Bijna altijd zit er in mijn werk een wereld  verscholen van het nieuwe, het totaal vreemde: de New Physics. De reden waarom ik telkens verdwaal in wat ik meen te zijn het esoterische, het binnenste van de materie en van de dingen. Ik ken geen schrijver die me hierin gevolgd is of me hierin is voorafgegaan, maar ik kan me schromelijk vergissen want ik ben een leek wat de huidige literatuur betreft.

Het is een stap in het ongerijmde die ik zet, het ongerijmde van een wereld waar enkel de geest het voor het zeggen heeft, in elk geval meer dan het oog. Ik wil namelijk het binnenste kennen van al wat is, ongeacht het buitenste ervan en heel wat zijn er die hier niet het minste oog voor hebben.

Heb ik het bij het rechte eind of dreig ik erin te vergaan, te verdrinken? Wat ook, ik kan me er niet meer van bevrijden, ik zit in mijn hoofd/mijn gedachten gewrongen met de wereld van atoom en elektron, de wereld die deze is van Richard Feynman als hij schrijft over wat de kern, the nucleus, samenhoudt en over wat is als deze kern eschoten wordt: ‘It soon became clear that the number of particles in the world was open-ended, and depended on the amount of energy used to break apart the nucleus. There are over four hundred such particles at present. We can’t accept four hundred particles. That’s too complcated’[1].

Ik kan het beeld ervan niet meer uit mij verwijderen. Het is een ziekte geworden waarvan ik nimmer nog genezen zal.

Ik stuurde gisteren een gedicht aan een goede vriend over vers 3, 19 van Genesis. Een gedicht dat ik nooit zou geschreven hebben ware ik atom-minded geweest, niet beïnvloed geweest door de nieuwe fysica. Hij antwoordde me, en ik begrijp hem ten volle, dat hij tijd nodig had om, mijn theorie over wat er is na de dood, te begrijpen. Ik dacht nochtans  heel duidelijk te zijn geweest in mijn woorden. Zo, eens te meer gaf ik me er rekenschap van dat ik, wat ik ook bedenk terechtkom in een wereld die ’nog’ niet bewandeld wordt. Nog niet begrepen wordt. En ik heb dus de tekst van het gedicht nogmaals herschreven.

Misschien is het precies om deze ingewikkeldheid, is het precies omwille van die vreemde wereld die ik aankleef dat ik gelezen wordt, wie zegt het me? Maar ‘right or wrong, my country’, las ik eens en ik kan dit enkel beamen. Ik schrijf zoals ik schijf en wat ik schrijf. Ik ben in die wereld - gesukkeld? - binnengegaan om hem nooit meer te verlaten. Ik sla geen mea culpa, ik ben wie ik ben, gedoemd het te zijn. Het irreële is voor mij ‘de’ binnen-realiteit, ik kan er niet meer los van, het is - heb ik al dikwijls gezegd en geschreven - het is voor mij, de nieuwe Bijbel en de geschriften die hieruit  zijn voort gevloeid, zijn die van mij. Parafraserend de uitroep van Francis Jammes die Maurice Gilliams vooraan in zijn Elias plaatste: Wie, wie zal er houden van mij?

Ik begrijp dat ik onbegrepen word. Ik heb een knop omgedraaid, ik word omgeleid door het secrete dat er is in het ‘iets in beweging brengen  van op afstand’ - mijn vrienden van de vijver die van in hun slaapkamer, van in Spanje zelfs, kijken op de reigers of de aalscholvers in het water,  is er een voorbeeld van - wel, wetende dat als ik me in een dergelijke wereld bevind, dat het die wereld is die ik binnen brengen moet in mijn geschriften. Ontneem me dit niet of ik val stil, ik bekom woordeloos, gedachteloos, een uitgedroogd iemand, een niemand.

Het gedicht gaat hierbij als een tweede blog voor deze dag van 26 april.

26-04-2019, 07:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vers 3, 19 uit ‘Genesis’.

Zo zal je nimmer vooraf weten

wat je hand zal schrijven als er de zegen is

van oude Bijbels op de tafel en van stenen

die je raapte in de bergen,

gebeeldhouwd door de regen.

en je in Jobs vergeelde woorden las

dat de adem van de Almachtige was

die ons het leven gaf.

Al zegt ons niets of niemand ook,

of die Almachtige er is,

wij, een immanentie toch,

een particule van het Woord

dat in den beginne was 

en, wat van het Woord hier is,

niet van de aarde is, 

niet van het sterven is.

Een bron van licht het is

een oorsprong die bestemming is,

en wij geweten, dat ons

de eeuwigheid is toegemeten.

Kap dan, zoals je netels kapt,

het stupide vers,

‘je bent uit stof en tot stof keer je terug’,

uit Genesis weg, voldoende is geweten

dat het lichaam sterven zal,

ook, terwijl gelezen moet,

(zo leerden ons Nothomb en Fabre d'Olivet):,

‘je bent uit geest en tot geest keer je terug.’

Het enige wat  zinnig is,

hier in dit leven is.

26-04-2019, 07:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

.

Er zijn dagen die breed openzwaaien in gevleugeld proza, er zijn er andere die geen punt vinden om op te steunen; vandaag is het zo een dag. Je wordt er wel niet wanhopig van, het volstaat er kalm bij te blijven en af te wachten wat er komen gaat, welke deur zich  openen zal om binnen te gaan en te hopen niet te zullen verdwalen in het landschap. Want dit is het bijzondere ervan, je hebt de wegen die je neemt zelf te trekken op de kaart, ‘Google Earth’ helpt je niet je bent geconfronteerd met het nog onbekende dat nu bekend moet worden.

Het enige van de morgen was de tanende maan, waar je ze niet verwachtte. Een teken dacht je waar je, je aan vasthechten kon om toch maar van de aarde te zijn en minder van de luchten er boven[KLM1] . De aarde die je voedingsbodem is en altijd is geweest, maar, en dit is typerend voor jou, je hebt gedacht dat er, naast de zichtbare er tevens een onzichtbare was die je ook bezoeken kon en waaraan je , often, very often , de voorrang gaf. Een kwestie van originaliteit die je je permitteerde van tijd tot tijd.

En het is het originele in jou dat je verwijderd houdt van de rest. Het is in het originele dat je je uitleven kunt, zelfs en vooral, zoals je hierboven verklaarde, als je geen punt hebt om op te steunen, want pas dan kun je dingen vinden op je zoektocht. En het hoeft dan niet of ze staan blijven of niet, ze zijn er geweest de tijd van er te zijn, de tijd van te worden opgemerkt, en dit is voldoende.

Wat van de aarde is: de vier dichtbundels van gisteren, is een belangrijke vingerwijzing voor jou. Als je die bundels legt naast de gedichten die jij geschreven hebt dan weet je, dat je amper met de toppen van de tenen de aarde hebt geraakt. Wat ontoereikend is in deze tijden opdat je, je met hen zou kunnen meten,

Het feit is dat je bij het ouder worden tezelfdertijd uit de tijd die is, bent weg gegroeid en dat je dit pas nu, na verloop van tijd bewust wordt. Zo, voor wat op het ogenblik van de aarde is, ben je van geen tel meer. Je hebt je momenten gehad, heb je ze gebruikt des te beter, heb je ze niet gebruikt, tant pis. Yourcenar wist het heel goed, ze sprak over de tijd als ‘ce grand sculpteur’, en dan bedoelde ze de tijd als beeldhouwer van het landschap van de geest.

Ze heeft het natuurlijk bij het rechte eind als ze dit zo ziet, maar dit betekent ook dat de tijd niet stil staat, dat hij als beeldhouwer blijft werken, zich voortdurend blijft wijzigen en dat, wat nu wordt aangeprezen ook, ooit zijn beste tijd zal gekend hebben.

Hoe dit gebeuren zich zal voordoen valt nog niet te voorzien. Het zicht op de aarde wijzigt zich, ook de middelen om wat is van de aarde bloot te leggen zitten in de maalstroom van de tijd. Een poging doen om de gap die je scheidt te overbruggen zal onvoldoende zijn, je moet verder kijken, je hebt nieuwe pijlers nodig voor de brug aan de overkant die van het komende is. Het is daar dat de gap zich sluiten zal, overwonnen wordt.

Dan ook is de tijd meer een hoop dat een vrees.

25-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

.

Als ik zeg dat wat ik schrijf, een effect is van het Woord in mij, hoe kan ik  dan vertellen over de simpele dingen van het leven, als die dingen ook, niet van het Woord zouden zijn? Belangrijk is dus niet zo zeer wat ik schrijf en hoe, maar wel het feit dat ik schrijf en het blijf doen. Belangrijk is dat ik het Woord gebruik en aanwend, dat ik het niet naast mij laat liggen.

Dit is dan mijn betrachten, dit is mijn adem, dit heb je te aanvaarden of te verwerpen.

Ik ken, in de bergen van de Valais, ik ken er, vertrekkende van uit Grimentz, gekomen aan de voet van de Moirygletsjer - die thans absoluut niet meer is wat hij was - een plaats op de alpenweide met vroeg in de zomer een oneindige variëteit van bloemen en planten, wellicht ook een even grote variëteit van kevers en spinnen. Wel, je beeld je niet in hoe goed ik me voelde als ik er was. Zelfs, hoe goed, nu ik me inbeeld er te zijn in het grote licht dat van de bergen is.

Ik ken tal van plaatsen waar ik in gedachten heen kan - al was het maar het eiland Iona op de westkust van Schotland - maar die ‘tuin’ daar, ‘ce jardin-là’ is uitzonderlijk voor mij. Ook, ik weet het, uitzonderlijk voor de kinderen, de kleinkinderen en voorzeker ook voor de achterkleinkinderen als ze deze zullen leren kennen. Het is, bij uitstek, zo zie ik het thans, de plaats, zeer toegankelijk, waar de Natuur in alle vormen en kleuren, in alle tekens van leven aan het werk is.

Als ik die plaats terug roep, waar haal ik die, waar ligt die opgeslagen, binnen in mij, omheen mij? Of, is er in mij een  mechanisme aanwezig dat me toelaat me terug te plaatsen in wat me nog overblijft van mijn verleden? Het moet ergens zijn, ergens in de minimaalste deeltjes van dit bestaan dat ik meen van mij te zijn maar dat even goed van het Universum kan zijn, ik, een deel ervan.

Zo goochelen we met wat ons overstijgt, zo beelden we ons in wat er is van de dingen, wat er is van het leven en van het herinneren, met de gevolgen hieraan verbonden, de gevoelens die opgewekt worden en ons beroeren in ons ‘Dasein’.

Ik heb een vriend, een groot wandelaar en een grote geest, die het ganse landschap van zijn streek in zijn gedachten heeft, en zoals ik hem ken, ook een deel van de landschappen van Ierland en van andere plaatsen, wie weet welke? Dit alles gedrenkt in woorden die druipen van de literatuur die waard is poëzie genoemd te worden. We weten het, want hij schrijft het uit, en in zijn woorden vangen we de echo op, van de echo die voor hem de wandeling was. Dit is het eeuwige dat er is en er dus altijd zijn zal, het wonder dat van de  Geest is, waarvan we, zegt de Bhagavad Gita, een deeltje ontleend hebben. Zo leven we, zo leven er velen, doordrongen én van wat ze onder ogen krijgen, én van de betekenis, de diepere ondergrond ervan.

Dit is van de oneindigheid die van de geest is, het verwerkingsproces van al wat is, van het zichtbare en het onzichtbare en van de wisselwerking van het ene in het andere. Of de grootheid die van de mens is: het weten en het houden, het zien en het begrijpen. En hier gaat het om, dit is wat de mens is en vermag, al vermag hij ook andere zaken die dan niet van die mens zijn die ik hier beoog, maar van een meer dan afvallige.

Wat ik schrijf en hoe ik schrijf is van de mens van jaren die ik ben. De koele zaken hebben geen vat op mij, zeker niet de zaken die ik lees in de recensies[1] van de dichtbundels die genomineerd werden voor de ‘C. Buddingh-prijs’, zoals wat ik hier schrijf, niet de minste vat zal hebben op de makers van die bundels.

Het is de enige troost die ik er bij heb. 

24-04-2019, 06:58 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik nog even - je zult het me wel vergeven - verder ga op mijn elan van gisteren, is er geen grotere zin om een boek te beginnen dan: in den beginne was het Woord.

Deze zin komt van diep in mij als ik zie hoe de kweepeerboom in de tuin op enkele dagen tijd, een roep is geworden, een kreet van lichtroze bloesems, onvermijdelijk, dankzij het Woord dat in den beginne was.

Denken we er aan, nu de vele fruitbomen in bloei staan, dat het een mini-afdruk is van de buitengewoon immense drang die er in den beginne moet geweest zijn - alles gebundeld in een fractie van een ogenblik - opdat uit deze drang een Universum zou ontstaan en blijven ontstaan, want niets erin is niet in beweging, niets erin is af.

We willen het niet meer weten, we denken er niet meer aan, de regelmaat van het in bloesem komen, de gewoonte die het geworden is, heeft ons de gedachte ontnomen dat het her-opbloeien van de natuur, de daad is, de wil is van het Woord. Niet de daad en de wil van het Niets - het Niets is niet - en niet van om het even wat anders,  dan van het Woord. Of, heb je er misschien een andere oorzaak voor?

Alles wat er gebeurt in het leven van de natuur, van de Kosmos, heeft als oorzaak het Woord. Ikzelf, wijzelf zijn van de Kosmos, zijn onmiskenbaar van het Woord en zoals de kweepeerboom zich gedraagt, gedragen wij ons als van het Woord zijnde, als we denken of schrijven, componeren of schilderen of beeldhouwen, of welke geestelijke handeling we ook mogen verrichten. En, het zijn de handelingen eigen aan het Woord die geen of weinig aandacht nog krijgen, nog vernoemd worden als dusdanig. Opgeslorpt als we zijn door de handelingen eigen aan de mens.

Nochtans waren het deze van het Woord die de humus vormden van onze beschaving, het draagvlak waren waarop onze romaanse kerken en gotische kathedralen gebouwd werden Het is deze humus dus, dit draagvlak, dat verloren gegaan is. We hebben er zelden nog oog voor, we hebben schijnbaar,  zelfs de tijd niet meer er oog voor te hebben. We zijn geblaseerd geworden, te egoïstisch opgesteld. We lopen rond met ooglappen zoals de boerenpaarden op de akker. Het bevreemdende van de laatste dagen en tezelfdertijd misschien, ook het hoopgevende, is dat de brand van een van deze kathedralen ons de ogen heeft geopend en we terug schijnen te weten - ik droom maar! - wat ons zo nauw aan het hart ligt, wat we ontbreken.

Nu, wie ben ik om dit voorop te stellen. Zelfs, wie ben ik om het te wagen een onderscheid te maken tussen de handelingen van de mens en deze van de natuur/de Kosmos? Wat bezielt er mij om hier de nadruk op te leggen, of hoe ben ik deze morgen opgestaan om dit te verkondigen?

Vragen die ik niet beantwoorden zal omdat het geen vragen zijn maar vaststellingen die opgeborreld zijn uit het Woord in mij. En ik niet anders kan dan deze, me als gedicteerd, op te nemen en te verspreiden, zoals bloesemblaadjes in de lentewinden die van verre komen, van over de zeeën en de bergen van mijn hart.

Dit is, mijn vrienden, hoe ik ademde vanmorgen.

23-04-2019, 06:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik loop hier al een tijdje rond met een zin van Albert Einstein die een vriend - hij is er gelukkig nog om me te lezen - me enkele jaren geleden, toestuurde:

‘L’idée que l’ordre et la précision de l’Univers dans ses aspects innombrables serait le résultat aveugle de l’hasard est aussi peu crédible que si après l’explosion d’une imprimerie tous les caractères retombaient par terre dans l’ordre d’un dictionnaire.’.

Het is met deze zin dat ik, na a fortnight afwezigheid, wou terugkeren naar jullie. Het lot, of is het de tijd, beschikte er anders over, maar ik behoud hem, het wordt nu een zin die nazindert in de echo die er nog moet zijn van de laatste slag van de ‘bourdon’ van Notre-Dame de Paris.

 Het is ook een zin die een standpunt inneemt dat ingaat tegen wat een Jacques Monod[1], vijftig jaar geleden nog schrijven durfde:

‘L’homme sait enfin qu’il est seul dans l’immensité indifférente de l’Univers, d’où il a émergé par hasard. Non plus que son destin, son devoir n’est écrit nulle part. A lui de choisir entre le Royaume et les ténèbres’.

Ik heb een hekel aan mensen/schrijvers en hun vermeende ‘zekerheden’ - l’homme sait enfin - maar, wat mij betreft, er is een ‘maar’. Ik zie onmogelijk in dat het ontstaan van het atoom, het oerbegin van het ontstaan van de mens, hoe dit, zoals het atoom gestructureerd is, een toeval zou kunnen zijn, gezien een toeval altijd het gevolg is van oorzakelijkheden, en er in het punt dat de tijd is gestart, de Big Bang, er geen oorzakelijkheden voorhanden waren.

Ik geloof dus niet dat Monod het beeld, de structuur van het atoom en het ontstaan van die structuur, voor ogen had, als hij zijn zin heeft geformuleerd. Want, en dat geloof ik dan met zekerheid, dat het atoom is ontstaan uit deeltjes, mini-particules, die hoogstens enkel deeltjes spirit kunnen/moeten geweest zijn en dan situeert het toeval-punt zich op die plaats en nergens anders. Dan kan er van toeval geen sprake zijn, kan er nooit meer van toeval, van ‘le hazard’ van Monod, nog sprake zijn.

Dit is dan mijn zekerheid die ik verkondig - zelfs al beweer ik dat er geen zekerheden zijn - dan zie ik dit dan toch als de enige zekerheid die er ooit is geweest : de materie ontstaan uit de geest, of, wat veel poëtischer is : In den beginne was er het Woord, was er Tao.

Een - boude misschien - stellingname, die ik stel tegenover deze van Jacques Monod. Een stellingname die ik koester, die uitgestald ligt over al wat ik ooit geschreven heb en nog schrijven zal. Ik zie absoluut niet in, welke andere stellingname ooit die van mij zou kunnen aan het wankelen brengen.

Het is met deze en geen andere dat ik verder ga.

22-04-2019, 06:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben tot tranen toe geschokt als ik zie dat Notre-Dame de Paris, de kathedraal van mijn hart, vergaat in een helse, rode vuurzee die culmineert als de torennaald, ‘la flèche’ boven het schip zich kromt en neerstort.

Tot tranen toe bewogen, verdwaasd, door de vlammen die opstijgen uit het ‘Heilige van het heilige’ dat, onwezenlijk aan het verdwijnen is in een rode gloed. Aldus voltrekt zich op het scherm voor mijn ogen, het onmogelijke, het ondenkbare, het on-inbeeldbare, dat me treft tot in het diepste van mijn zijn, van mijn bestaan.

Het beeld dat ik zie schuift zich over het ‘nine-eleven-beeld’ dat me destijds heeft gevuld met afkeer en onbegrip. Maar dit van nu is van een totaal andere geladenheid. Het is niet de stof die vergaat tot stof, de mens incluis, maar de geest, de spirit van een duizendjarige beschaving die de prooi wordt van de vlammen, het ‘sixteen-four-beeld’, dat op onze ooglens zal geprint blijven tot het einde der tijden, een ankerpunt dat ons niet meer loslaten zal.

Wat er gebeurde: een vonk, een glinster, een niemendal, een nalatigheid - een gewilde? - die een meesterwerk van steen, van durf en kennis en meest van al, van een diepgaande kosmisch-spirituele ingesteldheid, een eeuwenoud bouwwerk dat zichtbaar was en tezelfdertijd, onzichtbaar, een woud van hout. En dat alles nu verpulverd tot schroeiende as. 

Werkelijk, ik durf het herhalen, ik, tot tranen toe bewogen, ik verweesd achter gelaten.  

Ooit had ik het voorrecht het gebinte van de Onze-Lieve-Vrouw- Kathedraal van Antwerpen te bezoeken. Ik was, een van de hand Gods geslagen man als ik het houtwerk zag: de balken, kepers en latten, on-uiteenneembaar, in elkaar gestoken en vastgeklonken met spieën en zwaluwstaarten: een massa hout van ongewone afmetingen in elkaar opgesteld en verankerd. En het is iets identiek, iets dat ik visueel ken, dat daar in een storm van vlammen aan het branden is. Hoe kan het dat een vonk voldoende is opdat vergaat wat nooit mag vergaan? 

Ik had, jaren, vele jaren terug, Fulcanelli[1] gelezen,. Ik herinner me wat hij schrijft over de gotische kathedralen en in het bijzonder over ‘de’ kathedraal, Notre-Dame de Paris. Dat het concept ervan een athanor is, de smeltoven van de alchemist. Fulcanelli, bewijst dit uitvoerig aan de hand van de beeldhouwwerken in en buiten de kathedraal. een moeilijk - voor mij althans - te volgen betoog omdat het een bewijs is dat stoelt op het hermetische, eigen aan het vocabularium van de alchemist.

Ik deel wel zijn mening wat het symbool van de athanor betreft - een bouwwerk dat inherent, de kracht heeft, de geest van de mens te beroeren en te verheffen tot een hogere en diepere vorm van leven - maar ik heb mijn eigen visie, ik laat de taal aan de alchemist en opper de mening dat de kathedraal een esoterisch gebouw is, dat het ‘kathedraal-zijn’ zich binnenin bevindt, zich bevindt in het bouwwerk zelf, in de stenen en in de wijze waarop deze op elkaar werden gezet, in elkaar werden geschroefd.

Ik heb altijd een enorme bewondering gehad, voor de meesterbouwers ervan, die de visie hadden, de krachten van de aarde te bundelen met de krachten van de hemel en deze visie, dit grote geloof, vast te houden als een absolute zekerheid.

Daarenboven wisten ze, dat de plaats waar er gebouwd werd, dat de richting, het Oosten, getekend door het koor en het binnenschip, van het hoogste belang waren. De eerste steenlegging was een heilige daad. Wie weet wat er geborgen ligt, in of onder de eerste steen van Notre-Dame; wie weet welke boodschap er werd aan toevertrouwd.

En dan ook moet er gedacht worden aan alle ambachtslieden die hebben bijgedragen tot het verwezenlijken van de vele kathedralen, vooral deze van het eerste uur, einde elfde, begin twaalfde eeuw.

Ik ben nog verder gegaan in mijn beschouwingen over de gotische kathedraal, ik heb ze vergeleken met Stonehenge dat eenzelfde betekenis kan/moet gekend hebben: de krachten eigen aan de stenen te laten vibreren om aldus in te werken op de mens die er zich in bewegen gaat,  Kathedraal en Stonehenge een puur esoterisch bouwwerk dus.

De vuurhaard die Notre-Dame heeft verwoest heeft ook deze esoterische krachten weggenomen. Ik vrees dat de herstelbewegingen die op gang zullen komen, nooit de eigenheid van de athanor zullen kunnen terughalen. Het uiterlijke zal er terug staan, maar het innerlijke, het hart van de Notre-Dame zal niet meer hetzelfde zijn.

De wonde die geslagen werd door het vuur wordt mogelijks een heropflakkering van de geest in de mens. Zo wil ik het beleefd hebben. 

21-04-2019, 07:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

9 april

Zonde uit noodzaak.

.Ik schud me uit om een blog te schrijven, ik verbaas mezelf als ik er in slaag, vooral wanneer ik geconfronteerd word met de stugheid van geest waarover ik het had, gisteren dan. Het is echter een ontgoocheling als ik zie op welke wijze de Centrale Computer mijn woorden heeft overgebracht. terwijl mijn handelingen nochtans hun zelfde stramien volgden.

Wat ik vandaag doe is zonde uit noodzaak, is breken met mijn wijze van leven over de laatste tien jaar. Ik zal wel  niet stilvallen, ik zal verder schrijven maar tot en met 20 april niet onder de vorm van een dagelijkse blog

Het is niet zonder rijp beraad, dat Ik dit besloten heb, maar mijn dagelijkse blog slorpt te veel van mijn tijd op in de voormiddag - in de namiddag ben ik te leeg om te schrijven - tijd die ik nu gebruiken zal voor een even belangrijk werk dat al te lang is blijven liggen.

Als alles zijn normaal verloop kent - si Dieu me prête vie wist men vroeger -lees je me terug op Paaszondag 21 april. Tot dan, vrienden, ik hoop dat je me niet vergeten zult.

Mijn excuses hiervoor, indien nodig.

19-04-2019, 18:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schud me uit om een blog te schrijven, ik verbaas mezelf als ik er in slaag, vooral wanneer ik geconfronteerd word met de stugheid van geest waarover ik het had, gisteren dan. Het is echter een ontgoocheling als ik zie op welke wijze de Centrale Computer mijn woorden heeft overgebracht. terwijl mijn handelingen nochtans hun zelfde stramien volgden.

Wat ik vandaag doe is zonde uit noodzaak, is breken met mijn wijze van leven over de laatste tien jaar. Ik zal wel  niet stilvallen, ik zal verder schrijven maar tot en met 20 april niet onder de vorm van een dagelijkse blog

Het is niet zonder rijp beraad, dat Ik dit besloten heb, maar mijn  blog slorpt te veel van mijn tijd en denkwerk op in de voormiddag - in de namiddag ben ik te leeg om te schrijven - tijd  en denkwerk worden nu gebruikt  voor een even belangrijk werk dat al te lang is blijven liggen.

Als alles zijn normaal verloop kent - si Dieu me prête vie wist men vroeger - lees je me terug op Paaszondag 21 april. 

Tot dan, vrienden, ik hoop dat je me niet vergeten zult.

Mijn excuses hiervoor, indien nodig.

09-04-2019, 05:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is het uur van de confrontatie met de stijfheid van het lichaam en de stugheid van de geest, het ‘ceremoniële’ van elke dag waar ik niet aan ontkom. Ik hoef niet te zeggen waaruit dit bestaat, de stijfheid en de stugheid zijn er en ik moet er mee leven, ik moet me er uit bevrijden, er uit verrijzen, als een vuurvogel, schreef ik eens. 

In feite, wat schreef ik nog niet nu ik hier terug tracht op te staan, een struggle om op een waardige wijze te overleven, het werk van elke dag, vooral  van elke morgen. Zeg ik, tot vervelens toe?  Wat onjuist zou zijn..

En toch herbegin ik, zelfs als ik niets te vertellen heb, zelfs als ik beginnen moet met een blik op hoe het met mij is gesteld. Niet goed eigenlijk, niet om te gaan wandelen in de velden en te zien hoe alles open bloeit van de grassen tot de madeliefjes, tot de  struiken en tot de bomen en de luchten er boven, maar niet de bloei van het lichaam, de broosheid ervan wil ik toedekken met woorden.

Zij vol mijn woord, zij van alle dagen van mijn leven. Wees mijn rijkdom, de enige die ik nog overhoud. Wek me op, laat me opstijgen tot de plaatsen die ik mijn leven lang heb willen bereiken, maar er niet ben in geslaagd. Mijn tijd is kort geworden, ik nader het punt dat ik besluiten moet en briljant is het niet. Zo, het zal me moeite kosten. Of, mijn woord, ware het niet beter het te verzwijgen, het toegedekt te laten en het mee te nemen als ik heen zal gaan?

Joyce ook is er met geconfronteerd geworden, op zijn manier dan: 

‘There are sins or (let us call them as the world calls them) evil memories which are hidden away by man in the darkest places of the heart but they abide there and wait[1].

En het gaat hem meer om wat ik niet deed dan om wat ik deed, wat het nog erger maakt:  sins, or evil memories for doing what I didn’t do. 

Dit alles, deze morgen, zijn gedachten die opgedoken, meer uit de stijfheid en de ermee verband houdende pijnen van het lichaam - ik overdrijf hier want er zijn er andere bij anderen die ik ken - en minder uit de stugheid van de geest, die schrijvend zich heeft losgewrikt en zich heeft klaar gemaakt om de dag in te gaan. Zoals het licht , de helrode gloed van licht die oprijst achter de reuzen van bomen voor het raam. Mijn geest er deel van wil zijn en, mijn  hart, mijn moede hart, hem hierin volgen wil, altijd maar volgen wil. Hart en geest samen verrijzend zoals ik het vroeg. En zoals het elke morgen gebeurt.

Tot mijn heil en mijn vergeten van wat niet was.

08-04-2019, 08:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is het uur van de confrontatie met de stijfheid van het lichaam en de stugheid van de geest, het ‘ceremoniële’ van elke dag waar ik niet aan ontkom. Ik hoef niet te zeggen waaruit dit bestaat, de stijfheid en de stugheid zijn er en ik moet er mee leven, ik moet me er uit bevrijden, er uit verrijzen, als een vuurvogel, schreef ik eens.

In feite, wat schreef ik nog niet nu ik hier terug tracht op te staan, een struggle om op een waardige wijze te overleven, het werk van elke dag, vooral  van elke morgen. Zeg ik, tot vervelens toe?  Wat onjuist zou zijn.

En toch herbegin ik, zelfs als ik niets te vertellen heb, zelfs als ik beginnen moet met een blik op hoe het met mij is gesteld. Niet goed eigenlijk, niet om te gaan wandelen in de velden en te zien hoe alles open bloeit van de grassen tot de madeliefjes, tot de  struiken en tot de bomen en de luchten er boven, maar niet de bloei van het lichaam, de broosheid ervan wil ik toedekken met woorden.

Zij vol mijn woord, zij van alle dagen van mijn leven. Wees mijn rijkdom, de enige die ik nog overhoud. Wek me op, laat me opstijgen tot de plaatsen die ik mijn leven lang heb willen bereiken, maar er niet ben in geslaagd. Mijn tijd is kort geworden, ik nader het punt dat ik besluiten moet en briljant is het niet. Zo, het zal me moeite kosten. Of, mijn woord, ware het niet beter het te verzwijgen, het toegedekt te laten en het mee te nemen als ik heen zal gaan?

Joyce ook is er met geconfronteerd geworden, op zijn manier dan:

‘There are sins or (let us call them as the world calls them) evil memories which are hidden away by man in the darkest places of the heart but they abide there and wait[1].

En het gaat hem meer om wat ik niet deed dan om wat ik deed, wat het nog erger maakt:  sins, or evil memories for doing what I didn’t do.

Dit alles, deze morgen, zijn gedachten die opgedoken, meer uit de stijfheid en de ermee verband houdende pijnen van het lichaam - ik overdrijf hier want er zijn er andere bij anderen die ik ken - en minder uit de stugheid van de geest, die schrijvend zich heeft losgewrikt en zich heeft klaar gemaakt om de dag in te gaan. Zoals het licht , de helrode gloed van licht die oprijst achter de reuzen van bomen voor het raam. Mijn geest er deel van wil zijn en, mijn  hart, mijn moede hart, hem hierin volgen wil, altijd maar volgen wil. Hart en geest samen verrijzend zoals ik het vroeg. En zoals het elke morgen gebeurt.

Tot mijn heil en mijn vergeten van wat niet was. 

08-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een e-mail van Artdependence Magazine die ik regelmatig ontvang en regelmatig open, brengt me een totale verrassing: ‘The full story behind Leonardo’s Last Supper’, in een artikel van Christina Esquerra van 4 april 2019. Ik waag niet het artikel van Christina Esquerra volledig over te nemen, maar ik houd het ter beschikking van al wie interesse heeft. Ik denk ook dat je het vinden moet op Artdependence Magazine via Google.

Het verhaal, ingekort, komt hier op neer dat Lodewijk de XIIde het ‘Laatste Avondmaal van 1495 heeft gezien in de Basilica di Santa Maria della Grazie in Milaan[1], dat hij opdracht heeft gegeven het weg te nemen van de muur en het naar Parijs over te brengen maar dat de fresco niet te verwijderen was en dat er toen een kopie werd geschilderd op canvas. Na de dood van Lodewijk de XIIde, werd het schilderij op doek te koop gesteld en werd het gekocht door de abt van de Abdij van Tongerlo waar het zich nog altijd bevindt, maar echter dringend moet worden gerestaureerd.

Je vindt alle gegevens hierover bij Google, ‘Abdij van Tongerlo’. De Amerikaanse kunstcriticus, Jean-Pierre Isbouts heeft een fundraisingcampagne gelanceerd voor de restauratie van het werk, hiervoor is 500.000 € nodig. Al twaalf Vlaamse bedrijven en organisaties zouden interesse getoond hebben. 

Jean-Pierre Isbouts, National Geography, schreef een boek en maakte een film over het werk van Da Vinci, hij vertelt hierover aan Christina Esquerra, dat het werk van Leonardo revolutionair was:

‘Up to that point artists depicted the Last Supper as the institution of the Eucharist, the Christian mass. In Ghirlandaio’s versions of the Last Supper, for example, you have Christ breaking bread - which in itself is not a very interesting thing to depict - while the Apostles sit there not doing anything. 

Leonardo comes into the genre wanting action, drama. Thus, he breaks with the iconography of the Last Supper as the institution of the Eucharist and depicts the moment in the gospels when Jesus says: “one of you will betray me.” This bombshell announcement brings all these different human responses into the work.

It was a radical change, and it made everyone at the time want to have a print copy of the work. According to Leo Steinberg the Last Supper was probably one of the first illustrations in history that enjoyed wide distribution. It kept Leonardo’s memory alive. 

Artdependence toont een belangrijk detail in het doek, Johannes neigend naar Petrus, die aan ‘Johannes’ de vraag stelt wie is het die Jezus gaat verraden. Ik trachtte de foto over te nemen op mijn blog maar ben er niet in geslaagd. Hierop is evenwel heel duidelijk te zien dat de Johannes een dame is, niemand minder dan Maria Magdalena, een van de twaalf apostelen op het doek. Er is geen twijfel mogelijk en toch wil men het niet zien, toch blijft men het hebben over Johannes, als de leerling waarvan Jezus het meest hield.

Ik denk dat dit, nu het werk terug in de belangstelling gaat komen naar aanleiding van de 500 ste verjaardag van de dood van Leonardo, 1452-2 mei 1519, ook het boek van Dan Brown gaat te berde komen, dat dit voor de Kerk geen goede zaak wordt, misschien wel voor Jezus.

07-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is niet aan mij om te zoeken naar een meer inhoudelijke vorm van geloof, als ik hoor dat hier nog slechts 5% van de bevolking regelmatig op de dag des Heren, of zelfs, zoals het nu gebeurt, op de dag ervoor, het misoffer bijwoont. Voor de Kerk is dit een stilaan sterven als ik er aan denk hoe het vroeger was in mijn jeugd, toen er de zondag, een sliert van mensen, velen met de missaal onder de arm, te voet op weg waren naar de zondagmis.

Het is me duidelijk dat twijfelgedachten, gestoeld in het dogmatische, onze Westerse wereld hebben gebracht tot waar we ons thans bevinden: losgeslagen en ontheemd, zoekend naar nieuwe begrippen en nieuwe formules. Zoekend naar een nieuw paradigma, vertaald naar onze tijd toe, een totaal nieuwe horizon die aanvaard kan worden zowel door gelovigen als niet-gelovigen.

Als ik dan terugvind in mijn geschriften van 2012, dat 35% van de leerlingen in de Gentse stadsscholen Islamlessen volgen tegenover 30% die moraal volgen en nog amper 26% die katholieke godsdienstlessen volgen - ik haalde dit uit een artikel van De Standaard van 10 februari 2012 - dan ril ik en ik kijk vooruit. Vraag ik me af welke de gevolgen zullen zijn vijftien à twintig jaar verder. Want wat geldig is voor Gent zal het wellicht ook zijn voor heel wat steden in dit land.

Ik lees ook dat de Amerikaanse filosoof en neurowetenschapper, Sam Harris, in zijn boek, ‘Het morele Landschap’, ‘The moral landscape’,- een boek van 2010 - schrijft, en ik deel zijn vrees, dat Europa het gevaar loopt om weldra een ‘kalifaat’ te worden, en betoogt hij verder, dat we onderweg zijn naar een mondiale moraal, waarvoor we, aldus Harris, geen transcendente God nodig hebben. Maar dan heeft hij het verkeerd voor, dan heeft hij zonder de Islam gerekend. Hun God gaan ze nimmer afgeven, integendeel ze zullen ons de keuze niet laten, ze zullen hem ons opleggen als de enige.

Wat ik hier schrijf is een wanhoopskreet. We hebben altijd getracht  ons los te wrikken van een God die zogezegd tussenkwam en blijft tussenkomen hier op aarde, er zijn hiervoor in zijn naam, oorlogen en wrijvingen genoeg geweest en er zijn er andere op komst als het zo verder gaat.

Ik stel me dan ook de vraag wat er gebeuren zal met het 'Laatste Avondmaal ' van Da Vinci, een mijlpaal in de christelijke geschiedenis - dit is voor morgen! - of, het ‘gerestaureerde’ Lam Gods van Van Eyck. In welke wereld zullen deze  werken en vooral dan onze klein- en achterkleinkinderen   terecht komen?

We doen iets voor de natuur om ons heen, maar wordt er ook ernstig gedacht aan wat ons te wachten staat op sociaal, intellectueel, cultureel en religieus gebied?

Wordt er gedacht aan wat ons te wachten staat als die 35% gaan uitzwerven in zovele gezinnen?

06-04-2019, 08:59 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik wordt belaagd door het woord, belaagd door de boeken in de kamer. Ze dringen zich op, ze vragen om ingezien te worden. Toch ignoreer ik ze, ik laat ze want ik weet dat als ik me laat verleiden ik terecht kom in een andere wereld die me verwijdert van het dagelijkse dat ik vandaag heel bedeesd en vluchtig wil houden.

Ik denk in deze dagen dikwijls aan een haiku, een kort gedicht dat ik zie als een haiku maar niet beantwoordt aan de regels ervan. Het gedicht gaat over een Chinese dichter die buiten op het terras, over zijn boek op de tafel, in slaap is gevallen - het overkomt ons allemaal - en als hij wakker wordt, je raadt het, hij bedekt is met kersenbloesems. Het is een beeld dat ik koester, omdat ik die dichter wil zijn. Omdat ook ik in slaap wil vallen op een boek, bedekt wil worden met om het even welke bloesem en blijven zo, ingeslapen voor altijd. Een vriend zou er over schrijven:

Toen, hij was al van jaren, heeft hij zijn oud Frans boek op zij geschoven, heeft hij zijn hoofd gelegd op zijn beide armen op tafel en is hij ingeslapen, terwijl het stil bloesems regende en hem en het boek toe dekten en dit voor altijd. Zo we hem gevonden hebben, zo hij is heengegaan.

Het kan gebeuren, niets is meer veelzeggend wanneer de kerselaars in bloei staan. Herinner je de bloesems in de film ‘The last Samoerai’,  is er iets poëtischer en, is het geen eigenschap van de poëzie alles aan te kunnen: de tijdspanne van de bomen in bloesem te vergelijken met de tijdsspanne van het leven. Een passage in de film, het hoogtepunt van wat poëzie kan zijn.

Zo gebeurde het ooit dat ik de wagen had geparkeerd onder de Japanse kerselaars in bloei. Dat het, terwijl ik binnen was, plots hevig was gaan regenen en toen ik terug naar de wagen kwam, was deze niet meer wit maar roze, bekleefd met kersenbloesems. Ik reed weg, het venster open, een gelukkig man, door de straten van de stad. De mensen keken verrast en sommigen applaudisseerden zelfs.

Het zijn kleine, tere zaken die gebeuren kunnen als het lente is en het regent en je hebt een witte Citroën die je achteloos parkeert onder de Japanse kerselaars in bloei, en er een plotse regenbui is met veel wind, en dit op een dag dat je pas een haiku hebt gelezen over een dichter die bij het lezen van een boek in slaap gevallen is, en  in zijn slaap met bloesems wordt bedekt.

Een verhaal om eeuwig te vertellen en zich eeuwig in te beelden. Je weet het wel als een ijdele hoop maar je houdt het een paar tellen, voorbijgaand, amper wezenlijk als het moment van de bloesems. Amper wezenlijk ook mijn betrachten - in feite zijn dit grote momenten - jullie te bedekken, jullie te omwikkelen met woorden die roze bloesems willen zijn. Soms, lukt het me, soms niet, soms zijn ze helemaal niet roze, maar altijd zijn ze, het oordeel van een teruggetrokken  bloesem-mens die groot wil doen, woorden rondstrooiend waarvan hij hoopt dat ze door velen zullen gelezen worden, wat echter niet het geval is.

Ik schrijf dit neer, en eens geschreven neem ik er afstand van. Is het niet meer mijn zaak, is het de zaak van wat roze bloesems meegevoerd door de wind en de regen en neergekomen over jou, ingeslapen op het boek onder je armen, zoals bij die Chinese dichter, duizend jaar geleden.

05-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Klara’ vroeg in de morgen: ik dacht Eric Satie maar het was Maurice Ravel, de soms lichtvoetige, de speelse. Kon ik maar, even maar, die speelsheid laten binnen dringen in mijn woorden, ik zou me er goed bij voelen, vernieuwd, verjongd, maar het is een wereld die ik verloren waan, waar ik aan voorbij ben gegaan, nu een lange tijd al. Ik vraag me zelfs af of ik die ooit gekend heb. Ik zat en zit nog altijd waar Pessoa zijn dagen doorbracht, in de wereld van de ongerustheid. De wereld van het wankele, het onzekere, waarin ik telkenmale op het punt stond te verdolen, maar er toch ben uitgeraakt, heelhuids dacht ik, maar zekerheid heb ik niet.

Maar in de speelse lichtheid - zo voelde ik het toch - van de Ravel[1] vanmorgen bezit ik niet meer, het zijn de jaren. Het is, al is het amper een begin van lente, de herfst neigend naar de winter zelfs die er met vlagen al is. Ik geraak er moeilijk uit, dan toch de laatste dagen niet, een soort van voorgevoel dat me omkneld, zoals een begin van stijfheid in mijn rechterknie die storend is voor mijn evenwicht.

Aanzie me niet als staande aan de Klaagmuur. Het is maar dat ik me tonen wil, onhandig in lichaam en in geest, wat blijken moet uit wat ik achterlaat als een spoor van wie ik ben.

Ik was gisteren aan de vijver, de openheid van het land als een balsem. Ik voelde het licht op mijn handen. Ik zag de meidoorn, de wilde kerselaar ‘als met late sneeuw bedekt’ - T.S.Eliot - maar ik voelde niet het licht binnen in mij. En de woorden die ik zocht kwamen niet, een stugheid die hangen bleef. Alsof ik de lente niet herkennen wou, niet voelen wou in mijn doen en laten.

Ik voelde me goed toen het regenen ging, toen de wind en de regen de witte bloesems meenamen waar ze een tijdje drijven bleven op het water, liggen bleven in het gras aan mijn voeten. Hoe ik ooit van een lichtheid was weet ik niet meer; hoe ik ooit van het grote leven was, weet ik niet meer; hoe ik er toe gekomen ben duizend pagina’s vol te schrijven evenmin. Weinig weet ik nog hoe het ooit was. Alsof er een laken van stilte over mijn herinneren lag.

Ik voel, nu de woorden komen, beter hoe het gisteren was. De woorden die zich ergens in mij hadden opgestapeld die ik nu teruggevonden heb, na Ravel te hebben gehoord. Misschien was Ravel zelfs niet nodig geweest, stonden ze te trappelen, klaar om genomen te worden door de eerste de beste die er langs kwam, die ik was, gelukkig. Een bevinding die ik opgetekend wou om te bewaren voor een later of voor wie er naar luisteren wil, al zijn ze weinig talrijk die me lezen nog.

Zo worden mijn dagen uitgeklaard. Wat van gisteren was, ook van vandaag is en ook van morgen, als het weer eens ochtend is: een snoer van uren en momenten aan elkaar geregen.

Een leven lang.

04-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Old men ought to be explorers

Here and there does not matter

We must be still and still moving

Into another intensity

For a further union a deeper communion[1]

Wat ik, ‘old man’ maar al te graag interpreteer als een dieper binnen dringen in het mysterieuze van leven en sterven, om te komen tot een grotere levensintensiteit, en een grotere verbondenheid met het minuscule als met het immense: ‘explorer’ zijn tot in het ongerijmde. Mijn blog van elke dag is er het bewijs van.

En ook: ‘we must be still and still moving’. We moeten rust zijn en altijd geestelijk in beweging. Zoals we lezen in logion 51 van het evangelie van Thomas[2]: 

Si l’on vous interroge:

Quel est le signe de votre Père qui est en vous?

Dites-leur

C’est à la fois un mouvement et un repos.

In het boek ‘Infinite in all Directions’, van Freeman Dyson had hij gelezen over Socinus, een Italiaanse ‘heretic’ die leefde in die hoogst gevaarlijke (althans voor hem) XVIde eeuw. Socinus waagde het te beweren: ‘that God learns and grows as the universe unfolds’.

Of God, het Al dat is, nog iets te leren heeft betwijfel ik, maar dat Hij zich openvouwt in de zoekende mens, wil ik graag aanvaarden omdat de mens aldus dichter komt tot het beeld dat het Al wilt dat de mens heeft ervan. Er zijn dus duidelijk twee dimensies, de dimensie in rust van het Al dat tijdloos is en de dimensie in beweging van het Al in de mens. 

Het korenveld van Van Gogh, en de manier waarop het geschilderd werd komt voor mij neer op de beweging van het Al in de mens Van Gogh. Toen hij het korenveld schilderde, was het niet de sukkelmens Van Gogh die schilderde, het was de substantie van Van Goghs geest die schilderde. Hij geloofde, huizenhoog, dat wat hij deed waardevol was, dat wat hij schilderde het teken was van de geest van het Al in hem. In dit aspect alleen was hij een groot schilder die zijn tijd een generatie voor was. En hij wist het, hij wist dat hij zichzelf verloor telkens hij aan het schilderen ging, dat hij het niet was die schilderde maar de geest in hem die bezig was tot alles gezegd was wat hoefde gezegd. Daarna, de fractie tijd erna realiseerde hij zich de mens die hij was, geconfronteerd met alle ongemakken niet alleen deze van zijn lichaam, maar het meest deze van zijn bestaan als onsuccesvol, onbegrepen, schilder.

Zo het korenveld verdween en Van Gogh verdween uit de zichtbare, tastbare wereld, en een nieuw korenveld is opgerezen en een nieuwe, nu begrepen Van Gogh is opgestaan dankzij het zich in de mens openvouwend Al. Van Gogh aldus te zijn, hoe minimaal ook, het spiegelbeeld van de levende, groeiende bewegende van het Al in de mens. (Noteer terloops dat er zijn die een boek schreven over het ‘Het’. Ik schrijf hier over het Al.)

Het is duidelijk, de dode Van Gogh leeft. Hij leeft in de geest van zijn doeken die zijn naam uitademen, hij leeft in de geest van hen die voor zijn doeken staan, hij leeft in de geest van zij die die bewuste namiddag aan zijn graf en dit van zijn broer Theo stonden geschaard, terwijl het licht verzwakte, terwijl het regenen ging over hun graf, terwijl het regenen ging over de velden, over Auvers-sur-Oise en over de weg, langs waar hij die middag - het was in juli - met zijn schildersmateriaal op de rug en een zwaar iets in de zak, voorbij was gekomen.

Zo, het korenveld en de woorden van mijn blog, vermengen zich. Mijn laatste regel, is zijn laatste penseeltrek, misschien was het de laatste grote kraai die hij tekende. En hij wist toen, na de laatste kraai, wat er gebeuren ging. 

Ettelijke malen heb ik getracht de laatste gedachten van Van Gogh te achterhalen: des nachts als de slaap niet kwam, des morgens bij het eerste licht dat binnenviel. En telkens meende ik dat ik, dichter en dichter bij de realiteit van het gebeuren kwam, alsof het mijn gebeuren was. Maar de gedroomde tekst is de perfecte tekst, precies omdat hij niet geschreven of niet werd gedacht. Dit wist Fernando Pessoa maar al te goed als ik lees bij hem:

J’ai composé tout en me promenant, bien des phrases parfaites dont je ne me rappelle pas un mot, une fois rentré chez moi. La poésie ineffable de ces phrases tient-elle à tout ce qu’elles ont été, un bref instant, ou bien, au contraire, au fait même qu’elles n’ont jamais été?[3]

En ik heb niet vertaald wat al een vertaling was.

03-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is geen vreugde vandaag om wat ik doe of laat, er is bij momenten enkel de toonloosheid van al wat is en van al wat komen gaat. Ik vraag niets, ik hoop op niets, ik ben maar wat te zijn.

Ik  denk dat ik de kracht niet meer heb, het inzicht niet meer om me er tegen te verzetten. Het overviel me gisteren, de nacht heeft geen raad gebracht en het is blijven hangen tussen de plooien van de uren. Wat zal  ik vertellen over de tijden die waren als er geen tijden meer zijn die zijn. Niemand zegt ooit hoe het met hem is gesteld, niemand geeft zich ooit volledig bloot, de diepste roerselen van de ziel blijven geborgen, je neemt die mee in je graf.

Vincent Van Gogh had er een antwoord op. Hij schilderde in Auvers-sur-Oise, zijn ‘Champ de Blé aux Corbeaux’: het rijke leven dat zich uitte in zijn kleurenpalet, hier een vol geel, rijpend korenveld onder een dreigende lucht, met een zwerm slungelige kraaien. En het was, toen het af was, dat het schot afging dat echoën bleef tot bij ons en hij, gewond, is teruggekeerd en gaan neerliggen is in dat kamertje in ‘l’auberge Ravoux’, om er te sterven in de geuren van zijn schilderwerken waarvan toen, niemand wou, de tijd ervan nog niet gekomen zijnde.

Niet dat dit een voorbeeld is, wel hoe het gebeuren kan dat op een gegeven ogenblik de radeloosheid toeslaat en je er toe gedwongen wordt afscheid te nemen met een pas geschilderd korenveld vóór het onweer losbarsten gaat. Hij had, lang genoeg geleefd om niet meer vergeten te worden.

Je stond in dat onooglijk kamertje met het bed en de stoel. Je stond ook aan zijn graftombe die hij deelde met zijn broer, Theo. Het was een namiddag in de lente naar de avond toe en het regende, een stille lenteregen, onhoorbaar. Je bent gewandeld tot de plaats in de velden waar het korenveld zou geweest zijn, met op de hoek van het veld, onder glas, een afbeelding van het schilderij. En het regende, om je het te blijven herinneren aan het gevecht met zich zelf dat hij daar moet gestreden hebben, schilderend in een furie, om te besluiten, de kraaien er boven, terwijl de dood hem omcirkelde en bezit van hem nam. Evenwel niet van zijn werken.

Hoe komt men er toe moe geschilderd te zijn  en geen ontfermen meer te willen kennen. Hoe denkt men eraan, de trekker over te halen, zo maar?

Ernest Hemingway in zijn ‘For whom the bell tolls’ heeft het over zijn vader die ook de trekker had overgehaald en over de revolver die hij in het meer heeft gegooid. Hij schrijft ook  in zijn boek, zo iets zou hij nooit doen. En toch, later, als de leeftijd hem bij het strot hield, heeft hij het toch gedaan. Ik ken er niet de omstandigheden van, maar wat ook, hij respecteerde niet wat hij geschreven had. Zullen we het hem vergeven?

De wegen van de levende mens zijn ondoorgrondelijk, evenzeer die van de stervende. Fernando Pessoa juist voor zijn vertrek, vroeg zijn bril om er mee te sterven. Dacht hij die te gebruiken waar hij aankomen zou, of was het een van zijn laatste troeven die hij uitspeelde?

Hem vergeven we het zeker.  

02-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De reis gaat verder, ik ontdoe de dagen van hun naam, zie hoe het licht de dingen tekent en hoe de dingen me benaderen, niets is wat er de vorige morgens niet was, een vlucht duiven misschien, de roep van de overvliegende aalscholvers misschien, maar onvermijdelijk is er het schrijven dat me wacht, het gebeuren dat zich onveranderlijk opdringt.

Denk ik dan: man je gaat er aan ten onder, op een dag zul je vertrekken zonder aan te komen, zul je onderweg ergens steken blijven, in het midden van een zin, in het midden van een woord zal je adem stokken en wie zal dan verder schrijven de luchten in, de dagen verder, de maanden naar december toe?

Ademnood is schrijversnood, je weet wat het is maar je schuift het op zij. Je denkt, het is nog niet voor mij bestemd, toch niet vandaag, morgen kan het of de dag erna, maar niet vandaag, niet nu, het ogenblik van dit eeuwige, opstandige nu, van het zijn in het nu ogenblik, er in opgetild, er in vastgezet en weer losgelaten, keer op keer in een volgend nu.

Wachtend op het woord is je dag zoals hij gisteren was en toch ook  niet want je wachten is niet wat het gisteren was. Het is een aaneenschakeling van verschillende wachten, de dag door, de nacht in.

Hoe je leeft is hoe je bent, losgeslagen of bepaald in wat je dacht en  hoe je er waart op ingesteld. Je torent er niet boven uit, je bent geen feniks, je ploetert maar wat in je woorden om in leven te blijven, nog niet te vergaan in ledigheid. Je wilt strijdend ten onder gaan. Een ijdele gedachte waar geen mens beter van wordt en, rust is je niet gegund, geen sikkepit, de tijd is er om gebruikt te worden niet om ingeslapen rond te lopen. En als het zo is, als je het zo zeker weet, waarom klaag je dan?

Jij zelf hebt het opgezocht, het is niet naar je toe gekomen, het heeft niet gezegd, ik ben hier je hebt me te nemen, neen, je interpreteerde als een must, de uitdaging die plots is opgerezen uit de bladzijden van een boek. Trouwens, vraag je nu maar af, wie je zou geweest zijn ware dat boek er niet geweest: een arme sterveling. Niet dat je er nu beter aan toe bent, maar je hebt toch iets dat een houvast is om mee binnen te varen in de zee van dagen over jou. Stel, dat het er niet ware geweest: je dagen leeg, hoogstens gevuld met de woorden van anderen om naar op te kijken. Nu heb je het voorrecht op te zien naar de woorden van jezelf, de woorden die er waren, die er altijd zijn geweest in de wereld om je heen.

Denk, dat je uit de massa opgerezen bent om woord te zijn, in de schaduw weliswaar van de groten van de aarde en je weet, de plaats van nu is de plaats die je was voorbehouden, het licht van hen heb je niet bereikt, al wou je wel, al lag het in je betrachten, in de wijze waarop je je hebt ingezet en je je hebt opgesteld. Maar meer was niet voorzien voor jou in het Boek dat van het leven is.

Je kunt vergaan in deze leuze, geen ‘plus est en vous’, maar, contentez-vous de ce qui est en vous’ want meer bereikt je niet en houd dit je voor gezegd.

Wat is er van de dag van 1 april, waar je de zotten brengt waar je maar wil. Ik ben niet zo ver gegaan. Ik ben gebleven binnen de openheid van het nu ogenblik dat ik uitgerekt heb tot het uiterste punt ervan om het volledig leeg te halen. Een soort gebed tot de Heer, of de Dame, of het Zijn van het Universum.

Ik voel me er niet goed bij. Er zijn van die dagen.

01-04-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Klara vraagt me elke dag verwonderd te zijn en ik doe mijn best om, zelfs verwonderd te zijn over mijn verwondering er nog altijd te zijn. Dit met een knipoog naar het leven toe. Al weet ik niet  wat het ‘leven’ is noch wat het is ‘te leven’. Maar de verwondering ken ik, het is helemaal niets nieuw, ik schrijf er dagelijks over of alludeer er op. In feite, en men begrijpe me niet verkeerd, wil ik zelf verwondering zijn over wat ik schrijf. Ik was dit wellicht toen ik meende te mogen opstellen dat er  nooit een schepping is geweest en ga maar verder.

Is het aanstellerij, is het allesbehalve nederigheid, is het zo maar iets uitgekraamd op goed valle het uit? Wie zegt het me als ik het niet zeggen zou, zelfs met overtuiging dat het niet zo is.

Mijn kameraad van vele jaren aan de zee in San Juan Alicante, sprak me over wat hij wist wat de zee betekende als hij er was met mij, en zelfs, als hij er alleen was, hij er een sterk gevoel had dat ik er was en dat hij spreken kon met mij, soms luidop, zegde hij, maar meestal in gedachten. Zelfs als hij thuis was en er neer zat in de tuin, of er rondliep dacht hij aan de ogenblikken dat we samen waren daar op die plaats op de rotsen met de zee voor ons, immens tot aan de einder, immer aanrollend tot aan onze voeten. Hij had dat gevoel niet met zijn echtgenote, hij had dit enkel met mij als we er zaten en als we spraken over wat er was in de wereld; zelfs als we er waren, zwijgend, gevangen in gedachten. Hij sprak me over het wonder dat de vriendschap is. Hij was enkele jaren ouder dan ik maar ik voelde even goed wat hij voelde over het wonder van het ‘vriendzijn’. Hij is heengegaan na een korte ziekte. Ik heb hem toegesproken als hij opgebaard lag tijdens de mis in de kerk. Ik heb hem verteld hoe ik me voelde bij hem, naast elkaar gezeten, soms met een boek in de hand en wat het is een vriend die heen gaat. Hij was een gelovig man, al spraken we er weinig over, maar. Ik ,wist het omdat ik hem bezig zag in de kathedraal in Alicante waar we elke zondag de mis bijwoonden. Hij sprak me dan over ‘zijne’ moeder, die een heilige was, wist hij, die heel wat had meegemaakt in haar leven.

We zagen elkaar enkel daar aan de zee en de rotsen in San Juan, op een plaats ‘Cabo de las Huertas’, de Kaap der Tuinen. In Vlaanderen woonden we op een boogscheut met de wagen van elkaar, maar we zochten elkaar niet op alsof we verschillende personen waren hier in dit land. Maar eens, ginds op de rotsen aan zee, waren we ingesteld op elkaar, de zee was de sacrale band die ons samenhield.

Verwondering dus over wat van de vriendschap is tussen twee mannen op leeftijd. Na de wandeling, op een terras een koffie drinkend, of een biertje, of een glas wijn, of, uitzonderlijk op grote momenten, een ‘Carlos primero’ brandy. Moments of happiness, we kennen ze. Verwonderd zijn over die momenten van geluk die lijk lentebloesems vallen over ons.

Ik weet dat hij ginds op die bijzondere plaats aan zee, wacht op mij, zoals een vader die wacht aan de hemelpoort op de komst van zijn zoon. 

31-03-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is een zeker spanningsveld als ik het einde van de maand benader. Een terugblik ook, een afwegen van wat eens te meer voorbij is, een deel dagen, zijnde ditmaal een vierde van het jaar. Het is ook een nieuw vertrek in een nieuwe ruimte van tijd die zich openen gaat. Ik hoop dan telkens op een verse bevruchting van de geest door wat ik ontmoeten zal op mijn weg, nu ik meer en meer gekluisterd word aan binnenwegen.

Een vriend, een paar dagen geleden bracht even mijn hoofd op hol toen hij met vuur sprak over de beroemde 38 fresco’s van Giotto illustrerend het leven van Maria, die zich bevinden in de Capella degli Scrovegni, gelegen in de Giardino dell’Arena in Padova. Hij zegde me dat hij deze driemaal heeft bezocht, wat veel betekenend is. En ik, zoals hij erover uitweidde, benijdde hem, als ik eraan dacht, in plaats van de kunststeden te bezoeken, ik me offerde aan de bergen van de Valais, en ik dus weinig meer te vertellen heb dan wat ik van de bergen daar heb overgehouden. Mijn vervoering was van een totaal andere aard, ze kende niet het verheffende van wat de mens vermag, wel het verhevene van wat de natuur vermag. Hij genoot en ik onderging. Ik weet wel dat je, zoals je niet alle boeken lezen kunt, je ook  niet alle kunstwerken kunt zien, dat beperking de regel is, maar ik weet toch dat mijn beperking overmaats is als ik vrienden hoor vertellen over hun bezoek aan de Hermitage in St.Petersburg of de kastelen van Tsjechië, of de fresco’s van Giotto. Ik voel me dan a poor man teruggetrokken en onder zegel geplaatst.

Hoe kom ik eraan me te storen hiermede. Heb ik Giotto niet bezocht ik heb toch in Frankrijk de gotische kathedralen bezocht, ik heb er toch de romaanse kerken bezocht en ik heb toch gezocht te verklaren waarom uit het romaans de gotiek is gekomen, zoals uit de Bijbel de Verlichting is ontstaan. Heb ik dus de schilderijen van de Hermitage, heb ik Giotto niet meegenomen in de bergen, ik had er toch de bergen zelf en al wat er mee verband houdt en er is immens veel te beleven wat die aangaat. Weliswaar je bent er anders, zoals je altijd anders bent eens weg van huis, eens weg, in ouderdom gegroeid, uit het landschap van je jeugd. We spreken er nog over, we halen terug wat nog terug te halen is, ook:

The bitter apple and the bite in the apple.

And the ragged rock in the restless waters,

Waves wash over it, fogs conceal it;[1]

We hebben te leren aanvaarden het leven dat was en zoals het was in al zijn schakeringen, zelfs deze die we blijvend afdekken willen, verbergen willen in een laag van mist. Er is toch geen ontkomen meer aan want, Time the destroyer is time the preserver.

Zo zijn we nu eenmaal ingesteld, het verleden weegt op het heden en het heden tracht er zich voortdurend van te ontdoen. In de mate dat we er in slagen beleven we het heden, het nu dat van het ogenblik is en enkel van het ogenblik zelf . Dit is de grote kunst die weinigen bezitten, en het is nu eenmaal ook zo dat je met de jaren meer en meer terugblikt op wat was, dan op wat nog komen gaat. Wat er tussen ligt blijft meestal achterwege. 

30-03-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde