Ik loop hier al een tijdje rond met een zin van Albert Einstein die een vriend - hij is er gelukkig nog om me te lezen - me enkele jaren geleden, toestuurde:

‘L’idée que l’ordre et la précision de l’Univers dans ses aspects innombrables serait le résultat aveugle de l’hasard est aussi peu crédible que si après l’explosion d’une imprimerie tous les caractères retombaient par terre dans l’ordre d’un dictionnaire.’.

Het is met deze zin dat ik, na a fortnight afwezigheid, wou terugkeren naar jullie. Het lot, of is het de tijd, beschikte er anders over, maar ik behoud hem, het wordt nu een zin die nazindert in de echo die er nog moet zijn van de laatste slag van de ‘bourdon’ van Notre-Dame de Paris.

 Het is ook een zin die een standpunt inneemt dat ingaat tegen wat een Jacques Monod[1], vijftig jaar geleden nog schrijven durfde:

‘L’homme sait enfin qu’il est seul dans l’immensité indifférente de l’Univers, d’où il a émergé par hasard. Non plus que son destin, son devoir n’est écrit nulle part. A lui de choisir entre le Royaume et les ténèbres’.

Ik heb een hekel aan mensen/schrijvers en hun vermeende ‘zekerheden’ - l’homme sait enfin - maar, wat mij betreft, er is een ‘maar’. Ik zie onmogelijk in dat het ontstaan van het atoom, het oerbegin van het ontstaan van de mens, hoe dit, zoals het atoom gestructureerd is, een toeval zou kunnen zijn, gezien een toeval altijd het gevolg is van oorzakelijkheden, en er in het punt dat de tijd is gestart, de Big Bang, er geen oorzakelijkheden voorhanden waren.

Ik geloof dus niet dat Monod het beeld, de structuur van het atoom en het ontstaan van die structuur, voor ogen had, als hij zijn zin heeft geformuleerd. Want, en dat geloof ik dan met zekerheid, dat het atoom is ontstaan uit deeltjes, mini-particules, die hoogstens enkel deeltjes spirit kunnen/moeten geweest zijn en dan situeert het toeval-punt zich op die plaats en nergens anders. Dan kan er van toeval geen sprake zijn, kan er nooit meer van toeval, van ‘le hazard’ van Monod, nog sprake zijn.

Dit is dan mijn zekerheid die ik verkondig - zelfs al beweer ik dat er geen zekerheden zijn - dan zie ik dit dan toch als de enige zekerheid die er ooit is geweest : de materie ontstaan uit de geest, of, wat veel poëtischer is : In den beginne was er het Woord, was er Tao.

Een - boude misschien - stellingname, die ik stel tegenover deze van Jacques Monod. Een stellingname die ik koester, die uitgestald ligt over al wat ik ooit geschreven heb en nog schrijven zal. Ik zie absoluut niet in, welke andere stellingname ooit die van mij zou kunnen aan het wankelen brengen.

Het is met deze en geen andere dat ik verder ga.