Je zult je nimmer vervelen als ik schrijven ga, het liefst in de schemer van de morgen, of naar de avond toe als het licht verdwijnt tussen de bomen, of laat in de nacht met Venus – zoals nu – een schittering, hoog in het westen.

Venus de ‘nagekomene’, volgens Immanuel Velikovsky (1895-1979) die in de jaren vijftig - stel je voor, ik was toen drieëntwintig - de wereld van historici en astronomen, op zijn kop zette met zijn ‘Worlds in Collision’ en ‘Ages in Chaos’. Wat mij betreft echter staat één zaak vast, Velikovsky heeft mijn wereld verruimd, heeft me letterlijk gekatapulteerd in de Bijbel en de geschiedenis van de Oudheid .

Had hij gelijk, met zijn theorie over Venus die als laatste planeet ons zonnestelsel is binnengedrongen? Ik weet het niet. Dit is zijn zaak – alhoewel zijn theorie tot de verbeelding spreekt – maar voor mij is het Venusprobleem met het ‘green-house- effect’ van Carl Sagan, een zaak voor de astronomen.

Wat ik wel weet is dat Velikovsky me een belangrijke evolutie heeft doen ondergaan. Zoals voor Boris Pasternak de Russische revolutie het dak boven zijn hoofd had weggenomen – lees zijn Dokter Zhivago - zo heeft Velikovsky me de Yahweh van de Bijbel, de sprekende, tussenkomende Yaweh, Hij die de zon en de maan deed stil staan boven Gibeon, ontnomen. En van gebeurtenissen zoals de ‘tien plagen van Egypte’ weet ik nu dat deze in zich de beschrijving dragen van een enorme catastrofe die ongeveer 1500 voor Chr., het Midden-Oosten heeft geteisterd, misschien zelfs doorgedrongen is tot in Mexico.

Dit en heel wat meer betekende Velikovsky voor mij en het is het woord ‘Venus’, de Venus die ik zag tussen de bomen toen ik zo-even nog buiten was, die onverbreekbaar, telkens en telkens weer het werk van Velikovsky oproept in mij.

En wat die Tien Plagen betreft en de uittocht uit Egypte is het me duidelijk dat dit gebeuren centraal staat in de geschiedenis van Israël. En ik ben niet alleen, het zou me ook niet verwonderen indien ik hier op een of andere dag een blog zou over schrijven.

Ik weet echter dat ik me heel geborgen moet houden wat Velikovsky betreft, dat ik er beter aan doe niet verder over uit te weiden, want zij die nooit Velikovsky lazen, maar wel lazen wat over hem geschreven werd door zij die hem evenmin lazen, liggen op de loer.

Een zaak moet ik nog kwijt Velikovsky is geen Von Däniken.

20-03-2012, 00:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

En dan las ik ooit ik wat Itzhak Bentov vertelt over het plots opduiken van een totaal onverwachte idee die, zoals Victor Pavlovitch Strum het zag, ‘lijk een witte bloem opstijgt uit het meer’.

 In zijn ‘Stalking the wild Pendulum’[1], heeft Bentov het over de creative insights of artists, scientists and inventors who rely on this chunks of intuitive knowledge for progress in their fields.

Dergelijke momenten komen eraan nadat een persoon zich heeft opgeladen met allerlei kennis die mogelijks kunnen leiden tot het oplossen van zijn probleem. Then suddenly, in a moment of relaxation, when least expected, it is as if the sky has opened for a second and the solution to the problems comes… It may be the culmination of years of search and it is all imprinted on the mind in the intuitive flash.

Wat gebeurde er bij Strum die buiten kwam in de amper verlichte straat, ontspannen zoals hij in lange tijd niet geweest was, en dit door het gesprek over de zin van het leven, dat ze als vrije individuen onder elkaar, hadden beleefd. Iets wat zelden gebeurde of kon gebeuren, want vrij spreken met om het even wie en zeggen wat je te zeggen had, was een gevaarlijk iets in het Rusland ten tijde van Stalin en ten tijde van de slag om Stalingrad.

Als die schitterende gedachte plots opduikt, voelt Victor Pavlovitch Strum, dat hij iets buitengewoons, iets mystieks heeft meegemaakt. En zegt Bentov, en het is een zin om over na te denken:

This is Nature’s way of communicating with its favourite creatures, the creative people of all walks of life.

Zijn zij het, in het Arcadia waar ik het over had in mijn vorige blog, die de scheppende mens op aarde opzoeken en bijstaan, of is het een eigenheid van de Natuur, van de Kosmos, om de mens te volgen en bij te staan in zijn creatieve momenten?

19-03-2012, 00:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb ik de foto van Vassili Grossman gezien of heb ik gemeend hem gezien te hebben?

Ik heb nogmaals het volledige dagblad overlopen, gekeken of alle pagina’s er waren, gekeken naar alle foto’s ik heb niets gevonden. Nochtans had ik durven zweren dat die foto er was. Hij stond er niet als illustratie bij een recensie van een boek van hem, maar als publiciteit voor een boek van hem.

Vreemd, uiterst vreemd en nu ik er over schrijf nog vreemder. Heb trouwens nooit voorheen een foto van Grossman gezien, en ineens zit hij in mijn gedachten. Hoe?

Wat er wel was is het feit dat ik al enkele dagen rondliep met die bewuste passage uit ‘Vie et Destin’, maar is dit een voldoende reden opdat ik een foto van Grossman zou zien die er niet is, welke vreemde machten besluipen mij, besluipen ons?

Ik ben er me voldoende van bewust dat, zoals er zijn die leven – zelfs beroepshalve – in een wereld van sportevenementen en van koersen in het bijzonder, zoals er zijn die leven in een wereld van zeeën en boten, ik, och arme, leef in een wereld van schrijvers en boeken, wat me enigszins plaatst buiten de realiteit der dingen, me plaatst in de wereld van de visioenen, de inbeeldingen, de mirages en dat het kan gebeuren dat ik gevoerd wordt naar de plaatsen van mijn verbeelding, plaatsen waar ik nimmer geweest ben of, dat beelden of gebeurtenissen opgeroepen worden die volledig uit de lucht geplukt zijn.

Ten ware – en mijn lezer zal erover oordelen – tenware, In het geval van Vassili Grossman en zijn foto in Le Monde des Livres[1], het een boodschap zou zijn komende uit een andere wereld, uit de Elyseese Velden of nog beter, uit die bijzonder plaats in de Hel van Dante (canto IV), de plaats van schrijvers, dichters, wetenschappers en kunstenaars - ik vergeet of ze gedoopt zijn of niet – die daar, in alle rust, gezeten of wandelend op het lichtend groene grasperk van de binnenkoer van een kasteel omringd door zeven muren en voorzien van zeven poorten – en dan nog een riviertje eromheen waar je door wandelen kunt zonder je voeten nat te maken - discussiëren met elkaar en ‘onderwijl’ een oogje in het zeil houden op wat er gebeurt op de aardbol onder hen.

En als er een Arcadia is, a kind of ceilidh place up in the stars, dan is het daar om te zijn.

18-03-2012, 00:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

In ‘Le Monde des Lettres’ van 16 maart een foto van Vassili Grossman, met een aankondiging van de vertaling van een boek van hem. Grossman is een naam die me heel wat zegt, en zeker een blog waardig.

Onmiddellijk zoek ik zijn ‘Vie et Destin’[1] dat ik een paar jaar geleden herlezen heb.

Opmerkelijk is het feit dat het manuscript van Grossman twintig jaar ondergedoken is blijven liggen, vooraleer het in 1980 in het Westen werd gepubliceerd. Het is een boek van meer dan 800 pagina’s over het Rusland tijdens de tweede Wereldoorlog en onder meer over de slag om Stalingrad.

Een bijzondere korte passage eruit is me bijgebleven - na verloop van tijd herleid een boek zich tot enkele bijzondere passages die nu en dan opduiken – een passage die zich afspeelt de avond dat één van de hoofdpersonages, de fysicus Victor Strum, in de half verlichte straat een plotse ingeving heeft die bepalend zal zijn voor zijn verder werk.

Ik wist dat deze passage voorkwam onderaan de linker bladzijde en ook dat ik ze wellicht met potlood had aangestipt. Na een lange tijd bladeren vond ik wat ik zocht. Ik had wel juist geraden wat de plaats op de pagina betrof maar had me vergist over de plaats in het boek, namelijk pagina 270, terwijl ik aan het zoeken was in de laatste 300 pagina’s:

‘Il - het betreft hier de fysicus Victor Strum -, marchait dans la rue déserte et mal éclairée. L’idée surgit brutalement. Et aussitôt, sans hésiter, il comprit, il sentit que l’idée était juste. Il vit une explication neuve, extraordinairement neuve, des phénomènes nucléaires qui, jusqu’alors, semblaient inexplicables ; soudain, les gouffres s’étaient changés en passerelles. Quelle simplicité, quelle clarté ! Que cette idée était gracieuse et belle ! Il lui semblait que ce n’était pas lui qui l’avait fait naître mais qu’elle était montée à la surface, simple et légère comme une fleur blanche sortie de la profondeur tranquille d’un lac, et il s’exclama de bonheur en la voyant si belle’.

Wat vreemd was voor Strum is dat deze idee plots opdook na een lange discussie met vrienden, niet over de wetenschap maar over de zin van het leven, een discussie van vrije mensen onder elkaar waarbij voor het eerst sinds lang, vrij van gedachten werd gewisseld.

Achteraf vernemen we dat de idee van Victor Pavlevitch Strum niet goed wordt onthaald bij de leiders van het labo waar Strum opzoekingen doet in het raam van de kwantum fysica. Ze vinden dat wat Strum naar voor brengt, hoe schitterend zijn idee ook moge zijn, zijn theorieën de aard van de materie tegenspreken.

Waarop Strum openlijk, tot schrik van zijn vrienden, reageert als en onomwonden zegt, dat de mathematische logica van zijn idee de theorieën van Engels en Lenin ruim overstijgt. En dat het de theorieën van Lenin zijn die moeten aangepast worden aan de wetten van de fysica en niet de wetten van de fysica aangepast aan de theorieën van Lenin.

*

Is mijn verhaal hier af? Neen, zeker niet. Na mijn blog geschreven te hebben, ga ik opzoeken welk boek het was dat gepubliceerd werd. Ik doorblader ‘Le Monde des Lettres’, ik doorblader de rest van het dagblad en vind helemaal niets. Drie maal keer ik blad na blad. Ik weet dat de foto beneden, in de rechterhoek van de bladzijde voorkwam. Maar ik vind helemaal niets over Vassili Grossman. Het lijkt me onmogelijk en toch. Ik keer een vierde maal alle bladzijden van het dagblad, maar niets, nada.

Ik overloop de Standaard, maar vind nog minder dan niets. Nochtans weet ik heel zeker de foto van Grossman gezien te hebben, er is geen twijfel over. En het is laat geworden.

Lijd ik nu ook al aan zinsbegoocheling, is dit een ander teken van het ouder worden, of is het mijn blog die me parten speelt?                            

17-03-2012, 00:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

De bomen kenden een moeilijk moment,

ze stokten, de sappen.

Wel was er Ravel’s adagio, was er Elgar’s

maar ook de crocussen kleurden

donker

en bleven gesloten de knoppen
van de camelia.

Zo was het ogenblik doorgedrongen

tot het allerwezenlijkste, zelfs

tot wat in de boeken geschreven staat.

Wel was er Mahler en Bach en Barber,

was er Scarlatti.

Maar toen het elf was stopte alle bewegen,

zelfs zon en maan boven Gibeon ooit

en nogmaals nu.

Wat nog bewoog

waren de letters voor zijn ogen,

ademend.

16-03-2012, 10:42 geschreven door Ugo d'Oorde  

St.Luc in de Val d’Anniviers, Valais, herinnert hem aan een vriend, John S. die hem eens schreef:

J’admire tes centres d’intérêt, peut-être cherches-tu le sens de notre existence? Pour ma part je ne l’ai pas encore trouvé, tu pourrais m’aider…

Heeft hij hem toen geantwoord, hij denkt van wel. Het is niet zijn gewoonte brieven onbeantwoord te laten. Maar wat indien hij het niet zou gedaan hebben?

Het licht is van een grote helderheid over het erf, het valt met een brede band door het open venster binnen in de kamer, over zijn blad, het omhult hem alsof hij in het licht het antwoord kan vinden op de vraag hem gesteld.

Hij herinnert zich de tochten die ze samen maakten. John verbleef elk jaar in augustus in St.Luc, hij was met zijn familie in Grimentz, het dorp aan de overkant van de vallei. Elk jaar spraken ze af om samen de Bella Tola te beklimmen, een tocht van drie à vier uren zonder al te veel klimperikelen. Jacques D., een vriend uit Parijs vergezelde hen. Hun tocht was echter meer een wandeling in de diepte van het woord, naar de essentie van het zijn, dan naar de top van de Bella Tola.

Nu, gezeten in het vernieuwde licht van een beginnende lente, dacht hij eraan dat we nu weten, of zouden moeten weten, dat we samengesteld zijn uit een immense, bewegende massa atomen en elektronen en andere nog minimalere deeltjes, en aldus, dat ons ganse gestel, onzichtbaar verweven is met al wat ons omringt, van de dichtste boom tot het verst afgelegen melkwegstelsel. En het is met deze visie op de achtergrond, dat we kunnen gaan denken welke de reden zou kunnen zijn van ons bestaan en ook, want dit geldt niet alleen voor ons, maar terzelfdertijd voor het bestaan van de kosmos.

En dan de vraag, zijn we niet het zaad van het spiritueel element in de kosmos en etaleren we niet in onze gedachten de uitstraling van dit spirituele?

Het grote wonder is, en we beseffen het nauwelijks of helemaal niet, dat we als onooglijk zaadje geest, een beeld hebben van de totaliteit, een beeld van het oneindige van die potentialiteit van geest in het Universum. Het Universum en zijn zelfbewustzijn.

We kennen pas het begin van de zin van ons bestaan als we beseffen in welke mate we verbonden zijn met die totaliteit, waar we ons, op onze wondere tochten, bewust van waren. Bewust van de krachten in ons en omheen ons als we ‘s morgens, voor dag en dauw vertrokken uit St.Luc, om op te klimmen via dat moeilijke pad, langs de cascades, voorbij le chalet blanc, over de alpenweide, en verder, altijd verder langs het gebaande pad in de flank van de Bella Tola, om gelukkig, in het licht van de opkomende zon, de top te bereiken.

Hoe intens, was ons leven toen, vrienden samen, één in geest met elkaar, één met de bergen, één met licht en lucht en water. Lag hier niet de reden van ons bestaan, nader te komen tot de top, nader te komen tot God of hoe je Hem ook noemen wil, of hoe je ook denkt wat Hij zou kunnen zijn, Hij de Grote Levende. En was dit naderen tot Hem of Het of Wie of Wat ook, tot l’Ineffable, niet de reden van ons gelukkig zijn toen we, na een zware inspanning de top - op weinig na 3000 meter hoog - bereikten?

Bergen zul je beklimmen, mon cher John, wateren bevaren, wegen bewandelen, expedities verrichten tot in de diepte van het woord, de geest ons wapen zijnde.

Of ‘be mindful’, weet dat je leeft, zoals het geschreven staat in het wapenschild van het kasteel – dit van Macbeth wordt gezegd – hoog in het Noorden van Schotland, in Cawdor.

Of, zoals op een affiche van de Rijksuniversiteit Gent in de stad - die niemand las – van jaren terug: ‘leef bewust’.

Ugo

16-03-2012, 00:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Uit respect voor de slachtoffertjes en slachtoffers in de rampbus,  komende op 13 maart in de avonduren van St.Luc in de Val d’Anniviers - een dorp dat me dierbaar is - en in diep medeleven met de ouders en de familie, hangt er vandaag een grote stilte over mijn Blog.

Karel Mortier

15-03-2012, 07:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vanuit Dubrovnik, vanuit een plaats waar ‘zoet ruikende violieren bij de branding groeien’, kreeg ik, klein, gedoken onder de bomen, van uit de open, hoge luchten, de groet van een vriend die ik in mijn hart draag, al ontmoette ik hem enkel via het woord – er zijn er nog zo.
 

Een groet uit Dubrovnik is misschien weinig merkwaardigs, ware het niet.

Ware het niet dat het meer dan opvallend is, niet dat iemand denkt aan mij in Dubrovnik, maar wel dat die iemand de behoefte voelt het me te zeggen via zijn PC omdat, en hierover gaat het, violieren hem doen denken aan de gentianen van D. H. Lawrence en aan de gentianen van mijn blog die hij las – of was het omgekeerd? En het precies onder meer deze elementen zijn die tussen ons een diepere band smeedden dan samen een avond doorgebracht in een bar.

En de spelregels van de geest zijn ondoorgrondelijk, want hiermede zou alles gezegd zijn ware het niet dat ik, bijna op het precieze ogenblik dat hij me mailde, hem heb binnengebracht op een waardige plaats, in mijn blog van 13 maart – ik schrijf zoveel mogelijk mijn blogs de dag ervoor – en dit ingaande op een plotse ingeving, zijnde zijn mail onderweg – of was het omgekeerd?

Is het simultaan gebeuren van zijn mail en mijn inbreng, een ongewoon iets, voor velen wellicht een toevalligheid, neen, helemaal niet.

Gedachten worden overgebracht op een meer subtiele wijze dan e-mails. Ruikende violieren via gentianen die niemand heeft in zijn tuin, kunnen niet anders dan te verwijzen naar een gedicht waarin gentianen wel te vinden zijn op de Lona-alp als het sneeuwt in augustus, een gedicht dat als blog bij hem terecht kwam waar het, gelukkig, hangen bleef in de poriën van zijn geest.

Wat ik ontving is meer dan een groet, meer dan een woord, het is een wereld. Iemand die denkt aan jou in het verre Dubrovnik. Iemand die groot levend is in het geruis van vele zeeën en de geuren van bloeiende violieren en blauwende gentianen. Iemand die zoals ik, maar in een andere optiek, de ziekte van het schrijven kent, - zich zeker niet verveeld zoals Couperus tussen de rozen, was het in Nice?

 Iemand dus die een warme hand uitstak naar mij die ik – onbewust – gegrepen heb, if not at the same moment, for sure, almost at the same vibrating moment.

Dankbaar ben ik ook omdat zijn bezoek mij een Blog heeft opgebracht en dan nog geen alledaagse. In feite zijn vele van mijn blogs a kind of anonymous  letters, written in code.

14-03-2012, 00:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht ooit alles gesloten te houden. Ik dacht ooit dat het geen zin had pagina’s vol te schrijven om die daarna, in een schuif te laten verdwijnen. Wel bleef ik getrouw in mijn dagboek, het gesprek optekenen dat ik dag aan dag hield met mezelf.

De laatste dertig jaren van mijn leven heb ik zo, elke dag mijn pagina geschreven.
Ik dacht na over wat er gebeurde in de wereld, ik keek televisie en las boeken en dagbladen en ik schoof alle nieuwe gegevens over de oude.

Ik vond openingen die, zo meende ik, dichter naar de grote waarheid overhelden, al wist ik niet wat die waarheid wel was of zijn kon.  

Ik las in de Bijbel over gebeurtenissen die van de hand Gods waren, maar ik twijfelde omdat deze niet strookten met het beeld dat ik had van die God. Ik las in de brieven van Paulus dat hij, na getroffen te zijn door de bliksem (!), onmiddellijk naar Arabië is afgereisd om er drie jaren te verblijven. Ik las bij Kamal Salibi dat Kyriat Arba en de grotten van Makfella, waar Sarah en Abraham, Jacob en Israël begraven werden, in Saudi Arabië waren gelokaliseerd, ergens ter hoogte van Mekka. Ik vond dat de door geen beitel gepollueerde dolmen en menhirs in de vlakte van Stonehenge, een functie konden hebben die overeenstemde met de functie van onze eerste gotische kathedralen.

Ik las Boris Pasternak en Freeman Dyson, Fritjof Capra en Richard Feynman, Ik las George Steiner en zijn Vlaamse evenknie, Stefan Hertmans, en vele, vele anderen. En alles wat ik dacht werd opgetekend in mijn hoofd maar al dit was als gistende deeg in de trog. Sommige dingen werden opgetekend andere bleven ongeschreven.

En ik las Borges en wat hij dacht over toeval en ik las T.S.Eliot van wie schilfers terug te vinden zijn in de weinige gedichten die ik meende te mogen/kunnen schrijven.

Ik las over de New Physics en ik ontdekte hierin een nieuwe Bijbel, ditmaal niet geschreven in woorden maar in beelden en in verbeeldingen. En door de dwingende, osmoserende kracht, die zoals de kracht in het zaad, aanwezig is in mijn vingers, bleef ik schrijven al wist ik wel dat ik nergens zou uitkomen.

Ooit las ik, het was in Le Monde:

Pourquoi écrit-on? Pourquoi des milliers de Français noircissent-ils du papier à longueur d’année, sans la moindre garantie d’être publiés?

Het waren gedachten van een meer dan negentigjarige schrijver, Roger Grenier, waarvan ik nog nooit had gehoord, die daarenboven, wat hem betrof, openlijk bekende:

Ecrire a tourné à l’habitude, pour ne pas dire à la manie. Une manie dans laquelle je m’enfonce chaque jour davantage, de sorte qu’à présent, je suis incapable de goûter aucune autre activité, aucune autre distraction.

En Roger Grenier haalt er de woorden bij van Beckett: Schrijven, omdat ‘on n’est bon qu’à ça!’. Ik weet dus aan welke ziekte ik lijd want ik ook, je ne suis bon qu’à ça.

13-03-2012, 01:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een reproductie van de natuur is het onmogelijke beogen, dit is bijvoorbeeld een landschap willen herleiden tot het vlak of de ruimte binnen de lijnen van de omlijsting. En dit terwijl we in realiteit binnenin het landschap staan, terwijl de natuur ons ontvangt in haar schoot, in haar geladenheid, met de luchten erboven en de ruimte voor je, als achter je, als naast je, met de wind in je gelaat, de geuren  van de velden in je neusholten.

Maar het is niet de weergave van de natuur of van het omringende dat betracht moet worden, maar de weergave van het mysterieuze in de natuur en in het landschap of, om het anders te zeggen, het onzichtbare in de natuur te halen uit het zichtbare, dit is trouwens een eigenheid van de poëzie, alleszins van de poëzie van vroeger.

Dit is haar opdracht, kunst moet ons optillen, ons verheffen, moet uitzwermen naar de gewelven van de geest en niet rondploeteren in de grondlaag, wat de dag van vandaag aan de orde is. Kunst zuigt ons naar omhoog, is in zekere mate elitair omdat ze van ons, als toeschouwer, immer een inspanning vraagt, die gelijk loopt aan de inspanning die deze van de kunstenaar was, we zijn hem dat verschuldigd. Wordt deze inspanning niet nodig geacht door de kunstenaar, dan mag er ook geen inspanning worden verwacht van de toeschouwer of lezer.

12-03-2012, 00:02 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ich habe nie adé gesagt

Er is niet één dag die je kunt laten voorbijgaan zonder te schrijven, niet één adempauze, elke dag heb je je blog te presteren en je wilt je ritme behouden.

En zo gebeurt het vaak dat je pas na middernacht in je bed ligt en toch nog even luistert naar ‘Klara’ en je Mahler hoort en je herkent zijn muziek onmiddellijk want Mahler is Mahler. Je noemt hem niet de grootste, al is hij een ervan voor jou omdat je vindt dat zijn muziek, kosmisch is. En ook, en ook, omdat er in zijn vele Lieder één zin voorkomt die je niet beluisteren kunt zonder stil te worden : ‘Ich habe nie adé gesagt’, omdat iemand uit je leven is weggegaan zonder één woord, één blik, één laatste streling.

Je luistert, je kent alle woorden van Lieder eines fahrenden Gesellen. Een grote verlatenheid valt over jou, een onmacht te zijn en niet te zijn, te denken en niet te denken. Het voorbije dat dichter is dan het nu. Zo dichtbij, je kunt het raken met de vingertoppen. Maar je hebt geen ‘adé’ gezegd. Je ademde in een vreemd land, de lucht in die haar laatste adem was.

11-03-2012, 00:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zat aan de dis, een paar dagen terug, in een restaurant aan de Leie, een sierlijke boot, geruisloos lijk een grote witte zwaan voorbij het venster. Dacht aan de boot van Jan van Houteghem waarmede we, vrienden van Jan, ettelijke malen de Schelde hebben op- en afgevaren met Jan als captain en Boudewijn als gekwalificeerde bootsmaat.

En de woorden van Ernst Jünger die me overvielen:

‘Ihr alle kennt die wilde Schwermut, die uns bei der Errinerung an Zeiten des Glückes ergreift.’

Heb vandaag, in een weemoedige bui, uit mijn archieven, een gedicht van onder het stof gehaald dat ik heb opgefrist en in het bijzonder voorleggen wil aan allen – ook aan zij die er niet meer zijn - die in die glorieuze dagen van laat zomer 2003, de Zeelandse wateren hebben bevaren tot in Goes en Veere, tot in Wemeldinge in die prachtige boot met een pracht van een naam, de ‘Jacob van Maerlant’.

De ‘JACOB van MAERLANT’

Jacob van Maerlant,

wie hij was en waar hij hoorde,

we gissen graag en trachten in te kleuren

de woorden die hij schreef,

waarover, uitgestrekte wouden

lijk van eiken en van beuken, van ceders,

nu al vele eeuwen.

Dante zal hij niet gelezen,

Ovidius’ Metamorfosen allicht,

Vergilius, en in een groot

verbeelden Ulysses’ tochten over wijde zeeën,

wellicht.

Maar de ‘Vader der Dietsche dichters altegaeder’

zijn naam tot boot herdoopt,

herrezen, tot voorbij de bakens

van boeken en verbeelden

En wat meer is nog, geprent in hart en genen

van zij die Zeeland’s wateren bedevaarden.

Het Maerlant-roer in capitain’s zekere hand,

en zagen hoe hij louvoyeerde tussen

eilanden en kreken waarvan we dromen konden

dat ze exotisch waren, specerijen rijk 

en kokosnoten in de bomen.

Lagunes

en atollen met rode slingerwieren

en met wonderschelpen die we er vonden

om te beluisteren erna.

In de luwtes van kusten en van watergeulen,

zijn we meegevaren, de blauwe einder

tegemoet, de sluizen binnen, de havens,

om er in te tronen, een maradjah gelijk.

Jacob van Maerlant in Damme ooit

zijn naam geboren, en aangelegd in Goes.

We waren er, we stonden op de kade,

we zagen toen hoe vast hij wel weerspiegeld lag

in het morgenzilver van het water.

Nu, zijn we al een tijd later.

10-03-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In Tilburg staat er, naar aanleiding van een tentoonstelling van het werk van Ai Weiwei, Chinese kunstenaar en activist, een boom opgesteld gemaakt uit kamferhout en ijzeren vijzen. Hij wil hiermee een ecologisch statement de wereld insturen die symbool staat voor de overrompelende industrialisering van het land. Hij vraagt maar eventjes 350.000 € voor zijn statement dat hierdoor elke waarde als symbool verliest.

Trouwens, schrijft Peter Vantyghem in de Standaard van 6 maart, bij wie ik het verhaal ben gaan halen, welke kunstwaarde heeft een dergelijk geval ‘als het merk Weiwei er niet aan vast hing’.

Wat mij stoort is dat het, ecologisch gezien, minstens een kamferboom heeft gekost en dat een groot levende boom werd opgeofferd voor een zielloos iets dat een koopwaar werd, een ‘het’ zou een schrijver van bij ons zeggen, een ‘het’ om aan voorbij te gaan zonder op te zien opdat men de pijn niet zou voelen die de boom heeft gevoeld toen hij aan stukken werd gereten.

Waarom de kamferboon niet opgesteld met blad en gouden wortels in een glazen kast op sterk water en hem geplaatst naast dat stierenkalf (eventueel van Aaron, de broer van Mozes), eveneens op sterk water gezet door die andere kunstenaar, waar de hoofdpersoon van Houellebecq geen schilderij kon over maken, evenmin als over Jef Koons.

Het gebeurt dat ik ook, beneveld door de schoonheid van een blad, een bloem, een stamper, een meeldraad, dat ik dergelijke juwelen, want dat zijn ze – ze hebben ook niet zo lang te leven – samen breng in een kader op een stuk wit papier onder glas. Ik stel ze aldus ten toon en moest ik kunnen – en ik heb het ooit kunnen doen – ik zou er een schilfer goud aan toevoegen, een zaadkorrel en het sprietje wortel van een grasje – Elias, alias Maurice Gilliams, ook was door dat sprietje beneveld.

Maar dit is een andere geschiedenis.

09-03-2012, 01:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit, Dante is het verhaal van de dood van Van Gogh. Hij ligt begraven naast zijn broer Theo op het kerkhof van Auvers-sur-Oise. Zijn geest of zijn ziel is de eeuwigheid ingevlogen, een deel ervan leeft nog altijd in zijn doeken. Kreeg hij de Hemel toegewezen? Zeker niet met de maatstaven die jij hanteert. Maar op aarde, gegeven zijn immense creativiteit, zijn verbondenheid met wat eigen is aan het Universum, in elk geval wel.

En anderzijds, ware hij, Ugo, niet naar Auvers-sur-Oise geweest - en waarom is hij er geweest? - had hij niet naar een verademing gezocht, ware hij niet getroffen geweest door de kraaien boven ‘zijn’ korenveld, en omwille van nog duizend andere redenen, dan had hij nimmer gedacht om je Commedia te gaan vermengen met het verhaal over Van Gogh, had er wellicht nooit een verhaal van hem over Van Gogh geweest. Maar als het hier werd binnengebracht was het, omdat de periode van Dante - en het is er een die jaren heeft geduurd - van een grote betekenis is geweest, even ingrijpend als een lange periode van verliefdheid.

Maar, welke krachten heb jij, Dante, toen uitgestrooid opdat ik nu nog steeds geconfronteerd wordt met je gebogen rug als ik je zie zitten schrijven, als ik je te volg in je woorden en beelden. Wat me heel wat heeft gekost aan energie en slapeloze nachten.

Kijk jij, Dante, ook toe over mijn rug naar wat ik zeg of doe? Worden ook mijn gedachten en mijn daden, worden mijn beslissingen en herinneringen ook beïnvloed door vreemde, onthullende krachten en ben jij, Dante, er de oorzaak van dat het verhaal over Van Gogh een belangrijke passage is geweest in mijn dagen met jou?

Maar er is een reden voor alles en blijft de reden onbegrepen, wat er uit voort vloeit is altijd bepalend voor de toekomst.

En deze tekst komt uit zijn dagboek, een passage uit het gesprek dat hij jarenlang, het Inferno lezend, voerde met Dante. Als hij Vincent Van Gogh erin heeft binnengebracht dan is het vooreerst omdat Van Gogh zijn leven lang op zoek is geweest naar erkenning, naar wat hij ooit hoopte te bereiken: ‘fama e lode’, ‘eer en lof’. En dit relaas werd geknoopt aan de vele pogingen die jij, Dante, tijdens je negentien laatste levensjaren ondernomen hebt opdat een einde zou gesteld worden aan die vervloekte, kwetsende verbanning uit je geboortestad en je niet zou moeten sterven als banneling.

Het is hier dat Ugo zich terugvindt, ook hij is een banneling geweest, of zo voelt hij zich, omdat hij jarenlang en nu nog steeds, een banneling is geweest uit zijn grondwettelijke rechten. En het hangt hem boven het hoofd dat hij, zoals Dante - en Van Gogh ook was er een - sterven zal met deze kwetsende eigenschap.

Gebeurt dit, het zij dan zo, zijn enige troost zal dan zijn dat het hier opgetekend werd en dat het bekend zal staan, hopelijk voor vele jaren.

08-03-2012, 07:32 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo,

of het gebeurde dat de laatste zang

van Pergolesi’s Stabbat Mater ons

bewogen heeft en aan het uur

we dachten 

dat we nimmer kennen zullen,

als om te eindigen we gedragen worden

in een kist gehuld,

geborgen voor de eeuwigheid.

De zon is opgeschoven, de dag, de week,

de maand.

De uren niet geteld gehouden

niet neergezet als jonge bomen

die niet groeien konden.

Maar de eerste lente op ons handen,

bruine vlekken

als nieuwe tekenen van ouderdom.

Het land verkend, vergeten,

de bergen opgedoken,

in herinneringen,

wel blauwe paarden in de beemden,

rustig in de nevel,

avonden in de abelen.
 

De late reiger waar we stil bij stonden,

de geuren en de wemeling van licht.

De dag die onze laatste was.

Tijd die we niet houden konden.

Karel

07-03-2012, 00:29 geschreven door Ugo d'Oorde  

Roland Barthes[1] leert me dat de Haiku zo maar niet een gedicht is van drie lijnen en zeventien lettergrepen verdeeld over vijf, zeven en vijf.

Ik tracht hem te volgen, want zijn taal is niet zo toegankelijk. Ik tracht te begrijpen, vooral wat de haiku niet is.

‘La brièveté du haiku n’est pas formelle, le haiku n’est pas une pensée riche réduite à une forme brève, mais un événement bref qui trouve d’un coup sa forme juste’.

Aldus Barthes. En ik die dacht dat de haiku een soort gedicht was naar Westerse normen, maar dit is het duidelijk niet. Het is niet, een grote gedachte, in een gecondenseerde vorm gegoten, maar het handelt over een simpel gebeuren dat in zijn juiste, meest beperkte vorm wordt opgetekend. En deze beperking is het voorwerp van een grote zorg. Het is net het tegengestelde van wat ik dacht dat de haiku was.

Ooit was ik in Moissac. Ik stond er op de binnentuin van de Cisterciënzers-abdij, in de hoek een eeuwenoude ceder. De overdekte, open wandelgang met kolommen, alle kapitelen ervan versierd met verhalen uit de Bijbel, de prachtigste gebeeldhouwde die ik ooit zag. Ik trachtte in een haiku de beelden te vermengen met de ceder die, wat de geschiedenis van de abdij betrof, heel wat moet hebben meegemaakt.

Ceder in gepeins,

Bijbel op kapitelen

Ingekapt: Moissac.

Mijn haiku was voldoende om te zeggen wat ik meende te mogen zeggen, maar wat ik te zeggen had was voor een gedicht van bij ons, niet voor een haiku. Of wat ik eigenlijk zeggen wou, in een gedicht van enkele lijnen:

De oude ceder, en wij

eronder door gegaan.

Gedacht de slag van hamers

nog te horen,

de frimason, zoals van ouds genoemd[2],

nog voor zijn blok gezeten,

denkend aan zijn bijbeltekst:

Moissac.

Als ik dan toch, in een haiku, iets zeggen wou over de ceder en de kapitelen op de binnentuin van de abdij, dan bijvoorbeeld dit, met als titel: Moissac.

Zijn tijd gekomen,

een cederappel rolde

tot onder Adam.

Of nog

Adam en Eva

zagen een cederappel

vallen in het gras.

Een simpel gebeuren, met Adam en Eva afgebeeld op een kapiteel die hadden kunnen zien hoe een cederappel voor hun voeten viel. Een klein gebeuren voor misschien een haalbare haiku.

En een haiku die Barthes overnam uit het Japans:

Je vis la première neige,

ce matin-là j’oubliai

de laver mon visage.

En of dit andere gedicht, door Barthes aangehaald, een haiku is, denk ik niet, weet zelfs niet of het geen tekst van Barthes zelf is.

Het heeft meer dan het toegelaten aantal lettergrepen, maar als het een vertaling is kan het liggen aan de passage naar het Frans. Het betreft een Zen-tuin met rotsblokken, zo maar neergezet in het zand, dat er maagdelijk bij ligt met voren als lijnen getekend:

Nulle fleur, nul pas

Où est l’homme?

dans le transport des rochers,

dans la trace du râteau,

dans le travail de l’écriture.

Heb ik nu alles gezegd wat Barthes heeft neergeschreven, zeker niet, nog een tiende niet. Maar voor mij volstaat het te weten, dat een haiku een gebeuren is, met een gebeuren als onderwerp.

Ik vermoed dat Herman Van Rompuy dit ook zal geweten hebben. 

06-03-2012, 00:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je doet het maar, je verbaast je zelf, niets heeft vat op jou als je maar schrijven kunt. Maar elke dag geconfronteerd te worden, welke dag het ook is, met een geschreven gesprek met je zelf, want daar komt het op neer, is dit wel normaal?

Heb ik me niet, door mezelf, in de luren laten leggen, door  te pogen, elke dag  een blog te presteren? Het kon ook iets minder, maar neen, ik dwong me tot een dagelijkse blog.

José Saramago die, het weze hier gezegd, de oorzaak is van mijn blog, had niet die frequentie. Hij waagde het, nu en dan een dag over te slaan. Hij kon het zich permitteren zijn lezers een dag vrij te gunnen, hij wist trouwens dat de uitgever wachtte op zijn tekst en dat alle blogs zouden gepubliceerd worden achteraf. Een grote luxe.

En waarom heb ik Saramago gevolgd? Wel om de simpele reden dat ik van hem gelezen had wat hij schreef de dag van zijn zesentachtigste:

‘J’étreins les mots que j’ai écrits, je leur souhaite longue vie et je recommence à écrire là où j’avais arrêté, il n’y a pas d’autre réponse’.

Een zin die ik las in ‘Le Monde’ van 26 februari 2010. Woorden die me getroffen hadden en die me zijn bij gebleven. Pas van 18 mei 2010 af heb ik effectief gereageerd, en ben ik ook begonnen elke dag te schrijven wat me te binnenviel[1]. Die dag van 18 mei schreef ik:

‘Ik ook omhels de woorden die ik (al) schreef en wens ze een lang en groot leven toe, en ik begin nu, omdat ik niet stoppen kan, in navolging van Saramago, mijn cuaderno, mijn schrift, dat door lopen
zal tot de dag van mijn 83^ste, zo hoop ik toch omdat ik hoop que Dieu me prètera vie jusque là’.

Wat Hij gedaan heeft en waarvoor ik Hem dank met de blogs die ik sindsdien heb geschreven tot ver voorbij die gestelde datum. Echter, een dag openlaten, dit waag ik (nog) niet.

05-03-2012, 07:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Stel, vraag  ik me soms af, dat mijn verhaal van elke dag zou stilvallen, zonder dat er gewild, een punt wordt achter gezet. Zou mijn blog gemist worden?

Enkele dagen geleden vloeide er uit mijn pen dat mijn blog me een goed gevoel gaf. Ik schreef toen dat ik ‘overleefde’ in de voor mij meest gunstige omstandigheden. En dit is het ook. Al weet ik voldoende dat ik weinig gelezen word, dat dit niet in verhouding is tot de energie die ik erin steek. Maar toch, stubborn, ga ik verder, zoals elke schrijver, zelfs deze die uitgeschreven zijn, verder gaan.

De jaren hebben enkel vat op mijn lichaam, nog niet op mijn geest, hoewel namen die ik zoek soms geborgen blijven. En wat er omheen mij zich afspeelt krijgt een rookgordijn voorgeschoven, al blijf ik alert voor wat een binding heeft met wie ik vroeger was, mijn woorden over de euro-geschiedenis zijn er het gevolg van.

Dan ook, lezer van mijn ‘ontboezemingen’, als ik hoor dat iemand die ik apprecieer, en volgens mij een Oscar of zegge een ‘Gouden Uil’ verdient, op zij wordt geschoven omdat hij, naar ik vermoed een teveel aan literaire kwaliteiten bezit, waarmee bedoeld wordt dat zijn boek niet ‘hapklaar’ is en dus weinig interessant voor een uitgever. En daar zal het wel op neerkomen, enkel een boek dat als zoete broodjes naar de man zal gaan, wordt de hemel in gepredikt.

Och, arme literatuur, verbolgen ben ik.

Maar goed, zo kennen we de waarde van een gouden uil of van welke uil ook.

Karel

04-03-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dan was er ooit Stefan Hertmans die me verraste in de Standaard en me overhoop haalde met een gedicht van D.H. Lawrence: ‘Not every man has gentians in his house’. Herinneringen oproepend aan de bergen van de Valais en in het bijzonder aan een plaats gelegen boven Grimentz, op de weg naar le Pas de Lona et les Becs de Bosson, het precieze ogenblik dat je, klimmend de passage tussen de rotsen, de alp bereikt en het volop zomer is, en ook in jou, het volop zomer is:

Niet elk van ons heeft gentiaan

zien bloeien op de Lona-alp, terwijl

het sneeuwde en het pas augustus was.

En groot levend wij, de dood nog

onverwacht, al sneeuwde het,

en groot levend ook génépi en edelweiss

bestoven, al even onverwacht

bevruchting gaande was, we dachten het.

En tussen bloem en wordend zaad

geen overgang van wat van beide is,

want bloem die zaad al is en zaad de bloem,

conceptie maar van wat door tijd gebonden is,

al sneeuwde het en het pas augustus was.

En van de vlokken op ons hoofden

neergekomen, ook wij bevrucht

het rijpend zaad dat wordt

en kiemen zal tot wat ons wacht,

hoe later toch hoe des te beter.

Niet elk van ons heeft gentiaan zien bloeien

toen het sneeuwde in augustus op de Lona-alp.

03-03-2012, 04:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het jaarverslag 2011 van de Nationale Bank van België publiceert een veelzeggende grafiek over de Overheidsschuld in het Eurogebied.

Belangrijk hierbij is dat we cijfers krijgen van de globale schuld van de landen van de Euro-zone uitgedrukt in % van het bbp van al die Euro-landen samen.

Dit bedroeg in 2007, 62’% om te stijgen tot 88% in novenber 2011. De tabel pag. 35, geeft spijtig genoeg, niet de cijfers bij het ontstaan van de Euro, nu 10 jaar geleden, maar ik vermoed dat het cijfer ruim beneden de 45% lag.

Dus al die tijd van 2002 tot 2007 hebben, noch de ECB, noch de Euro-parlementsleden zich schijnbaar enige zorg gemaakt over de toename van de globale openbare schuld t.o.v. het globaal bbp van de Eurozone. Pas in 2010, toe ze zagen dat het percentage op weg was om de kaap van 100% te gaan bereiken zijn ze wakker geschoten en zijn ze gaan kijken waar de oorzaak van deze stijging zich bevond om tot hun ontsteltenis vast te stellen dat Italië met zijn 120% en Griekenland met zijn 160%, een zeer gevaarlijke zone waren ingegaan, ook Ierland, Portugal en Spanje hadden de 100% overschreden en België stond op het punt deze landen te vervoegen.

Ik ga niet verder cijfermatig in op deze evolutie van 2007 tot 2011, ik wil er enkel op wijzen, dat er hier vanwege de European Central Bank en de verantwoordelijken van Europa, veel te laat werd gereageerd op de evolutie die te lezen was in de globale openbare schuld van de Eurolanden en dat hun reactie, als beschermer van de Euro, veel vroeger, en zeker in 2007 had moeten komen en niet in 2010/2011. Er bestaat hiervoor een term: ‘schuldig verzuim’.

In 2007 waren de private banken, als ze het nog niet waren, op hun hoede geweest voor de toestand in bepaalde landen, ware het impact op de beleggingen van die banken minder dramatisch geweest – nu worden ze geconfronteerd met een afschrijving ad 73% op hun Griekse fondsen -  en zeker minder zwaar het impact van de te nemen maatregelen voor het Griekse volk.

Wat dit Griekenland betreft begrijp ik hoegenaamd niet hoe het zo ver is kunnen komen. Was de regering daar dan ingeslapen, of wisten ze dat Europa niet anders kon, om erger te voorkomen, dan bij te springen?

Nog minder begrijp ik waarom Papandreou, als een held, op gejuich moest ontvangen worden op de internationale bijeenkomst van de Europese socialisten in Brussel. Het bedrijven van de politiek is schijnbaar voor velen eerder tijdverdrijf dan een zorg.

02-03-2012, 07:31 geschreven door Ugo d'Oorde