen, waarom zijn er niet meer?

Ik denk aan twee redenen, allereerst zijn er de onderwerpen die ik behandel die buiten het alledaagse liggen, en is de nood aan dergelijke verhalen heel miniem en anderzijds, is er zoveel te vernemen en te zien dat wat ik schrijf in de overtolligheid terecht komt, een artikel, een column teveel.  IK vraag me trouwens af, als ik mijn dagblad binnen krijg, als ik al die teksten onder ogen krijg, die uren inspanning hebben gevergd om gedacht te worden, geschreven en in ‘lay out’ gebracht, wie onder ons in staat is om die allemaal te lezen? En ik, ik durf het aan, clandestien er nog een aan toe te voegen. Voor wie neem ik me wel?

En toch, volhard ik, toch blijf ik aandringen om toch maar gelezen te worden. Begrijpe dan dat ik me vereenzelvigen moet, niet met het alledaagse dat je vindt in de krant, in het nieuws op het scherm, maar dat ik genoodzaakt ben me enigszins op te stellen op de rand van het nieuws om een andere, een meer eigenzinnige wereld te betreden. Een d’Ormesson te zijn, een stuk filosoof, die ware hij het niet, ten dode stond opgeschreven.

IK ga dus verder op het pad dat ik ingeslagen ben van in het begin. Ik volg het om te gaan en volg het om te keren. Als ik terugblik op mei 2010 dan ben ik geen zier veranderd, ben ik zelden afgeweken van het pad en is het zeker niet vandaag dat ik er zou van afstappen en een andere richting inslaan.

Gisteren had ik het geluk d’Ormesson aan mijn zijde te hebben, vandaag heb ik alleen mezelf, is het meer dan ooit een alleenspraak geweest. Een trachten klaar te zien waar ik sta en hoe het verder kan. Ik stel me echter niet de vraag of ik nog verder ‘kan’, ik weet dat het moet zo lang ik het gevoel heb dingen te schrijven die zich situeren in het landschap van de geest, dingen waar de dood geen vat op heeft, dingen die de dood overstijgen.

Dit ook kunnen mijn laatste woorden zijn, mijn finaliteit, het bereiken van mijn einddoel. Al is er nimmer een zekerheid geweest, deze is nu wel flinterdun geworden, een blad in de wind, de stengel die aan het loskomen is, de stam die het blad nog niet loslaten wil.

26-09-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

'Dieu, absent et présent, est notre unique espérance. Et, en vérité, dans la beauté, dans la joie, dans la justice, dans l’amour, la seule réalité. Jean d’Ormesson in ‘Guide des Egarés’, Gallimard, 2016.

Het is zijn laatste zin. Al wat er aan voorafgaat wordt hierdoor bestendigd, gekleurd en opgetild. Het boekje, 120 blz. een prachtig geschenk me opgestuurd door een broeder-vriend. ik vervang in die zin, God door Universum, zijn equivalent, en ik bekom een perfectie: het Universum, zoals het er is als materie en geest, is de enige realiteit.

En ik ga verder. Ik pluk een andere zin van d’Ormesson: ‘les nombres - comme tout le reste - ne prennent un sens qu’avec les hommes, chez les hommes, grâce aux hommes.’

Of, neem de mens weg, neemt de geest van de mens weg, en getallen of niet, hoe ze ook hun rol vervullen, heeft niet de minste betekenis. Alles:, het ganse Universum, melkwegstelsels, zwarte gaten, inbegrepen, is er maar omdat de mens er is en erover oordeelt.

Ik weet niet of d’Ormesson zo ver is gegaan in zijn besluitvorming, indirect wel, maar het is wat ik gemeend heb te mogen concluderen en ik voel me er goed bij. We zijn hier, niet als een ‘ik’, dit is maar inbeelding, we zijn hier als een bijzonder part van het Universum, deels materie en deels geest, het ene is sterfelijk, het andere is onsterfelijk. Dit is de realiteit van het zijn, al het overige is Spielerei en dit is moeilijk te aanvaarden, we denken ons heer en meester.

We zien de aarde als het centrum, we zien ons als het centrum van de aarde, alles draait en keert om ons heen, zoals we het menen te zien, maar we zien niet ver, niet diep genoeg, we zien niet dat het Universum van het ene uiteinde tot het andere, twee uiteinden zijn die elkaar tegemoet gaan  en zich sluiten en al wat er binnenin is, is een eenheid is, - wij, de mens erin - in niets verschillend, materie en geest, meer zijn we niet.

En als de materie evolueert, evolueert ook de geest, dit is, dringt hij dieper door, neemt hij toe in inzicht en nadert hij de geest van het Universum; de allesomvattende geest, de alles begrijpende, de alles zijnde. ‘Il n’y a pas de formule de l’Univers mais, s’il y en avait une, elle serait mathématique’, schrijft d’Ormesson.

Een formule vastgezet eens en voor altijd; een formule waaraan niet meer kan getornd worden, waarvan we weten dat ze eeuwig was en eeuwig zijn zal.

Jean d’Ormesson, was, zoals een vriend van hem, Henri Vincenot (Les étoiles de Compostelle) twee broeders in de geest. Tenminste ik voelde me broederlijk verwant met wat ze zegden en schreven. Vincenot die me besproeide met zijn Keltische geest dateert van de jaren tachtig, maar d’Ormesson is later gekomen. Hij was van het jaar 1925, twee jaar ouder dan ik, hij overleed in 2017 op de ouderdom die ik nu heb. Ik spiegel me aan hem op elk gebied, en dat zijn ‘Guide des égarés’ me vandaag bereikt zie ik als een omen, een teken aan de wand.

Hij is heengegaan in alle sereniteit, zoals hij geleefd had, al schrijvend. Ik hoor de laatste woorden die hij schreef, ogenblikken voor zijn hart het begaf: ‘la mort elle-même, ne peut rien contre moi’.

Het is de zoveelste getuigenis: de dood die geen vat heeft op de geest.

25-09-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde