Op 6 maart, schreef ik wat  Roland Barthes[1] dacht over de Haiku, dat het zo maar niet een gedicht was van zeventien lettergrepen verdeeld over vijf, zeven en vijf maar, wist hij:

‘La brièveté du haiku n’est pas formelle, le haiku n’est pas une pensée riche réduite à une forme brève, mais un événement bref qui trouve d’un coup sa forme juste’. 

Is, wat ik gisteren schreef en inlogde, dan wel een ‘haiku’ naar de maatstaven van Barthes, namelijk dat het geen rijke gedachte is in een korte vorm uitgedrukt, maar wel een gebeuren die in een ruk zijn juiste vorm vindt?

Tussen de rotsen

kunstwerk geworden: wortel

op Japans papier.

Dit schreef ik. En wat ik heb willen aantonen met deze zeventien lettergrepen, is de historiek van een zaadje, neergedwarreld in de spleet van een rots, dat er ontkiemd is en wortel geschoten heeft.

Na vele, vele seizoenen is de wortel erin geslaagd, in zijn groei, de rots te dwingen zich aan te passen aan zijn groei, hierbij de opening innemend gelaten door de rots, zijnde in een meest grillige vorm, zoals enkel de natuur het vermag. Gekneld gegroeid tussen de rotsen, is de wortel kunstwerk geworden. En het is als een kunstwerk dat ik hem gevonden heb en uit de rots gehaald, nadat zijn plant was weggerukt door een sneeuwlawine.

Jaren heb ik de wortel als een relikwie bewaard, tot ik hem gekleefd heb op Japans papier en ingelijst onder glas in een kader met diepte.

Ik kan hem nu als kunstwerk naast mij ophangen of voor mij opstellen. Het verhaal ervan, als haiku geschreven, is wat van mij is, de rest, het voornaamste, is van de rots en de wortel zelf, hoe hij groeide, en zich zelf beeldhouwde, dankzij wat onzichtbaar is.

05-08-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb deze morgen de indruk niets te schrijven te hebben.

Noch het ruisen van de bomen, hoog in de luchten opgeschoten als torens van gotische kathedralen, kunnen me helpen; noch de hortensia’s die me bedwelmen met hun zwoele geuren; noch de drie waterlelies - die Frederik zo lief had - in het stukje vijver, zijn van enig nut. Ik ben leeg geschreven.

Alleen een stuk wortel, die ik jaren terug heb losgemaakt, vergroeid in de rotsen, zou ik kunnen inlijsten om er, met een Haiku à la Van Rompuy aan toegevoegd, een kunstwerk van te maken:

Tussen de rotsen

kunstwerk geworden: wortel

op Japans papier.

Alhoewel.

Voor wie het aanbelangt: als antwoord op: ‘de wet is de wet’, nog even, nog heel even dit:

Ik, slachtoffer, ik zeg dat een wet die de grondwettelijke en verworven rechten van zijn burgers met de voeten treed, géén wet is, geen wet kan zijn.

Evenmin kan wet zijn, een wet die zich baseert op termen - terug te vinden in de Notulen van Kamer en Senaat - als daar zijn: ‘bevoorrechte categorieën’ – alsof de parlementariërs geen bevoorrechte categorie zouden zijn – ‘kasten-conservatisme’, ‘privilèges démesurés’, ‘bijzonder bevoordeligde personen’, ‘bevoorrechte minderheid’; termen die burgers aldus, schaamteloos en totaal onterecht, naar het hoofd geslingerd krijgen om hun, ‘bewust’ onrechtvaardige beslissingen te ondersteunen.

Een dergelijk tot stand gekomen wet is noch min noch meer, een ‘discriminerende’ wet.

Meer, heb ik deze morgen – met het begin van de herfst al in de lucht – niets, helemaal niets, te zeggen. Ik hoop wel dat het morgen, zondag zijnde, zal opgeklaard zijn in mijn geest, maar ik betwijfel het.

04-08-2012, 05:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn teksten worden niet blijvend bewaard op mijn blog, Ik ben echter niet zinnens die zo maar achter te laten alsof ze nooit geschreven werden. Niet dat ze zo waardevol zouden zijn, maar ik wil dat ze minstens in het bezit komen van mijn kinderen en vooral kleinkinderen, opdat ze weten zouden welke mens hun vader, grootvader wel was. Daarom wil ik ze later laten bundelen in een of andere vorm. Hierbij denkend aan een vriend die de dagboeken van zijn grootvader, geschreven in de loopgrachten, tijdens de eerste wereldoorlog aan het herwerken is. Misschien is er een van mijn kleinkinderen of achterkleinkinderen die een zelfde idee hebben zal. Het is om deze reden dat ik begonnen ben met het herzien van mijn blogs.

Het is positief als er bij het herlezen, nog verwondering is bij mij over wat ik schreef of nog geboeid word door mijn eigen woorden; val ik er ongeveer bij in slaap dan is het nodig dat ik deze onherroepelijk verwijder. Middelmaat is niet goed genoeg om over te houden.

In feite werk ik voortdurend aan nieuwe vormen met de oude in het achterhoofd, er vooral oplettend, dubbel gebruik van ideeën uit de weg te gaan. Maar gespreid over een periode van meer dan twee jaar – ik begon ermee op 15 mei 2010 - is het onmogelijk me telkens te vernieuwen. Als de periode er tussen meer dan een jaar is mag een oude idee wel onder een nieuwe vorm en aangevuld met andere bevindingen, worden gepresenteerd. 

Een idee – een blog - is en blijft nu eenmaal een proces van lange adem. Maar, vroeg of laat zal ik me toch de vraag moeten stellen of verder gaan met wat ik zo graag, schijnbaar te graag, doe, wel zinnig is. Vandaag  stoort het me vooral vast te stellen, vele dagen onverzorgd te hebben ingelogd. Het moet dus beter in de nabije toekomst.

03-08-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Stéphane Hessel’s boek dat nog steeds op mijn nachttafel ligt, verbaast me met wat hij me leert over Edgar Allan Poe (1809-1849), een schrijver waarvan ik destijds enkel zijn ‘Murder in the Rue Morgue’ en wat gedichten uit het ‘Zephyr Book of American Verse, gelezen had. En Poe die ooit moet gezegd hebben dat  poëzie moet verrassen, verrast me nu als ik lees dat hij ervan overtuigd was dat, hoe onafhankelijk we ons als land of individu ook mogen opstellen, ‘we voor en boven alles, van elkander afhankelijk zijn’. Deze afhankelijkheid is niet beperkt tot de handelingen van de mens, maar betekent dat alles met alles verbonden is, ‘mensen, dieren, planten, in feite al wat leeft, de ganse schepping’.

Poe ignoreerde dus niet de hoofdregel in het Boeddhisme: ‘een filosofie van continuïteit en interactie’ van al wat is. Hij verwoordt dit in een vreemde zin: ‘Because Nothing was, therefore All Things are’, die ik hier aanhaal zonder de diepere betekenis ervan te begrijpen.

Het is Hessel’s moeder die hem attent heeft gemaakt op het bestaan van deze tekst over ‘de perceptie van het ik en de kosmos’. Gelukkig zij die een moeder hebben die hen van jongs af deze boodschap van Poe meegeeft.

En ga ik dan toch nader in op die zin van Poe dan betekent ‘All Things’, de totaliteit van-al-wat-is, het Zijn, dat niet uit te splitsen is in delen, mens, dier, plant, water, aarde, lucht. Alles is één. Of, omdat er eerst Niets was, is er nu Iets, Kosmos.

Alleen wat onzichtbaar is, is de ene echte realiteit, het zichtbare, de onderscheiden delen, zijnde beelden die wij er van over houden.

Ettelijke malen heb ik reeds verwezen naar wat gebeiteld staat - of stond, er is een nieuwe nu – in de muren van de aeropuerto van Alicante : ‘Lo que se ve es un vision de lo invisible’. Ik heb ook mijn tijd nodige gehad opdat de volle betekenis ervan zou doordringen, een betekenis die voor een boeddhist evident is, ook voor Poe, ook voor mij. 

Ik had op de vensterbank en op een deel van mijn ruime schrijftafel een tiental uitgebloeide orchideeën staan. Ze hebben er overwinterd in mijn gezelschap. Heb altijd met ze contact gehad, niet dat ik met ze sprak, maar het onzichtbare in ze had contact met het onzichtbare in mij. Sedert kort zijn ze, een na een, terug gaan bloeien en staat er nu een bos van bloeiende orchideeën voor mij als ik schrijf. Ik heb telkens het gevoel dat ze me groeten als ik binnenkom, zoals ik ze groet. Waarom zou dit niet ‘als wat je ziet een beeld is van het onzichtbare’.

Trouwens, had een vriend me Hessel niet aangeraden – en waarom? - ik zou geen blog hebben geschreven over Poe en je zou niets vernomen hebben over mijn bos van orchideeën en evenmin zou ik de tekst geschreven hebben die ik nu inlog.

02-08-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan op 1 augustus niet anders dan schrijven over Grimentz[1], een dorpje hoog in de Val d’Anniviers. Bevlagd vandaag.

In gedachten ben ik er. Jong, licht van hart, ondergedompeld in het grote licht  als ik door de eeuwenoude straten loop van het dorp. Een weelde van geraniums aan de balkons van de door de zon verbrande chalets. De luchten open en helder, de witgekalkte muren van de kerk in het midden van het dorp, symbool voor de diep christelijke traditie van een van oudsher gelovig volk.

Ik ben deel van hen – ik kom er sedert vele jaren - heb mijn plaats onder hen. Het is goed er te zijn, de verbondenheid te voelen, met de bossen en de bergen, met de chalets langs de dorpsstraat. Deel van hun traditie. Een dorp van bezinning is het, een sacrale ruimte.

Onwrikbaar ben ik met dit dorp, met deze vallei verbonden, nu nog in het leven, straks in de dood als er mijn naam zal herop geroepen worden. 

Ik was er op zondagen, na de mis, met de mensen om me heen op de plaats voor de kerk met de fontein, waar de kinderen speelden toen ze nog kinderen waren. Dames in de klederdracht van het dorp die rondgingen met oude tinnen kannen, gevuld met oude wijnen, getapt uit oude donkere vaten, wijn van vader op zoon, geslachten her, verdampt - la part des anges - en gedronken, en elk jaar aangevuld met jonge wijn uit de wijngaarden van de Bourgeoisie, licht Madeira-achtig op de tong, le vin de l’amitié, le vin du glacier.

Wijn die weemoed is, die vreugde is, en woorden die samengaan met de bergen erover, de bossen, de geuren van hars en humus en paddenstoelen en de poëtische volheid van de luchten en van de gedachten, bezinning over wat het leven is.

*

Pijn om de namen die je nog noemen kunt van zij die gingen en van de weinigen die bleven nog. Wie waren we, toen we nog samen waren, het glas geheven, de flonkerwijn gedronken, een lied gezongen op grote dagen, gedanst misschien, geleefd het grote leven. 

Herinneringen aan wat was en niet meer komen zal. Thuis in je hoek gezeten, een blank blad voor jou en een pen in je hand die jaren oud is en plots te dik de inkt afgeeft.

Herinnering aan de zondagsmis toen er nog een pastoor was in het dorp. Vandaag is er geen priester meer op zondag, op woensdagavond soms. Is er ook geen receptie meer al is le vin du glacier gebleven. Het aftakelingsproces is echter begonnen. Wat is er geworden van de dag die eens des Heren was?

Eigenlijk wou ik deze morgen schrijven over Edgar Allan Poe, toen het heimwee me overviel. 

01-08-2012, 08:29 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit had een gedicht kunnen zijn.

Heb heel wat te schrijven. Het belangrijkste omvat, samengebracht op wat bladen papier, de wereld van de geest, uitgespreid in en over de oneindigheid van luchten tot voorbij de horizon. 

Dit is wat ik hier verkondigen wil:

Ik dacht van de aarde te zijn maar ik ben van de oneindigheid van zeeën en luchten. Ik dacht van het sterven te zijn maar ik ben van het grote leven. Deze korte ogenblikken, in het midden van de dag, opgetild door het licht, meegenomen door de wind in de bomen, schrijf ik eeuwigheid, omdat ik even maar, een fractie van een tel, de eeuwigheid heb aangeraakt met de vingertoppen van de geest.

De tijd had geen vat op mij, ik voelde me vrij, ongebonden, open en ontvankelijk.

Ademend, het Universum doordwarrelde me.

31-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Atomen en sub-partikels, zijn de uiterlijke vorm van het onzichtbare. Ook de atheïst, Saramago[1] wist dit heel goed.

Ons de vraag stellen welke kennis onder het zichtbare, binnenin het onzichtbare aanwezig is, geeft de mens een totaal andere dimensie, de dimensie van de ‘mens in wording’.

En het is precies naar ‘ lo que es escondido’ waar het om gaat. Zonder ernaar te zoeken, is het  me voldoende te weten dat er Iets ‘moet’ zijn; dat alles gebeurt binnenin het atoom, binnenin de quark, binnenin de minimaalste deeltjes; dat de kennis erin, het leven erin, de energie erin, dat dit het Zijnde is. 

De factor die we God zouden kunnen noemen, maar dan een God zonder nood aan enige ceremonie of enige bewieroking.

Hij heeft er geen behoefte aan, Hij vraagt er niet naar. Hij is het ‘Zijnde’!

30-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De avond van 28 juli: op de BBC 2, de uitvoering van de Negende Symfonie van Ludwig van Beethoven onder de leiding van Daniël Barenbaum. Niet alleen groot als dirigent, niet alleen groot als Beethovenkenner – hij dirigeerde de negen symfonieën van Beethoven zonder partituur voor zich – maar groter dan groot als mens en musicus. Het was het laatste concert, gegeven  in het kader van de Proms, als deel van de cyclus van de Negen Symfonieën van Beethoven, de grootste onder de groten, of minstens een ervan.

Daarna - niet te missen - gevolgd door een documentaire, met meesterlijke commentaar, onder meer van Barenbaum, en muzikale illustratie, over elke Symfonie afzonderlijk, en eindigend met een ontroerende uitvoering van de Negende, door een orkest samengesteld uit de jeugd uit Egypte, Israël en Palestina, in open lucht, in Zuid-Korea aan de grens tussen de twee Korea’s, een strook grond van 4 km breed en 250 km lang, waar sedert meer dan een halve eeuw, geen mens nog een voet heeft gezet.

Zeggen dat er rondlopen in dit, ons land, en in gans West-Europa, die deze muziek voor eeuwig en altijd zouden willen, niet alleen bannen, maar uitroeien als onkruid.

Zijn we er ons voldoende van bewust?

29-07-2012, 01:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan niet meer terug, het overrompelende beeld heeft zich vastgehecht in mij, het Universum is ontstaan uit het Woord - en of alle begin moeilijk is waarmede een bekroond boek van bij ons begon, geloof ik niet – en is de materiële vorm van het Woord. Een Universum waarvan het Woord het Ego is, het Zijnde is, het Levende is. En de geest in ons, geborgen en gehouden in onze elektronen, quarks en andere deeltjes tot het Higgs-deeltje toe, is er deel van - ook Hessel, de irreligieuze, weet dit - is onomstootbaar deel van het Ego van het Universum.

Raymondo Panikkar noemde dit paradigma – ik herhaal me, maar het is zomer nu - the cosmostheandric principle[1], Kosmos, God en Mens als drie-eenheid.

Je zegt het maar, je schrijft het maar, niet op één plaats, niet onder ene vorm, maar het zijn gedachten die je bestormen, die je omver stoten, die je opzuigen en je schrijft het maar opnieuw, in de tuin gezeten met de geurende hortensia’s, blauwer dan blauw, naast je.

Wie zal je volgen als je beweert dat het Universum het Zijnde is en het Zijnde het Universum waar de totaliteit van je persoon in versmolten zit, in opgenomen is: van de minimaalste splinter van jou tot de totaliteit van al wat er was voor jij er waart, van al wat je bent en hierin reeds aanwezig al wat je zijn zult.

Je dacht eraan gisteren, met Daniël Barenbaum en de Vijfde van Beethoven, ontzaglijk, op BBC Four.

28-07-2012, 02:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat een wereld aan boeken er reeds bestaat, het is om er duizelig bij te worden. En te denken dat ik er nog een wil aan toevoegen, terwijl ik, arme ziel, enkel  vermag, te hernemen en te herkleuren, te herschikken en herop te voeren, wat reeds geschreven staat, en dit tot vervelens toe.

Maar het is mijn leven, het woord is mijn adem, het woord is mijn bloed.

Jaren geleden was ik in ‘el Convento de Mafra’, duurbaar aan José Saramago want hij heeft, aan de bouw ervan, een boek gewijd.

Ik was er in de Bibliotheek, verbijsterd door het grote aantal, naar ik dacht, heel wijze boeken.

Terug in de bus heb ik een gedicht geschreven, dat ik hier herneem, licht gewijzigd door de jaren:

A Bibliotheca do Convento.

Je weet nimmer wat je allemaal weet,

zoals je nimmer wat je niet weet, weet.

Want wat je weet is maar een peulschil

van  het oneindige dat je weten wil.

Zelfs de veertigduizend boeken

in de ‘bibliotheca do convento’,

zelfs in Mafra, dragen al het weten niet,

en evenmin de duizendmalen veertigduizend

boeken  in alle bibliotheken van de wereld niet.

Want wist Popper te verklaren, kennis

toegevoegd stelt telkens nieuwe vragen.

Zo is ons duidelijk meegegeven,

als in onze cellen ingeprent, dat we blijven

zoeken zullen om ooit te achterhalen

wat niet met woorden is te vertalen.

Misschien, maar zeker is het niet,

kan kennis een begin van wijsheid wezen

en wijsheid dan de nederigheid.

Dit weten we echter pas veel later

als het weten al te laat zal zijn. Zodat we

riskeren nu in de boeken te verdwalen

die mettertijd, dit weten we, verschralen.

27-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Rilke, vervolg.

Ik wil je dan toch elke opzoeking besparen en het gedicht van Rilke, dat ik gisteren heb binnengebracht, hier aanvullen.

Wer jetzt kein Haus hat, baut sich keines mehr.

Wer jetzt allein ist wird es lange bleiben,

wird wachen, lesen, lange Briefe schreiben

und wird in die Alleen hin und her

unruhig wandern, wenn die Blätter treiben.

Dit is wat me nog rest: het schrijven van lange brieven, aan vrienden, kennissen en aan hen die (bij vergissing) op mijn blog terecht komen.

26-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik weet dat ik schrijf vanuit een kloostercel wat mijn gedachten betreft. Dat ik begin bij de lauden en eindig soms ver na de completen. Dat ik me beweeg in een wereld die moeilijk toegankelijk is voor velen, maar het is mijn wereld en het is vanuit deze dat ik schrijf  omdat het, voor mij althans, de enige wereld is die waard is, om de moeite te doen erover te schrijven.

Word ik gevolgd of niet gevolgd, gelezen tot in de diepste plooien of in diagonaal overlopen, voor mij is er het pogen, ‘the rest is not my business’.

Heb ik, in deze vakantieperiode, de moed ermee te stoppen of blijf ik doorgaan tot er een doorbraak komt in mijn gedachten. Ik ben wie ik ben en wens niet een andere te zijn, geen Proust, geen Eliot, geen  Rilke.

Al zijn vele van Rilkes gedichten moeilijker toegankelijk dan de teksten van mij, zelfs al schreef hij een gedicht dat een klein wonder is - mijn broer Daniël vond het, in zijn leven, een van de grootste gedichten ooit - en als ik het lees, het de weergalm is van de herfst over de wijngaarden van de Valais waar Rilke verbleef:

Herr: es ist Zeit. Der Sommer war sehr grosz.

Leg deinen Schatten auf die Sonnenuhren,

und auf den Fluren lasz die Winde los.

En dan, lezer, en dan:

Befiehl den letzten Früchten voll zu sein;

gib ihnen noch zwei südlichere Tage,

dränge sie zur Vollendung hin und jage

die letzte Süsze in den schweren Wein.

En ik verzwijg de laatste strofe van deze ‘Herbsttag’[1], omdat deze oneindig is en omdat ik hoop dat je deze strofe zult gaan opzoeken in een of andere bibliotheek, indien je ze al niet zou gelezen hebben, of bezitten, geborgen tussen je rijen boeken. 

Paul Claes van bij ons, vergat dit gedicht, in zijn ‘Raadsels van Rilke’, (De Bezige Bij, 1995) wellicht omdat dit gedicht geen raadsel was.

Weet dat ik eens te meer ben uitgekomen waar ik niet dacht uit te komen toen ik met deze blog begonnen ben.

25-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Stéphane Hessel wiens boek[1] ik vandaag eindigde, verwijst in het laatste deel ervan naar een vers van Reiner Maria Rilke:

‘We verzamelen hartstochtelijk de honing van het zichtbare om het op te slaan in de grote gouden korf van het Onzichtbare’

Anders gezegd, schrijft Hessel en hiermede  volgt hij Rilke in het domein van het metafysische:

‘Sterven is een andere manier van zijn dan leven, maar het is nog steeds een vorm van leven.’ En,

‘We zullen sterven maar dat wil niet zeggen dat we niet bestaan. En

‘Het bestaande dat we zijn geweest is een bestaande dat deel uitmaakt van alle bestaanden en dat zijn plaats zal terugvinden in de onmetelijke ruimte van de bestaanden’.

Ik isoleer deze drie zinnen – had graag de Franse tekst ervan - omdat het zinnen zijn met een grote betekenis. Ze benaderen of illustreren de tekst uit de Bhagavad Gita die ik aanhaalde in mijn  blog van 17 juli. En die ik hier herhaal:

Never have I not been, never have you not been, and never have these princes of men not been; and never shall the time come when all of us shall not still be. As the tenant soul goes through childhood and manhood and old age in this body, so does it pass to other bodies.

Dit zijn de ideeën waar velen mee geconfronteerd zijn en Hessel is een wijs man.

Dat ik, wat dit betreft – hij zegt ook dat atomen onsterfelijk zijn – in zijn voetsporen loop is een grote geruststelling, is een zegen. 

24-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik lees nog steeds Stéphane Hessel, hij kreeg geen al te goede kritiek in de Standaard (heb ik reeds gezegd), zijn boek: ‘Geloven in het Onwaarschijnlijke’ kwam over als onverzorgd. Maar Hessel is een man van 94, die wat hij te zeggen had, gedicteerd heeft omdat zijn tijd beperkt was en zijn boodschap dringend. Dus ik vergeef hem dit tekort, de Standaard had het ook mogen doen.

Ik lees wat hij schrijft over ‘het Lot’. Hij noemt het ook ‘het westerse fatum’ of het ‘Turkse kismet’, dit wat geschreven staat. Voor de islamieten het symbolisch equivalent van voorbeschikking’.

De bijbel was er ook niet vreemd aan, in Psalm 139 lezen we en ik verkies, sentimenteel als ik ben en dankzij John Steinbeck, nog steeds de King James’ versie van 1611:

Thine eyes did see my substance, yet being unperfect; and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned, when as yet there was none of them.

Of, wat ik begrijp: alles wat mij betreft, Heer, staat al opgetekend in je boek,  alhoewel alles er nog niet is, alhoewel het nog komen moet, het staat al geschreven in je boek. Welk ander boek kan hier bedoeld worden dan het boek van het doen en laten van elk van ons.

Ik ga zeker niet zo ver, al weet je maar nooit, ik geloof niet dat al wat komt al geschreven staat, al vastgelegd werd van voor onze geboorte, maar ik geloof wel dat het, keer op keer, vastgelegd wordt door de inwerking op elkaar van de gebeurtenissen waarin we van ver of dichtbij betrokken worden.

Een ontmoeting van twee personen, met het impact hiervan op de komende gebeurtenissen, is een samenloop van omstandigheden, die als we nagaan hoe die tot stand kwamen tot verwondering leidt.

Verwondering die gemakkelijk kan omslaan tot wat volgens Hessel Sloterdijk zou gezegd hebben: ‘een macht die er ons toebrengt afstand te doen van vermogen tot handelen’ – ik weet niet of dit een correcte vertaling is uit het Duits naar het Frans – maar die macht van Sloterdijk is geen geheim gedoe. Het zijn de omstandigheden waarin ons leven verloopt die de loop ervan zullen bepalen.

En als onze wil de ene of andere beslissing neemt dan is het omdat we aldus geconcipieerd werden en aldus geëvolueerd zijn onder de omstandigheden.

Welke vrije wil heb ik dan die niet zou geconditioneerd zijn, én door mijn afstamming, én de stand van planeten en sterren de dag van mijn geboorte, of conceptie, én de omstandigheden waarin mijn leven verloopt?

Dankzij deze conditionering is het dat ik schrijf

23-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op een dag vond ik bij Schleiper-Gent een collectie inkten, gestapeld in kleine doosjes in de vorm van kubussen. Inkten ‘Herbin, depuis 1670, La Perle des Encres pour stylos plumes’, met namen als: ‘Bouquet d’Antan’, ‘Cacao du Brésil’, Lie de Thé’ en tientallen andere namen om van te dromen. Ik verloor me aan de Lie de Thé en het is met deze inkt ( kleur van te lang getrokken thé)dat ik sinds jaren schrijf.

Is inkt belangrijk bij het schrijven met een vulpen? Of course, zoals ook de pen belangrijk is en ook het papier zijn rol speelt. Het zijn maar kleine dingen, maar het zijn dingen die een vertolking kennen in de handen.

En over de poëzie van kleine dingen. Op een blog, die ik regelmatig bezoek, ontmoette ik een schilderij, niet veel zaaks zou men zeggen, twee halve vorken, de tanden ervan op en in elkaar, in een levendige grijze kleur met een sensuele lichtinval op een licht grijsblauwe achtergrond. Twee halve vorken slechts, maar hier, zuivere poëzie, sensueel, verlangend, in elkaar geschilderd, symbool van de band van de vrouw met haar kapitein op verre zeeën.

‘Les petites choses n’ont l’air de rien, mais elles donnent la paix’, las ik bij George Bernanos. Maar ze zijn meer, ze hebben een betekenis, ze zijn drager van vreemde krachten. Mijn lie de thé, mijn pen, mijn papier, vervullen hun rol in het schrijven, ze zijn in mijn hand gegroeid en verlengen zich naar de geest van mij. Ze zitten in mijn woorden, ze zijn mijn woorden, mijn gedachten die worden neergezet in mijn dagboek alvorens soms, maar niet altijd, onder een andere vorm te verschijnen op mijn blog.

Wie zal me zeggen waarom het zo is, zelfs als het pure inbeelding zou zijn – en vooral dan – het helpt me, die dingen helpen me.

Ze hielpen ook Umberto Eco bij het schrijven van zijn ‘Il Nome della Rosa’. Zijn vertaling van de geschiedenis van Adson van Melk, die hij neerschreef ‘in een paar grote schriften van de Papeterie Joseph Gibert, waarin het zo prettig is te schrijven als de pen zacht is’.

Ik denk dat alle schrijvers dit wel weten, en zelfs als ze overgeschakeld zijn naar hun laptop, dan hebben ze vroeg, eerder dan laat, dit gevoel gekend.

Bij mij echter leeft het nog steeds. Ik weet dat het aangenamer is, in mijn dagboek te schrijven op de verso zijde van mijn blad dan op de recto zijde. Ik heb zelfs een (heel) lichte afkeer tegen de recto zijde, de gedachten komen stugger voor de dag en mijn pen, mijn dertig jaar oude Schaeffer-pen aarzelt een ogenblik om neer te komen op het blad.

Gekheid, zal je zeggen, maar we zijn allemaal een beetje gek als het op schrijven aan komt. Een lijn trekken en een tekening neerzetten op een blad, ja dat zit in ons genen, maar woorden vormen en met deze woorden zinnen vormen om een verhaal, een blog en l’occurrence, te schrijven, is heel wat anders. We klampen ons dan vast aan de kleinste strohalm.

22-07-2012, 00:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘National Holiday, Independence Day (Belgium)’,

zegt me mijn Economist diary. Ik had het kunnen vergeten, ware het niet dat ik erop attent gemaakt wordt al was het maar door de rede van de Koning.

Maar, leef ik er naar, hang ik de vlag(gen) uit, de driekleur eerst, daarna de Vlaamse Leeuw, dan deze van Oost-Vlaanderen, en wat met die van Europa.

Ben ik Europeaan, dat zal wel, doordrenkt in hart en nieren Westerling. Maar, fier van Belg te zijn? Helemaal niet meer sedert de dag dat men mijn grondwettelijke rechten heeft gefnuikt en het ‘zalig’ gevoel van Belg te zijn een harde por heeft gekregen, en ook helemaal niet meer, omdat het krachtenveld van de regering te zeer zijn voedsel vindt in de ideën die primeren achter de taalgrens. Trouwens, à propos, hoe voelen de Oost-Kantons zich hierbij, hoe nationaal is die Feestdag voor hen?

Belg ben ik als het Sport betreft: en noem maar op, wielrennen (Bonen, Van den Broecke vandaag); tennis (destijds Henin, Clijsters, nu Wickmayer en zelfs een Vandeweghe, USA, een nichtje van een vriend van mij, met Vlaamse roots, die opdook onlangs); voetbal (niet zoals dit in Nederland gevoeld wordt, maar toch uitkijkend naar de prestaties van de ‘Rode Duivels'); atletiek, golf, voor om het even welke sportprestaties ben ik 100% Belg.

Maar voor het overige ben ik Vlaming. Ik ben er bijvoorbeeld fier over dat een Vlaming, Jan Leyers, uitverkoren werd om op zondag ‘het meest besproken programma van de Lage Landen’, te presenteren op NED2.

Als Vlaming ben ik Oost-Vlaming, geen Limburger, geen Antwerpenaar, geen man van Brabant. Mijn stad is Gent, al komt al wat ik dromend schrijf, al wat ik ga halen in mijn jeugd, een verre binding heeft én met het gehucht de Klinckaert van mijn geboortedorp Oordegem, én met het dorp Serskamp, waarheen mijn ouders verhuisd zijn om dichter bij een treinhalte te wonen.

In Serskamp stond mijn droomhuis, een oude hoeve in een  omwald park, een hoeve die deel uitmaakte van een vroeger kasteel waarvan nu, enkel nog een prachtig prieeltje, verscholen tussen de bomen, overblijft.

Na de dood van vader is het ouderlijk huis in Serskamp verkocht en zijn we stilaan uit elkaar gegroeid, Georges, Daniël en ik.

Maar als Allerheiligen naderde kwamen we alle drie samen in Serskamp, bij het graf van vader en moeder. En dan wandelden we altijd, naar dat omwald park met die oude hoeve die een enorme aantrekkingskracht had op ons.

Het domein werd in de volksmond, het ‘Tiegoed’ genoemd en kwam voor op oude kaarten van de XVIde eeuw als het ‘Eedgoed’. Later verdween de sfeer er omheen toen de hoeve verbouwd werd, de wallen uitgediept en het domein verdween achter een hoge afsluiting, zoals Michel Houellebecq er een zag omheen de eigendom van zijn hoofdpersoon uit ‘La Carte et le Territoire’.

Voor mij is het een droombeeld gebleven. Ik dacht er het kasteel bij van Elias en Aloïsius en tante Henriette, uit ‘Elias of het Gevecht met de Nachtegalen’ van Maurice Gilliams, een Vlaamse auteur die een grote invloed heeft gehad op mij.

Maar het is de oude hoeve die gebleven is, in mij gegroeid en niet uit te roeien, welke omheining ook eromheen wordt opgetrokken, zelfs een met klimop begroeid.

Dit, beste lezer(s), voor wat de Nationale Feestdag betreft, zijn dit bekentenissen die heel diep reiken, ze hebben onvermijdelijk hun echo in het boek dat ik hoop te voltooien, vóór mijn tijd gekomen is.

21-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb, schrijft Stéphane Hessel in zijn ‘Geloven in het Onwaarschijnlijke’, (zie mijn vorige blogs), het geluk gehad betrokken te zijn geweest bij het opstellen van de tekst om het corpus van de universele waarden op te stellen ‘zodat iedereen hem zou kunnen omarmen, en dat geluk steunt mij in mijn onwankelbare overtuiging dat de menselijke samenlevingen een mooie toekomst voor zich hebben’ (pag 114).

Wel, als ik hoor welke gedachten er binnendringen in het westen, komende uit het oosten, dan deel ik deze zeer optimistische visie niet, integendeel, ik stel me vragen hoe het is gekomen dat er nu meer gesproken wordt over de eerste dag van de Ramadan dan we dit jaar nog hoorden spreken over de eerste dag van de Vasten?

En hoe zal het verder, of hoe lang nog, zullen we onaangeroerd, onopgeslorpt nog overblijven, als ik hoor vandaag - een e-mail dat me bereikte – dat de sharia hier, bij ons, gelukkig nog niet officieel dan toch ‘virtueel’ werd ingesteld?

Allah die dichter komt, die binnensluipt, die koel wachtende is in de straten als in de struiken, als in de bloeiende hortensia’s in de regen.

We hebben gezien hoe de hagen zich overgroeiden en geknipt toen werden, rechtlijnig geschoren. Maar, tot hoe ver ik gaan mag met mijn verhaal en waar ik knippen moet weet ik niet. De vrees zit er in, de Deense vrees, de Salman Rushdie vrees.

Of de haag geschoren mag of verder groeien tot de tuin erin verdwijnt, de hortensia’s en de rozen, en wij ook haag zullen zijn.  

Het licht des morgens dat niet meer het licht zal zijn van ouders en van voorouders, zelfs het gezang van de vogels – als er nog gekweel zal mogen – is bezoedeld al.

Ik zie en hoor het, de klank, het licht komt anders over, de waarden die we kenden opgeheven, en wij ontluisterd van al wat we waren; dit al weten we later als het te laat zal zijn, want wie of wat zal ons beveiligen?

En als we nog bidden kunnen, tot wie bidden we als de hemel gesloten blijft, een glazen wand bedampt langs de hemelkant.

Dit zijn de dagen van 20 juli 2012 af, hoe deze zullen zijn van 20 juli 2022 af,  is een vraag die ik niet meer beantwoorden zal, al weet je maar nooit. Maar het gelukzalig gevoel van Stéphane Hessel ken ik niet. Ik vrees wat ik niet meer schrijven, niet meer zeggen mag.

20-07-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een goede dichter biedt een lezer iets dat anders is dan anders, maar toch vertrouwd aanvoelt. Op die manier leg je een essentie bloot die al ergens vermoed werd.

Rutger Kopland (1934-2012)

Wat de avond van de rozen weet,

het licht weet van de nacht

is kennelijk overbodig, is te ver gezocht.

Maar toch een vraag, eens neergeschreven,

hoe in elkaar verweven,

het ene niet zonder het andere kan, 

als in gebed verzonken.

Van de dingen die waren en de dingen die zijn,

die totaal verschillend, elkaar bezitten, kent

de toonaard, de klank van de musicus,

de hand, het blad waarop geschreven wordt,

of het marmeren blok de houwer, en in het blok

het beeld alvorens het gebeeldhouwd is.

Creativiteit, dat onze bestemming is.

Wij, lopend in de regen langs de rozenvelden,

doordrenkt, we zelf de regen zijn. Geur

die van de rozen is en van de regen in de aarde is. 

Terwijl zo teder, zo onopgemerkt, de luchten
gesloten, de sterren niet opgekomen.

Terwijl dit niet de zomer is van onze ouders,

niet de bedwelming van de rozen in de avond

die we ondergingen: we geven,

fezelden de rozen, nu een doffere geur,
omdat het anders is.

Dit, toen we liepen langs de velden in de regen,

in Schellebelle toen, en over ons,

met floers omfloerst, van ogenblik tot ogenblik,

de tijd, een boek gesponnen,

tot zo lang nog als de dagen.

19-07-2012, 04:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Bhagavad Gíta  en T.S.Eliot

Er is een versregel uit de ‘Four Quartets’ van T.S.Eliot die ik wel eens durf gebruiken als ik me zorgen maak over de kwaliteit van wat ik geschreven heb.

Eliot heeft het over zijn pogen, woorden te gebruiken om zijn gedachten uit te drukken, maar elke poging, weet hij, is een gans nieuwe start en een andere soort van faling. Maar zegt hij verder:

‘For us, there is only the trying. The rest is not our business’.

Het is zo iets als, doe wel en zie niet om. Echter, voor iemand die schrijft is het niet zo eenvoudig, al wat je neerzet op je blad, met deze stelregel te bedekken.

Eliot heeft zeker de Hindoeschriften gelezen, in tal van zijn verzen spreekt hij over de god Krishna, een belichaming van het Absolute Zijn. Ik ben dan ook niet verbaasd, de oorsprong van zijn versregel te lezen in de Bhagavad Gíta:

‘Let your reward be in the actions themselves; never in their fruits. So be not moved by the fruits of actions. Nor let inaction dwell in you’.

Het komt er dus, en ook voor mij, vooral op aan actief te zijn, en actief te blijven. Te trachten woorden te gebruiken om gedachten, beelden, herinneringen, gebeurtenissen, op de meest literaire wijze weer te geven. Eens dit gedaan is mijn werk af. En mag ik denken aan de blog van de volgende dag.

18-07-2012, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

17 juli

Bhagavad Gíta.

Ik waagde het, in mijn blog van 11 juli, te verwijzen naar de orthodoxe Hindoe Schriften en in het bijzonder naar een bijzonder deel ervan, de Bhagavad Gíta[1].

Weinigen hebben hier zorgen mee, ook Stéphane Hessel niet, die zijn pagina kreeg in de Standaard der Letteren van 13 juli met zijn autobiografie, ‘ Geloven in het onwaarschijnlijke’ (Vangennep, 2012), een boek dat dan toch niet werd wat ik na de eerste pagina’s verhoopt had dat het worden zou.

Maar het is over de Bhagavad Gíta dat ik iets zeggen wil. Ik schreef hierover:

Wat weten we er van, ‘arme zondaars die we zijn’? Wat weten we van wat er overblijft van ons. Niet van ons omhulsel - dat denkt Saramago te weten - maar van onze elektronen, van onze, om het even welke quarks of partikels, of Higgs-bossons, die we ‘ontleenden’.

Het is  het begrip ‘ontlenen’  dat ik haalde uit de Hindoe schriftuur, waar te lezen staat:

Never have I not been, never have you not been, and never have these princes of men not been; and never shall the time come when all of us shall not still be. As the tenant soul goes through childhood and manhood and old age in this body, so does it pass to other bodies.

Of, zoals de ziel die we in pacht kregen, overgaat in ons lichaam van onze kindsheid, naar onze volwassenheid en naar onze late jaren, zo gaat ze over op andere lichamen.

En ik begrijp dat het deeltje geest dat we als mens in pacht hebben gekregen, onsterfelijk is en overgedragen wordt van leven op leven en, ‘altijd ben ik geweest en altijd zal ik zijn’.

Het oerbeeld van het levende ‘nu’, komende van den beginne en uitgerekt tot in het eeuwige, doorgegeven van mens tot mens, zoals het geschreven staat in de Bhagavad Gita.

17-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde