Woorden zijn wispelturig, zijn soms goedschiks, soms omslachtig. Elke dag, gaat het verschillend met de woorden. Soms staan ze er, klaar om genomen te worden, soms zitten ze verborgen en weigeren ze zich te tonen of dan toch niet zoals ik het wensen zou; zit ik er hulpeloos bij, armtierig, gesloten.

Ooit schreef ik, en ik vond het passend dit te schrijven, hoe verhalen in de Bijbel me bekoorden op avonden, als ik het boek in de handen hield of dicht bij mij wist  in de schemer van de vlammen in de haard of, op dagen in de zon gezeten in een groot verwachten van wat de dagen toen nog waren of nog, en meestal, als ik erover sprak met vrienden en ik mezelf verbaasde over de wijze waarop ik er over sprak. Ja er was een tijd dat ik leefde in de ban ervan.

Ik schreef toen:

Er hangt over de verhalen van de Bijbel, een parfum van thymus en laurier, van eucalyptus en engelenwortel, van salie en absint; een tijdloosheid van geuren die zich mengen met de  kleur van het zand in de woestijn, en het licht van de sterren. En ook, - oh, droom die je bent, met het aanhoudend geruis van de aanrollende golven op het strand: een beeld eeuwigheid.

Het waren toen de dagen van het boek naast mij op de tafel. Ik kon  er mijn hand opleggen, ik kon er in bladeren, ik kon lezen en herlezen wat ik nodig had te lezen. En het boek lag er voor een lange tijd, niet omdat ik zo godvruchtig was, niet omdat ik er nood aan had, maar als een aanwezigheid van iets dat was in verre tijden, tijden waaruit ik was opgestaan. Ik dacht eraan dat dit een regel was die bewaard moest blijven.

Vandaag is het geen feestdag wat woorden betreft, gisteren ook aarzelden ze, maar er was de gedachte aan ‘l’homme en devenir’ die me ter hulp kwam. Zo blijft de spanning tot het ogenblik dat ik mijn tekst goed genoeg acht om hem in te loggen.

Het is het belangrijkste deel van de dag: het schrijven en het me verlossen ervan.Het valt voor dat ik een spoor volg in de hoop uit te komen waar ik nog niet was. Dit is de indruk die ik dan heb: ogenblikken dat ik in het ijle schrijf om dan weer op beide voeten terecht te komen . Het ongeluk wil - of is het een geluk? - dat ik geen verhalen schrijf, zelfs geen poging doe om er een te schrijven. Ik zou het nochtans kunnen, maar ik kom er niet toe, omdat ik altijd verzeil in lossere aarde, in drijfzand soms.

Trouwens ik ben onkundig in het vak wat een roman schrijven aangaat. Toch heb ik de indruk dat de lezer verwacht dat ik iets schrijven ga dat verhalend is. Dat ik bijvoorbeeld schrijven zou dat op een avond in de winter, en het sneeuwde, Ugo, een ‘Four Roses’ is gaan drinken in een café in de stad, een literair café, waar schrijvers en kunstenaars van alle slag samen komen. Dat hij er een jonge vrouw ontmoet die daar eenzaam, wachtend is op iemand, op hem misschien denkt hij, en hij naar haar toegaat, zoals het gebeuren kan en hij haar ook een ‘bourbon’ aanbiedt die ze aanvaardt en hij met haar een spel schaak begint, en dat ze daarna, ja, wat doet men na schaak te hebben gespeeld als je je laat gaan als schrijver zonder enige belemmering, het is schaken tot onder de lakens.

Ik zou dat wel kunnen verhalen, want wat Ugo betreft is mijn vrijheid totaal. Trouwens, het schijnt me toe dat het er  zo aan toegaat in alle romans, dat het schaken uitgeschreven kan, met veel meer sprekende details à la Brusselmans of, om de verbeelding van de lezer het werk te laten doen, met een zekere soberheid in de beschrijving van bepaalde handelingen. Wat me dan doet denken aan de wijze waarop Jacques Prévert dit probleem, als het er een zou zijn, oploste:

Ta robe sur le tapis, une orange sur la table / et toi dans mon lit. Doux présent du présent, /  fraîcheur dans la nuit, chaleur de ma vie.

Terwijl ik, aangekomen waar ik sta, nog iets meer vertellen wou over Jean d’Ormesson, maar dit wordt dan voor morgen of overmorgen al naar gelang mijn gemoedstoestand. En wat het schaken betreft, het eindigt met een patstelling.  Een paar dagen erna is hij terug gegaan naar dat café in de binnenstad, maar de jonge vrouw was er niet, ook niet de dag erna.

Hij dacht dat het beter zo was.