Mij verbaast het dat de filosofie niet begint bij atoom, elektron, quark, of om het even welk ander deeltje. Mij verbaast het dat niemand zich de vraag stelt hoe het mogelijk is dat Iets/Iemand dit atoom – een mini-universum op zichzelf – eerst heeft bedacht en daarna, vertrekkende van uit de aller minimaalste bouwsteen een Universum heeft doen ontstaan. Het kan niet dat die kennis of wil, het te doen, niet aanwezig is geweest in dit aller minimaalste dat de eerste oorzaak is geweest van alles.

Niemand schijnt zich vragen te stellen hierbij, ook Spinoza niet, die het niet weten kon, die zeker niets afweten kon van, al was het maar de string-theorie van Witten. En Einstein heeft dit niet ‘verweten’ aan Spinoza.

Daar sta ik dan, zoeken naar Hij of Zij of Het, Bedenker en Maker om te beginnen van het atoom, en dat zie ik niet, dit kan ik me niet indenken. Ik kan me wel inbeelden dat een i-pod uitgevonden en gebouwd wordt en dat er, uitsluitend dankzij de micro structuur van de kosmos waarin we leven, nog meer gesofistikeerde apparaten uitgevonden kunnen worden, maar de bouw van een atoom, het concept van het Higgs deeltje – en is het er niet er zijn deeltjes genoeg – gaat me te boven. Hier stop ik, zoals ik stop bij de snelheid van het licht – het licht ook een wonder – in het kwadraat. Nochtans is het er allemaal.

Het kan niet dat het begin toeval is geweest, want toeval uit wat? Dat uit dit begin alles toevallig is ontstaan kan evenmin als het allereerste begin geen toeval was.

Het Higgs deeltje, ook de Big Bang, waarna alles als van zelf gekomen is, in een stroomversnelling die nog steeds aan de gang is in een uitdeinend Universum, wellicht ook met de snelheid van licht: welke kennis zit hierin verborgen, want kennis moet er geweest zijn, zelfs vóór het allemaal begonnen is?

Dus ik denk dat we verder kijken moeten dan Spinoza, dat hij ons wel heeft duidelijk gemaakt dat alles ‘in’ God is, of God en Universum één begrip, dat hij ons op de goede weg heeft gezet, maar is het ‘de’ weg?

Vraagtekens en nog vraagtekens en wij maar spreken over God of geen God, wat een nonsens is, want als de atheïst spreekt over God dan spreekt hij over deze van de Kerk, deze waarmee hij is opgegroeid, maar, heeft de atheïst ooit gedacht aan de God van Spinoza, of heeft Spinoza ooit gedacht aan de God van het atoom, aan de God van de snelheid van het licht in het kwadraat?

Ik kan niet anders, en ik verontschuldig me bij vrienden die een diepe band hebben met de God van de Kerk, dan te spreken over de God van het atoom, de God van het Universum, te spreken over een kosmische God, de enige die ik ken en die zijn tentakels heeft tot in het Higgs deeltje, tot in elk deeltje van de natuur, van ons lichaam, van onze geest.

En dan, kan het niet anders, onmogelijk anders, dan dat deze God, ook deze van Spinoza, de Oorzaak is die er noodzakelijk moet geweest zijn in den beginne: Tao of het Woord. 

Ik schrijf dit de morgen van 15 mei 2016: het is mijn morgengebed.