Voor Spinoza is God rust en beweging. Rust: omdat Hij niet ziet, niet hoort, niet spreekt, of we hem bidden of smeken, Hij niet reageert. Hij ‘is’ en, ‘zijnde’ is Hij beweging.

Thomas wist dit al als hij in zijn Evangelie, [1] schrijft: Jésus a dit, si l’on vous interroge: quel est le signe de votre père qui est en vous? Dites-leur: c’est à la fois un mouvement et un repos.

Hij is het Al wat was en is en komen zal. We trachten dit te begrijpen, we trachten rust en beweging te zien als een geheel van zijn, en het is – zoals ik het begrepen heb na de voordracht van Professor De Deyn – op deze wijze dat de God van Spinoza begrepen moet/kan worden. 

Dit voert ons ver weg van de gangbare idee over de liefhebbende God die ons werd aangeleerd. De God van Spinoza is noch liefhebbend, noch haatdragend, noch strijdend; Hij is: ‘Hij-die-is’ – El que soy[2] - de naam die Hij, van uit de brandende braamstruik, doorgaf aan de ontschoeide Mozes. Hij IS, meer niet. Hij hoeft dus niets te doen, het ‘zijnde’ heeft gedaan wat gedaan moest en moet gedaan.

Vertel dit aan de mens, herhaal in een paar woorden de uiteenzetting van een professor die liep over meer dan een uur. Over de betekenis van de Bijbel ook, gezien in het licht van de wetenschap. Op welke wijze beide kunnen behouden blijven zonder gezichtsverlies voor de ene of hoogheidszin voor de andere, en daaraan verbonden hoe het kon dat de idee van Galileo ingeschakeld kon in het verhaal van de Bijbel.

Wat ik hieruit kan afleiden, maar ik verzweeg het tijdens de vragen,  is dat de Kerk op het Galileo-ogenblik de kans heeft gemist om de Verlichting – Copernicus en Galileo waren de verre voorlopers ervan - die daarna onvermijdelijk komen zou, voor te bereiden. Het heeft de Kerk aan visie ontbroken en, vast geankerd als ze zit in het oude stramien van haar dogma’s, ontbreekt het haar nog steeds aan visie om de komst van de Kwantum Fysica, die alles onderste boven gooit, inbegrepen onze idee over schepping en evolutie, te gebruiken om geleidelijk aan af te stappen van haar dogma’s die volgens Teilhard de Chardin, fossielen geworden zijn.

De zeggingskracht van de Kerk werd door deze gebeurtenissen sterk ondermijnd, vooral bij de dragers van de levende Kerk: de intellectueel, de denker, die onrustig is geworden, zoals Spinoza het geworden is, om het geloof in en van de Kerk niet alleen te blijven volgen, maar er ook het nodige geestelijk voedsel in te vinden om te leven. 

De ‘Kwantum Fysica’ is nu de nieuwe Bijbel, ditmaal geschreven door het ‘Zijnde’ zelf. We hebben meer dan ooit nood aan een totaal nieuwe Paulus om hieruit een nieuwe vorm van Waarheid te ontwikkelen.

18-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Na het manuscript heb je een rustpauze ingelast, waaruit je vroeg of laat terug zult moeten opstaan. Gerust in de afloop ben je niet, maar slechts twee gevolgtrekkingen blijven open: ofwel een afwachtende houding opnemen ofwel, weergaloos op staan en met nieuw schoeisel de weg op te gaan naar Compostella, een weg die spiritueel even zeer geladen is dan de voettocht naar de Mont Ventoux van Petrarca[1], tenminste zo we het besluit van Petrarca tot ons nemen: zijnde een passage naar de verlichting en de overwinning op ‘les passions qui jaillissent des instincts de la terre’? 

Dit is dan wat je te wachten staat in de komende maanden. Een zaak is zeker, je zult niet wachten op het resultaat, je zult trachten je blog te behouden, hoe weet je nog niet – en verder te gaan op de ingeslagen weg die zoals je het vandaag ziet, enigszins naar de toekomst toe, aan het vernauwen is, en dit is geen louter perspectief, dit is ernst.

Er wordt me gewezen op het feit dat wat ik als blog presteerde een waarde heeft - ik vermoed en hoop een literaire waarde – moet ik dit  dan laten verloren waaien in de wind van de dagen die nog komen, of moet ik resoluut stellen dat ik glorierijk verrijzen zal en hierop mag inspelen om verder te gaan én met Dante én met het samenstellen van een selectie uit de beste blogs die ik schreef sedert ik ermee begonnen ben in mei 2010?

Het veiligste is het werk niet te ontlopen, de inspiratie van de voorbije vijf jaren niet te laten verloren gaan en me in te graven in het grote werk dat ik op mij zie afkomen.

Jij die me leest moet begrijpen dat dit blog mijn dagboek geworden is en dat je op de eerste lijn staat om wat ik schreef, oprijzend uit mijn gedachten, in te zien. Beoordeel me niet te vlug als ik me herhaal, als ik me, zoals zo-even tracht op te peppen om zonder uitstel aan het grote werk te beginnen.

Jullie gaan hierbij van een grote hulp zijn. Het feit dat ik het herhaaldelijk geschreven heb, gaat me uiteindelijk er toe bewegen het werk aan te vangen en te volbrengen.

17-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

16 april

1. Voorgerecht dat ik jullie niet wou onthouden: 

Het betreft het Eindexamen Filosofie aan de Katholieke Universiteit Leuven, afdeling Kortrijk (KULAK). Onderwerp: Maak een verhandeling, zo beknopt mogelijk die de drie volgende domeinen raakt: Godsdienst, Seksualiteit en Mysterie. 

Eén juffrouw kreeg 20 op 20, haar antwoord: 

Mijn God, ik ben zwanger. Maar van wie?

2. Manuscript nu het er is.

Al doe je alsof er niets verkeerd is, maar je bent veel lichaam geworden, het wijst je voortdurend, van bij het opstaan, aan de pijnen verspreid over voet en knie en rug en schouder, maar je leeft er verder mee. Je denkt zo lang mijn geest niet wordt aangetast  is het een te aanvaarden kwaal, te wijten aan het ouder worden, wat je een halve troost is. De dokter vertelde je erover, maar je schrijft weg wat je niet horen wilt, alsof het peanuts waren geeft je het geen kans om zich op te dringen om je neer te leggen, zoals je een kussen neerlegt op een stoel of op een sofa, maar duidelijk is het je, het is de geest die je rechthoudt. Hij klaagt niet, integendeel hij kent nog volop zijn gezangen, zoals de merel vóór de zon opkomt, hij kent nog zijn hoge noten en zijn bassen en hij schrijft en blijft maar schrijven alsof er helemaal niets te gebeuren staat, alsof de dagen zich blijven openen zullen met brede banden licht, en wolken geladen met overmoed. 

Uitdaging na uitdaging neem je aan, je versplintert ze in woorden om toch maar niet ten onder te gaan. Je hebt zelfs nog vooruitzichten, hoewel heel broos, ze zijn er nog, soms helder nog, soms donker met een pover winterlicht omhuld. Want je haalde, gebundeld in enkele kopieën, je manuscript binnen, je gaf het door aan twee vrienden, een Germanist en een poëet, je gaf het aan je echtgenote.

Het is de globaliteit van wat nog restte van jou, de virgin oil uit jou geperst en nu geproefd gaat worden door enkelen. Daarna is het aan het manuscript zelf dat moet overnemen wil het ooit in deze contreien de wereld verbazen, om te vertellen dat je er nog bent en vooral hoe je er nog bent, met gegrimeerde woorden, als zo iets zou bestaan, in leven gehouden

Je weet van velen dat ze gingen, van velen dat ze wachten om te gaan en jij, aan je klavier, maakt je klaar om hen te vergezellen, het dagboek al dicht geklapt, de pen een laatste maal met inkt gevuld, om mee te nemen, zoals Pessoa die op het allerlaatste ogenblik, zijn bril nog vroeg alvorens heen te gaan.

Dit is van alle wetmatigheden de lichtste uitkomst die er is om, niet opkijkend niet verlangend maar met een serene zekerheid omkranst, verbeidend  het nieuwe leven dat je wacht om de hoek.

16-04-2016, 07:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Maar we waren in Arles – hoe is het mogelijk, bijna tien jaar geleden - ik stond daar op 28 november voor een etalage met boeken, toen mijn oog viel op een dun maar schitterend boekje, een titel waar velen van dromen, ‘L’Ascension du mont Ventoux’, Petrarque[1]. Ik ben de boekenwinkel binnengegaan en heb, een gelukkig man, het boekje gekocht. Het wondere is dat ik het toen heb gekocht om er vandaag  voor de tweede maal over te schrijven. 

Een droom van een boekje, licht in de hand, met bladen die nog los te snijden waren, en als het open viel, prachtig papier en even prachtige druk. Ik hoefde het nog te lezen om het volledig te bezitten. Maar als boek was het een klein kunstwerk, was het om neer te leggen op een oude linnenkoffer van 1788 en het daar te laten liggen als een model voor het ambacht dat de boekdrukkunst ooit is geweest. Ik heb de bladen ervan – had eigenlijk twee exemplaren moeten kopen, een om onaangeroerd te laten en een om te lezen - met een niet al te scherp mes, met schroom ontdaan van hun maagdelijkheid.

Ben het niet onmiddellijk gaan lezen. Heb er zelfs lange tijd mee gewacht, het was meer dan een juweel dat op mijn tafel lag, maar eens ik het gelezen had werd het een doorzichtig iets, iets dat ik koesterde als zeer waardevol. Het bevat amper 44 pagina’s, 33 ervan zijn beschreven, de onbeschreven overige maken het precies tot wat het is, een juweel van een boek, klein in volume maar groot om het te bezitten. Ik wed dat het ook Umberto Eco niet is ontgaan.

Er is vooreerst de inleiding die ik pas achteraf zal lezen, en dan het relaas van de tocht naar de top van de Ventoux onder de vorm van een brief, op 26 april[2] gericht van uit Malaucène, een dorpje gelegen aan de voet van de Ventoux – ik weet niet of dit nog altijd zo is – door Petrarca gericht aan zijn ‘professeur de theologie, Dionigi da Borgo San Sepolero’: 

En het is Petrarca die schrijft: ‘Aujourd’hui mû par le seul désir de voir un lieu réputé par son hauteur, j’ai fait l’ascension d’un mont le plus élevé de la région, nommé non sans raison Ventoux’. 

Petraca verbleef sinds zijn jeugd in le Palais des Papes in Avignon en, schrijft hij, elke dag, ‘comme tu le sais par ce destin qui règle la vie des hommes’ – kan het mooier gezegd - werd hij geconfronteerd met het zicht van de Mont Ventoux. De confrontatie met de berg werd zo intens dat hij op een dag besloot de berg te beklimmen, met zijn jongere broer, Gherardo, de enige die hem paste als gezel, samen met twee dienaars. 

De beschrijving van de tocht leert ons niet zoveel over de omstandigheden, alleen dat hij, in tegenstelling tot zijn broer, het lange, maar lichter stijgende pad heeft gekozen, terwijl zijn broer de directe weg naar de top heeft gevolgd. Maar het is boven op de top, waar ze samen zijn gaan neerzitten, dat Petrarca een klein boekje, un volume minuscule, dat hij altijd op zich droeg, les Confessions d’Augustin, willekeurig opent, om luidop te lezen voor zijn broer: 

Et les hommes vont admirer les cimes des monts, les vagues de la mer, le vaste cours de fleuves, le Circuit de l’Océan et le mouvement des astres et ils s’oublient eux-mêmes. 

Waarbij hij plots beseft wat hij al lang had moeten weten, zelfs de heidense filosofen wisten het: qu’il n’est rien d’admirable en dehors de l’âme, qu’il n’est rien de grand en dehors de sa grandeur. 

Zijn tocht is een les naar de wijsheid geworden, want: Alors, satisfait jusqu’ à l’ivresse de la vue de cette montagne, je tournais les yeux de l’ âme vers moi-même. 

En kwaad op zichzelf voor de bewondering die hij droeg voor de aardse zaken, weigerde hij verder te lezen en verzonk hij in diepe gedachten. De woorden die hij gelezen had waren voor hem geschreven, alleen voor hem. Des te meer omdat hij, precies op het ogenblik dat hij het boekje opende, hij zich de woorden herinnerde die Augustinus had gedacht toen hij het Boek van de Apostel, had geopend en toen had gelezen: 

Ne vivez pas dans les festins, dans les débauches, ni dans  les voluptés impudiques, ni dans la lutte, ni dans l’envie ; mais revêtez-vous de Notre Seigneur Jésus-Christ, et ne faites pas de vos concupiscences une providence charnelle. 

En ook Antonius had een identiek gebeuren meegemaakt, toen hij bij het lezen van de Apostel gevallen was op de woorden:  Si tu veux être parfait, va, vends ce que tu possèdes et donne aux pauvres, viens, suis-moi et tu auras un trésor dans le ciel.En Antonius ook las deze woorden alsof ze voor hem geschreven waren en hij won het Rijk der Hemelen, schreef zijn biograaf Athanase. 

De tocht naar de top van de Ventoux was dus de grote geestelijke doorbraak voor Petrarca, maar hij zou dit pas zeventien jaar later, in 1353 neerschrijven als een tocht naar de verlichting en de verheffing naar God. 

Is voor de vele moedigen die met de fiets de top van de Mont Ventoux bereiken, hun inspanning ook een passage naar de verlichting en de overwinning op ‘les passions qui jaillissent des instincts de la terre’?

15-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de eerst pagina’s van mijn manuscript komt het boek ‘Vie et Destin’ van Vassili Grossman ter sprake, en wel  in verband met een bepaalde passage die Michel J. en ik, afzonderlijk, maar bijna gelijktijdig hadden gelezen en bijzonder geapprecieerd.

Ik zocht vandaag die passage op in het boek van meer dan 800 pagina’s. Ik wist nog dat deze voorkwam onderaan de linker bladzijde en ook dat ik ze wellicht met potlood had aangestipt. Na een lange tijd bladeren vond ik wat ik zocht, maar onaangestipt. Ik had wel juist geraden wat de plaats op de pagina betrof maar ik vergistte me wat de plaats in het boek aanging, namelijk in de eerste helft ervan terwijl ik dacht dat het naar het einde toe was. Ik neem die passage hier over: 

Il (Victor Strum) marchait dans la rue déserte et mal éclairée. L’idée surgit brutalement. Et aussitôt, sans hésiter, il comprit, il sentit que l’idée était juste. Il vit une explication neuve, extraordinairement neuve, des phénomènes nucléaires qui, jusqu’alors, semblaient inexplicables; soudain, les gouffres s’étaient changés en passerelles. Quelle simplicité, quelle clarté ! Que cette idée était gracieuse et belle ! Il lui semblait que ce n’était pas lui qui l’avait fait naître mais qu’elle était montée à la surface, simple et légère comme une fleur blanche sortie de la profondeur tranquille d’un lac, et il s’exclama de bonheur en la voyant si belle. 

De idee van Strum wordt echter niet goed onthaald bij de leiders van het labo. Ze vinden dat wat Strum gevonden heeft, hoe schitterend de idee ook moge zijn, deze de materialistische theorieën over de aard van het atoom niet mag tegenspreken. De reactie van Strum is niet van gevaar ontbloot als hij verklaart dat de fysica zich niet hoeft te bekommeren over het al dan niet overeenstemmen met een theorie, het mag dan nog deze zijn van Engels en Lenin en, dat het echter, de theorieën van Lenin zijn die aangepast moeten worden aan de wetten van de fysica en niet de wetten van de fysica aangepast aan de theorieën van Lenin. 

In een totaal andere omgeving, wat leert ons Itzhak Bentov over het plots opduiken van een totaal onverwachte nieuwe idee die, zegt Grossman, ‘opstijgt lijk een witte bloem uit het meer’.

In zijn ‘Stalking the wild Pendulum’[1] heeft Bentov het over de ‘creative insights of artists, scientists and inventors who rely on this chunks of intuitive knowledge for progress in their fields’. Dergelijke momenten komen er aan, zegt hij, nadat een persoon zich heeft opgeladen met allerlei kennis die mogelijks kunnen leiden tot het oplossen van zijn probleem. Then suddenly, in a moment of relaxation, when least expected, it is as if the sky has opened for a second and the solution to the problems comes… It may be the culmination of years of search and it is all imprinted on the mind in the intuitive flash. 

Dit is wat gebeurde bij Strum die buiten kwam in de amper verlichte straat, ontspannen zoals hij in lange tijd niet geweest was, en dit door het gesprek over de zin van het leven, dat ze als vrije individuen – die bittere vrijheid noemt hij het - onder elkaar, hadden beleefd. Iets wat zelden gebeurde of kon gebeuren want spreken met om het even wie en zeggen wat je te zeggen had was een gevaarlijk iets in het Rusland ten tijde van Stalin en ten tijde van de slag om Leningrad. 

En als die schitterende gedachte zich plots formuleert dan voelt Victor Pavlevitch Strum, dat hij iets mysterieus heeft meegemaakt dat ver het gewone overstijgt. En Bentov, en het is een zin om lang over na te denken: this is Nature’s way of communicating with its favourite creatures, the creative people of all walks of life. 

Of zoals ik in een van mijn vorige blogs heb geschreven, dat ‘Nature’s way of communication’, de weg is die de evolutie, eigen aan de Kosmos gebruikt, om de mens te doen evolueren van Neanderthaler naar homo sapiens. 

Of zie ik het helemaal verkeerd.

14-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is moeilijk voor mij te schrijven in de ik-vorm alsof ik, die optekent, het zou zijn die alles meemaakt en, alsof alles wat gebeurt gebeuren zou. Doe ik het dan toch, omdat er reden toe is, dan laat ik me soms verleiden tot een conversatie met mezelf om dan de je-vorm of de we-vorm te gebruiken.

Even moeilijk is nochtans de hij-vorm, de meest logische voor een schrijver om te gebruiken, dan toch voor mij; want in dit geval zijn er duidelijk twee verschillende groepen of clans, die van de schrijver – slechts eenmaal vernoemd in de naam van de auteur, de ‘hij’ die de maker is - en die van het gebeuren.

Ik heb in mijn geschriften zelden het stadium bereikt van een zuivere ‘hij’, iemand zoals het gebruikelijk is in een roman of een verhaal, die plots te voorschijn komt, zijn leven leidt als hoofdpersoon in het werk, en omgeven is door tal van andere personen die ook hun leven leiden en een band hebben met de hoofdpersoon, een roman die handelt over een gemeenschap van personen.

Mijn boek, in de mate dat het ooit een echt boek wordt, handelt over één persoon, die zelf optreedt als schrijver van wat hij doet en ziet, en hoe hij reageert op de houding van andere personen die optreden in zijn werk. Hij kent alleen zich zelf, hij is het die schrijft en zegt hoe hij schrijft en wat het hem kost om te schrijven. In de mate het overeenstemt met zijn eigen persoon is het autobiografisch, maar eens hij er van afwijkt, eens hij de fictieve toer op gaat wordt de autobiografie fictie, en kan het ganse werk als fictie worden aanzien. Dit is wat ik heb beoogd te doen omdat het de formule was die me het best lag. Ik zou het wellicht anders niet gekund hebben.

 Ik ben natuurlijk niet de enige die aldus te werk gaat. Dante is hier heel duidelijk bij. Hij begint te schrijven aan zijn ‘Commedie’ pas nadat hij is teruggekomen van zijn pelgrimstocht door Hel, Vagevuur en Paradijs. Hij vertelt enkel wat hij ziet en hoort en wat hij zegt en voelt. Vergilius zelf geeft nooit openlijk zijn gevoelens bloot, heeft nooit een eigen leven, het is Dante die zijn woorden vermeldt en er soms naar gist.

Voor mij is het de meest logische manier van werken. Je schrijft hoe je schrijft en wat het je kost te schrijven zoals je het doet. Je schrijft dat je de kinderen uitnodigt op een lunch en je zegt waarom en achteraf hoe het verlopen is aangevuld met nog enkele flarden van het gesprek dat je onthouden hebt, maar je kruipt niet in de huid van de kinderen of, bij andere gelegenheden, je kruipt niet in het geheugen en de gedachtegang van de anderen die je ontmoet en waarover je schrijft.

Mijn broer Daniël, die naar ik vermoed toekijkt en graag zou tussen komen van uit zijn eeuwigheid, vond dat een roman ging over het leven van al de personen, individueel, die er in voorkwamen, en niet enkel over dit van één persoon, de schrijver ervan.  In zijn opzicht heb ik dus gefaald en is elke blog van mij een tekortkoming, omdat hij enkel spreekt over wat in mij omgaat en niet in het hoofd van de personen die ik erin ontmoet.

Waar ik nu sta ben ik volledig afhankelijk van wat anderen zullen denken over de vorm die ik gebruikte en over hoe ik hem gebruikte. Het is vooral voor mij het ‘hoe’ dat belangrijk is te horen.

Dit alles, waarde lezer, omdat ik vanmorgen vroeg ben opgestaan – Jupiter (?) voor het raam in het zuiden – met de zin in mij: ‘het is moeilijk voor mij te schrijven in de ik-vorm’. 

Je ziet maar waar ik, na een dertigtal minuten ben uitgekomen.

13-04-2016, 08:11 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gedachten zijn een kostelijk goed. Ze komen onverwacht en zijn even vlug verdwenen. Je moet ze, zodra ze zich aanbieden, onmiddellijk bij de keel te grijpen, wat soms problemen geeft. Ik zie dan ook hoe schrijvers gewapend zijn met een klein notaboekje om altijd klaar te staan als er iets te noteren valt.

Herinneringen zijn verschillend, de beelden duiken op en blijven hangen. Zo is het beeld uit de Provence van gisteren: het huis tussen de olijfbomen, het licht er over en de geuren van thymus en lavendel, van marjolein en engelenwortel, nog steeds niet weggeëbd en wat meer is, de vrienden die er toen met ons waren, zijn er nu ook aanwezig.

Voor iemand zoals ik die op de loer ligt van bij het ontwaken. Die zich vragen stelt of de droom die hem bezocht in de nacht geen betekenis draagt, uitkijkt of de maan, de ster, de planeet voor het raam geen boodschap heeft, is het van groot belang alle tekenen te verzamelen die me in staat kunnen stellen, me uit te leven in woorden, liefst in de morgen of laat in de avond als de nacht nabij is, omdat ik bij ondervinding weet, dat de uren tussenin onvruchtbaar zijn als het op woorden aankomt.

Dit is dan het lot dat me elke dag beschoren is, het lot dat ik gekozen heb en dat ik mee draag als een zorg maar ook als een vreugde eens het laatste woord geschreven staat.

Vanmorgen was er tussen slapen en wake de tweede beweging van de Pastorale van Beethoven die eindigde met de roep van de koekoek. Een schitterend symfonie die vertedert en verheft. Die je in regionen brengt die je ver af houden van al het nieuws dat er na komen kan, een symfonie die nazindert in jou en die je meedraagt in je dag, zelfs tot aan de vijver waar je in deze nieuwe lente, voor de eerste maal de koekoek hebt gehoord, twee slagen maar, doch hij was er. Hij zal misschien zijn ei gelegd hebben in een of ander nest met later al de gevolgen van dien voor de nesthouder. We wensen het geen vogel maar de natuur is nu eenmaal de natuur en hoe het gekomen is weet niemand, maar een reden zal er geweest zijn.

Dan dacht ik ook, kijkend naar de wind in het water en de moeilijk te volgen dobber van mijn vriend, Johan, de visser voor de gelegenheid, dacht ik ook aan wat ik gisteren geschreven heb over mijn aanwezigheid daar, namelijk dat het voldoende was er te zijn, als de lucht er te zijn, simpelweg, mijn blog ver af en ik, onwetend over wat morgen brengen zal.

12-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij was aan de vijver. Hij zat er aan de tafel waar hij de laatste zin van zijn boek geschreven had, op weinig na het spiegelbeeld van het begin ervan, ware er niet de inleiding geweest. Hij zat er aan de tafel met zijn dagboek voor hem. Hij dacht, ik ga hier vandaag grote dingen schrijven. Om te beginnen over mijn blog van gisteren waar ik onvolledig ben geweest. Ook heb ik erin, de naam ‘God’ vervangen door ‘motor’; was Hij de motor van het Universum, een soort heiligschennis die me ooit zal aangerekend worden. Maar toch wou ik vandaag, nog een stap verder gaan en zeggen dat de motor zichzelf tezelfdertijd in het Universum verpulverd heeft en dat er enkel en alleen een ‘motorisch Universum’ is geresteerd, God en Universum één en hetzelfde zijnde en de mens er in opgenomen. 

Je denkt het vreemd, dat iemand, gezeten aan de vijver, er deze gedachten heeft. Beter ware het, zich rustig te houden, gissingen allerlei te mijden en simpelweg te zijn tot waar zijn verstand reiken kan. Maar zo eenvoudig is dit niet, eens je begonnen bent, eens je losgekomen bent van al wat zichtbaar is en je je in de diepte van het zijn hebt gestort die ook er van de hoogte is, het nadir en het zenit, dan schijnt het je toe, dat dit de gewoonste zaak van de wereld is. Maar dit is het niet. 

Je hebt dit gevoel al eens gekend, het was in Maussane-les-Alpilles. Je waart genodigd in ‘Le Mas des Anges’, het huis van een kunstenaar, gelegen aan de rand van een olijfgaard met stokoude olijfbomen om voor te knielen. Je droomt je er regelmatig heen, vooral als het licht is zoals deze middag. Je droomde er te wonen en te schrijven of te tekenen of te boetseren, of wat ook, je droomde er je leven te leven.

De korte tijd dat je er was, was je als vergroeid met de olijfbomen en het huis, vergroeid met de luchten en met het licht, het uitzonderlijke licht van het zuiden. Mijn God dacht je toen, laat ik hier mogen blijven met mijn boek en mijn pen, wat brood en wat geitenkaas en een glas wijn nu en dan. Daar wist je toen, klaar getekend in jou, dat alles één was, huis en olijfboom, aarde en water, vuur en lucht en jij erin, opgelost in het grote licht, ademend de eeuwigheid. 

En nu, waar je zit om te schrijven, kijkend naar het spel van de wind op het water, het spiegelbeeld verdoezelend, alsof hij, de wind, er vreugde aan beleefde, er jagend in de rij Italiaanse populieren, met hoog in een van de kruinen het eksternest, jagend in de vele bomen in een wijde kring omheen de vijver,  de botten klaar om open te barsten met een korte knal die niemand horen zal, zoals er zo veel gebeurt in de natuur dat we niet horen zullen, noch zien.

Als een Bernardus zat hij er: Bernardus vergroeid met alles wat van zijn God is, en hij, Ugo, vergroeid  met alles wat was van het zichtbare als van het onzichtbare. Stil en rustig nu alsof er niet meer te denken viel en hij er alleen maar hoefde te 'zijn'.

11-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Indien het geen begin had gekend ware het Universum een statisch universum geweest en als dusdanig ten dode opgeschreven , zoals een boom zonder leven. Niemand had er ooit iets van af geweten, en misschien zijn er vele dergelijke statische Universa, die nimmer een begin hebben gekend. Wat ons Universum echter bijzonder maakt is het feit dat het een begin heeft gekend, dat er een ‘motor’ is geweest en nog is die, in gang gezet op het ogenblik van de Big Bang, een levend Universum heeft geproduceerd.

Wat die motor is of was hebben we het gissen naar, maar het moet iets, op elk gebied, materieel, intellectueel en spiritueel, kolossaal geweest zijn, want eens in gang gezet, - een atoom in elkaar steken is geen klein werk - is het Universum blijven uitbreiden. Persoonlijk denken we dat die motor een geest kende en dat alles wat voorkwam in het Universum een deeltje bezat, hoe minimaal ook, van deze geest. En het is dit deeltje geest dat alles levend houdt, zelfs de kleinste korrel zand.

Dit deeltje geest in een korrel zand, moet er aanwezig zijn binnen in of er omheen, onder een of andere vorm, maar het IS er, schuilend in de bewegingen van de atomen en alle deeltjes ervan, tot in de golven die deze deeltjes uitzenden.

Dit is het vertrekpunt van alles. De geest in de mens is een lang proces geweest van mutatie in mutatie in mutatie om ooit uit te komen bij de mens van Lascaux, waaruit er een ganse massa verder en verder is geëvolueerd tot homo sapiens, andere zijn niet verder geraakt dan deze van het ras dat zich omgord met springstof om zichzelfmoordend, te doden.

Uiteindelijk is de mens een deel van de geest in de materie die het Universum is, is hij zelfs de geest van het Universum. 

In deze context is mijn blog, het zwaard waar Bernardus het over had als hij schrijft: ‘Ceins-toi de ton glaive, de ce glaive de l’esprit qui est le verbe de Dieu.’ 

Ik ga me niet, als ik schrijf, kleden met het woord dat van God zou zijn, maar toch ook niet schrijven met het woord dat niet zou zijn van de adem van de geest in mij. Als ik dan denk aan het boek dat nu achter mij ligt – voorlopig definitief althans – en, hoe het er ligt, loopt het, het grote risico dat het zal achtergelaten worden, precies omwille van zijn gelinkt zijn aan de levensspreuk van Vesalius, en/of aan ‘Plus est en vous’,  deze van Lodewijck van Gruuthuse,[1] die er als hoofdgedachte in verweven liggen, en die – het is de indruk die ik bijhoud - in deze tijden weinig kans maakt om aan bod komen. 

Ik troost me dan met het voortzetten van mijn blog, die meer is dan een zwaard, het is een vrije verbinding naar mijn lezer toe, hij brengt het woord dat ik uitgekozen heb, binnen in de gedachtewereld van mijn lezer, wat al heel wat is want mijn blog slorpt aldus een deel op van mijn eenzaamheid als schrijver ervan. 

Ik beken dat ik er de laatste tijd niet de nodige aandacht aan besteed heb – een verwijt van mijn dochter - mijn boek vroeg alle aandacht en het is verbazend hoe ongedwongen ik thans voor mijn scherm kom om me tot jou te richten. Ik schijn nu al de tijd van de wereld te hebben om die 500 woorden te schrijven. Ik denk er zelfs aan om te bundelen wat in het verleden als blog verschenen is. Na ernstige schifting is er  stof voor drie bundels van 250 à 300 pagina’s Maar prioriteit geef ik nu aan de tekst van de ‘Hel’ van Dante. 

Dit zijn gedachten die regelmatig neergeschreven worden. De uitvoering ervan laat echter op zich wachten. Maar ik heb dit ook geschreven over dat fameuze boek van mij, en nu is het er.

10-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het zal je genoegen doen, schreef een goede vriend me, te vernemen dat, ‘de Geest leeft voort, al het andere is sterfelijk’, de lijfspreuk[1] was van Andries Wytinck van Wezel(e), alias Andreas Vesalius. Ik ben er hem dankbaar voor, ook omdat het niet voor de eerste maal is dat hij me weet te verleiden om verder te bouwen op wat hij me zo gul aanreikt.

Het lichaam is niets zonder de geest, zoals het Universum niets is zonder de geest erin. We weten dit maar we leven er zelden naar. Het schokkende ervan bereikt ons niet, we vrezen de gevolgen ervan en durven niet verder denken, verblind als we zijn door wat we maar menen te zijn, wat stof, veroordeeld om te sterven. Terwijl alles ‘te wide’ is, zegt Ruusbroeck, te groot om het te begrijpen.

En het is nog altijd ‘wijd’, omdat wij nog niet het stadium bereikt hebben om de wijdheid ervan te doorgronden. Maar dit komt wel, de spirit die van het Universum is brengt er ons naar toe als we maar geduldig zijn, de tijd vergeten, het schuiven van de maanden, de jaren, de eeuwen. ‘Mein Geduld hat Ursach’, wist Ernst Jünger in zijn ‘Auf den Marmorklippen’, maar zo ver zijn we nog niet gekomen dat we het nodige geduld zouden bezitten. 

Dit ter inleiding op wat ik vanmorgen zeggen wilde, denkend aan de 250 thermometers van Knock die tezelfdertijd worden ingebracht, is er mijn blog die door het wonder dat het Universum is, binnenvalt bij hen die me dagelijks lezen en ik er wonen ga, al was het maar voor enkele ogenblikken, die ik dan weerspiegeld krijg in de levensregel van Vesalius omdat hij weet dat het ook die van jou is, en van ons allen zou moeten zijn. 

Het is wat ook, een antwoord op de eerste zin waarmede je ‘het boek dat zich schreef’ begonnen bent. Het bewijs tevens dat je blog voedsel is en je levend houdt, bij de vele vrienden die je telt en dit nog voor een lange tijd zelfs als je er niet meer zijn zult.

Als je omheen vrienden en kennissen ziet verdwijnen geboren voor of na het gezegende jaar 1927 van jou, dan wordt het tijd je te haasten om niet te sterven, zelfs al is dit ook niet zo erg als je de regel van Vesalius indachtig bent. 

Zo waar ben je eens te meer, vertrekkende bij je vriend Paul, gezeten onder de notelaar met zicht op het ovenhuisje, terechtgekomen: de wind in de hoge bomen, stuifmeel rijzend over zijn handen en over het zoveelste boek dat hij aan het lezen is, het mag nog het tweede deel zijn van ‘La Chartreuse de Parme’, het mag nog de ‘Goddelijk Commedie’ zijn, het licht van de middag dat even goddelijk is, het wondere teken van de vriendschap, over de pelouse uitgespreid tot ver voorbij de hagen, het land in, tot aan de meander van de Leie met de reiger aan de overkant, soms.

09-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik werkte lange tijd én aan een dagelijkse blog én aan een soort roman, eerder gestructureerd als een dagboek dan als een verhaal. Ik trachtte hierbij steeds te voorkomen dat de twee elkaar zouden overlappen maar het lukte me niet altijd beide gescheiden te houden.

Wat mijn blog betreft zijn het feiten gerelateerd aan mezelf, wat niet het geval is als ik het boek bekijk, wat daarin wordt verteld is nieuw, is ingebeeld en losstaand, zoals het hoort te zijn, amper rakend aan mijn dagelijks bestaan. Hierin ben ik 90 %  Ugo d’Oorde en 10% Karel Mortier.

Ik schrijf dit hier omdat ik het ergens kwijt wou en omdat ik vond dat de tijd gekomen was om te zeggen dat ik geen abnormale avonturen beleefd om aan autobiografie te doen, dat mijn leven geen hoogtepunten kende, ook geen laagtes, dat het was zoals er wellicht heel wat levens zijn geweest. Ik liep school tijdens de oorlog en om eerlijk te zijn ik heb er weinig van gemerkt, behoudens de vliegtuigen die hoog in de lucht overvlogen, behalve de ‘gliders’ die overvlogen terwijl we aan het hooien of aan het oogsten waren en geland moeten zijn bij Arnhem en, behoudens een ‘V1’, of ‘V2’ die omkeer maakte en neerviel dicht bij een hoeve in de geburen is er weinig vermeldenswaard geweest.

Dus waarover had ik kunnen schrijven dan over wat ik me inbeelden kan. En dit is het dan, wat ik vertel is over het leven dat ik had kunnen hebben maar niet heb gehad. Niet heb gehad omdat het lot, de Vrouwe Fortuna van Dante, zijnde karakter, herkomst en omstandigheden er anders hebben over beslist.

Men is wie men is, men is zelden wie men worden wou. Maar mits enige inspanning hebben we het vermogen en het inzicht om te schrijven over die laatste droompersoon en zijn droomleven Trouwens dit is, las ik onlangs, wat Richard Rorty ons voorhoudt te doen, nooit schrijven over de dingen die gebeuren in de woonkamer van elke dag.

Dit is wat ik heb aangekleefd in het boek dat geschreven staat en van nu af, een eigen leven leiden gaat. Of het ooit de buitenlucht kennen zal valt af te wachten. Het is van nu af zelf aangewezen op zijn verdediging. 

08-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Met mijn boek in het achterhoofd dacht ik deze avond tien uur, aan het toneelstuk ‘Knock’ van Jules Romains[1], en in het bijzonder aan een passage naar het einde toe. 

Dokter Parpalaid heeft, uit armoede aan patienten in het dorp,  zijn officina overgelaten aan een zekere Dr. Knock, een twijfeldokter, die de overname in trimestrialiteiten zal aflossen. Op de voorziene dag staat dokter Parpelaid in zijn dorp terug en vindt hij tot zijn verwondering het hotel volledig bezet door de patienten van Knock, terwijl hij, Parpelaid, er in zijn tijd amper een paar telde. 

In scène VI van akte III, lezen we de conversatie tussen Knock en zijn voorganger Parpelaid, en zegt Jules Romains, terwijl het licht ‘prend peu à peu les caractères de la Lumière Médicale qui, comme on le sait, est plus riche en rayons verts et violets que la simple Lumière Terrestre’, ontspint zich tussen de twee een conversatie over de visie van Knock die van oordeel is dat elke individu drager is van ziektekiemen  en maakt hij zijn hoog opgelopen statistien bekend aan de vroegere dorpsgeneesheer. 

Zegt Knock: Songez que dans quelques instants, il va sonner dix heures, que pour tous mes malades, dix heures c’est la deuxième prise de température rectale et que, dans quelques instants, deux cents cinquante thermomètres vont pénétrer à la fois … 

Waar ik wou toe komen is dat ik voor het slapen gaan even ga kijken hoeveel kijkers/lezers ik ontvangen heb op mijn Blog gedurende de dag. Ik ook zou mijn statistieken kunnen opstellen en opvolgen, zoals Knock, maar ik zal het niet doen. Ik ben al tevreden als ik nu en dan een reactie van mijn bezoekers kan opvangen. Ik zie het nummer van de bezoeken wel dagelijks evolueren maar reacties, geschreven of telefonisch zijn eerder zeldzaam. Ik dacht ook aan de verantwoordelijke technieker van Klara die zich elke nacht de vraag moet stellen hoeveel luisteraars er wel in de nacht zijn afgestemd op zijn zender. 

Een raad echter wat ‘Knock’ betreft. Het stuk van Jules Romains, moet zich nog bevinden in les fonds de cave van om het even welke bibliotheek. Ga het eens opgraven , het zijn zaken die behoren tot een vorig tijdperk.             

07-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben een gotieker, dacht Ugo vooraleer een woord was neergezet. Zoals de kathedraal haar wortels heeft hoog in de luchten zo wil ik mijn woorden gaan halen, niet alleen op aarde, wat maar normaal zou zijn - de kathedraal ook haalt haar krachten uit de aarde - maar  in de brede strook geest van paarlemoer die hoog boven de aarde drijft en beschikbaar is, zoals water het is en vuur. De kamers van het huis zijn er mee behangen alsof het boeken waren met oude teksten die onsterfelijk zijn en tot in de verste hoeken reiken van de tijd.

Het Boek had hem gewekt om vier uur in de morgen en na volbracht te hebben wat hoorde volbracht te worden, was hij gaan liggen op de sofa voor de haard met een deken over hem en had hij gedroomd van vader. Had hij gedroomd dat hij met hem in een sneeuwstorm was – dit was al eens gebeurd toen ze midden in de nacht, een nacht midden in de oorlog, in een sneeuwstorm, een eik waren gaan afzagen in het woud – en nu waren ze, worstelend tegen de wind in, aangekomen aan een gebouw dat een grote poort was, met vele luiken die open en dicht sloegen. Vader riep naar hem, woorden die verloren waaiden, lijk vele woorden van vele dagen, maanden, jaren die verloren gaan, ineengekrompen hij van ouderdom en tijdloosheid.

Of hij nog woorden schrijven zou, of hij niet beter slapen zou de slaap der gelukzaligen die opstaan in de morgen, om weer te gaan slapen als de nacht gekomen is, en niets om zorgen over te maken, te vergeten wat best vergeten wordt en niet méér te zijn dan wat gesproken woorden. 

Of hij zo zou kunnen leven denkt hij niet. Nu toch nog niet. Hij heeft nog zo veel te schrijven, zelfs indien hij niets nieuw zou te vertellen hebben, hij zal nog trachten oude gedachten te omkleden met brokaat in plaats van het shantung kleed waarmed ze omhangen zijn.

Zo bestaat hij, en zo wil hij het houden.

06-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Ik heb’, zegde Ugo, ‘nog een ‘Amigne’ in de kelder. Ik denk dat het moment gekomen is om deze fles te openen en te zien wat die wijn ons te vertellen heeft over de bergen en de Rhonevallei, het is vandaag of nooit dat ze moet geopend worden.’ Hij haalde de fles en ontkurkte ze. Het aroma van de wijn oversteeg de geur van de haard, de geur van de boeken, de geur van de vriendschap die zich aan het verinnigen was. Hij schonk de wijn, heel plechtig, in de oude wijnglazen, het enige, zegde hij, dat me nog rest van mijn moeder.

‘Laat ons opstaan’, een Amigne is de Valais, c’est un vin du vieux temps, d’une vendange légèrement flétrie, récoltée en novembre’, laat ons drinken op de Valais’. ‘En op het succes van je boek’ zegde Ann.

‘Ce vin est parfait, zegde ze, il est même légèrement pétillant, ton vin’. Ze hield het glas naar het licht van de namiddag, het licht van het laatste van de winter hing in haar sterk krullend haar, haar hand lang en smal, de nagels licht glanzend.

Hij proefde de wijn, een ietsje over tijd, een lichte nasmaak van Madeira, maar voor hen was hij de Valais, was hij de herinnering, was hij de perfectie. ‘Je wijn is zoals je taal, zegde Ann, lichtjes over tijd maar heerlijk om drinken’.

Hij wist het én van de wijn én van de taal, maar het was nu eenmaal zo. ‘Ik kom uit een andere eeuw, zeker nu de tijd vlugger is gaan vloeien en de eeuwen nu bijna herleid zijn tot decades.

Een ietsje beneveld door de wijn, beneveld door het samenzijn, een dag in februari, de haard helpende, de boeken, de woorden, de Valais, zijn ze weggegaan, hij hen omhelzend als vrienden van jaren. Bij het buitengaanvroeg Raoul; ‘Ga je hier iets over vertellen in je boek?’

‘Ja, zeker, mijn boek loopt over een herfst en een winter en eindigt in de lente. Een honderdtal dagen, Ik teken alles op wat ik beleef als belangrijk: mijn ontmoeting met jou in het bos met al wat er uit voort gevloeid is. Alles wel overwogen is het, mijn beste Raoul, pas na onze ontmoeting, zelfs tijdens onze ontmoeting, dat mijn boek begonnen is. Ik vergeet dus niet onze ontmoeting in het bos, dit geschenk van…, laat ons zeggen, van de God van ons allen. Ik heb nu nog tot begin april, dan moet het boek af zijn, er resten me dus nog hoog uit vijftig dagen.’

‘Dan heb je geen tijd meer te verliezen, man, maar à propos heb je de tekst over de zin van het leven, niet teruggevonden die je aan John ooit stuurde?’ ‘Ik zal er een nieuwe moeten schrijven, ook voor het boek en je een kopie mailen. Wees gerust, hij komt. Maar jij met je Orval, ik wil je daar ook iets over vertellen, iets dat je verbazen zal, jij als uitgeweken Gentenaar krijgt het toegestuurd niet om het te klasseren maar om het te verkondigen.’

05-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Maar, lieve Anja, vanochtend, na je telefoon, me zeggende dat je onderweg waart, ben ik lijk een jonge man gaan fietsen doorheen de lege velden. De wind zong in mijn oren, het ontluikende leven greep me aan. Ik was water en land, was luchten en bomen, was deel van alles en alles was deel van mij.

Ineens waren alle uren zonder jou opgelost. Ik hoorde je, ik beluisterde je woorden in de klank ervan, ik hoorde je lichaam, je tederheid, je tasten naar mij.

Zevenvoudig is de echo van je naam gebleven zoals ik las in mijn dagboek van het jaar van onze eerste ontmoeting, toen ik rondzwierf met tent en slaapzak, samen met vrienden en gids, in het ‘Bijbel-land’ van Noord-Yemen en ik, staande op de hoogvlakte naar Kawkaban toe, met de vallei ver onder mij, plots je naam riep, of dacht te roepen en ik de echo hoorde of dacht te horen, zevenvoudig weerkaatst en in kringen terugkerend tot mij.

Heel die reis was er die volheid die ik vermeldde: de volheid van land en lucht en gebouwen en mensen en kinderen, de volheid van die enkele uren dat we samen waren, dat we samen gekend te hebben.

Thans is Kawkaban een naam die zingt omwille van jou en van het onbekende dat bekend werd en ook, omwille van de muezzin die me wekte zodat ik de slaap niet meer vinden kon, opgestaan ben en geruisloos weggegaan uit de kamer waar we allen, gehuld in onze slaapzak, de nacht hadden doorgebracht, om in de kilte van drieduizend meter door de straten te lopen om nog steeds je naam te horen.

Je boom was in mij aan het groeien. Ik sprak met jou, je liep met mij langs de huizen met de vreemd getekende gevels, grijs nog in het eerste licht, tot plots de zon over de bergkam gleed en alles betoverde met kracht en klank en inhoud.

Dit alles en meer nog schreef ik neer die gouden morgen in Kawkaban. Kinderen stonden om me heen, verbaasd kijkend hoe mijn pen van links naar rechts over mijn blad liep. Het was allemaal niet zo heel veel, maar je bewoog in mij en ik geloofde in de aanwezigheid van Hem die ik niet noemen kan, maar voelen kon in het licht. Meer was het niet, enkel nog dat de tijd toen heeft stil gestaan: ik schrijvend, jij toekijkend over mij gebogen, met de kinderen om ons heen.

04-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb heel wat op te volgen, kan me zo maar niet los maken van een tekst waar ik een ganse dag mee begaan ben om die dan te vergeten en te denken aan een blog.

Zo komt het, dat ik me genoodzaakt zie, fragmenten uit mijn op komst zijnde manuscript te nemen en deze te gebruiken opdat er van mij geen leeg blad verschijnen zou waarmee ik jullie niet wil verrassen. Weet dat dit dagelijks optreden al meer dan vijf jaar loopt, ononderbroken dag aan dag, dat het meer is dan mijn gebed tot de wereld, meer is dan een morgen of avondoefening. Je zegt het maar en je herhaalt het in je alleenspraak, tot de man die je ook bent achter het klavier of gebogen over zijn dagboek.

Als de morgen komt, het licht zwanger van de woorden in jou - bomen en struiken een donkere massa - zoekt je diep. Soms is het een gouden zin die opduikt, soms is het een zin omkneld met vreemde gedachten, soms is het een heilzame en ontvankelijke zin, want dit is je wereld, de wereld waar je binnenschuift ongewassen, ongeschoren, als bedelaar van het woord.

Want je bent, een bedelaar, een ingestelde op het woord. Je kunt je niet herinneren dat het ooit anders is geweest, dat je de dag kon binnen gaan en terug verlaten zonder een jota geschreven te hebben. Lezen telde niet, kwam niet in aanmerking. Je waart wat het leven betrof aangewezen op het scheppen van zinnen die je hoopte zo maar te rapen te hebben, flarden woorden die je bereikten van uit de krans licht om je heen, die binnenschoven gevoed door geluiden van de winden buiten, van de regen tegen het raam, of het gezang van de merel in de kruin van de ceder. Bevreemdend, hoe alles zich afspeelt voor jou, als je herleid bent tot het verzamelen van een hoop woorden.

Tot het gebeurt dat een vriend even langs komt met ‘Cinque Novelle’ van Mario Soldati, novelle per l’inverno, met de Italiaanse woorduitleg onderaan het blad, waarmee hij je vergast, waarmee hij je aantoont dat je geen illustere onbekende bent voor hem, maar een vriend die hij in zijn hart draagt.

Ik wijzigde een paar dagen geleden op aanraden van een andere vriend – hoe goed ik omringd ben – het begin van mijn manuscript met de gedachte, dat je nimmer weet in welke mate je aanwezig bent in de gedachtenwereld van vrienden en kennissen. Want je leidt een veelvuldig leven. Een dat je min of meer beheerst, een dat het onderwerp is van wat je schrijft en enkele andere levens, in de hoofden en de harten buiten jou, levens die je niet controleren kunt, enkel aanmoedigen kunt of, die je door langdurig zwijgen kunt laten uitdrogen. 

Als ik een blog schrijft – het is vandaag dat ik denk aan dit detail – is het omdat ik weet dat ik aanwezig ben met mijn geschriften in het dagelijks bestaan van hen die me lezen en is wat ik schrijf het voedsel voor mijn leven in hen. Lichtzinnig kan ik er dus absoluut niet over oordelen.

 Wat kan ik meer wensen deze morgen van 3 april 2016, denkend aan de tijd, nog niet zo lang geleden dat we binnenstapten in het jaar 2016, en nu al een vierde van het jaar al verder, hoe enorm vlug de aarde haar baan aflegt omheen haar zon, en soms, als de genade me bereikt, hoe vlug mijn blog soms geschreven staat, klaar om de dag binnen te gaan..

03-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Boeken ook: de nachten lang en wegdromen terwijl je las en je in gedachten op plaatsen waart die je zo goed kende en een lichaam tegen jou gedrukt, warm en slank dat je omknellen kon met een arm als je wandelde met haar, in de herfst of in de lente en in de winter zelfs, omheen de vijver met de eenden die erop neerstreken.

En nog kan hij niet los van wat was als hij ‘s middags neerligt op het bed met het venster open, de meesjes en de merels en de mussen en het in gedachten zomer is met de wind over het wiegende koren en ze beiden diep in het korenveld waren doorgedrongen en zijn hand geschoven onder haar half open bloes, een kleine godin die ze toen was. En omdat ze niet wachten konden, omdat het leven zo overrompelend was, zo tintelend, zo bruisend om hen heen, het gouden stuifmeel dwarrelend over hen en diep in hem en in haar zich mengend. Terwijl de leeuwerik opsteeg die ze volgen konden als ze neerlagen in de koele aarde met haar hand in zijn hand en ze kleiner werden naarmate ze de leeuwerik volgden: het golvende korenveld met de akkers en velden er omheen, en de donkere vlek van het bos. En zij beiden, beweegloos, ademend met het koren, ademend met de aarde, tussen het rood van papavers en het blauw van korenbloemen.

Zovele herinneringen die hij niet meer houden kan. Hij is het medium langs waar alles zich opnieuw voltrekken kan, waziger steeds en meer en meer herleid tot de essentie ervan, de sappen ervan, de zaadcellen ervan. Hij denkt, als ik dit alles neerschrijf dan blijft dit hier in tekens omgezet, als hij schrijft dat ze beiden blootvoets door het warme, mulle zand van de veldweg wandelden, dan blijft dit behouden en kan er nimmer iets aan gewijzigd worden, niets in min, maar veel in meer.

Zoals hij zich uit Dokter Zhivago herinnert nog hoe Yuri’s moeder begraven wordt en Yuri de nacht doorbrengt in een cel van het klooster met door het raampje, het zicht op de tuin met de bevroren groenten. Ook dit beeld blijft bewaard voor de eeuwigheid, alsof hij het zelf heeft beleefd, heeft neergeschreven. 

Hij denkt, toch gaat het gaat goed met mij, het is nimmer in mijn ganse leven zo goed geweest. Ik voel dat ik leef, ik voel dat de geest beweegt in mij, ik voel dat de wereld zich buigt over mij, dat wat ik denk, Elohim te zijn, zwelt omheen mij en dat ik me wegschrijf in Hem, totaal opgezogen ben door Hem, ook wat was, en ook wat is en wat nog komen zal.

Het gaat me heel goed, God van mijn hart, en in meer is er een opening, naar iets dat gebeuren kan, iets vreemd maar ook iets beloftevol. Het gaat me heel goed, schrijvend in de cirkel licht over me.

Mahler op de radio. Hij denkt het gaat me inderdaad zeer goed, ook omdat hij het ouder worden niet voelt als een zwaarte, maar wel als een lichtheid, een helderheid, een stilte ook die hem toelaat weg te duiken in de vijver van de geest en er in weg te drijven.

02-04-2016, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn broer Daniël verweet me dat ik een boek schreef en tezelfdertijd schreef hoe dit gebeurde, een boek over het schrijven van een boek eigenlijk.

Ik meen me te herinneren dat Elias Canetti in zijn ‘Pantheon van vergeten dingen’ er een identiek procedé op nahield. Ik ben er hem dankbaar voor omdat ik het een logische werkmethode vind, en het me toelaat te schrijven hoe ik werk en hoe een boek ontstaan kan.

Ik weet dat het ongewoon lijkt maar het schijnt me toe dat het eerlijker is, dat de lezer weten mag hoe je gewerkt heb, weten mag wanneer het schrijven vlotte en wanneer niet. Het boek krijgt aldus een dimensie in meer, of vergis ik me?

In feite is er nu een schrijver die schrijft over de mens die Ugo is, iemand die weet wat Ugo denkt, en hoort en ziet wat hij zegt en doet. Het is dus niet Ugo die schrijft, het is een buitenstaander die over Ugo vertelt, wat logisch is als het boek niet in de ik-persoon geschreven wordt. Hij kan nu ongestraft en ongemoeid en onopgemerkt alle kanten uit. 

Lang geleden las ik van Canetti zijn ‘Histoire d’une Vie’ (Albin Michel 1980), zijnde de vertaling van ‘Die Gerettete Zunge, Geschichte einer Jugend’, en heb ook in mijn rekken dat andere boek van hem ‘Masse et puissance’ de vertaling van ’Masse und Macht’ dat ik kocht in april 1992 en nog, tot mijn scha en schande, lezen moet, vooral omdat ik destijds afgeschrikt ben geweest door het aantal pagina’s en de te kleine druk van de uitgave van Gallimard (1966).

Heeft het nog zin het boek dat Canetti schreef en beëindigde in 1960, te gaan lezen nadat het twintig jaar ongelezen is blijven wachten in mijn boekenkast? Ik denk er nog niet aan, maar vond het deze namiddag terug en legde het bovenop een stapel boeken, waar het nog een tijdje zal blijven liggen. 

Waarom ik over Canetti spreek is duidelijk, ik vernoem hem in mijn boek in verband met een vriend oud-collega die dergelijke boeken verslond en me er over vertelde als we na de lunch op en neer wandelden op het terras van de Bank in Brussel. Ik heb die vriend, Michel J. een plaats gegeven in mijn boek, een boek dat misschien nooit het daglicht zal zien.

01-04-2016, 06:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

Onder mijn boeken zijn er die leven in mijn gedachten, andere die nog wel eens geopend worden maar vooral de vele die in hun rek blijven, alsof ze voor mij niet bestaan. Tot het gebeurt dat ik, om een of andere reden, die ik niet ken of niet wens te kennen, een van die boeken uit zijn rek neem om het in te kijken en dan te vallen op een onderlijnde passage, met een foto als bladwijzer erbij, en te lezen wat ik maar al te graag wou lezen, een bevestiging van wat ik ook al geschreven had, niet meer wetende van waar ik het gehaald had.

Zo was er deze avond voor het slapen gaan ‘Fragments of a Journal’ van Eugene Ionesco[1], waarin ik, in een door hem niet (in zijn origineel) overgenomen passage uit ‘Exit the King’ , zo maar lezen kon:

‘(Is there a universal consciousness? Is consciousness all pervading? Is there a dormant consciousness in stone, as I believe Leibnitz thought? Neither Planck, nor Heisenberg, nor Einstein, nor de Broglie wholly rejects the idea of a universal, cosmic consciousness. There may be some plan, some intention. If there is an intention, there is consciousness. These thinkers do not exclude the idea of a God who would be that consciousness)’.

Een ‘kosmisch bewust-zijn’ aanwezig in de steen van Leibnitz, of wat ik ooit dacht aanwezig in die steen als het Allesomvattende van Kant.

En wat ik ook schreef, Ionesco kan niets anders dan schrijven. Zo lees ik op het einde van zijn test-tekst in zijn Journal over ‘Exit the King’:

Perhaps I shall keep on to the end writing books and plays, because I can’t do anything but that. I’m incapable of any other profession. Since I’ve known myself, I have never done anything else.

Schrijven is een ziekte, is een drug, ik voel het, ik beleef het. Maar mijn schrijven heeft niet de geladenheid die een schrijver als Ionesco heeft. Wil ik blijven blogs schrijven dan moet ik meer schrijvers als Ionesco gaan lezen. Ionesco weet wat schrijven is en hoe het moet. Maar er is meer, ik zal nu ook Wildiers gaan lezen in wat hij schrijft over zijn (droom) ontmoeting met Ionesco.

Een raad die ik geef aan zij die een ruime bibliotheek in huis hebben, vergeet een dag het dagblad te lezen en klasseer voor de zoveelste maal je boeken in hun rek.

Verrassingen wachten je.

31-03-2016, 06:24 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Hoe staat het met je boek’, vroeg Raoul

‘Wel ik ga het afsluiten. Ik zou nog wel, to please you, Ann, kunnen schrijven over Bergher en het mysterieuze in ‘La Chartreuse de Parme’, in elk geval een veel belovend boek waarin Bergher verwijst naar Psalm 139 die ik zo graag citeer, namelijk de psalm over het boek waar al het nog voor ons komende staat opgetekend. Ik zou nog wat meer kunnen vertellen over Akhnaton en dan vooral over zijn prachtige Atonhymne’ die, hetzij een kopie is van psalm 104, hetzij de oorspronkelijke tekst ervan; de meningen zijn, zoals altijd als het de Bijbel netreft, uiteenlopend al naar gelang Akhnaton geplaatst wordt in de VIIde of in de XIIIde eeuw voor Chr. Ik zou ook nog kunnen uitweiden over Kamal Salibi en wat hij waagt te schrijven over Jezus, maar ik denk dat ik genoeg verteld heb en dat ik mijn boek mag sluiten’.

‘En, is er een plot in je boek, wacht er ons een verrassing op het einde? Vroeg John.

‘Zeker, een slot dat je allen, hoop ik toch, verbazen zal, maar waarover ik vandaag met geen woord ga reppen, zo heeft mijn boek zijn plot, dan toch tenminste voor jullie’

Ze keken naar elkaar, overdreef hij niet als hij maar bleef uitweiden over dat boek van hem alsof het een meesterwerk worden zou, maar voor hen was het een onderwerp waarover gesproken kon worden en dus bleven ze aandringen.

‘Uiteindelijk staat er niet zoveel in dat boek van mij, ik zou er nog heel wat kunnen aan toevoegen, maar ik denk dat waar ik nu aangekomen ben, het zelfs beter ware er dingen uit weg te nemen dan er nog andere aan toe te voegen.

‘En dan de brief die je me vorige week hebt gestuurd komt die ook in het boek?’

‘Ik denk het John, ik denk het. Als ik hem geschreven heb was het met de bedoeling hem ergens tussen te schuiven’.

‘Maar, Ugo, je antwoordt hierin niet op de vraag welke zin het leven heeft.’

‘Wel, laat ik jullie eerst zeggen dat ik niet claim dat, wat ik jullie geschreven heb de absolute waarheid is. Er kan morgen bij mij een andere gedachte opduiken die de waarheid, als er een is, dichter benaderen zou. Wat ik heb willen duidelijk maken is heel eenvoudig, maar zoals ik geschreven heb, revolutionair: als de Neanderthaler is opgeklommen tot de homo sapiens dan, heb ik gezegd, is het niet te wijten aan de Neanderthaler zelf, het is een verschuiving die inherent is aan het evolutionair karakter van de kosmos, met dien verstande dat de homo sapiens wellicht niet het einde betekent en dat logisch gezien, als ik gelijk heb met wat ik waag te verkondigen, de homo sapiens slechts een begin is zoals de Neanderthaler een begin was. Ik vermoed dus sterk dat dit ‘op-weg-zijn-naar’ amper begonnen is. Vraag me niet waar dit eindigen zal. Ik sluit niets uit, vraag me eerder of de Bijbel hierbij een rol kan gespeeld hebben, wel het kan, het wijst in elk geval in die richting. Wat betekenen zou en hier wik ik dubbel mijn woorden, dat de Bijbel in dit opzicht een (gewild) hulpmiddel was.

De zin van het leven is de zin die we zelf, als een full time homo sapiens, geven aan het leven. Het komt er in de eerste plaats op neer, een mens te zijn die zijn verantwoordelijkheid neemt als volwaardig lid, niet alleen van een gemeenschap van mensen, maar ook als een wezen volledig geïntegreerd in een kosmische omgeving. In de mate dat we dit kunnen verwezenlijken, elk op zijn eigen manier, leven we zoals het hoort. Een andere zin is er niet, al dacht ik er vroeger anders over, nu denk ik dat we, of we het willen of niet, onvermijdelijk evolueren zullen naar meer dan homo sapiens. De zin van het leven zou dan kunnen zijn zich in te stellen op deze verdere evolutie die ons wacht als mens.

30-03-2016, 06:43 geschreven door Ugo d'Oorde