In de nacht, bij volle maan, de sterren, dacht hij, in een gunstige positie, heeft hij besloten, nu zij er actief deel van uitmaakt, zijn boek af te sluiten. Want, het is nu geen boek meer over hem zelf, maar over hen beiden. Een valabele reden om niet verder te gaan, omdat wat nu nog komt, gunstig of niet, niet kan worden vrijgegeven. Hij zou het haar niet vragen, hij zou het sluiten vóór haar binnen treden in zijn woning.

En vroeg in de morgen is hij naar de vijver gereden. Over het trage heuvelende land, met een vreugde in hem, omwille van het landschap en ook om de beslissing die hij nam.

Hij heeft het hekken geopend – gewoonlijk staat het open – is tot aan de ‘kabuze’ gereden en is gaan neerzitten  aan de tafel buiten. Achter hem, hoog opgeschoten, de lange rij populieren, ruisend alsof ze spraken, en voor hem uit de vijver. Hij wist dit allemaal, de ogen dicht, hij wist ook de witte band van de meidoorn in het zuiden en de bomen groot en donker in  het pure blauwe van de luchten, ideaal voor het schrijven. Het is dus hier dat het zou gebeuren. Het stond klaar getekend. Het was hier dat hij een kruis zou maken over zijn boek, een kruis zoals zijn moeder deed telkens ze een nieuw brood aansneed.

Hij schreef lang en zonder op te zien. Hij had zijn inktpot meegebracht omdat hij wist dat de oude, getrouwe pen niet veel inkt meer hield, zodat hij ze herhaaldelijk vullen moest. Maar hij schreef, geïnspireerd, over wat hij nalaten wou voor voor hen die hem ooit zouden lezen op heldere dagen of op donkere nachten.

Toen hij dacht dat het laatste woord geschreven stond, is hij opgestaan en heeft hij, rond de vijver, zijn zevenhonderd passen gedaan. Hij voelde wel de pijn onderaan de rug, maar hij voelde vooral de voldaanheid, na al die maanden, jaren zelfs, aangekomen te zijn waar hij aankomen wou. En nu, met wapperende vaan, wandelend in een cirkel om de vijver: de bomen en de struiken, de luchten en de wolken, de wind in kleine golven spelend met de weerspiegeling ervan, in de geur van meidoorn en het stille klotsen van water in de oevers.

Hij wou van alles een foto, een foto voor het slot van zijn boek. 

Hij was terug op de plaats waar zijn dagboek nog open lag, naast zijn pen, zijn bril, naast het potje inkt Herbin, toen Johan aankwam, zag hoe hij er stond en hem toe riep doorheen het open raam: ‘Zo vroeg al, Ugo, heb je hier soms geslapen?’

‘Nog niet, Johan, zo ver is het nog niet gekomen, ik heb enkel komaf gemaakt met mijn boek of roman, of – hij dacht aan de essaybundels van Stefan Hertmans – mijn bundel essays.’

Johan, met krachtige stoppelbaard, stond voor hem.: ‘Mijn beste vriend, wat vertel je me nu, wat heb je nu allemaal geschreven, hier aan mijn vijver?’

‘Wel, ik heb je vijver, noch min noch meer, vereeuwigd in mijn geschriften. Hij staat er getekend als de slotscene van een boek. Want ik was hier opgeslorpt door het woord in mij’

‘Het Woord dat in den beginne was?’

‘Ook dat, maar hier, vooral dat van de vijver en de bomen en de luchten.’

‘Kom, ik ga een tas koffie zetten en ondertussen gaan we eens rond de vijver, kom je mee?’

Ze gingen samen de vijver rond, hun spiegelbeeld volgde hen, maar dat zagen ze niet: Ugo kijkend naar de groei van heesters en struiken en bloemen op de berm naast de gracht, Johan lettend op elk teken in het water. Hij had zegde hij, de ziekte van de nawinter, vooral onder de spiegelkarpers, bestreden met een bijzonder product dat hij met moeite bekomen had, maar hij dacht dat nu de ziekte overwonnen was.

Het was aan tafel met een kop koffie voor hen, dat Ugo aan Johan vertelde over Anja: waar hij haar het eerst had ontmoet en hoe hij nu haar had weer gezien. 'Maar mijn goede vriend Ugo toch’, had hij gezegd, ‘en dat overkomt je nu. Ik vond het al vreemd dat je hier aan het schrijven was, is het een liefdesbrief die je schreef?’

‘Neen, geen brief, of eigenlijk wel, een brief als slot van een boek’.

‘Mag ik van jou horen hoe een dergelijk slot geschreven wordt?

‘Neen, het spijt me, want als ik het lees is het geen slot meer, maar het begin van een nieuw boek dat niet zal geschreven worden.’

‘Goed, zoals je het wenst, Ugo, en hoe moet het nu verder?

‘Ik zie haar morgen en een van deze dagen kom ik hier naar de vijver met haar, maar hoe het zich gaat verankeren weet ik nog niet. Goed hoop ik, zoals je vijver en je vissen. Je hebt ze lief en ze springen op van vreugde als ze je zien.’

‘Wel, Ugo, weet dat Anja welgekomen is, het zal wel niet de eerste de beste dame zijn die je uitverkoren hebt, maar wat met je boek, ga je er werkelijk mee stoppen?’

‘Het boek, Johan, staat geschreven, het is af. Of liever het begint nu, het boek van het nieuwe leven begint nu.’

21-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op één nacht is de meidoorn in volle bloei gekomen. De boord van de spiegelvijver een witte, trillende band in de morgenzon, de teerblauwe lucht er boven een tederheid voor zijn hart.

Hij denkt: zoals deze meidoornhaag, is in mij het leven in één nacht, een helderheid geworden, voel ik hoe nieuwe krachten zijn opgedoken, om te overdekken al wat donker was, ingehouden pijnen en losse verwachtingen; kan ik hier neerzitten, de geuren van bloesems en stuifmeel van grassen, in mij laten binnen komen en zijn wie ik gisteren maar voor een kwart was, een man bij wie, de jaren helpende, zich heeft losgewrikt van het dagelijkse in de wereld.

Zoals de meidoorn, denkt hij, zoals de witte kelkblaadjes, de rood getopte meeldraden en de stamper die vrucht zal worden, ben ik ingesteld, voel ik dat de stilte van de meidoorn, ook de stilte is geworden waarin ik me wentelen kan, neerliggen en weer opstaan, om enkel te zijn, gedachteloos te zijn, opdat alles in mij zich vernieuwen zou en ik springlevend de dag zou ontvangen zoals ik hem gisteren nog niet kende.

Hij schreef dit, neergezeten aan de oude tafel met de levende natuur als een koor van kleuren rondom hem. Hoe zou het gekund hebben, dat in hem, de natuur niet zou gewoekerd hebben en hij niet deelachtig zou geweest zijn aan het grote leven, doorgedrongen tot in zijn woorden. Waarin hij zich oploste, hij zich weerspiegeld wist, in water en in luchten, in licht en in klanken van licht, in de vroege koekoeksroep, de zuigende vlucht van duiven, de zucht van de wind in de populieren, tot in zijn aderen, tot in zijn adem.

Hoe jong was hij nog, wat van jeugd zat er noch in zijn bloed, in zijn houding, in zijn wandeling rond de vijver? Vooral nu, deze morgen van de meidoorn in bloei, hij niet stokoud wilde zijn, hij ook in bloei wou staan, het hoofd geheven, de blik helder, klaar om bevrucht te worden met een creativiteit die hij plukken kan, omdat alles zo subtiel geworden was, zo overtuigend, een zee van geloof in het oneindige van het Universum.

Hij zat er om te vergaan, hij zat er om opgenomen te worden, verpulverd op te stijgen en te verdwijnen, zoals de reiger die in zijn vlucht hem had opgemerkt en door gevlogen is naar andere vijvers, om hier niet meer te keren. 

Op één nacht is hier de meidoorn in bloei gekomen. Het had hem niet verwonderd, hij wist dat het eens gebeuren zou. Hij had erop gewacht, een teken van hier boven, een teken van de Geest die van het Leven is. Hij kan er zijn hele hebben en houden in oplossen, zelf meidoorn zijn, in bloei gekomen, om hier weg te gaan in bloei, naar andere oorden.

Wie denken zou dat dit niet kan, vergist zich schromelijk

20-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vreemde dag voor mij. Ik herlees mijn manuscript: weemoed die me overvalt.

Ik sta in de keuken en zet het ontbijt klaar, de luchten zijn gesloten. Een zwaar gevoel grijpt me naar de keel. Een gevoel dat hangen blijft, dat me vochtige ogen geeft: ‘My heart is not here, My heart is in the Highlands…’[1]. 

Ik ken het maar al te goed dat gevoel van het onherroepelijk voorbij zijn van de dingen die ik gekend heb. Het plotse besef van mijn leeftijd dat me ineens klaar voor de geest komt. En de herinneringen die gaan zwellen in blok, herinnering aan Schotland, aan de Valais, aan luchten, aan licht en geluiden, aan tal van dingen en gevoelens die geweest zijn en niet meer keren zullen. Maar het is, als ik ga neerzitten, naar dezelfde plaatsen dat ik verlang:

Grimentz, in de Val d’Anniviers, een dorpje zoals ik het kende van vroeger, de kern van eeuwenoude chalets, bruin gebrand door de zon, omweven door het majestatische van de bergen. Je kent er de bossen, de paden, de plaatsen waar je chanterelles vindt, bosaardbeien, bosbessen. Je kent er de Cabane de Moiry, de Col de Torrent, je kent er wat je uitverkoren tocht was, de Pas de  Lona, waar je na een lange steile klim aankwam op de alpenweide, en onmiddellijk, links van jou, een veld van gentiaan en van génépi, van arnica en dwergviooltjes, soldanelle en edelweiss, en tussen de rotsen, het stille vloeien van water, en sneeuw soms in augustus.

Of in alle rust, het dorp onder jou, en naar de late namiddag toe, jij met een boek in de hand, of jij schrijvend, de wind in de bomen, de zaden van het wilgenkruid (épilobe), opgejaagd in wolken tot in de vallei, tot in je ziel. Je woonde er.

Of de jaren dat je in Zinal was, het andere dorp van de Val d’Anniviers, en op het uiteinde van het dorp, tot waar ooit de gletsjer kwam, een weidse vlakte met de Navizence, als een lint van levend water er middenin. Je wandelde er honderdmaal, stroomop- en stroomafwaarts. Zo vond je, telkens een nieuw landschap, omdat het je zo sacraal toescheen, omdat je er ontvangen werd in een enorme ruimte die klank was en verademing, tussen twee bergketens in. Omdat in de zomer de wind er een koelte was en het geluid van de stroom een gezang, en waar je je voelde leven, vol en overtuigend, zoals je je nooit ergens anders zo hebt voelen leven.

Zinal was van vele zaken, het vertekpunt naar de Cabane du Grand Mountet, naar - par un chemin difficile - de Cabane de l’Arpittetaz. Je kent die plaatsen zo goed, de bergen er rondom, bergen die verrukking waren, die je vrienden waren. Noem ze nog eenmaal bij naam, Roc de la Vache, Besso, la Pointe de Zinal, la Dent Blanche, om ze daarna te vergeten.

En te vergeten hoe je er was, zinderend van de krachten in jou, oneindig in gedachten, onsterfelijk in het grote ‘zijn’ van ruimte en eeuwigheid. 

19-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Twee getuigen van Jehova zijn komen aanbellen: een dame met een glimlach en een ietwat oudere man, stug kijkend, een man die ik ken van vroegere bezoeken. De dame met de Bijbel in de hand, de man met zijn vinger tussen de bladzijden van een andere Bijbel, staan voor mij, het is tien uur, er waait een koude wind

De dame vertelt me dat ze me de boodschap brengt van Jezus, dat het onheil in de wereld alleen door de liefde kan overwonnen worden. Ze heeft een zacht en jong gelaat, hoogstens veertig. Ze is een en al liefde als ze spreekt. ‘Is ze ook vrouw?’ denk ik, en hoe komt ze bij die man terecht die daar zwijgend staat, wachtend op zijn ogenblik.

Hun aanbellen stoort me niet, eigenlijk bewonder ik hen meer dan ik hen begrijp. Destijds kreeg ik eens twee mormonen, jonge kerels, over de vloer die met hun fiets over de stad dwaalden, en die ik had uitgenodigd op een avondmaal. De getuigen echter waag ik niet binnen te vragen, vooral de man niet. Aan de dame echter vertel ik graag dat ik enkele Bijbels bezit en er ook in lees, en ze is er me dankbaar voor.

Maar dan zeg ik dat het vandaag boeken zijn, geschreven voor de mens die leefde twee duizend jaar geleden en dat we ondertussen een andere Bijbel te lezen kregen, die van de Nieuwe Fysica. Ik had dit niet moeten zeggen, toch niet tegen haar, want ze begreep niet wat ik hiermede bedoelde. Zo kreeg de man de gelegenheid te zeggen, dat het geschreven stond in de Bijbel, dat ze op ongeloof zouden stuiten en hij opened zijn Bijbel en las wat Paulus er over geschreven had, dat er heidense verklaringen zouden worden afgelegd.

Ondanks dit, heb ik geantwoord, dat Paulus kameraad was. ‘Maar nu je hier bent vertel me eens wat Paulus, drie jaar lang, zoals hij schrijft, is gaan zoeken in Arabië, alvorens naar Petrus te gaan en naar Jacobus, de broeder van Jezus, zoals hij ook zegt.’ Maar de man hoorde mijn vraag niet ik heb hem laten praten, voor de vuist weg, verzen uit het Nieuwe Testament citerend met de verve die hem, als getuige van Jehovah eigen was.

Ik zag hoe de rhododendrons voor de deur in volle bloei gekomen waren en hoe de dame zwijgen bleef terwijl de man verder ging. En toch zouden ze, en ik geloof hen, de wereld veranderen.

Ik zag hen vergaderen in kleine ongezellige, te sobere ruimtes, lezend en herlezend de woorden van Jezus en van zijn Apostelen en vooral de woorden van Paulus, de reus onder de volgelingen, de nieuwe Christus. Toen hij uitgepraat raakte overhandigde de dame met de glimlach, me een gekleurde brochure die ik beloofde te zullen lezen. Heb hen de hand gedrukt toen ze zijn weggegaan. Schijnbaar voldaan, ze hadden me kunnen zeggen wat ze te zeggen hadden en ik had geluisterd, zo dachten ze.

Wat er van overblijft is deze korte Blog. In het najaar zullen ze terugkomen. Of de dame er nog zal zijn weet ik niet, maar hun geloof moet heel sterk zijn.

Hoe denken ze na over hun tochten van deur tot deur, als ze wakker komen in de nacht en de slaap niet meer kunnen vinden? Wie zijn ze in hun eenzaamheid, of kennen ze, als Getuigen van Yehova, de eenzaamheid niet meer? 

18-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik zoek nog altijd naar de perfecte tekst om te zeggen wat ik zeggen wil. Ik zou me kunnen tevreden stellen met het vooropstellen dat het Universum ‘is’; dat het geen statisch is maar een Universum dat leeft; dat het niets of niemand nodig heeft om al uitdeinend te groeien en wellicht ook, te groeien in de mens. Maar de mens in mij wil meer, wil weten vanwaar dit Universum komt en, nu we wetenschappelijk weten dat het een ontstaan heeft gekend: 1. hoe het is ontstaan en 2. dat er dus een ‘tijd’ is geweest dat het er niet was.

Ik denk dat het er was in potentie vóór het er was in realiteit, zoals het manuscript van Don Quijote in potentie aanwezig was in de geest van Cervantes; zoals mijn manuscript in potentie in mij aanwezig was. Want, waren beide manuscripten niet aanwezig geweest in potentie, hoe ook, ze waren nooit geschreven. Trouwens ieder van ons heeft een boek in zich, hoe dikwijls hoor ik niet: ‘ik zou er een boek kunnen over schrijven’.

Echter, wat heeft ons aangezet opdat deze potentiële aanwezigheid, zo bij Cervantes als bij mij, reëel zou worden? Enkel en alleen de ’wil’, om het potentiële om te zetten in realiteit. Pas ik dit toe op het Universum dan moet er, vóór het er was, een wil aanwezig geweest zijn opdat het komen zou. En er was een begin dus was er met zekerheid een wil, en als er een wil was dan was er Iets.

Als er Iets was dan was dit het minimaalste bouwsteentje en dan droeg dit in zich – stel je even voor - de kennis om te worden wat het worden moest: een Universum zoals we het vandaag kennen en geen ander. In dit geval kan er niet gesproken worden van een toevallig, maar wel van een ‘bewust’ gekozen Universum en waren van in den beginne alle noodzakelijk wetmatigheden – waar later de i-pod of i-phone zou uit voortvloeien – aanwezig, met in begrip van de mens.

Hiermede is voor mij, na drie pogingen, de kous af: het is uit het Woord, het is uit Tao, de enige bron waaruit een Universum zoals het onze kon ontstaan. Er is dus geen schepping geweest, er is een potentialiteit die realiteit is geworden, dit was ook het idee van Prigogine. En ik denk dat Spinoza dit ook zou gedacht hebben indien hij nu had geleefd. We leven dus binnen in het Woord, nergens anders.

Wie dit ontkennen wil, kan en mag. Ikzelf heb geen andere oplossing, kan er geen andere zien en heb er voorlopig geen nood aan een andere te gaan zoeken. Ik leef binnen in het Woord. Ik ben er een deel van. Dit is dan mijn religie, ze is kosmisch, ze is eeuwig, ik voel me er goed bij, heel goed zelfs. Dit ook is mijn gebed van deze nieuwe morgen.

17-05-2016, 07:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mij verbaast het dat de filosofie niet begint bij atoom, elektron, quark, of om het even welk ander deeltje. Mij verbaast het dat niemand zich de vraag stelt hoe het mogelijk is dat Iets/Iemand dit atoom – een mini-universum op zichzelf – eerst heeft bedacht en daarna, vertrekkende van uit de aller minimaalste bouwsteen een Universum heeft doen ontstaan. Het kan niet dat die kennis of wil, het te doen, niet aanwezig is geweest in dit aller minimaalste dat de eerste oorzaak is geweest van alles.

Niemand schijnt zich vragen te stellen hierbij, ook Spinoza niet, die het niet weten kon, die zeker niets afweten kon van, al was het maar de string-theorie van Witten. En Einstein heeft dit niet ‘verweten’ aan Spinoza.

Daar sta ik dan, zoeken naar Hij of Zij of Het, Bedenker en Maker om te beginnen van het atoom, en dat zie ik niet, dit kan ik me niet indenken. Ik kan me wel inbeelden dat een i-pod uitgevonden en gebouwd wordt en dat er, uitsluitend dankzij de micro structuur van de kosmos waarin we leven, nog meer gesofistikeerde apparaten uitgevonden kunnen worden, maar de bouw van een atoom, het concept van het Higgs deeltje – en is het er niet er zijn deeltjes genoeg – gaat me te boven. Hier stop ik, zoals ik stop bij de snelheid van het licht – het licht ook een wonder – in het kwadraat. Nochtans is het er allemaal.

Het kan niet dat het begin toeval is geweest, want toeval uit wat? Dat uit dit begin alles toevallig is ontstaan kan evenmin als het allereerste begin geen toeval was.

Het Higgs deeltje, ook de Big Bang, waarna alles als van zelf gekomen is, in een stroomversnelling die nog steeds aan de gang is in een uitdeinend Universum, wellicht ook met de snelheid van licht: welke kennis zit hierin verborgen, want kennis moet er geweest zijn, zelfs vóór het allemaal begonnen is?

Dus ik denk dat we verder kijken moeten dan Spinoza, dat hij ons wel heeft duidelijk gemaakt dat alles ‘in’ God is, of God en Universum één begrip, dat hij ons op de goede weg heeft gezet, maar is het ‘de’ weg?

Vraagtekens en nog vraagtekens en wij maar spreken over God of geen God, wat een nonsens is, want als de atheïst spreekt over God dan spreekt hij over deze van de Kerk, deze waarmee hij is opgegroeid, maar, heeft de atheïst ooit gedacht aan de God van Spinoza, of heeft Spinoza ooit gedacht aan de God van het atoom, aan de God van de snelheid van het licht in het kwadraat?

Ik kan niet anders, en ik verontschuldig me bij vrienden die een diepe band hebben met de God van de Kerk, dan te spreken over de God van het atoom, de God van het Universum, te spreken over een kosmische God, de enige die ik ken en die zijn tentakels heeft tot in het Higgs deeltje, tot in elk deeltje van de natuur, van ons lichaam, van onze geest.

En dan, kan het niet anders, onmogelijk anders, dan dat deze God, ook deze van Spinoza, de Oorzaak is die er noodzakelijk moet geweest zijn in den beginne: Tao of het Woord. 

Ik schrijf dit de morgen van 15 mei 2016: het is mijn morgengebed.

16-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb getracht me totaal  te bevrijden van mijn christelijke roots. Heb getracht me in te beelden, dat alles zelfontplooiing is geweest: het ene voortvloeiend uit het andere, maar dan stuit ik, zoals wellicht ieder van ons, op de oorzaak waar alles mee begon, die ook een gevolg moet geweest zijn van een vorige oorzaak. Wat of wie deze ‘oorzaak er vóór’ was en, waarom er deze eerste oorzaak was, is de vraag van het leven. En, alles samen genomen, zijn we gelukkig dat die vraag er is, ze houdt ons bezig, het is deel van ons mens-zijn, want wat indien we alles wisten?

Ik heb Spinoza niet gelezen zoals professor Herman De Dijn en weet niet hoe Spinoza dit oplost. Ik weet evenmin waarom er een Universum nodig was. Om deze reden, ‘moet’ er iemand of iets geweest zijn die/dat de noodzaak van een Universum in zich droeg en ook, en dit is belangrijk voor mij, dat er erna, ook iemand, de mens, zijn moest die er zich bewust van was, dat het Universum er was en hoe het er was. Want het Universum op zich zelf bestaande, was lijk een berg met op de top ervan, waar nooit iemand komen kon, de mooiste bloem die, totaal nutteloos als ze zich voelde, hunkerde naar iets of iemand die weten zou dat ze er was, hoe ze er was en - en dit is uiterst belangrijk – dat er iemand was langs wie ze ‘zien’ zou hoe ze er was. Maar er nooit iemand komende verging ze van eenzaamheid.

Ik kan me niet indenken wat die eerste oorzaak zou geweest zijn maar ze was nodig, dus ze ‘moet’ er geweest zijn. Zelfs in geval van zelfbevruchting, moet er, zoals Augustinus zegt, een korrel zaad geweest zijn, een Universum in potentie en was er van zelfbevruchting of van het oorzakelijkheidsprincipe geen sprake meer. Integendeel, alles lag van bij de ontkieming – de Big Bang - wetmatig vast; alles zou worden zoals het potentieel was voorzien. Ook dat de mens zou komen, ook dat hij zou evolueren van Neanderthaler naar homo sapiens en ook verder nog zou evolueren, oneindig verder nog. En wat dit verder ook moge zijn, de wildste veronderstellingen zijn mogelijk, maar ze zijn er in potentie.

In een dergelijke voorstelling van feiten, kan er geen sprake zijn van toeval, is het een vooraf uitgestippelde weg die gevolgd wordt en die naar ik vermoed niet zal of zelfs niet kan verlaten worden. De mens, zit vast op deze weg en kan niet anders dan volgen waar ook hij heen wordt gevoerd.

15-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Professor Herman De Dijn, K.U.L.,  over Spinoza en Einstein of, hoe Einsteins filosofisch-religieuze gedachten zich verweefden met de gedachten van Spinoza. Een schitterend betoog van een groot Spinoza kenner, een genot om er naar hem te luisteren, hoe hij klaar en duidelijk ons het gedachtenbeeld bracht van Spinoza en Einstein al twee religieuze ongelovigen, gelovend in het kosmische, dragers van  ‘a cosmic religious feeling’ en hieruit intuïtief voortkomend, een ‘Amor intellectualis Dei’.

Mij stoorde het echter in zijn inleiding te horen, als komende van Spinoza – en het hield me bezig tijdens zijn hele betoog - dat de komst van de mens, een louter toevallig gebeuren was, iets dat voortvloeide uit de kosmos zelf. Een zin die ik vanaf Jacques Monod altijd verworpen heb.

Ik preciseer hier mijn idee waarover ik achteraf met Professor De Dijn discussieerde. Wat ik echter in de discussie niet duidelijk heb gezegd is, dat als ik spreek over de mens, dan spreek ik over zijn spirituele eigenschappen, spreek ik over de geest in de mens.

Dus herhaal ik nu, om elk misverstand te vermijden, dat de mens, zoals hij fysisch is, louter toeval is, ik heel goed kan aanvaarden. Spinoza zegt dat alles wetmatig – hij spreekt van een ijzeren wetmatigheid - bepaald is, ook de mens, als zijnde voortkomende uit een keten van oorzaak en gevolg, of het ene voortvloeiend uit het andere. Dit kan ik volledig aanvaarden. Maar als er in die wetmatigheid ook begrepen is dat de geest in de mens, evolueren zou, komende van praktisch nul tot een ‘zelfbewustzijn’ en, tot een toestand die hem in staat stelt het Universum te zien, er over te zeggen wat hij erover denkt, en zelfs, zoals Spinoza, zeggen dat alles ‘in’ God is en dat we dus een miniem deeltje zijn van die God, dan heb ik er problemen mee; kan het voor mij geen toeval meer zijn, maar moet dit van bij de aanvang, gewild zijn. Met hieruit voortvloeiend: de mens is er niet, als product van het Universum, maar het Universum is er omwille van de mens (de geest in de mens wel te verstaan). Wat, ik weet het, een boude uitspraak is.

Begrijpelijk dus dat ik na de toespraak van Professor De Dijn ben recht gekomen en gezegd dat ik zijn voordracht prachtig vond dat ik me al lang het idee van ‘a cosmic religious feeling’ had eigen gemaakt en dat ik me dus voelde als een kosmisch iemand, met liefde voor wat kosmisch is, zoals ik wist en voelde dat hij er een was; maar dat dit ‘kosmisch ingekleed zijn’ bij mij verder ging en dat ik me niet kon verzoenen met het idee - hoewel ik me beschouwde als een Spinozist – als zou de komst van de geest in de mens louter toevallig zijn.

Dit strookte absoluut niet met wat ik erover denk heb ik gezegd en, voegde ik eraan toe, indien Spinoza kennis had gehad van de ‘New Physics’, hij het woord toeval niet zou gebruikt hebben. Dat ik zelfs geloofde dat de geest in de mens het meest noodzakelijk in het Universum was; dat ik zelfs geloofde dat het Universum er was opdat de geest-mens er zou kunnen zijn, en dat de evolutie van de mens van Neanderthaler tot homo sapiens niet het werk was van de mens zelf, maar het product van het evolutieve karakter van het Universum.

Waar ik misschien een stap te ver ben gegaan, want dit betekent dat de mens gewild was door de Kosmos. Maar wat ware, en wat was de betekenis geweest van het hele kosmische gebeuren indien de mens, zoals hij er nu is, niet zou bestaan hebben. Welk nut zou dit gebeuren gehad hebben ware er niet ‘iemand’, de mens,  geweest om dit vast te stellen. Ik had er nog iets willen aan toevoegen, iets over een hadith van de profeet, en iets over Dante, wat hij erover zegt in zijn Hel,  maar ik voelde dat ik al te ver was gegaan

Jouw idee, repliceerde De Dijn is gestoeld op de christelijke gedachte dat de Schepping, als er een zou geweest zijn, een gewilde schepping was, wat nu niet het idee van Spinoza was.

Ik heb er niet op geantwoord, heb alleen gedacht dat ik als denkende mens mij heel wat beter voelde als gewild door het Universum, dan als een toevallig product ervan. En dat dit zin gaf aan mijn leven hier op deze aarde, want als mijn geest een gewilde geest was, hij niet verdwijnen zou door de dood.

14-05-2016, 07:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik las in ‘Fragments of a Journal’ van Eugene Ionesco[1], een  schitterende passage, geschreven na het overlijden van een vriend van hem: 

‘Our friend has just died. Here in his empty study, with his books, his photograph. Out of all people we have known, the dead are allready far more numerous than the living. When shall we learn to hope for death instead of dreading it We should attain the state of mind of the Mexicans of old, for whom death was an occasion of rejoicing. The whole of humanity should be reorganized in this direction; civilization has got off to a bad start by staking everything on existence, on life, on history and on politics. It’s because we have staked everything on life that we are incapable of living’. 

Na mij zal hier ook een lege ruimte overblijven met mijn boeken en geschriften, met de tekeningen en de kleine dingen die ik maakte. Al wat overbleef, na een leven lang te zijn bezig geweest met zaken van de geest, zaken die zullen vertellen van mij. Zoals er nog steeds vele zaken een echo zijn van een broer die ging. En van zovelen die we kenden, talrijker dan zij die overbleven.

Het komt, het ogenblik komt eraan dat de dood een welgekomen gast zal zijn, het ogenblik van verlossing, binnen te gaan in het rijk van de Grote Geest, en we begrijpen zullen dat we hier hebben rond gelopen, de ogen gesloten voor vele zaken en vooral voor dat laatste, allerlaatste ogenblik, dat er in potentie al IS.

Dan is er in prozavorm het gedicht dat we  schreven en aan mijn broeder Daniël mee gegeven toen hij ging, al is hij heel dicht gebleven: 

Laat binnenkomen wie niet welgekomen is, we zullen hem ontvangen met gedoofde woorden en aanvaarden, dat het ogenblik van keren aangebroken is: een ochtend vol koralen van Johan Sebastiaan Bach. 

We dachten wel, het had wat later mogen zijn, we hadden, o zo graag, met jou en vele vrienden elementaire vragen nog gesteld, nog eens gehoord dat er geen einde is, dat alles eens vergleden, wij heropgenomen daar vanwaar we hgekomen zijn. 

Maar het mag ook nu verteld en neergeschreven, dat we zijn opgestegen, onvervaard, omkranst met lichtaureolen en verblind het Andere Leven zijn in gegaan om er te wonen in het Arcadia waar alles samenkomt, gestold, gesublimeerd. 

Vrouw en kind die we hebben lief gehad. En allen die onze handen in hun handen hielden, nu we beter weten, om je te zeggen, hij die aan mijn bed toen stond, een tijdje al, we hadden hem verwacht, we waren voorbereid. 

Zo, wij met respect gezegd, hij toch welgekomen was.

13-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En dan was er nog een derde telefoon, die van Michel. Hij dacht, zegde hij, voortdurend aan hem, hij wou weten hoe het stond met zijn boek, of hij er aan werkte en of het vorderde. Ugo had hem gerustgesteld, had hem verteld dat hij vanmorgen gekomen was aan de kaap van vijftig duizend woorden, dat hij dus halfweg was en dat hij gelukkig was te horen dat er vrienden waren die zich ontfermden over zijn werk.

Goed, heel goed, dan kun je gaan denken aan een tweede boek had Michel geantwoord, want een uitgever wenst te weten of je iets meer kunt dan één boek schrijven. Geen nood had hij geantwoord, ik blijf werken aan mijn boek en blijf ook mijn dagelijkse blog van vijfhonderd woorden verzorgen.

En dan kwam de vraag, een bede bijna, om per mail hem die vijftigduizend woorden te sturen, hij zou ze graag lezen. Je weet dat ik voldoende Nederlands ken, mail me wat je al hebt, stuur het me, s’il te plait.

Hij beloofde het. Hij was hem zelfs heel dankbaar dat hij het lezen wou in het stadium waarin het zich bevond en hij zou het vandaag nog doen, omdat hij, Michel het was, en omdat hij hem kende als een groot literatuurkenner, want had Ugo er aan toegevoegd, het is goede literatuur die ik brengen wil, geen liefdesromannetje.

'Bravo, Ugo, zo ken ik je, stuur het me, zelfs à l’état brut, nu, onmiddellijk'.

Maar Ugo bedacht zich, neen, ik stuur je mijn begin, het deel waar jij een rol in speelt. Het is een sfeerbeeld dat ik er in ophang en dat het boek door wordt behouden. Je geeft me er je oordeel over en we zien wel verder. Maar ik wens ook dat mijn boek voor jou een verrassing blijft, je hebt me wel in Rosario kunnen overtuigen er aan te beginnen en ik heb je raad gevolgd. En ik zeg dit ook in mijn hoofdstuk 1, dat jij het bent geweest die het raderwerk in gang heeft gezet.

Dit was dan hun afspraak, Michel zou het lezen en hem zeggen wat hij er over dacht. Ugo voelde zich opgelucht, voelde dat hij langs diverse zijden gesteund werd in zijn opzet. Vrienden dachten aan hem, hij leefde bij en in hen. Hij zou trachten hen vooral niet te ontgoochelen. Want in hem was er het gevoel dat wat hij tot op heden geschreven had, waardevol was, dan toch voor hem. Of het ook waardevol was voor de wereld ‘was not his business’, wist Eliot, die deze gedachte gaan halen was in de Bhagavad Gita.

Dit is, waarde lezer, een pak woorden dat ik nog wil inbrengen in mijn manuscript. Het scheen me onlogisch toe dat ik begon bij Michel en dat ik erna niets meer zou gezegd hebben over hem, terwijl hij in feite de aanleiding was voor het schrijven van het boek. 

12-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een jonge, lieve dame verraste me door me te verklappen dat haar vader, die ik graag mijn vriend noem, regelmatig mijn blogs opzoekt, wat ik eigenlijk van hem niet had verwacht. Ik voel me, nu ik weet dat hij een lezer is van wat ik schrijf, niet alleen verheugd en vereerd, maar het feit dat ook hij me leest verandert wel iets aan mijn ingesteld zijn, er is iemand in meer die ik apprecieer, die belangstelling toont voor mijn blogs. Ik ga nu ook schrijven voor hem. Niet dat dit iets gaat wijzigen aan wat ik schrijf maar ik voeg hem graag toe aan de vrienden die ik tel onder mijn lezers en aan wie ik denk als ik begin aan mijn blog.

Gelijktijdig bijna dacht ik deze namiddag - ik schreef deze tekst gisteren - aan een ander feit, namelijk dat een i-pod geen i-pod zou zijn indien de structuur van de kosmos niet ware geweest wat hij is. Ik bedoel hier mee twee zaken: een eerste is dat de mens er in geslaagd is een groot en belangrijk deel van de kosmos te ontcijferen - hoe hij daartoe gekomen is, is een andere vraag – en een tweede, dat men besluiten moet dat de kosmos op een heel bijzondere wijze geconcipieerd is geworden opdat een i-pod zou kunnen uitgevonden worden.

Het weinig fraaie hierbij is dat een i-pod een normaal gewoon iets is geworden en dat er heel weinig zijn die er aan denken dat die i-pod iets wonderbaars is, een gift van de kosmos en dat dit hun ogen zou moeten openen om te beseffen in welke fantastische kosmos ze verzeild zijn, wat die is, hoe hij is en hoe het komt dat hij is zoals hij is.

Ik weet dat niemand wakker liggen zal van wat ik hier waag te schrijven, trouwens mijn bedoeling beperkt zich tot het omschrijven van de gedachte die me bezig hield deze namiddag. Je kunt er verder over nadenken of gewoon terzijde leggen, zonder de minste conclusie te formuleren, misschien zou die anders, zelfs storend kunnen werken.

Ik zelf kijk er naar met verbazing, voor mij is een i-pod een wonder in de zin dat het geënt is op de kosmos, dat het – en hier ga ik heel ver – dat het is zoals de mens, een product afgeleverd door de kosmos, maar dan Kosmos met hoofdletter.

De Kosmos die er ook voor gezorgd heeft dat de mens die destijds de afdruk van zijn hand naliet op de grotten van Lascaux, geëvolueerd is tot de homo sapiens die we geworden zijn. Ook deze evolutie is, nader beschouwd, een wonder van de Natuur/Kosmos, de mens zelf heeft hier niets moeten voor doen, wel heeft hij, nadat de Kosmos er voor gezorgd heeft dat hij er toe de vereiste eigenschappen bezat, een enorme inspanning gedaan om de i-pod te produceren.

Noteer dat ik de 'i-pod' er heb uitgehaald, omdat de idee van wat ik hier achterlaat, plots ontstaan is bij het zien van een i-pod, schijnbaar verlaten op de tafel voor mij. Had het een tv-scherm geweest dan had ik er misschien niet aan gedacht. Zo bestaat nu eenmaal de mens.

11-05-2016, 07:35 geschreven door Ugo d'Oorde  

In zijn ‘Putje van Milete’[1] vergast Stefan Hertmans ons met de beginregel  van een gedicht van D.H.Lawrence: 

‘Not every man has gentians in his house’. 

Ik heb met dank en erkentelijkheid deze zin over genomen en doorgeschoven naar de dag toen ik, voor de zoveelste maal, na een lange moeilijke tocht, boven kwam op de Lona-alp[2], en ik links van me tussen de rotsen en verder, over de alp naar de Lona-pas toe, de gentiaan zag bloeien tussen edelweiss en génépi, tussen arnica, soldanelle en lys martagon. En het sneeuwen ging al was het pas begin augustus. Momenten in mijn leven die zich hebben vastgehaakt, die me bijblijven zullen tot de laatste ogenblikken van mijn bestaan: de blauwe gentiaan, in volle zomer bedekt met vlokjes sneeuw: 

Niet elk van ons heeft gentiaan zien bloeien op de Lona-alp, toen het sneeuwde en het pas augustus was. En wij, zo jong nog, de dood ons onbekend, al sneeuwde het op gentiaan en edelweiss en met sneeuw bestoven, hen ingegeven toch hoe het bevruchten moet. 

Al denken we te weten wat er is van bloem die zaad zal worden en zaad tot bloem terug, of al wat van beide in elkaar verweven ligt en zelfs geen overgang, wondere constellatie van wat tijd gebonden is, al sneeuwde het en het pas augustus was. 

Al keren we er niet meer, we waren er,  en miraculeus ook op ons de vlokken neergekomen, en wij bevrucht met woorden, opgetekend hier om er te zijn om er te blijven, wij, verholen denkend aan het andere leven dat ons wacht, hoe later toch hoe des te beter. 

Niet elk van ons heeft in gedachten zelfs, zien bloeien gentiaan toen het sneeuwde in augustus op de Lona-alp. 

10-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik zie hoe vlug de cijfers bij de dagen opschuiven, nu van 1 tot 9 al, ben ik verrast, dubbel verrast, én over de snelheid én over het feit dat wat die enkele dagen, hebben nagelaten weinig meer is dan de blogs die ik schreef, Terwijl ik me voorgenomen had heel wat meer te presteren.

Nochtans beweeg ik mij tussen een hoop vrienden die me regelmatig berichten over de gebeurtenissen uit hun leven wat de cultuur evenementen betreft en die me aldus bestuiven met hun verhalen. Die me vertellen over de tentoonstellingen die ze bezochten: Van Gogh, Modigliano, Spiliaert. Of me spreken van een andere, hier in de stad, waarover ze niet te spreken waren. Andere vertelden me over een Bach concert dat ze prachtig vonden. Of nog andere die me betrokken bij hun werk dat ze niet geschilderd kregen zoals ze het wensten. En dan zijn er nog, onder hen van wie ik regelmatig een gedicht krijg toegestuurd, pareltjes van eenvoud, maar sterk poëtisch gekleurd. Het zijn zaken die me duurbaar zijn omdat ik weet wie ze schreef en hoe hij ze schreef..

Er is dus om me heen een levende, krachtige wereld van cultuur die ik nimmer in die mate en in deze omstandigheden heb gekend en waarin ik dagelijks opgenomen word. Ik schreef er gisteren over en als ik er vandaag dieper op inga dan is het omdat ik er het bewijs van kreeg, nl. een uitnodiging op een vernissage uitgaande van een hoop kunstenaars in een dorp hier dichtbij. Het is een wereld van schrijvers, schilders, beeldhouwers, fotografen, en andere nog die zich opent en werkelijk verrassend is.

Met mijn blogs voel ik me als een van die vele. Zelfs als ik er niet rechtstreeks bij betrokken ben, is het, dan toch het bewijs dat de wereld die van de geest is in volle leven vertoeft.

09-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt zoals zovele zaken gebeuren dat hij zoekt naar die zo noodzakelijke eerste zin die zich daarna als een parfum verspreiden zou over zijn vijfhonderd woorden. Maar noch het gezang van de merel in de ceder, noch het grote licht over de wereld helpt hem hierbij. Hij denkt aan de poëzie van Saint-John-Perse, hoe die er in geslaagd is over zeeën en winden te schrijven, breed uitweidend over de dingen in hun totaalbeeld van het zijn. Wat hij ook zou willen bereiken: een boom die boom is, een bloem die bloem is, een spiegelvijver die vijver is, alles duidelijk afgelijnd naar het zich zelf zijn en hij gebogen erover met zijn woord en het intense van de betekenis die hij er wil aan geven.

Dit om aan te duiden dat hij, zoals hij er is, stoffelijk niets meer is. Het is maar als hij ontwaakt, als hij schrijven gaat dat hij het geluk heeft, meer te zijn dan zij omheen hem.

Waar hij stond en wandelde aan de spiegelvijver, waar hij zag hoe de oevers, hoe de strook grond er omheen, hoe alles in brand stond van leven: braam en netels, weegbree en dovenetel, boterbloem, distel, smeerwortel en reigersbek en de meidoorn er over gebogen, die nog even wacht alvorens zijn knoppen te openen – te beginnen schrijven – en er te staan ‘als met late sneeuw bedekt’, zoals, Thomas Stearn Eliot het zag.

Maar dat was van gisteren. Hij voelde zich goed toen met een vreemde nagalm in zijn rug en leden, een even zonder pijn zijn, maar geen dag om te schrijven vond hij. Een toestand die hij al gekend had, zoals hij het al eens zegde, wellicht te maken had met de stand van zijn bioritmen. Hij zat daar maar, een gestold beeld in de zon, de koelte van de wind in zijn witte haren. Hij leefde nog. Er was nog een ton leven in hem, hij voelde het, hij voelde het in het woord dat hem bezocht.

Hij las toen in de Standaard der Letteren van 6 mei – de wind die de bladen ervan opjoeg - over de boeken die genomineerd stonden voor de ’Libris’- en ‘Fintro’-prijs. Hij las de korte inhoud er van, las waarover die boeken handelden – de keuze van de recensente Maria Vlaar viel op Connie Palmen - en stelde vast dat zijn boek totaal haaks stond op de uitverkoren werken. Zijn boek was in feite nergens onder te brengen, en als het zo was dat de maatstaf lag bij de aard van de genomineerde werken dan was hij meer dan een eenzaat, dan was zijn boek in de maak, te verwerpen als uitschot op de normale gang van zaken wat de literatuur van het ogenblik betrof. En een zin waarvan hij de reële draagwijdte niet kan achterhalen treft hem meer dan alle andere:

’Bijna alle levens- en liefdesverhalen in het lijstje eindigen in een catharsis; alsof de literatuur, ontdaan van alle postmodernistische ironische distantie, eindelijk de plek van de religie in de samenleving heeft overgenomen.’ 

Bedoelt Maria Vlaar met haar ‘eindeijk’, dat het hoog tijd werd dat dit gebeurde?

08-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb het gevoel dat er elk ogenblik van de dag en de nacht, een wereld van schrijvers aan het werk is om te voldoen aan de dringende drang in hen, het woord dat opwelt uit de dieptes van hun bestaan vast te grijpen en neer te zetten, opdat niets zou verloren gaan van wat ze dachten of van wat ze droomden. Ook, in de meeste gevallen, opdat geweten zou dat ze er zijn, en hoe ze er zijn, getekend door het woord in hen.

In de beperkte wereld die van mij is, ontmoet ik deze drang die aanwezig is bij vele, ik krijg het resultaat ervan binnengeschoven, korte gedichten, iets meer dan een haiku die me vertellen wie ze zijn en hoe ze leven. Hoe hun doorgang hier op aarde verloopt en hoe de inhoud van hun woorden hier is op afgestemd.

Het wonder van de mens die niet te houden is om iets toe te voegen aan wat van de natuur is, wat van het leven is. Iets dat van hem persoonlijk is.  Die met zijn woord, een ander met zijn schilderij of met zijn symfonie, een boom wil zijn, een open veld, een meidoorn in bloei, die een wolk van hoop wil zijn om te tonen wat je nooit te zien zult krijgen, ware hij er niet geweest.

We tasten het leven af tot in zijn uiteinden, tot in zijn diepste wortels. We gaan naar zee en nemen de golven, de kleuren, de horizon mee in ons hart en we vertellen er over, zo maar, omdat in ons de hunker is, meer en beter nog te bezitten wat niet te bezitten is. Zo, we blijven dromen dat we dromen dat de wereld is zoals we wensen dat hij is, gegroeid naar onze maatstaven en onze inzichten, en het is deze wereld die we bewonen in onze gedachten. 

Ik hoor van een vriend dat hij een gedicht geschreven heeft, een grijze parel die hij witter wou, naar het wit van de meidoorn toe, wat zelden te bereiken is omdat perfectie niet des mensen is. Ik hoorde van een vriend, dat hij een schilderij wou maken, maar er niet in slaagde het te maken zoals hij het wou. Dit is dan de regel die ons aanzet te volharden. We falen en we herbeginnen, we slagen en toch gaan we verder, niets houdt ons tegen, niets schrikt ons af.

In feite geldt voor ons enkel het betrachten: schrijven wat we schrijven willen, schilderen wat we schilderen willen, we hebben volbracht wat we verlangden te volbrengen. Het overige is onze zaak niet meer.

07-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is op de dag van gisteren, 5 mei, een boek dat me meer aangrijpt dan alle andere, dit van Frank Morison, met als titel ‘Who moved the Stone?’.

Je vindt het op internet. De titel invoeren is voldoende en het boek staat er te lezen. Ik kocht het in de jaren zestig en het heeft jaren in mijn boekenkast gestaan zonder er naar op te kijken. Ik wist waarover het ging maar wist niet hoe het eindigde, tot ik het las en tot de ontdekking kwam dat het, het meest gedetailleerde verhaal was dat kon geschreven worden over het proces, de veroordeling, de dood en het graf van Jezus Christus, en last but not least, over zijn verrijzenis.

Ja, wat over zijn verrijzenis?

Ik zeg je dat het gemakkelijk en logisch is te vertrekken van de idee dat het de mens niet gegeven is te verrijzen, dus ook Jezus niet, maar ik zeg je ook dat het de moeite loont het boek te lezen. De argumentatie van Frank Morison, gebaseerd op bestaande geschriften is hoogst revelerend, hij meent dat hij voldoende bewijzen heeft gevonden om te besluiten dat: 

‘There may be as the writer thinks, there certainly is a deep and profoundly historical bases for that much disputed sentence in the Apostels Creed, ‘the third day he arose again from the death.’ 

Zoals de schrijver denkt is er, met alle zekerheid, een diepgaande historische basis voor wat de Apostelen geloofden: ‘de derde dag verrees hij terug van de doden.’ 

Of hij hiermede het vraagteken, dat de Verrijzenis blijft, heeft weggenomen blijft heel wankel. Maar zijn betoog is overtuigend genoeg om er even bij stil te staan. Ik vermoed dat er weinige zullen zijn die de moed zullen opbrengen het boek op te zoeken, laat staan te lezen, maar mijn besluit staat vast, zo lang je Morison niet gelezen hebt doe je er goed aan het onderwerp gedekt te houden. 

Want zijn boek is een groot document, al wat geweten moet over de laatste drie dagen van Jezus staat er in vermeld, niets is over het hoofd gezien. Ik weet dat ik er een dag te laat mee kom maar het gedicht van onze dorpsdichter speelde in mijn hoofd en ik had een dag nodig om te weten wat ik erover zeggen kon. Het is maar laat op de avond dat ik er aan dacht. Ik ben gaan zoeken naar het boek in mijn rekken maar vond het niet meer terug. Zonde is het als ik het zou verwijderd hebben, maar ik vrees het.

Het is een absoluut 100% eerlijke getuigenis van iemand die alle documenten grondig heeft bestudeerd en uiteindelijk, al zegt hij het niet met zijn woorden, tot de bevinding kwam, dat op basis van alle gegevens die hij verzamelde, Jezus Christus de derde dag verrezen is.

Ik twijfel niet aan de oprechtheid van de schrijver, noch over de exactheid van de gegevens die hij aanhaalt, deze staan ‘geboekstaafd’. De vraag die we ons kunnen stellen is, in welke mate de gebruikte documenten waarheidsgetrouw zijn. Het is in ieder geval een waardevol boek handelend over de basis van het Christelijk geloof. Je kunt dus Jezus Christus, zo maar niet in de hoek duwen omdat op hem een Kerk werd op gebouwd en deze Kerk niet altijd is geweest wat ze had moeten zijn.

Ik zeg niet dat je het lezen moet. Ik zeg enkel dat het bestaat, dat het er is, en dat het ons niet alleen een prangend verhaal brengt maar ook, een volgens mij, sterk benaderend beeld van wat er die drie laatste dagen in het leven en de dood van Jezus Christus is gebeurd.

Hoe je er als lezer uit komt is niet te voorspellen, maar het kan dat de zekerheid die je altijd in dit verband heb gehad, ofwel gesterkt wordt ofwel even gaat wankelen. Met zijn boek heeft Morison in ieder geval het hoogste bereikt dat er over dit onderwerp te verhalen valt.

06-05-2016, 07:24 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je loopt elke dag het risico niet tijdig klaar te komen, zeker als je tot de morgen wacht, want er zijn van die vluggerds, die ontbijten met je blog op de schoot, wat betekent dat je er niet vroeg genoeg kunt aan beginnen, liefst nog vóór dag en dauw en vóór de merel of, wat altijd zou moeten, de avond er voor.

Ook weet je voldoende dat er voor jou geen feestdagen zijn, geen snipperdagen of hoe die ook moge genoemd worden. Je staat op de bres bij weer en wind, bij laagtij en bij hoogtij, je staat er als man, niet als vogelverschrikker, maar klaar afgelijnd en krachtig, want je woord is je wapen en je wapen is je geest.

Je staat er als een vrij man die je denkt te zijn, mondig soms, maar ook soms, tastend naar de juiste reactie als je, zoals het soms gebeurt, voor het slapen gaan een gedicht te lezen krijgt, neergezet op een foto, waarvan de eerste regels je verrassen door hun sterk persoonlijke touch:

‘Bomen scheefgezakt / het licht trekt aan de bloesems / …’

en meer hoeft het niet,

‘tenzij je frêle kleurenpluche zijn’.

En je dit heerlijk vindt, stoer en ongebreideld in zijn woordkeuze, al weet je niet waarom, maar daar gaat het om in poëzie: verrassing is het woord dat ons helpen kan en Edgar Allan Poe wist dit, maar aan ieder van ons is het niet gegeven, aan mij toch niet.

In het gedicht, van de volmondige dorpsdichter van Lierde, heb je, je handen vol met meerlingen en vroedvrouwen, zodat je denken gaat aan geboortes, als de kerselaar, centraal in het gedicht, in bloesem staat.

Ooit was mijn witte wagen geparkeerd onder een rij roze kerselaars, een hevige regenvlaag en mijn wagen met roze bloesems bedekt. Ik ermee de stad in reed en onthaald op handgeklap, al had ik er geen verdienste aan. Of, gelezen van een Japanse dichter, in slaap gevallen, voor het open raam, en toen hij ontwaakte, hij en zijn gedicht bedekt met frêle bloesem blaadjes. Of, uit mijn verre jeugd – en mijn vriend de dichter heeft er ook aan gedacht – hoe bloesems werden uitgestrooid op straat, als de Heer onder baldakijn, in processie rond gedragen werd, zegenend de mensen en zegenend de bloesembomen.

Zo, al wat een gedicht je zeggen kan, en veel meer nog, dat je pas later weten zult, telkens wel iets meer bij het herlezen, wat de kracht ervan is. En hoe vergankelijkheid wordt doorbroken en de eeuwigheid wordt geraakt, hoe het gedicht nog lang leven zal.

Zo ben ik vandaag uit een gang van mijn labyrint gekomen op een foto met een gedicht er op neer gezet. Beide intrigerend, even subtiel en o zo teer gekozen. Beide even noodzakelijk om ten volle foto en gedicht te zijn, je meegevoerd, momenten lang echoënd tot diep in jou, meegenomen om nog lang gedicht te zijn.

05-05-2016, 08:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elke morgen loop ik verloren in een labyrint van woorden en gedachten. Ik kan er maar uit weg door de gang te nemen die zich aanbiedt, hopende dat het de goede is die me een pak woorden verder veilig zal afzetten.

Ooit waren we, zonder al te veel na te denken, een labyrint binnen gegaan, het was in het park van het zomerpaleis van de Portugese koningen in Queluz. Na enkele gangen te hebben doorlopen, vonden we niet meer de weg terug. Telkens kwamen we uit op een hoge haag of op een tweesprong. We waagden het niet twee groepen te vormen om, de ene het links te proberen, de andere  rechts, want – een gsm was er toen nog niet - hoe vonden we elkaar terug. Minuten lang hebben we samen gezocht tot we uiteindelijk een uitgang vonden - natuurlijk, anders liepen we er nog - maar het was een les geweest, mijd je van labyrinten in Portugal.

Maar mijn morgenlabyrint, hoewel niet stresserend hield me bezig vandaag. Ik vond geen uitweg, het was het gevolg van een drukke dag, de tuinier die kwam en je hebt getracht hem wat te helpen. En nu (dit was gisterenavond), de dag is voorbij, en in gedachten ben je nog altijd aan het ronddolen in je morgenlabyrint van woorden en gedachten.

Dit is dan uitgerekend het dubbele leven dat je leidt, een waarin je betrokken bent bij het dagelijkse gebeuren en een gewijd aan het woord, dat voor jou ontegensprekelijk het belangrijkste is, maar ook het minst voor de hand liggende. Het vereist een voortdurend alert zijn, niets mag je ontgaan, maar vandaag bleef je rondlopen in de gangen van je labyrint.

Dan maar naar Queluz terug. Je was er als een gelukkig man, juist jong genoeg nog. Maar als je er vandaag aan terug denkt was je er niet voldoende intens, want wat voorbij is, is voorbij, je hebt je tijd gehad, je hebt nu de leeftijd om hier te blijven zolang je hier nog blijven moogt.

Hoe was je in Queluz, wat zag je er, dat er niet meer was, wat hoorde je er dat er ook niet meer te horen was? En toch, je waart getuige van al wat je je inbeeldde dat er in het verleden kon geweest zijn: de wandelingen in het park, het geruis van rokken en de stemmen, de roep van spelende kinderen, de muziek bij de bal-evenementen in de spiegelzaal, en als de deur van de balzaal openging, de muziek die naar buitensprong, onder de bomen waar je stond, in je dromen.

Je zult dit allemaal wel neergeschreven hebben, zoals je over zovele zaken die er waren zonder er te zijn, geschreven hebt. Wat rest er nog dat je behouden wilt? Niet zo heel veel, een gedicht misschien, als er een was, maar er keren zal je niet. Al wou je wel.

04-05-2016, 07:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

Stoppen is geen oplossing, ware trouwens het begin van het einde. Is er een alternatief?

Ik zoek ernaar, maar ik zit zoals Beethoven aan mijn negende symfonie, wat erna nog komen kan is niet veel meer dan hernemen in een andere context wat ik er reeds geweest is. En het kan heel goed  dat de herneming een verademing is ook voor de lezer. Ik denk dikwijls aan mijn buur van vroeger, aan de gesprekken die we hadden onder de notelaar of in de schaduw ervan. Het volstond soms een zin mee te nemen om er een blog aan op te hangen. Ik was in ieder geval niet volledig aan mezelf overgeleverd of op mezelf aangewezen. Nu ook gebeurt het dat een lezer me een woordje stuurt, soms een foto, waar ik hem dankbaar voor ben.

Vandaag ontving ik de foto van een verdorde boom. Ik hoop dat er nog wat leven in zit, dat hij nog een opening vinden zal om er enkele twijgen door te halen en een laatste maal in bloei te komen, maar ik vrees ervoor. Ik zal me nu niet gewagen om te zeggen dat hij verdord even mooi is als levend, want  aan het leven raakt men niet en niets kan er mee vergeleken worden, maar de grilligheid van de groei in de voorbije jaren heeft gemaakt dat hij kan gezien worden als een fenomeen, als een beeldhouwwerk van de natuur, een werk van het leven. Hij straalt af wat hij geweest is, hoe hij gegroeid is en hoe hij langzaam is uitgedoofd, om nu de boodschap te brengen van de dood als deel van het leven.

We kunnen hem nu omringen met nieuwe planten die er omheen zullen groeien, die er zich zullen in verslingeren, opdat hij niet eenzaam achterblijven zou; we kunnen hem opdelen in verschillende boomstukken die ieder fungeren zouden als een hologram van wat de boom geweest is toen hij bloeide in volle glorie, toevlucht voor bijen en vlinders, meesjes en merels, symbool zoals hij groeide van het grote leven dat ons overwoekert, waar we geen vat op hebben en dat vrij zijn gang zal gaan als we er niet meer zullen zijn. En ik denk regelmatig terug aan de strook bos van vier Km breed dat de twee Korea’s scheidt van elkaar.

Velen gaan voorbij aan de kracht en de grote inzet die van het leven is. Een maand geleden was alles nog dood, vandaag na een lange aarzeling, overdondert het ons, is er kleur, is er beweging, is er het licht dat ons nieuwe krachten geeft en ons ver verwijderd houdt van elke dorheid die ons lam zou leggen.

Ondertussen kijken we ook niet wat er is van de wereld, waar de tegenstellingen zich toespitsen en waar getracht wordt de anders gezinde indringer op zijn plaats te zetten. We houden ons er buiten, die wereld is ons vreemd vandaag, en morgen ook wellicht. We blijven liever gevangen in het woord dat ons omhelst zoals wij het omhelzen eens het geschreven staat als teken van ons bestaan.

03-05-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben volledig op mezelf aangewezen om mijn boodschap van elke dag te schrijven. Het is telkens een zoektocht naar wat niet alleen passend is, maar ook een soort voedsel dat ik aanreik, niet om de dag door te brengen, wel om even te verpozen. Eigenlijk is het een brief die ik aan ieder afzonderlijk richt, waarin ik vermeld hoe ik ben, wie ik ben en waarom ik schrijf; is het een brief, is het een boodschap in alle gemoedelijkheid geschreven. Maar het verloop ervan gaat altijd in een zelfde richting. Het is een relaas van mijn pelgrimstocht doorheen het landschap, en bij mij is het nog al te dikwijls, het ‘landschap van de geest’. Ik kan het niet laten, het is sterker dan mezelf. Maar, zeg me, over wat anders kan er gesproken worden?

Ik zou me kunnen begeven in het domein van het verhaal, dat ik slechts heel sporadisch betreed, ook omdat het me niet ligt, ook omdat ik er weinig heil in zie, ook omdat ‘la vie est déjà assez roman comme ça’, wijze woorden die ik eens, lang geleden, hoorde van een dame die toen de leeftijd had die ik nu heb. 

Toch denk ik soms aan een ontmoeting in Cogne een klein bergdorpje in de Valle d’Aosta. We waren er in de namiddag aangekomen, hadden een kamer genomen in een hotel, hadden geavondmaald en mijn vrouw was met de dochters naar de kamer gegaan, en ik was op zoek gegaan naar de ruïnes van een oude abdij. Ruïnes van oude gebouwen hebben een grote aantrekkingskracht op mij, ik loop er graag in rond zoekend naar resten van stenen die ooit door een beeldhouwer waren bewerkt. Het was echter zoals heel dikwijls, verloren moeite, al het waardevolle was al lang opgeraapt of vergaan tot stof. Ik wou terugkeren toen er plots een nog jonge dame in donkere kledij met een kindje op de arm voor mij stond. Ik weet niet vanwaar ze kwam, ik had niets gehoord en ook niets gezien maar ze stond daar ineens, alsof ze uit de grond was opgerezen.

Ze keek me aan en prevelde enkele woorden die ik niet begreep, maar ze stak haar hand uit en ik kon niet anders dan haar wat lires geven, niet genoeg wellicht want ze drong aan en wou me iets duidelijk maken. Ze kwam dichter naar mij toe en nam mijn linkerhand, draaide die om en gleed met haar vinger over de lijnen er in en zegde toen iets dat ik niet onmiddellijk begreep, maar ze drong aan: ‘ en toen hoorde ik van haar dat ik een boek ging schrijven, 'un grande libro’. Een zin die me mijn leven lang - ik was toen hoop en al dertig jaar - is bijgebleven. Ik heb haar nog wat lires gegeven en ze is vertrokken zoals ze gekomen was, ineens, de tijd om mijn portefeuille te sluiten en ze was weg.

Ik heb lang op gewacht op het schrijven van een boek, vandaag is er het manuscript, is de verbetering ervan in goede handen, maar of het ooit ‘un grande libro’ wordt valt nog af te wachten. Laat het ons houden bij een gewoon boek, un libro ordinario basta.

02-05-2016, 07:41 geschreven door Ugo d'Oorde