En als we Portugal, als we Lisboa vermelden, dat we zeker aan Fernando Pessoa moeten denken, zeker onze ontmoeting met hem, in het midden van de straat, rechtover zijn stamcafé, op  de stoel waar hij nog steeds zit en waar hij wachtte op ons, waar hij wachtte op onze hand op zijn arm: 

‘Mais il m’arrive aussi… de connaître les larmes, les larmes brûlantes de ceux qui n’ont jamais eu de mère; et si mes yeux brûlent de ces larmes mortes, c’est au secret de mon cœur. Je ne me souviens pas de ma mère. J’avais un an lorsqu’elle est morte. Tout ce qu’il y a de dur et d’éparpillé dans ma sensibilité vient de cette absence de chaleur, et du règne inutile des baisers dont je n’ai pas le souvenir’(116): 

Schrijft hij in zijn ‘Livre de l’intranquilité’[1]. En op de binnenkaft van het boek, toen hij Bernardo Soares was: ‘qui a choisi de rêver sa vie plutôt que de la vivre’, zoals hij ook Alberto Caeiro, Ricardo Reis en Alvaro de Campos was: 

‘Je me suis dévêtu de mon être propre, à tel point qu’exister c’est d’abord me vêtir. Je ne suis moi-même que déguisé. Et tout autour de moi, des couchants inconnus, en mourant, dorent des paysages que jamais je ne verrai.’(41). 

We zeggen zonder schroom dat Pessoa centraal staat in Lisboa, meer dan Saramago, en zoals we dachten van Praag dat het een metafysische stad was omwille van Kafka, is Lisboa eerder een melancholische stad omwille van Pessoa. Niet zo gauw zullen we de straten van Lisboa vergeten, de zachtheid van het licht in september, de mensen, de terrassen, de boeken, de pubs, de fado die er gezongen wordt en zeker niet vergeten die avond met Jupiter hoog in de lucht en de knaap met de sterrenkijker die ons aanklampte om er voor een paar escudo’s naar te kijken.

Er zijn boeken en boeken, Pessoa lezen is binnenkomen in een man die zich uitleeft al schrijvend, die zich ledigt in woorden: 

‘L’heure est venue peut-être de faire ce seul et unique effort : considérer ma vie. Je me vois en plein cœur d’un désert immense. Je parle de ce que j’ai été naguère, littérairement parlant, et je tente de m’expliquer comment  j’en suis arrivé là.(119).’

Zoals ik nu aan het schrijven ben zie ik me evolueren in de richting van Pessoa, me vasthakend in losse gedachten aan een enorme variëteit van invallen die samen een beeld geven van wie ik ben, een schrijver in de woestijn die naar adem snakt en vertelt hoe hij zo ver is afgedwaald.