Het was op 15 mei 2010, dat ik met mijn dagelijkse geschriften/brieven begonnen ben. Hierin geïnspireerd door José Saramago die (bijna) elke dag een blog liet verschijnen die achteraf gebundeld werden in een boek met als titel ‘O Caderno’.

Ik las over het boek in Le Monde en kocht het in mei 2010 in Spanje als ‘El Cuaderno’, en na het boek te hebben gelezen en gehoord te hebben van Saramago dat hij hield van zijn geschreven woorden, heb ik gedacht dat ik ook van mijn woorden hield en ben ik ook begonnen, elke dag een bijzondere tekst te schrijven – nog niet als blog – met de bedoeling dit te doen tot de dag van mijn verjaardag, zijnde 29 december.

Ik had evengoed niet kunnen schrijven, niemand zou me enig verwijt hebben toegestuurd, behalve ikzelf omdat ik het me, in een ogenblik van overmoed, had opgelegd.

Ben daarna een paar weken gestopt tot ik vond dat ik verder moest en ben op 15 januari van 2011 herbegonnen met het schrijven van een on-ingelogde blog.

Pas op 16 juni 2011 (of was het 16 juli?) ben ik gestart met het inloggen van mijn dagelijkse boodschap; dus er is nog een verjaardag op komst deze van één jaar bloggen. Het spreken niet waard.

Achteraf gezien, is het bijhouden van een blog of dagboek een normaal iets. Velen werken eraan, laat in de nacht of vroeg in de morgen, en de verplichting elke dag te schrijven legt niemand je op behalve jijzelf. Achteraf blijf je over met een massa teksten, lijk iemand die marbels van diverse kleuren en diverse grootte., geslepen door de omstandigheden van de dag en de nacht bewaard onder een glazen stolp.

Een verzameling, zoals elke verzameling die ergens begint om nooit te worden onderbroken, tenware het leven er anders over beschikken zou.

Het verschil met de Portugese Nobelprijswinnaar is niet veel, alleen werden zijn woorden gepubliceerd, wat hij ook moge geschreven hebben. Ik stel me tevreden met het verspreiden van mijn teksten via internet, dit moet me volstaan en het volstaat.

Ik zou het Spaanse ‘ el cuaderno’ – ‘o caderno’ in het Portugees - kunnen vertalen door ‘schrift’, zoals in het Frans waar het kon vertaald worden door ‘Le Cahier’. Maar waar caderno en cuaderno,  een woord is met kleur en draagkracht, (le cahier kan ook nog), is ‘het schrift’ te armtierig als titel voor een boek.

De vertaler in het Nederlands, voelde dit ook aan, want  hij kwam uit op, ‘De andere Kant’, zijnde de vertaling van ‘el otro lado’, de woorden waarmee Saramago een van zijn dagen begint waarin hij zich afvraagt hoe de dingen eruit zien als hij er niet naar kijkt.

De vraag die ik me vandaag stel, en terecht, is een dubbele vraag. Houd ik het vol tot het einde van het jaar, en als ik het einde van het jaar 2012 heb bereikt, wat erna, doorgaan tot einde 2013?

Het zal wel.

15-05-2012, 00:55 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Je bent zeer persoonlijk’, zegde een vriend me onlangs. Hij bedoelde, zo begreep ik het toch, dat ik me te veel bloot geef en dan zeker in mijn visie over God en wat er is over de eeuwigheid. Maar wat kan het nut zijn van deze geschriften hier, als ik niet zou schrijven zoals ik denk en voel.

 Ik heb, gezien mijn ouderdom, niets meer te verbergen, niets meer te verbloemen. Heb ook niets meer te bereiken. Mijn blog is het maximum aan publicatie dat ik bekomen kan en het is me ruim voldoende. Het is dan ook het weinige dat een kans maakt van mij gelezen te worden.

Heb al veel geschreven, stapels woorden, maar dan zonder al te veel structuur, zonder lijn in wat ik schreef, zonder de vereiste spanning die nodig is opdat ik tot het einde toe zou gelezen worden. Er steekt geen verhaal in mij, neem niet de tijd om Wikipedia of Google af te schuimen, kennis op te doen, elementen te verzamelen om een boek op te bouwen.

Ik ben dus geen Stendhal, ik kan geen wondere, extravagante liefdesgeschiedenis verhalen, zoals zijn ‘Chartreuse de Parme’ en tezelfdertijd in zijn hoofdstukken de afbeelding van de tweeëntwintig Tarotkaarten binnenbrengen[1], waarmee hij Mark Twain navolgde in dezes Huckleberry Finn.

Wat niet belet dat ik nog zou kunnen schrijven én over de liefde én over het bedrijven van de liefde. En wel over het meest prangende moment als je wegschiet in het diepste van het diepste, het warmste van het warmste, het ogenblik, van het samen komen, het samen smelten, lichaam in lichaam en geest in geest,  in een kolkende beweging, wat niet kan getoond, niet kan gebeeldhouwd, enkel gedacht, gevoeld, beleefd.

Enkel het woord is bij machte dit wondere ogenblik dat is van alle geslachten en alle tijden op te roepen en dicht heel dicht te benaderen.

De magie van dergelijke ogenblikken ken  ik.  Zij die te gast waren in I Fiamminghi mogen het weten. 

14-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

13 mei

Reizen om te leren

Het gebeurt, zoals gisteren, dat je in de voormiddag op de autostrade rijdt die je van Firenze naar Pisa brengt, dat je in Pisa, in de luchthaven, je laptop moet halen uit je handbagage, kwestie van veiligheid – en gelijk hebben ze – en dat je amper drie uur later op de autostrade rijdt van Charleroi, over Brussel naar Gent.

Het gebeurt ook, dat vrienden, die op het zelfde ogenblik als jij, met de wagen vertrokken zijn uit I Fiamminghi in Toscane, om het gemakkelijk te houden, zeven uur na je thuiskomst, je bellen om te zeggen dat ze bijna thuis zijn, na een tocht van 1.300 Km.

*

Heb ik nu een reis gemaakt om Firenze te zien, Siena, Pisa, Lucca, San Gimignano, of heb ik me verplaatst om me geestelijk te voeden met het land en de luchten van Toscane en, met de speelsheid van de Italiaanse taal?

Er is geen twijfel mogelijk, ik weet nu dat de tijd van reizen om zo veel mogelijk te ‘zien’ - met alle ongemakken eraan verbonden -  dat die tijd voorbij is. En het is geen zorg meer voor mij. Mijn enige zorg is geweest een tekst te hebben voor mijn blog en deze tijdig en zonder al te veel zoeken naar een internetverbinding, te kunnen inloggen, wat me gelukt is.

Mijn reis van een week is aldus de reis van mijn blog geworden en mijn grote vreugde is geweest, te weten dat ik rondliep in het land van Dante; te weten dat hij dacht aan het groene Toscane als hij schreef over die enige plek in de hel, waar het goed is te vertoeven voor  schrijvers en geleerden en filosofen. Stefan Hertmans noemt dit het Arcadië. Ik weet nu waar ik eindigen wil.

Wat het ‘andere’ betrof was ik ook een gelukkig man. Pas uit de slaap gekomen was er het landschap in de mist, in de regen of in het goddelijke – ik vind geen ander woord – morgenlicht, Ik dacht telkens aan mijn morgengebed van vroeger, mijn muezzin, ‘ mijn God ik dank u voor deze nieuwe dag’ – ik zou hier best eens terug gaan aan denken bij het opstaan - en daarna was er het uitgebreide en uitgelezen, en het is een woord letterlijk te nemen, ontbijt. Om daarna, in de loop van de dag, kleine maaltijden te gaan gebruiken - al was het maar, (Jan!) een piccione, een duif, zelfs al was ze geroosterd - in een klein, simpel maar vriendelijk restaurant, samen met vrienden aan tafel, hetzij op de middag, hetzij bij het vallen van de avond. Om te beginnen telkens met een gewoon glas prosecco, ook soms een Americano zoals het genoemd wordt in San Gimigniano, om in de sfeer te zijn van grote dagen.

Dit was en is Toscane, het land dat in mij werd gebrand.

Mijn blogs van die dagen is wat er rest voor zij die er niet waren.

13-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wie is het die het gedicht voorlas van Salvatore Quasimodo, laat op de avond, met Venus, de grote schitterende, even nog gegroet, en dan in de schemerkamer, in de warmte van de haard:

Desiderio delle tue mani chiare

nella penombra della fiamma

sapevano di rovere e di rose

di morte. Antico inverno.

Cercavano il miglio gli uccelli  

ed erano subito di neve,

cosi le parole

un po’di sole, una raggiera d’angelo

e poi la nebbia, e gli alberi

e noi fatti d’aria al mattino.

Verlangen van je klare handen in de schemer van de vlammen, ruikend naar eik en naar rozen, naar de dood. Winter van oudsher.

Vogels zochten granen en plots waren ze van sneeuw, aldus de woorden, een beetje zon, een engelenstraal en dan de nevel, en de bomen en wij van lucht gemaakt in de morgen.

Het leven is herinnering:  de wemelvlammen in de schemerkamer met wat brandende kaarsen. De aarzelende stem en de woorden die hangen blijven, tastend in ons, noi fatti d’aria, naar de precieze betekenis.

Wij maar wat lucht, niet zoveel meer dan wat lucht, dan wat woorden en voor niet zo lang nog. Wij, niet zoveel betekenend, un po’ di sole, een glinster in de nevel, een engel die even de wolken openschuift voor ons, even maar, kijkend naar de vogels die granen zoeken in de sneeuw en sneeuw geworden zijn in de nevel.

Verbeelding: de oude villa in de sneeuw, het land, de ganse etruskische vlakte onaangeroerd sedert eeuwen, een grote golvende sneeuwvlakte. En wij, de warmte van de haard in de rug, fatti d’aria zoals de bomen.

Quasimodo en zijn Antico inverno, zijn Antieke winter. Hoe dicht alles bij elkaar ligt, lente en winter- in-gedachten. En nu vandaag hoe het kan dat hij hier in deze vreemde woning bij het haardvuur, teruggrijpt naar wat Quasimodo- wie weet waar, wanneer en onder welke omstandigheden - geschreven heeft.

En eens te meer zijn woorden, wat is overgebleven van de levende Quasimodo, een moment, una raggiera d’angelo neer gekomen op de aarde, totaal onverwacht uit de vlammen van de oude, wijde haard: een woord, een geur, een ritseling, de beelden die vertellen over het schaapsvel bij de haard.

En wat al heel ver in de tijd lag, plots te dichtbij opdat er niet, een begin van pijn zou zijn. Zoals het immer zijn zal als hij terug zal denken aan dit Toscane hier.

12-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De morgen is mijn gebed als ik van op het bordes over de heuvels kijk om me eens te meer te verliezen in het landschap, me te verliezen en me terug te vinden in de vele kleuren van geel over groen naar donkergroen, waar de schaduw is.

De morgen is mijn gebed, gaande vanaf mijn prilste jeugd tot deze morgenstond, al wat was en is en nog komen kan, samengenomen en uitgestrooid tot de lange lijn van de horizon en luchten. Adembenemend de stilte, en wat er diepte aan geeft, de koekoeksroep, het kirren van de tortelduiven op de draad, elkaar betastend bek op  bek.

Kende vele morgens in mijn leven maar kende nooit de morgens in Toscane. De Lord weze opgetogen met wat me hier geboden wordt, in de hand gelegd, in de geest binnengeschoven alsof er niets was dat nog gebeuren kon en niet doordrongen zou zijn van deze morgen.

*

We verblijven in een oude villa met de allures van een kasteel: i Fiamminghi, gelegen middenin de magische driehoek Firenzi, Pisa, Siena, in het dorpje Iano. (www.ifiamminghi.it).

Meer dan voortreffelijk. Het uitzicht beschreef ik reeds, de aard van het licht, de kwaliteit van de luchten zijn doorslaggevend en het uitzicht is enig.

Geen enkel negatief punt dat ik me zou gewaardigen te vermelden, er zijn er geen trouwens.

Wat ik wel wil vermelden is het ontbijt, het is niet te beschrijven noch met namen van gerechten, noch met foto of tekening, het is een koninklijk ontbijt zoals er nimmer een werd opgediend: Koffie uit de boon geperst, thé in alle variëteiten, honig en confituur, je kunt ze niet bedenken of ze staan op tafel; broodsoorten allerlei, koeken allerlei, fruit zoveel je maar wenst en dan elke morgen andere kaas- andere vleessoorten, ongekend, nimmer ontmoet maar bemind. 

Vergeet ik iets denkt het er dan bij.

En deze morgen staat de tafel buiten gedekt. Het is acht uur. Buon appetito.

Wat soms wankelt, zoals vandaag is de internetverbinding.

11-05-2012, 08:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb ik mijn morgens ooit beleefd zoals de morgen van Toscane deze morgen was. De klank ervan een fuga, de kleur een symfonie, en boven al een impromptu van licht en luchten, uitgebalanceerd in rust en eeuwigheid. En wij, vanwaar we ook gekomen zijn en hoe ook opgegroeid, er in opgenomen, er over neergelegd, gedompeld in al het groen dat van de aarde is. En van de hemel, het wederkeren als de tijd gekomen is.

Of zoals bij Vittorini, die hij deze morgen las, ‘no speranza, quiete’, geen nood aan hoop maar ingesteld van kop tot teen op rust en onvergankelijkheid - in gedachten weliswaar maar gedachten ook zijn van het leven – en geen ‘sordo sogno’, geen dove droom, geen afstand doen, geen ophoping om dit of dat te willen, maar te zijn wat je bent en waar je bent, effen en bloot en vol van al wat is.

Land van mijn hart, zo nieuw, zo plots. Humility the only wisdom we can hope to acquire: ik teken je niet, beschrijf je niet maar ik eet je, ik versier je, ik glijd binnen langs alle poriën van de wegen die me openstaan. En land, dat je me ontvangen moge in je warme schoot, verlost van alle ongemakken. Niet, ‘ te zijn of niet te zijn’, maar zoals het landschap hier, wachtende en niet wachtende, niet hopende en toch hopende op wat komen gaat.

‘Toscana del mio cuore’, hou me, hou me even en laat me niet schetsen wat niet  te schetsen is, geen foto van wat te nemen is, want alles is ruimte hier van oost naar west, van zenit naar nadir, niet af te lijnen, niet te omwallen met kaders, het mogen nog kaders van goud.

Zoals de morgen deze morgen was, heb ik geen nood aan Pisa en Firenze, niet aan Lucca, niet aan Siena. Geen nood aan huizen en katgedralen nog zo mooi gebouwd, geordend, afgemeten op wat kosmisch is of van Vitruvius is, omsingeld, omhangen met fresco’s van Jezus of Maria, geen nood eraan. Geen nood om te zien wat is te zien, maar geef me de dorpen van Villamagna, Castagno of Iano, geef me San Vivaldo, of Legal. Geef me maar de slingerwegen langs wijngaarden en grijze velden met olijfbomen in bloei, doorheen de bossen met reeën en vossen die wegen kruisen, en geef me maar - ik noem het omdat zo lang al geleden - de groene grachten met ereprijs en  wikke, met smeerwortel en pinksterbloem,  klaproos en rode klaver en met de wilde roos waarvan een dichter wist, of het nu Rilke was of Burns, ze bitter was om nooit te vergeten. 

Noem ze maar, alle bloemen uit de velden van mijn jeugd, tot de stinkende gouwe toe, hier terug ontmoet in alle eenvoud die hun grootheid is.

Waar kan ik sterven als het hier niet zou zijn.

10-05-2012, 00:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was van vele dingen het uur van Venus want daar waar de zon was ondergegaan, schitterde de nieuwgekomene in een grote helderheid, gegrepen in haar baan omheen de zon, maar geborgen gebleven achter een wolk van gassen, geankerd tussen de sterren en de sterren geankerd in het Universum in een juiste, onverstoorbare orde, niet te verschalken, niet te verbreken, niet om te keren of te verwisselen.

En plots, waar hij stond in de nacht, een gestalte naast hem, in een lange mantel die tot op zijn voeten viel, als uit de bomen neer gedaald, met gelaat en scherpe neus die hij kende of meende te kennen:

Ik weet wat je denkt maar het is ‘Amor que move el sol e le altre stelle’, Het is Amor die alles bewegen doet, alles is een enorm raderwerk’ zegde een stem naast hem, die geen stem was, geen articulatie van woorden was. Hij schrok.

‘E Alighieri, lei’?

‘Si, sono Alighieri Dante. Sono scendito per ringrazarlei’. Ik ben nedergedaald om je te danken voor wat je schreef over mij , omdat je geraden hebt waarom ik mijn ‘Vita Nuova’ plots heb verlaten.

Een stem die van ver en van nergens kwam, geluidloos in de geluidloze takken van de bomen, gedragen door vreemde winden op vreemde golven tot hem gekomen, gedachten en begrippen, overgebracht van elektron tot elektron, komende uit de massa geest, drijvend tussen de verre horizon en de sterrenhemel, over het landschap van duisternis .

‘Alighieri, vertel me over de wereld van nu’, vroeg hij.

‘Er valt niet veel meer te vertellen over de wereld, hij is op een keerpunt gekomen, de geest is stervende, wordt verjaagd uit boek en beeld, het sacrale in de mens  wordt bedolven door het materiële, de hemel is dicht, wat kan er erger nog gebeuren’?

‘En toch Alighieri, blijf ik hopen in de mens’.

‘Doe maar, geloof maar. Ik ben gekomen tot een stadium van alwetendheid’.

‘Alwetendheid, ook over God’?

‘Over God is niets te weten, Hij IS. En over het Zijnde valt niets te zeggen, het IS, zoals het Universum is. En er is niets dat niet Is. Ook je vraag over God IS. En het volstaat dat de vraag er is, opdat het zijnde zijn zou’.

Het was middernacht, hij keek naar de omheen Venus geschaarde sterren, waar hij deel van was. De bomen over hem geneigd. Hij waagde het op zij te zien, hij waagde het verder te denken, hij waagde het te denken dat het nog steeds Dante was naast hem.
Je weet, zegde de stem, je bent reeds waar je aankomen zult. En er is maar één plaats voor jou weggelegd. Het Arcadia van de verloren schrijvers. Allen wachten er op jou, je bent al aangekondigd, je staat al opgeschreven, alleen je naam is nog niet bijgezet, maar we wachten en de tijd is niet.

De bomen zwegen. Het land scheen naar hem toe te komen,

Ugo

09-05-2012, 07:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

De duiven huizen in de torens van San Gimignano, en in de straten wonen de toeristen, verrast over het aantal, voelen we ons goed er bij te zijn. Goed dat we de muren voelen kunnen, dat we zien hoe de mossen en de tijd de oude stenen getekend hebben en hoe het grote licht van Toscane, het licht van het land van Dante me overrompelt. Wat mij vooral bezig houdt is dat hij er wandelde, dat ik in zijn voetsporen loop. En,  schreef hij er niet aan zijn Commedia, hij was er mee bezig, met het deel dat reeds geschreven stond en het deel dat in potentie in zijn geest aanwezig was -, zoals mijn blog al in mijn geest in potentie aanwezig was als stond er nog geen jota op papier.

Zo komen de grote momenten op me af, onverwacht maar des te duurbaarder en neem ik met mij, hier in deze straten, allen die me duurbaar zijn, de vrienden die me lezen en zij die me niet lezen, maar ik houd ze dicht tegen mijn gedachten aangeleund, hen omhelzend omdat het zo grandioos is in de straten waar Dante liep en woonde, al was het maar om een congres, welke ook, bij te wonen en te zeggen wat hij te zeggen had.

Zijn woorden nog hangend in de openingen tussen de stenen, klevend  in de genen van de sporen van dwergvarens hier en daar, zoals zijn woorden binnendrongen in de genen van de mensen hier, de kunstenaar op de hoek met zijn miniatuur-aquarels en wat hij me vertelde over de levensbomen die hij tekende, maar niemand kocht en ik hem toen zegde :dat hij Dante tekenen moest: Ulysses en zijn gezellen, zijn boot ondergedompeld in de baren; of Paolo en Francesca, de innig verliefden; of Graaf Ugolino knagend aan het hoofd van de bisschop.

Materie te over, waardevoller voor allen die Dante lazen en meedragen in de vezels van hun hart dan de levensboom of de minuscule velden zonnebloemen, of wat hij ook tekenen mocht.

San Gimignano waar we waren, de duiven huizen er in de torens, de toeristen in de straten en verheugd dat we een van de velen waren. Maar dan wel met Dante in het bloed.

En dan toch gevonden wat ik zocht in een verscholen boekenwinkel, de man met een brede glimlacht toen ik binnenkwam en vroeg of hij Vittorini had.
‘Elio ?’ antwoordde hij.

‘Conversazione in Sicila’, antwoordde hij.

‘Si’ heb ik geantwoord, ‘Conversazione in Sicilia’.

Voor het slapengaan lees ik van een man in een emotionele toestand, een toestand die ik ook heb gekend, maar zeker niet vandaag: 

La vita in me come un sordo sogno, e non speranza, quiete. Of het leven in mij als een doffe droom en geen verwachten, rust. 

Maar ik weet dat hij vanuit het Noorden van Italië afreizen zal om zijn oude moeder te bezoeken in Sicilia. En dit bezoek is grote literatuur.

Later, bijna middernacht, staat de hemel vol sterren en planeten. Is er nu een afspraak gemaakt met Dante of niet? ik wacht onder de bomen van eeuwen. Het land beneden mij een donkere rust.

PS.

Ik hoorde van Koen, mijn schoonzoon – blij dat hij me las - dat Toscanië fout is, dat Toscane meer dan voldoende is, waarvan akte.

08-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zal ik je een brief schrijven van hieruit, een lange brief die uitloopt over de heuvels en de dorpen verspreid, in een levend schilderij sober gehouden in kleur en tekening, onder een voile van onvergankelijkheid. En waar ik sta, en waar ik adem met het land en met de luchten, de regen in de bomen. Mijn stilte dat mijn leven is.

Of schrijf ik slechts hoe ver het gevorderd is met mij, of hoe goed ik me voel, hoe vol van dingen en van beseffen.

Of nog, zeg ik je over wat het ontwaken is in de zang van lijsters en van merels, van verliefde en verloren tortels in de hoge bomen, van de meesjes en de vinken die ik vermoed, van het gekende en het ongekende en het licht in brede banden dat de kamer binnenvalt:

‘Light enters the room  like a gilded Pavlova’ schreef ooit Ezra Pound , en ook: ‘but all that is folly to the world’.

Ik weet dus wat gedacht wordt over de dingen die ik hier verkondig alsof wat ik vertel het hoogste was dat ik kon achterlaten.

Zo, je weet nu hoe de dag begonnen is, maar je weet niet hoe uit de open deur van de eetkamer, de geuren van vers gebakken broden en van donkere koffies me bekoren komen, geuren lijk gedachten die niet te houden zijn en zich verspreiden nu, in vreemde vormen over de bomen tot ver over de heuvels tot waar de zeeën zijn.

Ik schrijf je morgen meer. Misschien vanavond nog, nu ik Dante verwacht, in een donkere mantel gehuld, woorden schrijvend.

07-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Toen Toscanië tot ons kwam vandaag heb ik van vele zaken, de zang gehoord van grote winden in ‘i pini’, de pijnbomen, zoals Respighi die hoorde in Rome. Er over geschoven, erin vermengd, de droomgolven van licht, een gebed gelijk, schuivend lijk de wolken over de heuvels en de landerijen, tot over de zeeën.

En als de avond kwam – hoe vlug niet de avonden komen hier – doorheen  een mist van zilver de gloed van de zon tot rust gekomen.

Zo gebeurde, en een stilte in overdaad, het kirren van de duiven in de tuinen, gesponnen, geweven ingekaderd in  het castello dei Fiamminghi waar we gasten waren.

En hoe we gasten waren, verfijnd ontvangen in oude kamers met wijnen die we bij naam noemen kunnen, een witte Vernaccia, Panizzi 2010 en een Le Corti 2008, een Chianti classico, bij een maal van Annemie te heerlijk en te verrassend ingewikkeld om te detailleren, daar zo exquis, zo puur, zo ingenieus voorgeschoteld op een ondergrond van ‘la cocina  povera’ uitgewerkt en opgesmukt tot een maal voor Vlaamse fijnproevers.

En hoe gebeurt het, dat ik, en wie ben ik dat me zo iets overkomt. Onder de pijnbomen en de eeuwenoude steeneiken, Frank ontmoet, de zoon van een overleden jeugdvriend. En zeggen dat hij me kende, zeggen dat hij me bij naam te noemen wist, terwijl hij voor mij een vreemde jonge man was, onbekend en onbemind.

Omwille van zijn vader, omwille van de vele goede herinneringen aan zijn vader heb ik hem omhelst met vochtige ogen. Hier in Montenaio, in dat verre en toch dichtbije Toscanië, het land waarvan we dromen als het mistig is bij ons, koud en ongezellig. Terwijl hier…

06-05-2012, 00:04 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘E quindi uscimmo a riveder le stelle’[1].

Hij beseft dat er in het Westen, ook onder invloed van de New Physics een beweging is ontstaan in het religieuze denken die een raakvlak heeft met de metafysica. Zo heeft de religieuze mens nood aan het onzichtbare dat te zichtbaar werd en wordt voorgesteld. Die tijd is voorbij, de begrenzing van het woord maakt plaats voor de ruimte van de geest. De mens overschrijdt thans de drempel van een totaal nieuwe dimensie, deze van zijn oorsprong als stof van de sterren.

De Bijbel, het grote epos van de mens in zijn relatie tot zijn God, die woorden sprak en daden stelde, is te hernieuwen in een epos van de mens in zijn zoektocht naar zijn integratie in het kosmische gebeuren.

En hij weet zijn verbondenheid intens. Als hij elke zondagochtend, langs de weg die hij samen met enkele vrienden loopt, dezelfde boom groet - zijn hand even op de schors houdt en ‘dag boom’ zegt - dan gelooft hij dat de boom deze groet opneemt en doorgeeft aan de andere bomen. En al weet hij wel dat velen dit geloof niet delen toch denkt hij dat mens en boom iets gemeen hebben.

Hij kan er opnieuw Paulus bij roepen die schrijft dat we een tempel Gods zijn en dat de geest van God in ons woont. Zou hij dan ook niet wonen in die boom die hij groet en zouden de contacten tussen mens en boom niet gebeuren precies langs het deeltje God dat boom en mens bezielt en levend houdt?

Het is het doel van zijn bestaan hier op aarde, wat is van God-Elohim in hem, te benaderen en af te tasten, te omcirkelen en erin binnen te dringen. Het is zijn queeste naar de negenennegentig namen van die God, neergeschreven (18 + 81, weliswaar in Arabische cijfers) in de palm van ons beide handen. Namen die hij ziet, niet als de negenennegentig eigenschappen van God/Allah, maar als zovele mogelijkheden om Hem te omschrijven.

Hij weet dat deze queeste doorlopen moet tot het allerlaatste ogenblik van zijn bestaan. Maar hij beseft tezelfdertijd dat deze zoektocht niet altijd kan volgehouden worden, dat er breekpunten zijn, momenten dat hij begaan is met andere zaken waarbij hij amper de dag ziet opengaan en de dag ziet sluiten.

Maar het is duidelijk : zijn beeld van God valt niet samen met het beeld dat Paulus ons voorhoudt. Paulus schrijft trouwens, dat alleen de geest van God het wezen van God kan kennen. Hij schrijft ook dat we niemand, behalve onszelf, kunnen kennen.

Paulus echter is een uitzondering hierop. Hij kent Jezus omdat ‘God besloten had zijn zoon aan hem te openbaren’. Wat betekenen moet dat dankzij deze ‘openbaring’ Paulus in de mogelijkheid is te spreken over de Jezus van Jezus en niet, zoals men logisch denken zou, over de Jezus van Paulus.

Waar deze openbaring heeft plaatsgevonden en onder welke vorm zal wel niemand weten, want Paulus aarzelt niet te bekennen dat hij, op de weg naar Damascus, na de ‘roep’ van de Heer te hebben gehoord, ‘onmiddellijk, zonder een mens te raadplegen naar ‘Arabië’ vertrokken is, om pas drie jaar later naar Jerusalem te komen waar hij Kefas (Petrus) en Jacobus, de broeder van de Heer, zal ontmoeten’.

Welke Jezus is hij in Arabië gaan opzoeken. Is het zo dat hij drie jaar als ‘postulant’ in het klooster van Qumram zou verbleven hebben, zoals hij het las in The Dead Sea Scrolls Deception van Michael Baigent en Richard Leigh?

Neen, zijn beeld van God loopt niet parallel met dit van Paulus omdat zijn opvatting over God, van binnen in hem vertrekt en niet vanuit de geschriften van Paulus. Hij kan enkel zijn eigen weg bewandelen doorheen de diepste roerselen van zijn geest.

Aldus kunnen allen die hem lezen de essentie vernemen van wat levend is binnen in hem. Zoals anderen in de geschriften van Paulus alles kunnen vernemen over de essentie van Jezus in Paulus.

*

Maar hij beseft, aangekomen waar hij zich nu bevindt dat hij een (te) lange omweg heeft gemaakt, met het godsbegrip als centraal punt, trachtend keer op keer het te belichten in andere bewoordingen. Maar er zijn er wel die een even lang verhaal bouwen rond het ‘het’. Vandaag voelt hij zich verlost van een zware last. Zoals Dante zich verlost voelde toen hij zijn pelgrimstocht door de Hel beëindigde met: ‘E quindi uscimmo a riveder le stelle’, ‘en toen kwamen we buiten en zagen we de sterren terug’. Ik ook, dacht Ugo, ik ook wil nu terug de de sterren weten boven mijn hoofd.

05-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Van Frederico Garcia Lorca die in Spanje beschouwd wordt als een van de grootste schrijvers na Cervantes, vond ik in een boekje, uitgegeven in juni 2000 door het poëzie-atelier van Grupo Anaya, s.a. Madrid, van Benjamin Prado: ‘Siete maneras de decir manzana’, of zeven mogelijkheden om over poëzie te spreken – maar Prado vervangt hier poëzie door manzana, appel – een even vreemd als prachtig gedicht dat voor mij de zuiverste poëtische expressie is. Een gedicht dat zijn kracht haalt uit de eenvoud van de opgeroepen beelden, en dat, alhoewel het kinderlijk schijnt, toch een zeer dramatische inslag kent, Frederico Garcia Lorca werd immers tijdens de Spaanse burgeroorlog in augustus 1936 gevangen genomen door de aanhangers van Franco en enkele dagen later gefusilleerd. Ik vrees zelfs dat zijn graf nog steeds niet gelokaliseerd werd, maar ik zou me kunnen vergissen.

Ik breng u hier de originele versie, de vertaling komt verder:

Por las ramas del laurel

vi dos palomas oscuras:

la una era el sol,

la otra la luna.

‘Vecinitas’, les dije,

‘¿Dónde està mi sepultura?’

‘En mi cola’ dijo el sol

‘En mi garganta’ dijo la luna.

Y yo que estaba caminando

con la tierra por la cintura

vi dos aguilas de nieve

y una muchacha desnuda.

La una era la otra

y la muchacha era niguna

‘Aguilitas’, les dije,

‘¿Dónde està mi sepultura?’

‘En mi cola’ dijo el sol

‘En mi garganta’ dijo la luna.

Por las ramas del laurel

vi dos palomas desnudas

la una era la otra

y las dos eran ninguna.

Terwijl Lorca ons een poëtische mengeling nalaat van woord, beeld en klank, gaat de klank – en kleurrijkheid door de vertaling verloren omdat het woord meer aandacht krijgt dan het verdient.

Ik dacht er het volgende van over te houden:

Tussen de takken van de laurier

zag ik twee donkere duiven,

de ene was de zon,

de andere de maan.

‘Lieve buren’ zegde ik tot hen:

‘Waar is mijn graf gelegen?’

‘In mijn staart’ zegde de zon,

‘In mijn keel’ zegde de maan.

En ik, reizend

met de aarde aan mijn zijde

zag twee arenden van sneeuw

en een meisje naakt.

De ene was de andere

en het meisje was geen ene.

‘Arendjes’ zegde ik:

‘Waar is mijn graf gelegen?’

‘In mijn staart’ zegde de zon,

‘In mijn keel’ zegde de maan.

Tussen de takken van de laurier

zag ik twee naakte duiven.

De ene was de andere

en de twee waren geen ene.

Heb ik nu niet gezondigd tegen het auteursrecht door dit gedicht hier over te nemen?

04-05-2012, 00:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op 12 mei opent in Gent de tentoonstelling TRACK, een kunstmanifestatie buiten de muren van het museum, waaraan een dertigtal mondiaal gekende kunstenaars deelnemen.

In dit kader plant de Chinese kunstenaar Tazu Rous – hij heeft nog een viertal namen in meer - een hotelkamer te bouwen rond de toren, met uurwerk, van het Sint-Pietersstation. Hij plant niet alleen de bouw van een hotelkamer, hij wil er ook de ganse duur van de tentoonstelling die loopt tot 16 september verblijven.

IK heb er helemaal niets tegen, trouwens het ligt in zijn aard te bouwen, reeds in 2005, bouwde hij een slaapkamer rond het bronzen Christusbeeld in het Sint-Anna park, hij is dus een kunstenaar-bouwer die zich plagieert in Gent.

Het is natuurlijk zo dat al degenen die de trein nemen in het Gentse station onvermijdelijk geconfronteerd worden met het glazen – veronderstel ik - kamercomplex omheen de enorme klok in de toren die de achtergrond wordt van zijn bed in zijn slaapkamer. Hopelijk verliest hij het uur niet uit het oog, hopelijk is het een elektrische klok en niet een mechanische, hopelijk houdt hij het vier maanden  uit.

Aan lef ontbreekt het hem dus niet maar, zijn dergelijke manifestaties, kunst te noemen, en als het kunst is - en dat zal wel, gezien het de bedoeling is van TRACK - zal het ooit iemand beroeren in de ziel of, zal er naar opgekeken worden met een glimlach?

Een andere kunstenaar, Benjamin Verdonck een Antwerpenaar, realiseert in een grote boom in het Vogelenzangpark een getrouwe replica van een van de bungalows in het park uit de jaren vijftig. Hier wordt het maar een kopie te klein om te bewonen, wat jammer is, maar niet voor de boom.

Wat niet belet dat deze tentoonstelling een excellente gelegenheid is om het waardevolle en het historische van bepaalde stadsgedeelten een betere bekendheid te geven. In elk geval is het zo dat een deel van TRACK zich zal situeren in de hoogte.

Hoogstaande kunst dus.

Wie hierover het essentiële oprapen wil, surfe naar www.track.be.

03-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik denk literatuur te bedrijven als ik schrijf. Ik denk zelfs dat ik altijd, vanaf ik begonnen ben met het bijhouden van een dagboek, literatuur heb bedreven.

Maar wat mijn dagboek betreft is er een wijziging opgetreden. Het is niet veel meer nog dan het neerschrijven van de gedachten die plots opduiken in mijn vingers, gedachten die ik zo maar laat vloeien en  ik er meer op uit ben mijn blad te vullen in plaats van toe te zien dat wat ik schrijf, én duidelijk leesbaar is, én inhoud heeft.

Ik vrees dat noch aan het ene noch aan het andere wordt voldaan en dat eens opgepropt met woorden, het materiële aspect van een volgeschreven blad, me volstaat. Ik ben dus in een stadium terecht gekomen dat mijn dagboek, althans dit van de laatste dagen, niet meer de waarde heeft die het had in den beginne.

Dit is een vaststelling, die ik me maakte, heel vroeg deze morgen, vóór het gekweel van de vogels in de tuin. Het is niet iets om fier over te zijn.

Misschien is het om deze reden dat al mijn geestelijke krachten gebundeld liggen in mijn blog, en is dit het enige literaire werk dat ik presteer. 

Of het literair is, zal er iemand opstaan om het me te zeggen?

02-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Moedeloosheid overvalt me. Het leven is plots een grote onzekerheid, een open vlakte zonder horizon, een woestijn, een dorheid.

Vanwaar deze gedachten, terwijl ik gisteren nog aan het dromen was; terwijl ik de vorige dagen nog een eeuwigheid voor mij had; terwijl ik dacht mijn vijfde maand te beginnen, met nog zeven voor de boeg; terwijl ik dacht canto 34 van mijn A.vd.D. in te loggen met als laatste zin de laatste versregel van Dantes Hel?

Vanwaar deze gevoelens, alles te laten voor wat het is, die moeë lichaam, deze moeë geest, zijn rust te gunnen. Geen woorden meer, geen gedachten meer, een totale leegheid van hart en ziel.

Ademen om nog wat dagen in leven te blijven. Terwijl ik buiten loop, de zon voel in mijn hals, in mij witte haren, zie hoe alles in kleur komt, hoe een spinnen ei is opengebarsten met honderden minuscule spinnen tegen het raam, valt alles stil in mij, opgelost, vergeten, verlaten.

Mijn boeken waardeloos, alle dingen die ik schreef of tekende, of de stukjes steen en wortels die ik samen kleefde onder glas, waardeloos, uitingen van de laatste stuiptrekkingen. En dan, wat me overviel toen ik neer zat om deze woorden te schrijven, begoocheling te denken dat mijn blog de remedie was die alles oplossen zou.

De dag die naar zijn einde neigt: in het minivijvertje één rode vis nog opgedoken, een vergetelheid van de reiger, en als ik voor mijn klavier zit, een vage schaduw, een laatste ekster neergestreken op de tafel in de tuin waar ik een hoopje kaassnippers had neergelegd.

Zeg ik, dat het al wat beter gaat?

01-05-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Queen’s Day (Holiday Netherlands)

zie ik bovenaan de dag van 30 april in mijn Dagboek van The Economist. En ik denk aan die jonge man, bedolven onder de sneeuwlawine, roerloos nu in een ziekenhuis in Londen. Ik denk aan de moeder die zal lachen en lachend handen drukken.

Ik denk ook aan Volendam. Het was in 1947 dat we, Luc De Landsheer (+) en ik, van uit ons dorp aan de Schelde met de fiets, Nederland zijn binnengereden, om na zoveel dagen aan te komen in Volendam, vraag me niet waarom we Volendam hadden uitgekozen. Maar we waren er, we kampeerder er ergens op een boerenhof denk ik. Het was daar dat ik Miet – ik meen dat het Miet was – kennen leerde, dat er tussen ons beide iets had kunnen groeien dat zich achteraf beperkte tot wat over en weer geschrijf, een uitwisseling van gedachten, van dromen. Hoe het stil gevallen is weet ik niet meer, wellicht zoals alle briefwisseling stil valt. Weet ook niet meer of we elkaar gekust hebben, ooit, geloof van niet, in die tijd was dit nog een ernstige bezigheid.

Maar ik dacht eraan, stel dat het nu gebeuren zou. Stel dat ze ook een blog zou bijhouden waarin ze elke dag iets zou schrijven over haar, stel dat jij haar blog lezen zou en zij dat van jou. Stel het maar.

Een gevaarlijke business zou het worden, jij 20, zij 20 en elke dag iets vernemen van elkaar, wat woorden, wat gevoelens. Vast stellen aan een  woord, een zin dat zij je leest; zij, bemerken dat jij haar leest, maar twijfelen nog.

Dangerous, hoogst gevaarlijk. Een ondergronds gevoel dat groeien zou, waarvan de groei niet meer te stoppen is. Een beeld dat zich vormt, verbazing over wat je dag aan dag te weten komt, kleine dingen, kleine misschien zelfs uitgekozen gebeurtenissen die je verneemt en die je gaat uitschrijven in gedachten. Die je gaat ver-dromen tot realiteit. Beiden weten hoe ze elkaar kunnen benaderen, onschuldig - als blogger smeekt  je erom dat iemand je zou zeggen dat je blog gelezen wordt – het voelt aan als een dagelijks rendez-vous in het woord, dat je niet meer kunt missen, het prille begin van een amoureus parfum, het meest heerlijke parfum dat er is en elk woord dat je leest dat je, zelfs al is het uit het dagelijkse leven, zelfs al is het uit een andere wereld, een aanraking is, een aai, een blik die je vertedert, die je openbreekt, zoals je een bolster breekt. En je bent twintig of tweeëntwintig, of welke ouderdom ook: het wonder dat internet is biedt vele mogelijkheden.

Veertig, vijftig jaar, een leven later, je bent nog altijd samen en iemand vraagt je, zo maar, waar je elkaar hebt leren kennen.

Vroeger zou je gezegd hebben, in Volendam, tijdens het verlof. Nu, wel ons blog, Vrouwe Fortuna, bracht ons samen, we waren elke dag benieuwd elkaars blog te lezen. Tot er een e-mail kwam, tot er een ontmoeting kwam, zij komende uit Volendam, hij uit een boerendorp in Vlaanderen. Wat ze gemeen hadden buiten hun verliefdheid, waren de klompen die ze droegen in hun kinderjaren.

30-04-2012, 01:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik vroeg gisteren een lange inspanning aan mijn lezer, het was een nog langere voor mij om te schrijven wat ik schreef.

Gaf het me enige vreugde bij het inloggen, en eens ingelogd, keek ik er met vertrouwen op neer?

Twijfel is mijn deel, twijfel mijn gegoochel met de naam van God, twijfel mijn gestamel, want meer is het niet. En jij, je vraagt me of het wel nodig was dergelijke zaken te verwoorden/verwerken.

Zijnde wie ik geworden ben, was het nodig en blijft het nodig, want er is droefheid om wat me werd aangeleerd in mijn jeugd en nu grote twijfel genereert dat het, hoe mooi en geruststellend het ook moge geweest zijn, niets te maken had met het grote enigma dat de naam van de Onnoembare omkleedt.

Er is ook grote kommer, omdat de jeugd geen nood meer heeft aan wat van vroeger was, de teloorgang van wat gekend staat als de christelijke beschaving is aan de gang, de Kerk houdt schijnbaar de ogen gesloten voor wat zich aan het afspelen is, alsof alles, door gebed en door de tussenkomst van de Heer, terug in zijn plooi zal vallen.

Waar ik niet in geloof. Maar men zou kunnen beginnen met de nadruk te leggen op die meer diepgaande woorden van een totaal andere gerichtheid die Jezus sprak: ‘Het rijk Gods zoek je niet, het bevindt zich binnen in jou’.

Waaruit we, om te beginnen, leren konden te leven zoals het hoort te leven: open voor het grote mysterie dat het leven is; bewust dat je lichaam stof van de sterren is en je geest, even onsterfelijk als de geest die van de kosmos is.

Maar of we hier ver zullen mee komen, weet ik niet, misschien brengen de tijden ons zes eeuwen terug.

Ondertussen vergat ik dat gisteren, 28 april, in Hong Kong, de geboorte van Buddha werd gevierd. Heb er hier niets over gelezen.

29-04-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En deze morgen heeft hij Proust  gelezen waar deze het heeft over het evangelie van Lucas, wanneer de ‘dubbelpunten’ gelezen worden die de tekst onderbreken. En, schrijft Proust, : 

Avant chacun des morceaux presque en forme de cantiques dont il (het evangelie) est parsemé heb ik de stilte beluisterd van de gelovige die deze teksten luidop las en bij elk ‘dubbelpunt’ de lezing even onderbrak om het volgende vers aan te vatten; alsof het een psalm was die hem herinnerde aan de vroegere psalmen uit de Bijbel, et plus d’une fois, tandis que je lisais, il m’apporta le parfum d’une rose que la brise entrant par une porte ouverte avait répandu dans la salle haute où se tenait l’assemblée et qui ne s’était pas évaporé depuis dix-sept siècles.

En meer dan eens, terwijl ik las, bracht hij me de geur van een roos die de wind, langs een open deur had binnengebracht, in de hoge ruimte van de zaal waar de vergadering zich ophield, een geur die na zeventien eeuwen (!) nog niet verdampt was.

Hij leest dit en voelt de grote poëtische kracht van Proust, schuilend meer in de klank van het woord dan in de betekenis ervan en groter nog is het gevoel dat hij onrecht heeft aangedaan aan het Boek der boeken, dat hij nemen moet en lezen, traag, heel traag zoals Wittgenstein wenst dat zijn zinnen gelezen worden.

Het goddelijke in de Bijbel is ontstaan uit de innige verbondenheid van de mens met zijn God en handelend over deze verbondenheid. Maar waarheden van toen zijn symbolen geworden en dogma’s fossielen. En de groei gaat verder. Nieuwe elementen sluipen binnen en slingeren zich omheen de oude en niets kan de groei van het nieuwe tegenhouden. De zoektocht van de mens, in zijn hunker naar het Allesomvattende, geïnspireerd door de beelden van het Universum die hem thans bereiken, situeert zich voorbij de dimensie van de God van de bijbel.

En het is hem duidelijk, de oude banden zijn afgelegd, hij wenst zich niet meer te begeven in het spoor van de theologen die vertrekken van gegevens waarvan het stramien opgetekend ligt in boeken waaraan niet mag getornd worden.

Want de mens wil zich losrukken uit deze bolster van waarheden op vergeelde bladen; wil voor zich de oneindigheid waarvan hij, dankzij de geest in hem, een immens deel is, en de geest, de zuivere essentie zijnde van het Universum, hij deel is van deze essentie. Het is zijn vrijheid te zijn tussen hemel en aarde en hoe verder hij de hemel binnendrijft hoe rijker, hoe voller, hoe meer geïntegreerd hij zich voelt en ook hoe inniger zijn band is met al degenen die denken zoals hij. 

Het is een leven vullende harmonie van het kleine in het sublieme en het sublieme dat het kleine vult en kleurt.

En zo kan hij ook met de pastoor van Crécy uit le Journal d’un Curé de Campagne van Bernanos beamen : Les petites choses n’ont l’air de rien mais elles donnent la paix.

En kan hij eraan toevoegen dat de kleine dingen van het leven niet alleen rust brengen in ons maar dat het ook vingerwijzigingen zijn naar het oneindige. Dit te zien, dit aan te voelen brengt ons in het spoor van de mens die wordende is.

En dan is er de vraag, vanwaar deze ingesteldheid; ontstaat ze uit hemzelf, is ze inherent aan ons mens-zijn en volstaat het buiten het alledaagse te treden opdat we terecht zouden komen in een inspiratiebron die onze wereld van gedachten en gevoelens bevloeit?

Het is dit magische gevoel van creativiteit dat een uitwerking zoekt in al degenen die werken aan een boek, een schilderij, een symfonie, die werken aan om het even welk kunstwerk. We zijn gelukkig hiermee; het is het doel van ons mens-zijn. Het is het openrukken van ons mens-zijn op het kosmische, het verhevene, dat de creativiteit in zich draagt.

Als Schillebeeckx die hij destijds las, dan schrijft dat God een evolutieve kosmos heeft gewild om daarin de mogelijkheid voor te bereiden voor een menselijke vrijheid en dus van liefhebben, dan zijn dit maar wat woorden. En had hij liever in plaats van lief te hebben, gelezen en gehoopt te zullen lezen: ‘en dus van creatief te zijn’. 

Het  creatieve dat aanwezig is in een kosmos in volle evolutie, en het is in dit creatief-zijn dat onze toekomst ligt. dit is het spoor dat voor ons open ligt.

Trouwens welke kosmos zou de God die we aanroepen anders kunnen gewild hebben, een statische?

28-04-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe het vergaat met woorden.

Woorden zijn wispelturig, elke dag vergaat het verschillend met de woorden. Soms staan ze er, klaar om genomen te worden, soms zitten ze verborgen en weigeren ze zich te tonen zodat ik er hulpeloos bijzit, want woorden zijn mijn adem.

Ook vandaag is het geen feestdag wat woorden betreft, gisteren ook aarzelden ze, maar dan vond ik Pessoa die me ter hulp kwam.

Zo blijft de spanning tot het ogenblik dat ik mijn tekst goed genoeg acht om hem in te loggen. En het is ook zo dat het belangrijkste deel van de dag gericht is op mijn blog en dit nu al sedert half 2010. Het is begrijpelijk dat ik eens op een muur stuit waarachter de woorden zich verbergen.

In meer wil ik ook werk  maken van dat ‘fameuze’ boek van mij. Waarin ik me op het ogenblik op een dwaalspoor bevind – dit is de indruk die ik heb – ik schrijf in het ijle weg. Ik ben bezig met zaken die ik kwijt wil, omdat ze te lang al in mijn rondslingeren. Ik vraag dus nog wat geduld vooraleer ik aan mijn verhaal – als er tenminste een verhaal gevonden wordt -  kan beginnen.

Trouwens ik ben onkundig in het vak wat roman schrijven aangaat. Ik heb immers de indruk dat de lezer verwacht dat ik iets te vertellen heb. Dat ik bijvoorbeeld schrijf dat Ugo, een ‘Four Roses’ is gaan drinken in een bar in de stad, een literair café, typisch voor Europa, zegt George Steiner, dat hij er een jonge vrouw ontmoet met wie hij een spel schaak begint, sippend aan zijn bourbon, dat hij er haar ook een aanbied en dat ze daarna, ja, wat doet men na schaak te hebben gespeeld, als je je laat gaan als schrijver, zonder enige belemmering, à la Brusselmans, schrijven tot onder de lakens, met de nasmaak nog de volgende morgen.

Ik zou dat wel kunnen. Wat Ugo betreft is mijn vrijheid totaal, maar het schijnt me toe dat het er  zo aan toegaat in alle romans, dat elkeen dit uitschrijven kan of met veel sprekende details, of met een zekere soberheid in de beschrijving van bepaalde handelingen, wat me dan doet denken aan de wijze waarop Jacques Prévert dit probleem, als het er een zou zijn, oploste:

Ta robe sur le tapis, une orange sur la table

et toi dans mon lit. Doux présent du présent,

fraîcheur dans la nuit, chaleur de ma vie.

Terwijl ik, voor het ogenblik, Ugo nog iets meer wil laten vertellen over het Boek der Boeken – zo lang het in Europa nog zal mogelijk zijn – jij, als lezer, hoeft het maar over te slaan als het je geen zier interesseert. Maar voor mij is het belangrijker dat het schaken met een jonge vrouw en het drinken van een ‘Four Roses’.

Later misschien.

27-04-2012, 00:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Over Fernando Pessoa schrijft Saramago: dat het een man was die talen kende en verzen maakte. Hij verdiende zijn brood en wijn met het aanbrengen van woorden op de plaats van woorden, hij maakte verzen zoals verzen gemaakt worden, alsof het voor het eerst zou zijn dat verzen werden gemaakt.

Hij schrijft ook dat Pessoa een fenomeen was, nooit voorheen gezien in Portugal, dat hij een nog grotere was dan Camões en, als hij zich bekeek in de spiegel, hij dacht dat hij Ricardo Reis was, dat hij Alberto Caeiro was, dat hij Alveiro de Campos was, dat hij Serrando Soarres was en nog enkele namen in meer, om uiteindelijk te besluiten dat het thans tijd werd om Fernando Pessoa te zijn, ‘el ridículo[1] Fernando’ te zijn en de meest ridicule liefdesbrieven van de wereld te schrijven. Aldus Saramago.

En la flor de l’edad, op 47-jarige ouderdom stierf Pessoa. Van hem is geweten dat zijn laatste woorden waren: ‘dadme mis gafas’, geef me mijn bril.

Volgens Saramago heeft niemand zich ooit de vraag gesteld – wat ik betwijfel – waarom hij zijn bril verlangde. Het was niet om zichzelf te bekijken, er was trouwens, zegt Saramago, geen spiegel in de kamer. En ook, ‘no le dio el tiempo la parca’, de schrikgodin liet hem de tijd niet.

Persoonlijk, maar wie ben ik, wist Pessoa wel wie er aan het sterven was, maar denkend aan wat ik las van hem, waag ik het vooruit te schuiven dat hij, in een laatste helder ogenblik ons een afdruk van zijn schalksheid heeft willen achterlaten door naar zijn bril te vragen.

Wat ik niet denk is dat hij naar zijn bril vroeg om die mee te nemen in het andere leven om er als een gebrilde man te verschijnen. Maar je weet maar nooit met hem.

Ik denk ook aan ‘dadme mis gaffas’, alsof voor een schrijver als Pessoa, sterven de meest doodgewone zaak was.

Maar van Fernando Pessoa vergeet ik niet dat ik een koffie dronk in het café waar hij regelmatig kwam, en dat ik neerzat in de stoel, naast het beeld van hem geplaatst ter hoogte van het café, in het midden van de rua Garrett in Lisboa,  en dit met zijn boek[2] in de hand dat nu gesloten voor mij ligt.

26-04-2012, 00:04 geschreven door Ugo d'Oorde