Vertelling, maar geen sprookje. 

Er was eens, een tijd geleden, een man die een boek wou schrijven maar hij wist niet hoe er aan te beginnen. Niet zoals een beroemd schrijver van bij ons die gemeend had iets te moeten schrijven over het ‘het’, die het wel wistn want hij begon met te zeggen dat alle begin moeilijk was. Nu dit was een zin die de man niet wou kopiëren, trouwens hij vond dat het een te gemakkelijke zin was om een boek mee te beginnen, dat hij iets meer gevleugeld wou, woorden die hem onmiddellijk hoog boven het alledaagse in de wereld hijsen zouden.

Zo hij zocht van morgen tot laat in de nacht, om bij het eerste licht verder te zoeken. Hij verwonderde zich er zelfs over dat er een nacht bestond om te slapen of liever, dat er geslapen hoefde te worden omdat het nacht was en aldus tijd, die zo kostbaar was, te verliezen met slapen. Maar op een morgen werd hij wakker met een idee, hij had gevonden, niet de eerste zin zelf, maar wel de plaats waar hij deze ontmoeten zou, een plaats die binnen zijn bereik lag, hij zou zich, om te schrijven, installeren hoog in de appelaar. Gisteren had hij gezien in het maanlicht toen hij nog op de boomgaard liep, dat er nog precies één appel lijk een kleine vlek licht, was overgebleven in de boom. Hij zag dit als een teken, een omen. Zo, hij kleedde zich aan, nam uit voorzorg een warme sjaal met zich, zijn nota-blok met potlood en gom en kroop, zich optillend aan de onderste tak, tot bij de appel in de boom. Eens hij daar was wist hij hoe zijn boek te beginnen met de meest eenvoudige maar ook de meest originele zin die hij bedenken kon. Hij begon te schrijven maar stelde vast dat de zin meer waard was dan geschreven te worden met potlood ,in een verfrommeld klein boekje, dat hij geschreven moest op stevig papier in een stevig boek – hij wist trouwens niet hoe lang zijn zin wel zou uitlopen – en met zijn oude verweerde pen, in ‘encre lie de thé van J.Herbin, depuis 1670’, pas dan en aldus gemystificeerd zou de zin kunnen worden opgetekend voor de eeuwigheid, want hij was niet zinnens een boek op te roepen uit het niets dat in het niets verzwolgen zou worden, neen, hij wou een Ovidius zijn, een Homerus, een Vergilius, een Dante, voor minder deed hij het niet, alhoewel hij wist dat hij hiermee de lat heel hoog had gelegd. 

Het was toen dat hij, schreef: 

Er was eens, einde oktober, een laatste appel die was overgebleven hoog in de appelaar. Niemand lette er op, niemand vermoedde het ook, dat er nog een appel zou overgebleven zijn zo laat in de herfst, alleen de appel zelf wist dat hij alleen was overgebleven en hij was er bedroefd over. Van uit de hoogte, stelde hij alles in het werk om de aandacht van wie ook op hem te vestigen. Maar telepathie is een vreemd iets, niet iedereen is er op ingesteld, dit bemerkte de appel heel vlug. Velen kwamen en liepen onder hem door, kinderen, mannen, vrouwen, honden, katten, maar niemand, ook maar niemand keek op en dus zag niemand hoe eenzaam hij als appel daar hing, verloren, beschaamd zelfs om zijn nietigheid als appel[1], waarin hij natuurlijk overdreef. Tot er, vroeg in de morgen, na de merel die naast hem op een tak gezeten, zijn lied had uitgezongen, een man verscheen, met een wollen sjaal om de hals die met zijn hoofd in de wolken liep en op telepathie was ingesteld. Het was een verwittigd man want de appel zag dat hij opkeek naar hem, de onderste tak vastgreep en in de boom naar hem toe klauterde.

‘Oef’, dacht de appel, ‘ik ben gered, hij gaat me plukken en meenemen binnen in zijn huis’. De appel kende niet het lot dat hem eens geplukt wachten zou en ook hij dacht verkeerd, de man zat wel even neer naast hem, keek hem in de ogen, betastte hem even, een streling bijna, maar kroop toen, onbegrijpelijk weer naar beneden, hem alleen achterlatend.

En het gebeurde toen, laat in de namiddag, nadat de man een ganse tijd had zitten werken aan het boek waarvan hij de eerste zin gevonden had, dat hij dacht aan de appel, hoe eenzaam die daar wel hing, terwijl hij hem ondertussen misbruikt had om er een boek mee te beginnen, een boek dat de eeuwigheid zou ingaan. En de man bedacht zich toen, legde zijn pen neer, stond op van zijn werktafel en wandelde naar buiten naar de boomgaard toe waar hij zich optrok aan de onderste tak, zoals hij het in de morgen had gedaan en in de boom kroop tot bij de appel die hij plukte met een korte ruk, hem zeggende: ‘appeltje lief, jij verdient dat je me ziet schrijven aan mijn boek, kom met mij, ik leg je naast mijn blad op een schotel dan kun je zien hoe je mij hebt geïnspireerd’.

Heeft de appel hem begrepen? Wellicht ja. De man schreef tot de avond viel en hij slapen ging. De volgende morgen bedacht hij zich en zette hij alles klaar om een stilleven, ‘Jacques-le-Bel op bord’ te schilderen. ‘Het boek’, dacht hij, ‘moet nog even wachten, ik ga eerst de appel die me geholpen heeft, vereeuwigen’.

Zo ver had de appel nooit durven dromen en niemand wist hoe blij de appel was toen hij zich op doek geschilderd zag. Maar dit was aan de man om erover te schrijven met zijn oude verweerde pen.

24-07-2015, 00:46 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik word verwacht elke morgen op vele plaatsen om er te zijn en er te blijven voor een korte tijd, het zijn voor mij, in vele gevallen, reizen naar ongekende oorden waar ik in alle stilte aankom om in alle stilte te vertrekken, me afvragend of de boodschap die ik bracht, en achterliet, vruchten dragen zal, bezinning voor een ogenblik of ingekeerdheid in de roerselen van het hart. Met dit beeld moet ik stellen gisteren en vandaag, voorlopig toch, en het is in elk geval van daar uit dat ik opnieuw zal moeten vertrekken voor de daaropvolgende dag.

Al wat ik schrijf wordt aldus een snoer van gekleurde glazen parels alle enigszins verschillend van elkaar zo in kleur als in vorm als in hoedanigheid, een snoer dat niet dicht te knopen is gezien er, elke dag, onstuitbaar, een parel wordt aan toegevoegd, en uiteindelijk, wat doe ik er mee of wat wil de lezer ermee aanvangen. Nochtans is elke parel een fragment uit mijn leven en leert elk fragment  iets over mij, over wie ik ben, over wie ik was en zeker ook over wie ik wou zijn maar, achteraf gezien, waarin ik niet slaagde. Het zijn aldus fragmenten over winst en verlies. Van tijd tot tijd maak ik de balans op om dan uit te komen waar ik sta en daar houdt het op, want wat is, is, en wat nog komt zal even vlug voorbij zijn als het gekomen is.

 Ik leer mezelf te overtuigen dat ik gekomen ben waar ik komen moest, dat het geen zin heeft te denken dat het anders had kunnen verlopen, had ik dit of had ik dat gedaan – eigenlijk is er altijd iemand die afkomt met een ‘en-wat-indien’ vraag - want het kon niet anders dan zoals de dingen verlopen zijn, hier is geen ontkomen aan, hieruit vloeit voort dat wat is, is wat komen moest, ik verkondig hiermee helemaal niets nieuws, het is het lot dat ons allen beschoren is en er is geen ander.

De omstandigheden waarin ik ben opgegroeid en gekomen ben tot de leeftijd die ik heb, hebben gemaakt dat ik op een bepaalde dag me heb opgelegd een blog te schrijven; de aanleiding ertoe was een boek met een verzameling van blogs, in 2009 geschreven door José Saramago, dat ik in mei 2010 in handen kreeg en gelezen heb, waarna ik gedacht heb dat ik dit ook moest aankunnen en sedertdien loopt het dagboek dat ik jaren heb bijgehouden verder onder de vorm van blogs.

Meer was er niet nodig, alleen wil ik er nog aan toevoegen dat mijn blogs eerder literair gericht waren en zijn, terwijl deze van Saramago eerder polemisch waren getint vooral dan gericht tegen de Kerk die zijn boek over Jezus, hard had ontvangen. Wellicht was dat de reden geweest waarom hij met een blog begonnen was, waar de pers dan natuurlijk op gesprongen is om deze wereldwijd  te verspreiden.Mijn blogs zijn zoals ik ben, ik zoek geen polemiek met niets of niemand, alleen tegenover de Euro-leiders durf ik het aan me hard op te stellen en ik denk hier mijn reden voor te hebben.

Ik heb alleen de literatuur willen dienen, the rest is not my business.

23-07-2015, 00:02 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij dacht, het was nog nacht of dan toch op de breuklijn van nacht naar licht, aan wat hij gisteren gewaagd had te schrijven. Een gedachte die zo, lijk het eerste licht dat hem overvalt, komende van nergens maar dan toch van uit het no man’s land dat de geest is, dat het mogelijk was dat er van allen die hem elke dag lazen een vreemde kracht uitging die hij capteren kon, een vorm van telepathie, die als een aanhef tot zijn schrijven fungeerde. Al zat hij hiermee op een bizar domein, hij vond het goed mogelijk dat dergelijke krachten aanwezig waren en dat de gedachten die zijn dagelijkse brief bij zijn lezers opwekte, convergeerden in een wolk naar hem toe die hij binnentrad eens hij begon te werken, eens zijn geest tot leven kwam en inging op de krachten aanwezig in die wolk.

Dit is immers wat geest is, dit is immers wat de rol is van de minimale, meer vermoede dan reële deeltjes die doorheen de muren, hoe dik ook – er zijn voorbeelden genoeg in de realiteit - bv. het hekken openen of sluiten. Het kan dan ook dat, als een dergelijke soort realiteit ons niet meer verwondert, we de kracht van een gedachtenwolk – een wolk geladen Higgs deeltjes - zouden zien als totaal onmogelijk, zelfs as a crazy something.

Hij zelf voelt er zich goed bij, hij wil deze idee maar al te graag aanvaarden en verspreiden; ze heeft iets te maken met de reden waarom in de kathedralen van Amiens en Chartres, als in de collegiale van Saint-Quentin, een labyrint aanwezig is in de bevloering, een soort tweede koor voor de gelovige mens, het punt waar de fysische elementen van het bouwwerk convergeren in een vortex van krachten, die inwerken zullen op hen die deze krachten opvangen kunnen, interpreteren kunnen als komende uit de kosmos; zoals ook het bundelen van deze, voor ons totaal vreemde, identieke stralingen, het doel waren van constructies als van Stonehenge en van de vele onbehouwen dolmen en menhirs - zoals ook het altaar van Yahweh uit onbehouwen steen moest zijn - hier verspreid over tal van plaatsen in het westen en dan bij uitstek de plaatsen ooit bevolkt door de Kelten, die opgestaan zijn in het oosten - Thomas, de esoterieker en zijn Evangelie met de voor ons moeilijk te vatten woorden van Jezus was een van hen – en, wellicht gevlucht of uitgestoten, doorgedrongen zijn naar het westen waar ze de geest van velen hebben bevrucht/bezeten, maar vandaag totaal hier onbegrepen, zelfs tot lach verwekkend toe.

Hij wil die Kelt zijn, hij wil teruggrijpen naar de essentie van het zijn, op ogenblikken zoals deze als de zon op het punt is, maar juist nog niet, de kim te overschrijden; het ogenblik waarop de merel in de ceder zijn gezang aanvangt en we in gedachten de eerste stralen van het licht hebben voelen aankomen, wij uit het donkere bos tredend zoals Dante, klaar om naar het licht toe, de heuvel op te gaan, ‘sí che il pie fermo sempre era il più basso[1] 

22-07-2015, 05:54 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is een lange tijd al dat ik je dagelijks, met de regelmaat van het getik van een oude staande klok in een oude kamer, een brief schrijf en blijf schrijven. Schijnbaar komt er geen einde aan, noch aan het gestadig getik in de stilte, noch aan de brief die bij jou binnenvalt op het uur dat je kiest, hetzij  vroeg in de morgen of laat in de avond voor het slapen gaan. Wat er vreemd aan is, maar dat weet je niet, vreemd is dat ik de erop volgende brief schrijf terwijl jij me aan het lezen bent. Er is dus een zekere wisselwerking gaande tussen ons waarbij ik uit het feit dat jij me leest, krachten verzamel om een nieuwe, andere brief te schrijven. Ik concludeer hieruit dat jij, mijn lezer telkens en telkens meewerkt aan de brief die ik schrijf voor de volgende dag. Ik ben je aldus grote dank verschuldigd en ik vind dat het eens moet gezegd worden, waarvan akte.

Ik moet eraan toevoegen dat het vandaag gemakkelijker is dan vroeger, ik hoef niet elke dag pen en papier te nemen - hoef zeker niet meer regelmatig mijn pen/veder te slijpen of te scherpen – hoef niet meer pen en papier te nemen om te schrijven wat jij, onwetend, me dicteert van uit je wereld om daarna, wat het aller moeilijkste was, met de brief naar het postkantoor te gaan. Samen hebben we dus heel wat geluk dat het gebeuren kan op de wijze waarop het gebeurt. We geven er ons eigenlijk geen rekenschap meer van hoe enig, hoe geweldig dit is, hoeveel vernuft er achter schuilt, hoeveel kennis van uiterst vreemde zaken waar ik geen benul van heb, jij wel misschien, maar ik ben een totaal onwetende van dergelijke zaken die me zo maar in de schoot worden geworpen.

Ik weet dus maar al te goed hoe het komt dat we, in dergelijke omstandigheden samenwerkend, een brief kunnen opstellen en door sturen naar de vier windrichtingen en zelfs naar zenit en nadir, om niet te zeggen tot in de fijnste uiteinden van je gevoelens en je geest. Samen begrijpen we dus ook dat ik nimmer, zolang jij er bent kan leeg geschreven geraken. Wel kan het gebeuren dat wat aldus geschreven wordt, om een of andere reden wat leeg van inhoud is, wat eigenaardig is opgesteld, er wat ongewone namen in opstaan of er weg in duiken, maar dit ook is niet alleen aan mij te wijten, zoals er zoveel gebeurt in dit leven, gebeurt dit ook in de brieven die maar verslagen zijn van verkenningstochten die gaan van jou naar mij en vice-versa, verslagen opgesteld tijdens en na onze rendez-vous van elke dag.

Moge, mijn lezer en mijn vriend het heel goed gaan met jou.

21-07-2015, 00:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Kom ik als een slaapwandelaar binnen, verdwaald in klanken als van Mahler’ s Zesde Symfonie, laat in de avond, om lang te luisteren en te denken dat ook mijn woorden, elkaar opvolgen als klanken uit instrumenten, precies gemeten, getemperd en af gezet en golven willen zijn van wijde bossen en van velden rijpend koren, zingend in de hoge noten, beweegloos gehouden  op de wanden van de tijd, om te vergaan nadien als alle melodieën vergeten zullen zijn.

Droomde ik van boeken in het Zweeds geschreven die door een wil van God begrepen worden in de taal van hij die ze lezen zal, vreemde gedachten die blijven terugkeren en ingewikkeld lijken maar het niet zijn al zal er geen God opstaan om dit waar te maken, maar je weet het maar nooit, misschien in andere tijden.

Droom ik van bermen wilde bloemen, stinkende gouwe, madelieven en  koekoeksbloemen en van kamperfoelie in de avond, er onder door gewandeld en even blijven staan, al was de geur niet meer wat hij vroeger was, minder uitgesproken, maar toch gedacht hoe inspirerend het wel was om er over te schrijven, de bloem van het geitenblad, waarvan je van de kleverige bessen dacht – hoe oud was je toen? - dat het marentak was.

Je ontkomt niet aan die jeugd van jou, niet aan de heidevelden erica, de grassen en de zaden, de vogels die opvlogen voor je voeten, de nest met blauw gespikkelde eieren van de geelgors, de nest van de wielewaal vast geweven in een paar takken van de hazelaar. En als je over de weide liep, de bijen en de vlinders, de kevers. En als je langs het koren liep, barrevoets, het gezang van de leeuwerik die opsteeg boven jou, en verder nog, de zwaluwen die scheerden over de vijver, over de straten en tussen de huizen.

Je droomde niet toen, het was je wereld waarin je je geborgen voelde, met voor je uit de molen op de horizont en aan de andere zijde, waar de zon opstond, de donkere lijn van bossen die je niet vergeten kunt, noch in je spreken noch in je geschriften en evenmin je van de sterren vergeten kunt, neergezeten op late zomeravonden, hoe ze verschoven.

Vertel ik dan dat ik zoals Pessoa, ook mijn bril wil meenemen als ik vertrekken ga. Het hoeft niet morgen, noch overmorgen, noch de dagen erna, maar noteer het nu, voor het ogenblik gekomen is.

20-07-2015, 05:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schuif op, ik kom aan in streken waar ik nimmer was en nimmer zal verblijven, al werd ik nog zo oud, nog zo ongewoon afgestemd op woorden die ik nog niet kende voorheen en niet voorbestemd was deze te kennen of mee te nemen naar plaatsen waar ik nimmer aan dacht: verlaten eilanden in een of andere oceaan met palmbomen of met ijs bedekt en ingesloten, avonden lang en stiltes om niet te vergeten omwille van de schoonheid van het licht of de soberheid ervan, de stiltes omgebogen tot ik erin verweven was, dan stop ik hier om later verder te reizen.

Hij wist dat vele dingen niet van hem zouden zijn, van vele handelingen die hij nimmer stellen zou; dat hij een periode was ingegaan die achteraf vreemd zou lijken omdat geschreven stond niet te herkennen was met wat er voorheen  bestond, of werd klaar gezet om nimmer verder te komen. Beelden lijk wat wortels aangespoeld, begraven en weer losgewoeld, lijk beenderresten van dieren of van vogels, lijk stukken hout van stuk geslagen vaten, lijk woorden.

Zo waren er gezangen, beter nog waren er koralen, over plaatsen waar hij was geweest die hangen bleven in de frontons van romaanse kerken waar hij stond, ergens in Bourgondië, of liever nog in Auvergne, in Orcival. Late roepingen om gedichten over te schrijven in langoureuze verzen omdat wat hij zag een beeld van schoonheid was in steen gehouwen en toen gebouwd voor vele eeuwen. Wij, zoals het gebeurde nu, slechts wat dorre takken vinden of gegolfde draden op het strand, waarmee we het stellen moeten. En het nog stellen ook.

Dit ook wat hij schreef over de weggevluchte dag toen het avond werd. Hij niet kan antwoorden op de vele vragen, het waarom ervan ingekleed in wat van vroeger hoogstand was, missen gelezen, uitgesproken op de hoogtes en de laagtes van blijde verwachtingen die niet uitkwamen zoals verhoopt, nu te klein gedacht, te zielig in een gestoken, geen verband er in gezien, geen wereldteken, geen greep op wat van vroeger was of op wat nog komen zal, bij tij en ontij.

Ademen we van vroegere tijden al hun inzichten in ons nagelaten, hun lankmoedigheid te zijn wie ze waren en op te kijken toen ze zagen, in spiralen met een middelpunt, binnen in een koker diep gedoken alsof het een tunnel was, met lichtend punt waarheen ze kijken konden om er te zijn en er na hun sterven wonderlijk te verblijven. Dit was in andere tijden, nu voorbij gehold in vierkanten en kubussen, te hoekig en te laat om ons, even maar, te bekoren.

We sluiten onze ogen op vandaag, we houden binnen ons genoeg om te ontkomen aan verdwaasd te zijn.

19-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vroeg hij zich af of hij nog schrijven kon, of hij nog wist hoe de zang was van de vogels in het morgenbos, het licht dat de duisternis brak, de lucht, het stil bewegen, het wachten tot de woorden kwamen waar hij gedachten aan ophangen kon.

Vroeg hij zich af of van vele zaken hij de aard wel kende, of hij niet in vreemde oorden had gedwaald, en vreemde dingen had verhaald, of hij – maar het was te laat – gezocht had waar er niets te vinden was, niets mee te nemen, geen pluim, geen teken, geen oplossing.

Had hij niet, zoals tortels in de bomen, zijn woorden uitgestrooid, eens ze kwamen, onsamenhangend zich herhalend in kleine metaforen waar hijzelf geen weg mee wist, noch van waar gekomen, noch  hoe ze achter te laten op heuvels en in valleien, nameloos.

Kwam hij niet van uit de duisternis van vele nachten, verrimpeld en vergrijsd, bruine vlekken voor de ogen, lijk vlekken van neerslachtigheid die hij kennen zou in dagen van wind en regen, als alles op het punt stond zich te keren, te wentelen.

Hield hij er aan over wat hij nimmer had verwacht, een handvol zinnen die niet te vatten waren, niet op te hangen, ingekaderd; niet mee te nemen naar waar hij van droomde soms, de bergen en de meren, die hij verlaten had, getekend in zijn aderen.

Voor altijd getekend met wat van de zeeën is, de golven met witte randen en de gezangen van wind en water en van oneindigheid die zijn toevlucht was, alsof hij dacht als Ulysses weg te varen tot voorbij waar je best je niet begeeft om er een lange tijd te blijven.

Te verstillen als een dorre bloem in wat aarde opgenomen, wachtend op de regen die niet vlug meer komen zal al is het niet geweten, zodat er nog verwachting is, er nog komen kan, wat er gisteren nog was en in de verre dagen die je aan het vergeten bent.

De adem van de dagen, samen, gebundeld tot struiken en tot ruikers van uitheemse bloemen en groen van bladeren met ongewone vorm, nog nergens gezien, niet opgetekend in beeld of boek of met klanken omschreven, aan Debussy verwant.

Hij toen wist dat zijn hart het begeven zou op dagen zoals deze terwijl hij nog heel wat te schrijven had en hij niet verzwakken mocht en langer dralen uit den boze was, omdat zo vlug de tijd, zo onherroepelijk vlug de tijd, hij niet houden kan, hij niet vermurwen kan.

Vragen die geen vragen zijn.

18-07-2015, 04:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Soms vind ik het abstractieniveau van de verzen te zeer gecondenseerd en zou ik verkiezen dat u concretere realia toelaat tot wat u schrijft. Maar uw teksten zijn zeker niet onbenullig.’

Kreeg ik te horen over een bundel verzen die ik voorgelegd had ter recensie. Ik kon niet anders dan het advies dat me gegeven werd te aanvaarden, mijn abstractieniveau is wel degelijk te ruim, is slopend voor de lezer. Ik ben er me van bewust maar het dringt niet door tot mijn manier van schrijven eens ik begin aan een nieuwe tekst van, och arme, vijfhonderd woorden. Ik zit vastgegroeid in mijn systeem en kom er niet meer van los. Zo gebeurt het dat ik blijf schrijven in het ijle, en wat erger is ik heb noch de moed het anders te doen, noch om er mee te stoppen en te verdwijnen in de anonimiteit.

Ik heb dus een groot probleem en een uitweg zie ik niet toch niet, nu de dag die zich sluit, in een zekere zin, een mislukking was en ik thans aan het schrijven ben vertrekkende van uit een soort van patstelling. Ontmoediging is mijn deel, niet alleen omwille van de zin waarmee ik begonnen ben, maar omdat alles dof en donker is, klankloos en mijn vooruitzichten een tunnel zijn zonder een zichtbare opening op het einde, alsof er geen einde zou zijn.

Ik doe er best aan hier te stoppen, de nacht in te gaan en te wachten op de merel en het morgenlicht.

17-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik overloop de blogs die ik schreef in 2014 met de bedoeling deze te bundelen. Wat kan ik er over zeggen? Niet alleen herlees ik ze maar hier en daar tracht ik een betere, soepelere zin te vormen. En dan, eens mijn volledig jaar herzien, wat doe ik er mee, waag ik het een uitgever ervoor aan te spreken en als ik het zou doen, maak ik enige kans?

En een andere vraag, hoe komt iemand van mijn jaren, die nooit iets van literaire waarde gepubliceerd heeft en ineens opduikt uit de massa schrijvers die er zijn, binnen bij een uitgever?

Begrijpelijk dat ik aarzel een poging te doen als ik, voor ik ermee begin, bevreesd ben geconfronteerd te worden met een negatief antwoord, terwijl, zo lang ik de vraag niet stel, ik de hoop kan blijven koesteren dat wat ik schreef waarde heeft. Zo blijf ik hangen tussen enerzijds de realiteit en anderzijds de droom wat mijn keuze niet gemakkelijker maakt. Een lezer suggereerde me, enkele tijd geleden, mijn blogs even stil te leggen en voorrang te geven aan het herzien van 2014, maar ik heb zijn goede raad niet gevolgd, en heb verder elke dag mijn blog geschreven met het resultaat dat ik thans reeds half juli zit  en pas einde van de maand zal klaar komen met wat me nog te doen valt.

En dan, laat staan dat ik een uitgever zoek, aan wie moet ik dan denken, wie  zou zich ontfermen over mijn geschriften, al was het maar om deze te lezen/te overlopen in diagonaal? Zo blijf ik hangen tussen enerzijds de realiteit en anderzijds de droom wat mijn keuze niet gemakkelijker maakt.

Ik waag het er op te vertellen waar ik intens mee bezig ben, ik waag het er op me totaal bloot te geven, wat ik ook zal moeten doen als ik me ga voorstellen als persoon eens ik er toe bewogen word de stap te zetten en de mogelijkheid van een fiasco onder ogen te zien, waarbij ik de kans loop door moedeloosheid overwonnen te worden, wat betekenen zou dat ik mijn blog opgeven zou. De stap die ik overweeg te zetten kan dus doorslag gevend zijn voor de rest van mijn dagen. Niet dat er nog zovele dagen zijn, maar het schrijven van een blog redt me van de ledigheid, vult mijn dagen en houdt me in leven. Trouwens het schrijven zit me in het bloed, ik kan niet zonder.

Moraliteit: ik blijf dromen dat, wat ik geschreven heb en blijf schrijven van waarde is. Is het niet voor hij of zij die me nu en dan leest, het is van waarde voor mezelf, het heeft zijn reden van bestaan. Zelfs al kwam ik niet verder dan een blog van een paar lijnen, ik ga verder er kome van wat wil.

16-07-2015, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘While poetry is not religion, it is not unconnected with religion.’ 

Dit was de stelregel van T.S.Eliot, het is ook die van mij; er aan voorbijgaan, waar de dichtkunst van vandaag geen zorgen mee heeft, ligt heel moeilijk voor mij. Zij die me lezen moeten dit beseffen en dit geldt niet alleen voor mijn gedichten maar evenzeer voor mijn proza, al wat ik schrijf heeft – maar dan in de ruimste zin van het woord – een religieuze ondergrond of,  in mijn geschriften ben ik een religieus mens, zoals de Kelt er een was, zoals de gotieker er een was. Niet gaat hiermede akkoord, omdat voor hen het begrip religie verbonden is met wat is van de Kerk, maar mijn religie is wat binnen in mij gebeurt, is wat Lucas ons leert, zijnde het antwoord van Jezus op de vraag waar het Koninkrijk Gods te vinden is[1]: 

‘De komst van het Rijk Gods kun je niet waarnemen, men kan niet zeggen: kijk hier is het of daar is het, want het Rijk Gods is binnen in jou.’ 

Thomas in zijn Evangelie, logion 3, zegt het zelfde met zijn woorden: 

Jésus a dit / Si ceux qui vous guident vous disent / le Royaume est dans le ciel, / alors les oiseaux du ciel vous devanceront; / s’ils vous disent qu’il est dans la mer, / alors les poissons vous devanceront. / Mais le Royaume il est le dedans et le dehors de vous… 

Het is onze (onzichtbare) spirituele binding met het omringende dat ons levend houdt en dat we niet wegcijferen kunnen of willen omdat we er te zeer van doordrongen zijn.

Zo verlopen onze dagen, we zijn gewoon mens onder de mensen, we handelen zoals gehandeld moet worden, maar eens de geest op het voorplan komt, eens de geest zich openbaart, schuiven we weg uit het dagelijkse, stijgen we op en gaan we een ander landschap binnen, het landschap van de geest, ‘our mindscape’, waar we het liefst vertoeven, omdat we daar zijn wie we moeten zijn, waar onze aard zijn wortels heeft vastgehaakt en zijn voedsel vindt.

Ik schrijf dit en ik herhaal dit, en het is mijn verlies voor de wereld die totaal anders is ingesteld. Als ik een boek opensla en horen moet hoe de simpelste handelingen de bovenhand krijgen in wat er gezegd en geschreven wordt, dan is dit een gebeuren dat ik zelden te verkondigen heb. Het is mijn verliespunt, wat ik zeg is soms moeilijk om te begrijpen en is het niet te moeilijk, het is gezegd op een wijze die storend werkt omdat het geen zichtbare beelden zijn, geen ‘actualia’, die voorstelbaar zijn.

Dit is wat ik zeg tot mezelf, het is geen verwijt dat ik me toestuur, het is enkel een vaststelling Het is wat ook Maurice Gilliams ons voorhoudt als hij, zoals ik het zo dikwijls doe,  Francis Jammes citeert :

‘La poésie que j’ai rêvée / gâta toute ma vie, / Ah qui donc m’aimera?’. 

15-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is van vele dingen in mijn hoofd, de vrees dat ik morgen, overmorgen of later, droog ga vallen, niet meer weten zal waarover te schrijven en ik met beschaamde kaken zal moeten bekennen dat mijn rol is uitgespeeld en dat ik me terugtrekken ga uit de wereld van de literatuur, en is het niet deze van de literatuur dan toch uit de wereld die ik dacht te bewandelen.

Wat rest er me dan nog? Ik kan wel teruggaan naar wat ik schreef in de jaren 2010 tot en met 2013, en enkel 2014 te zien als het jaar waarin alles begonnen is. Wat me natuurlijk heel wat stof geven zou om te herkauwen en herop te dienen, maar zou dit eerlijk zijn, is wat ik reeds via blog publiceerde, zelfs herdacht en herwerkt te aanvaarden als nieuw, als vers en als origineel? Nu al gebeurt het sporadisch dat ik terugga naar wat ik vroeger inbracht maar dan herwerkt en met grote omzichtigheid zodat het als nieuw kan gelezen worden, maar echt goed voel ik me er niet bij, zie ik het als een heuvel waarheen ik gevlucht ben om geen gezichtsverlies te lijden. 

Dit was deze morgen, vroeg vóór het licht opkwam, vóór het gezang van de merel in de ceder. Ondertussen klaarde mijn geest, was er iets over het luik van de ‘Rechtvaardige Rechters’, was er de regen, was er de (schijnbare) oplossing - an agreekment – die leiden moet naar de redding, in zover er van redding kan sprake zijn, van Griekenland[1]. 

We dachten ook aan wat Pessoa schreef in een gedicht toen hij Ricardo Reis was :

‘Wie weinig wil heeft alles, / wie niet wil, is vrij, / hij die niet heeft noch hebben wil / is mens, gelijk de goden.’ 

En toen hij Alberto Caeiro was en hij sprak over de modeste oppervlakte van zijn dorp, waar zegt hij, omdat het zo klein is we er meer zien van het Universum dan we ervan zien in de stad, waaruit hij besluit dat zijn dorp groter is dan de stad, of anders uitgedrukt: 

‘Ik heb de grootte van wat ik zie / en niet de grootte van mijn gestalte.’[2]

Is hij verkeerd dan ben ik het zeker, maar het is met de geest dat hij kijkt en niet met de ogen wat niet alleen een gans ander beeld oproept, maar ook een meer geladen.

14-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb eens te meer op mijn nachttafel, een dunne dichtbundel liggen, waarvan vele bladen losgekomen zijn. Ik ontdekte hem meer dan een halve eeuw geleden bij Smith & Sons op de Adolphe Maxlaan in de hoofdstad, een namiddag na het werk. Ik stond er voor de stand Poetry en had een dun boekje uit het rek genomen en toen ik het opensloeg las ik: 

Time present and time past / Are both perhaps present in time future, / And time future contained in time past. 

Wie schreef er ooit zoiets? Ik was totaal verloren, totaal in de ban van die drie versregels, een levenswaarheid in enkele woorden: Time future contained in time past, misschien, zegt Eliot, alhoewel de idee in die ‘perhaps’ er te veel aan was, maar wellicht noodzakelijk voor de soepele lezing van het vers.

En het is op deze wijze en met deze drie regels dat Thomas Stearn Eliot in mijn leven is gekomen en er nog steeds in aanwezig is. Ik zou bijna durven zeggen, meer dan ooit, omdat ik verga van ouderdom en andere lectuur ongeopend liggen blijft. Ik kan hem lezen omdat ik ben opgestaan uit zijn generatie, en gedacht en geschreven heb in de verlenging van wat hij dacht en schreef. Wiens gedachten ik meedraag in mijn dagen als een verre echo, als ik neerzit om te schrijven en hij opduikt bij de minste beweging van mijn geest eens deze omwikkeld wordt met poëzie.

Het is me duidelijk dat T. S. Eliot, mijn schrijven en dan vooral mijn gedichten in een grote mate heeft beïnvloed. Blijkt dit niet uit mijn woorden dan is het omdat ik niet bij machte was dit te laten blijken. Maar als ik schrijf zoals ik schrijf en het blijf doen dan is het met  in mijn achterhoofd: ‘For us there is only the trying, the rest is not our business’.

Zijn gedichten zijn met zingeving geladen en mijn ganse leven is een zoektocht geweest naar zingeving, ik vind mezelf volledig terug in zijn woorden als ik lees: 

Trying to learn the use of words, and every attempt / Is a wholly new start, and a different kind of failure / Because one has only learnt to get the better of words / For the things one no longer has to say, or the way in which / One is no longer disposed to say it … 

En ik kan verder gaan, andere passages gaan opzoeken,  want Eliot’s verzen zijn endless, zijn een rijkdom aan gedachten, meer dan aan beelden, zo: The only wisdom we can hope to acquire / is the wisdom of humility,humility is endless. 

Wie schrijft er nog poëzie zoals Eliot schreef, wie leest zijn gedichten nog? Hij spreekt tot mij elk laat uur. Voor mijn inslapen, sla ik zijn Quartets open, laat ik hem binnen om enkele verzen te lezen, niet noodzakelijk om hem te begrijpen, zelfs  na al die jaren. Hij zegt dingen waar ik machteloos bij sta. Al weet ik waaraan ik me verwachten moet nadat ik van Paul Claes de vertaling en de verklaring bij The Waste Land[1] had gelezen.

Hij verbergt de wereldliteratuur in zijn werk en Paul Claes heeft dat verborgen gedeelte bloot gelegd. Heeft woord na woord in zijn precieze context geplaatst. Ik besef dat zijn Four Quartets op een zelfde basis zijn gestructureerd.

Heb, lang geleden, enkele werken over T.S.Eliot gelezen, niet het enorme aantal boeken dat Paul Claes opsomt in zijn bibliografie bij zijn vertaling. Maar als ik een ervan opensla vind ik passages terug die ik met potlood heb onderlijnd, waaronder deze passage in het bijzonder voor mij, old man and explorer, geschreven: 

Old men ought to be explorers / Here and there does not matter / We must be still and still moving / Into another intensity / For a further union a deeper communion… 

Wat ik interpreteer als een dieper binnen dringen in het omringende, in het mysterieuze van geboorte en sterven om te komen tot een grotere levensintensiteit - mijn schrijven van elke dag – en een grotere verbondenheid. 

13-07-2015, 07:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

En als we Portugal, als we Lisboa vermelden, dat we zeker aan Fernando Pessoa moeten denken, zeker onze ontmoeting met hem, in het midden van de straat, rechtover zijn stamcafé, op  de stoel waar hij nog steeds zit en waar hij wachtte op ons, waar hij wachtte op onze hand op zijn arm: 

‘Mais il m’arrive aussi… de connaître les larmes, les larmes brûlantes de ceux qui n’ont jamais eu de mère; et si mes yeux brûlent de ces larmes mortes, c’est au secret de mon cœur. Je ne me souviens pas de ma mère. J’avais un an lorsqu’elle est morte. Tout ce qu’il y a de dur et d’éparpillé dans ma sensibilité vient de cette absence de chaleur, et du règne inutile des baisers dont je n’ai pas le souvenir’(116): 

Schrijft hij in zijn ‘Livre de l’intranquilité’[1]. En op de binnenkaft van het boek, toen hij Bernardo Soares was: ‘qui a choisi de rêver sa vie plutôt que de la vivre’, zoals hij ook Alberto Caeiro, Ricardo Reis en Alvaro de Campos was: 

‘Je me suis dévêtu de mon être propre, à tel point qu’exister c’est d’abord me vêtir. Je ne suis moi-même que déguisé. Et tout autour de moi, des couchants inconnus, en mourant, dorent des paysages que jamais je ne verrai.’(41). 

We zeggen zonder schroom dat Pessoa centraal staat in Lisboa, meer dan Saramago, en zoals we dachten van Praag dat het een metafysische stad was omwille van Kafka, is Lisboa eerder een melancholische stad omwille van Pessoa. Niet zo gauw zullen we de straten van Lisboa vergeten, de zachtheid van het licht in september, de mensen, de terrassen, de boeken, de pubs, de fado die er gezongen wordt en zeker niet vergeten die avond met Jupiter hoog in de lucht en de knaap met de sterrenkijker die ons aanklampte om er voor een paar escudo’s naar te kijken.

Er zijn boeken en boeken, Pessoa lezen is binnenkomen in een man die zich uitleeft al schrijvend, die zich ledigt in woorden: 

‘L’heure est venue peut-être de faire ce seul et unique effort : considérer ma vie. Je me vois en plein cœur d’un désert immense. Je parle de ce que j’ai été naguère, littérairement parlant, et je tente de m’expliquer comment  j’en suis arrivé là.(119).’

Zoals ik nu aan het schrijven ben zie ik me evolueren in de richting van Pessoa, me vasthakend in losse gedachten aan een enorme variëteit van invallen die samen een beeld geven van wie ik ben, een schrijver in de woestijn die naar adem snakt en vertelt hoe hij zo ver is afgedwaald.

12-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb me onlangs, op de wegen van Vlaanderen, aan vrienden laten ontvallen dat een groot moment in mijn leven de dag is geweest dat ik met Pierre H., architect en vriend, ‘la Madeleine’ in Vézelay heb bezocht; dat we, binnen komende in de nartex, met verbazing hebben opgekeken naar wat Georges Duby noemt, ‘de meest majestueuze figuur van de levende Christus die het christendom ooit heeft voortgebracht’, verrast als we waren in het bijzonder door de twee, zeer duidelijk zichtbare spiralen - de spiraal zijnde het symbool van het eeuwige leven - gebeiteld in het kleed van Christus, ter hoogte én van de linkerknie én van de rechterdij. Ook viel het ons op dat het kruis, ten dele zichtbaar achter het hoofd-in-nimbus van Christus, eerder de pentagram-vorm van de druïde had dan een kruis-vorm want de twee horizontale lijnen van het kruis schijnen niet perfect horizontaal maar eerder licht naar boven gericht, zodat het lijkt dat het kruis, deels verborgen achter het hoofd van Christus, er een is met vijf armen. 

De Christus van Vézelay is geen gekruisigde – ik las dat er geen enkele afbeelding van een gekruisigde Christus aanwezig was in de kerk van Vézelay - maar een Christus die ons wenkt, ons  uitnodigt en ons opneemt. En de kerk zelf is een uitnodiging, een wondere ruimte: een immense soberheid van licht en rust, met in het oosten, lijk een gebed, de blanke schittering van het later herbouwde gotische koor.

Zo we waren pelgrims naar Vézelay en niet naar Rome waar het Onnoembare een naam heeft en aangekleed wordt. Maar hier  was het ons duidelijk dat de geest van ‘la Madeleine’ tot in de kleurwisseling van de stenen, zuiver oosters was. Maria-Magda Lena was immers voor de Orthodoxen, de vrouwelijke apostel die Christus vergezelde en, was zij niet de discipel die Christus ‘het meest beminde’ waarover Johannes het heeft in zijn Laatste Avondmaal?^.

En als ik deze morgen terugdacht aan Vézelay en dit in verband met de Jezus van Thomas, waar ik het gisteren over had, dan is het omdat ik daar 'de' Jezus heb ontmoet, een zich openende Jezus, zonder regels, voorwaarden of vereisten, een Jezus van het grote leven. En het zijn de meester-bouwers en beeldhouwers, vooral dan deze van de nartex en de kapitelen, en al degenen die gewerkt hebben aan het concept van ‘la Madeleine’ - en hierbij mag zeker Viollet-le-Duc niet vergeten worden - die ons een magistrale synthese hebben nagelaten van de Keltische traditie, ingebed in een gnostisch getinte christelijke religie.

12-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms komt het, soms komt het niet, het woord waarmee je je dag beginnen kunt als je schrijven gaat, als je alles van jou heb weggeduwd en je binnentreed in de eenzaamheid van je eigenheid waar je zoeken gaat om te vinden wat er te schrijven valt, en het eerste beeld dat je overvalt een prentkaart is van een bord of schotel uit de verzameling van Calouste Gulbenkian.

En je herinnert je, de mecenas die zijn fortuin besteedde aan een buitengewone verzameling van kunstwerken die hij achteraf geschonken heeft, niet aan London, maar aan Lisboa die de kunstwerken onderbracht in het Gulbenkian museum. Een schitterende opsomming van wat de scheppende mens bij machte is te realiseren; het meest wonderlijke, als het meest verbazende, als het meest eenvoudige waarin de grenzen van wat mogelijk gewaand wordt telkens overschreden worden. Werken  waarvan de naam van de maker is gekend als werken van de anonieme kunstenaar, verloren in de tijd, alsof voor hem het gepresteerde werk de meest normale zaak van de wereld was dat hij, als juwelier, schilder, miniaturist, ebenist, keramist, beeldhouwer, creëerde zoals hij ademde. 

Of het beeld van wat ooit in gouden letters, zo klaar en precies werd aangebracht, hoog op de muren van een van twee musea op de Trocadéro plaats in het hartje van Parijs, zijnde een tekst van Valéry:

Dans ces murs  voués aux merveilles, j’accueille et garde les ouvrages de la main prodigieuse de l’artiste, égale et rivale de la pensée. L’une n’est rien sans l’autre. 

De mens en zijn uitgesproken hunker naar het schone, het verhevene, het sacrale, een wereld van geest en materie vervlochten, die de bestaande wereld die we lichtvoetig elke dag bewandelen, overwelft.

In welke mate de kunst van vandaag deze wereld van het schone, het verhevene nog bewandelt is me totaal vreemd. De kunst – of wat kunst wordt genoemd – stilt de honger niet, voedt niet meer onze geest. Maar misschien zijn we te weinig van deze wereld en deze tijd, zijn we te ouderwets geworden, bleven we te zeer doordrongen van wat we dachten het kosmische te zijn in Stonehenge, in de tekeningen van de Altamira grotten, het kosmische in onze gotische kathedralen, waar de krachten van de aarde verslingerd liggen in de krachten van de hemel er boven. 

Zo blijven we beleven de waarden van de levende geest, en niet deze van de aarde. Het is gewikkeld in deze geest dat we zullen vergaan.

11-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Je hebt in lang geen gedicht meer geschreven’, zegde ze, ‘hoe komt het?’

Ze stonden samen, voor de boekenwinkel van De Slegte, hun beeld weerspiegeld in het raam, geprojecteerd over de massa boeken in de etalage, en het regende licht.‘Ik raak verdord’ zegde hij, ‘oud, verdord, totaal uitgedroogd. Ik werd een wortel in de woestijn en het regent niet en als het ooit zou regenen is het water verdampt vooraleer het de fijnste uiteinden van mijn wortels raakt’.

‘Je meent het niet’, antwoordde ze

‘Wel’, zegde hij, ‘wel, het is hoe ik me voel, graaf mijn wortels uit en kleef ze op een blad om in te kaderen, dit is wat ik nog waard ben. Trouwens noteer dat ik nimmer een boom ben geweest, hoogstens een struik bramen - niet zoals het braambos waaruit de stem van de Heer oprees die sprak tot de ontschoeide Mozes op gewijde grond – waaruit soms mijn stem te horen was voor een korte tijd, maar zwak, amper het geruis van de wind overstijgend.’

‘Je meent het niet, je lacht met mij. Hij zag de regen op haar gelaat, hij zag haar ogen die over de boeken waren. ‘Kijk’ zegde ze, ‘Maurice Gilliams’ Winter in Antwerpen, ik zal het je kopen, het zal je inspireren, het zal voedsel zijn, je regen zijn.’

‘Het zal niet helpen’ zegde hij en daarenboven ik heb Gilliams thuis.’

Ik zal je uitgraven zegde ze, ‘ik zal je wikkelen in een vochtig doek en je meenemen naar die tuin van mij. Daar zal ik je planten terug en de tijd die nodig is, je water geven tot je weer de kracht zult hebben om wakker te komen, stam te vormen, groen van blad en te bloeien om zaad te oogsten. ‘Denkt je’, vroeg hij, ‘denkt je dat jij me tot nieuw leven wekken kunt? Ja, ik denk het, je tijd is nog niet voorbij, je doet me denken aan de oude olijfboom die uitgegraven werd en in een vreemde grond herplant en nu bloesems draagt die tot vrucht zullen komen.’

‘Ik ben geen olijfboom, ik ben maar een wortel van een arme braamstruik, een niemendal van een wortel, doe je geen moeite. Trouwens ik klaag niet, ik heb het goed nu, ik rust even en wacht op een zondvloed die vroeg of laat komen zal, de tijd is mijn gezel.

‘Je bazelt nu, mijn beste man, je bent geen wortel van wat ook, je bent een eik en een eik vergaat zo maar niet, vertrouw op je zondvloed maar zoek geen uitvluchten, de wereld is al genoeg uitvluchten van alle aard, doe er niet aan mee.’ Het regende nog steeds, over de straten van de stad regende het, over de velden en de landerijen van de wereld regende het. ‘Kom, zegde ze, kom ik zal je gezelschap houden, je stimuleren en je inspireren opdat je terug zou worden wat en wie je waart, poëet met lange haren en stoppelbaard. 

‘Stoppelbaard niet’ heeft hij gezegd. Hij werd toen in een bad gelegd van rozenwater, hij heeft er lang gelegen. Op een morgen voelde hij een stekende pijn en hoorde hij een lichte knal, het was een tak die uit hem was losgekomen. 

Melancholie van het ouder worden geboekstaafd, denkend aan Cervantes. Er weze wat er kome. 

PS

Miguel de Cervantes Saavedra (°1547), die na zijn Don Quichotte, zijn ‘Novelas ejemplares’ schreef om niet weg te zinken in de melancholie van zijn oud worden (para distraer con ficciones la melancolía de su vejez’).

10-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Toen hij haar ontmoette in de dreef waar ze bijna elke avond kwam en hij naar haar toe ging, haar glimlach naar hem gekeerd, hij haar ogen zag, de tinteling in haar ogen zag. 

‘Het blijft lang klaar van avond’ had ze gezegd. 

‘Je zegt het zo mooi’ had hij geantwoord, ‘laat het licht nog lang duren, nog heel lang nu jij er bent’. ‘Ik was hier gisteren ook’ zegde ze, 'maar het was anders toen, ik dacht er helemaal niet aan dat het langer klaar bleef, maar nu, nu jij er bent denk ik er aan'. De bomen zwijgend over hen, alsof ze luisterden.Maar geen van beiden die er op lette.

Waarom denk je dat, wou hij vragen, maar ze glimlachte. De stilte was van het licht dat ze ademde, was van haar handen, was van de foulard los om haar hals, was van de nimbus die hij dacht omheen haar.

‘Het is goed dat het lang licht is’, zegde hij, ‘het is goed dat ik het weet omdat jij het gezegd hebt, het is zoals het is, nu jij er bent is de avond als de dag’.

Ware jij er niet, de avond was al lang gevallen’ zegde ze nog, ‘maar jij houdt het licht op, het wijkt niet voor de avond en zeker nog niet voor de nacht’.

‘Help me’, voegde hij er aan toe ‘opdat het zo blijven zou, opdat de dag, hier in deze dreef van mijn jeugd, van mijn moeder en vader, van mijn broers, van jou en mij en van al dat was voor we hier kwamen: de tijd een bolster die op het open springen staat.’

Ze stonden voor elkaar, hij had haar hand genomen die hij houden wou, haar hand die hij kussen wou. Er was, maar horen deden ze niet, gefladder van duiven boven hen. 

‘Pas op’, had ze gezegd, ‘verroer je niet, laat zijn wat is, laat wat is van dit ogenblik stollen tot een beeld, een glazen, doorzichtig beeld waaraan nimmer of te nimmer iets gewijzigd worden mag, noch van de plaats waar we staan, noch van de gedachten, noch van de krachten die ons naar elkaar toezuigen, we zijn al in elkaar versmolten  nu, jij bent ik en ik ben jou en dit is wat blijven moet, dit nog ongeschreven blad tussen ons, houd het, schrijf het nimmer uit in woorden, maar houdt het zoals het is nu tussen ons; kom geen stap dichter, anders verbreekt je dit wachtend gevoel dat van het ogenblik dat nog komen moet is, anders, anders slaat de tijd op hol. 

Maar hij kon het ogenblik dat was niet houden zoals het was, het werd hem te sterk, hij kwam dichter en omhelsde haar. Toen viel de avond.

Geïnspireerd op een versregel van Anna De Noailles : ‘Il fera longtemps clair ce soir’

09-07-2015, 00:47 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn gedachten gaan hierbij ook naar Suger, de abt van St. Denis, bij Parijs. Deze liet zijn abdijkerk verbouwen en realiseerde aldus het eerste gotische bouwwerk in Frankrijk. De bedoeling van Suger was Keltisch en dus metafysisch. Hij wou dat de kerkganger geroerd zou worden door de kracht van het licht en in dit licht God zou ontmoeten. Wat meer is, in zijn glasramen liet Suger het pulver van robijnen en amethisten, van saffieren en turkooizen verwerken ter verheerlijking en verrijking van het binnenvallende licht.

Gelezen met de materiele geest die nu aan de orde is in deze maatschappij, en die de waarheid over het bovennatuurlijke – God of wat onnoembaar is - in pacht heeft, zijn deze woorden eerder lachwekkend. Maar ik, ik hoorde van een ‘gouden vers’, toegeschreven aan de Kelten als aan Pythagoras: ‘Want, het ras der stervelingen is van goddelijke oorsprong en degene die in zijn ziel het goddelijke dat er in opgesloten is weet op te wekken, zal de geheimen van de natuur ontsluieren[1].’  

De boodschap van de meester-bouwers van de eerste kathedralen leunde dicht aan bij de geest van dit gouden vers. Hun doel was door te dringen tot een religiositeit, een soort kosmische religiositeit die van alle tijden is, te neigen naar een transcendentie waarin het dogmatische geen enkele rol te vervullen heeft. Ik ben er nog steeds van overtuigd dat de christelijke boodschap die zichtbaar aanwezig is in de Madeleine, onzichtbaar overwelfd wordt door wat de meester-bouwers, als ingewijden in de Keltische traditie, verwerkt hebben in hun bouwwerk. 

Ik was in de ‘Tempel van de Hemel’ in Beijing. Ik stond er onder de hemelkoepel, op de plaats waar de keizer op de dag van het wintersolstitium, aan de Hemel verslag uitbracht over zijn regeren. De religie hier is de Hemel en deze staat voor de kosmos, en ik lees hier over de Tao, dat deze niet te verklaren is, ware deze te verklaren dan zou het de Tao niet zijn. Zo is het ook als wij het wagen te spreken over God. Ik knoop hier aan vast wat ik lees in De Standaard van 3 juli, over de Ierse dichter, William Butler Yeats, in de interessante bijdrage van Joyce De Badts: 

‘Yeats geloofde oprecht, tot aan zijn dood, in een anima mundi, een universele kennis die volgens hem door het christendom, rationalisme en materialisme van het victoriaanse tijdperk, onderdrukt werd… Het lijkt voor ons, zonder Keltische achtergrond  allemaal wat zweverig, voor Yeats was esoterie heel ernstig. Het bovennatuurlijke was een dagelijkse realiteit, geworteld in de legenden die uit het landschap voortkwamen’. 

Ik zeg en herhaal dat ik me goed voel bij deze woorden, al wat naar de Kelten overhelt is mijn thuishaven, ook het Evangelie van Thomas. Trouwens men ontneemt me niet de idee dat de Kelten, Pythagoras en de Jezus van Thomas afstammen uit een en dezelfde gemeenschap die is overgekomen uit het Oosten, een volk dat meer begaan was met wat achter de dingen ligt dan met de dingen zelf. 

Dit is een boude uitspraak die weliswaar moeilijk te bewijzen valt, maar het Evangelie van Thomas lezend kan ik niet tot een ander besluit komen, de Kelten kwamen uit het Oosten, misschien was Jezus één van hen. 

08-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn gedachten gaan hierbij ook naar Suger, de abt van St. Denis, bij Parijs. Deze liet zijn abdijkerk verbouwen en realiseerde aldus het eerste gotische bouwwerk in Frankrijk. De bedoeling van Suger was Keltisch en dus metafysisch. Hij wou dat de kerkganger geroerd zou worden door de kracht van het licht en in dit licht God zou ontmoeten. Treffend is de betekenis van de Latijnse tekst die hij aanbrengen liet op de ingangspoort van de westergevel: ‘de geest in de duisternis, ontwaakt via het stoffelijke tot de waarheid en doordrongen van het licht verrijst hij uit zijn geborgenheid’. Wat meer is, in zijn glasramen liet Suger het pulver van robijnen en amethisten, van saffieren en turkooizen verwerken ter verheerlijking en verrijking van het binnenvallende licht. 

En ik hoorde van een ‘gouden vers’, toegeschreven aan de Kelten als aan Pythagoras: Want, het ras der stervelingen is van goddelijke oorsprong en degene die in zijn ziel het goddelijke dat er in opgesloten is weet op te wekken, zal de geheimen van de natuur ontsluieren[1]. 

De boodschap van de meester-bouwers van de eerste kathedralen leunde dicht aan bij de geest van dit gouden vers. Hun doel was door te dringen tot een religiositeit die van alle tijden is, te neigen naar een transcendentie waarin het dogmatische geen enkele rol te vervullen heeft.

Ik ben er in elk geval nog steeds van overtuigd dat de christelijke boodschap die er zichtbaar in aanwezig is, onzichtbaar overwelfd wordt door wat de meester-bouwers, als ingewijden in de traditie en gelovend in het absolute van de Jezus levend in hun gedachten, ingewerkt hebben in la Madeleine. 

En, waag ik te schrijven, je gaat niet naar Rome; ik was in de ‘Tempel van de Hemel’ in Beijing. Ik stond er onder de hemelkoepel, op de plaats waar de keizer op de dag van het wintersolstitium, aan de Hemel verslag uitbracht over zijn regeren. Ik was er, ver verwijderd van het Europese gedachtengoed. Er zo ver af dat ik weet dat de religie hier de Hemel is en dat Hemel staat voor kosmos, en ik lees hier dat de Tao, die genoemd kan worden, zeker niet de naam van Tao is. Zo is de God die genoemd kan worden niet de naam van de Onnoembare. 

Ik knoop hier het volgende aan vast – vergeef me als ik me beweeg in een dimensie die niet mijn dagelijkse is – maar in De Standaard van 3 juli, lees ik over de Ierse dichter, William Butler Yeats, in de mooie bijdrage van Joyce De Badts,  het volgende: 

‘I believe in the practice and philosophy of what we have agreed to call magic’…Hij geloofde oprecht, tot aan zijn dood, in een anima mundi, een universele kennis die volgens hem – ook door mij – door het christendom, rationalisme en materialisme van het victoriaanse tijdperk onderdrukt werd. De interesse voor spiritualiteit hoorde wel bij de tijdgeest, getuige The Golden Dawn die het bovennatuurlijke bestudeerde… Het lijkt voor ons, zonder Keltische achtergrond – niet voor mij want ik voel me als Kelt heel goed in mijn vel – allemaal wat zweverig, voor Yeats was esoterie heel ernstig. Het bovennatuurlijke was een dagelijkse realiteit, geworteld in de legenden die uit het landschap voortkwamen’. 

Ik zeg en herhaal dat ik me goed voel bij deze woorden, al wat naar de Kelten overhelt is mijn thuishaven, ook het Evangelie van Thomas. Trouwens men ontneemt me niet de idee dat de Kelten, Pythagoras en de Jezus van Thomas afstammen uit een en dezelfde gemeenschap die is overgekomen uit het oosten.

08-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb me onlangs, op de wegen van Vlaanderen, aan vrienden laten ontvallen dat een groot moment in mijn leven de dag is geweest dat ik met Pierre H., architect en vriend, ‘la Madeleine’ in Vézelay heb bezocht; dat we, binnen komende in de nartex, met verbazing hebben opgekeken naar wat Georges Duby noemt, ‘de meest majestueuze figuur van de levende Christus die het christendom ooit heeft voortgebracht’, verrast als we waren in het bijzonder door de twee, zeer duidelijk zichtbare spiralen - de spiraal zijnde het symbool van het eeuwige leven - gebeiteld in het kleed van Christus, ter hoogte én van de linkerknie én van de rechterdij. Ook viel het ons op dat het kruis, ten dele zichtbaar achter het hoofd-in-nimbus van Christus, eerder de pentagram-vorm van de druïde had dan een kruis-vorm want de twee horizontale lijnen van het kruis lopen niet perfect horizontaal maar eerder licht naar omhoog gericht, zodat het lijkt dat het kruis, deels verborgen achter het hoofd van Christus, er een is met vijf armen. 

De Christus van Vézelay is geen gekruisigde – ik las dat er geen enkele afbeelding van een gekruisigde Christus aanwezig was in de kerk van Vézelay - maar een Christus die ons wenkt, ons  uitnodigt en ons opneemt. En de kerk zelf is een uitnodiging, een wondere ruimte: een immense soberheid van licht en rust, met in het oosten, lijk een gebed, de blanke schittering van het later herbouwde gotische koor.

Zo, we waren als pelgrims naar Vézelay gegaan en niet naar Rome waar het Onnoembare een naam heeft en aangekleed wordt. Maar hier  was het ons duidelijk dat de geest van ‘la Madeleine’ tot in de kleurwisseling van de stenen, zuiver oosters was. Maria-Magdalena was immers voor de Orthodoxen, de vrouwelijke apostel die Christus vergezelde en, was zij niet de discipel die Christus ‘het meest beminde’ waarover Johannes het heeft in zijn Laatste Avondmaal?^.

En als ik deze morgen terugdacht aan Vézelay en dit in verband met de Jezus van Thomas, waar ik het gisteren over had, dan is het omdat ik daar de Jezus heb ontmoet, een zich openende Jezus, zonder regels, voorwaarden of vereisten, een Jezus van het grote leven. En het zijn de meester-bouwers en beeldhouwers, vooral dan deze van de nartex en de kapitelen, en al degenen die gewerkt hebben aan het concept van ‘la Madeleine’ - en hierbij mag zeker Viollet-le-Duc niet vergeten worden - die ons een magistrale synthese hebben nagelaten van de Keltische traditie, ingebed in een gnostisch getinte christelijke religie.

07-07-2015, 07:18 geschreven door Ugo d'Oorde