De geschiedenis van Oedipus en Antigone van Sophocles blijft onze schrijvers achtervolgen. Heeft de schrijver zich geïnspireerd op een historisch verhaal en zat het verweven in de traditie, of is het een geniale vinding van Sophocles geweest?

George Steiner in zijn boek over de verschillende Antigone’s die de Westerse literatuur rijk is, was geneigd te besluiten dat een historisch gebeuren aan de basis moest liggen en nu lees ik dat ook Cees Noteboom in een zelfde idee zou kunnen geloven.

In een interview toegestaan aan Michaël Bellon in de Standaard van 14 december, handelend over zijn boek ‘De Brieven aan Poseidon’ wist Noteboom te vertellen:

‘De tragedies van Sophocles zijn wellicht ook ontstaan uit faits divers die men in het klassieke Athene aan elkaar doorvertelde’.

Ik weet nu wel dat het voor Stefan Hertmans geen verschil uitmaakt of de geschiedenis van Antigone een historische ondergrond heeft of niet, maar voor mij ligt dit heel gevoelig, omdat niemand de moed heeft verder te gaan kijken en niemand ook maar de minste moeite doet om ‘Oedipus and Akhnaton’ van Immanuel Velikovsky te gaan lezen, die hierin op een voor mij dan toch geloofwaardige wijze het bewijs brengt dat Akhnaton en Oedipus een en dezelfde waren (en Antigone, de dochter van Oedipus, Meritaton, de dochter van Akhnaton).

De grote moeilijkheid ligt natuurlijk in het feit dat Velikovsky, Akhnaton plaatst – moet plaatsen – in de VIIIste eeuw v.Chr. en niet in de XIIde, zoals de traditionele geschiedenis van Egypte ons leert. De Egyptologen wensen niet dat hieraan ook maar iets gewijzigd wordt wat niet bewijst dat ze gelijk hebben. Wegener heeft ook een tijdje  (50 jaar)moeten wachten alvorens hij geloofd werd.

Niet dat 'ik' het gelijk van Velikovsky zou kunnen bewijzen, maar zijn boek is waard ter hand te worden genomen.

16-12-2012, 00:04 geschreven door Ugo d'Oorde  

15 december

Maene, pianobouwer.

Een gedicht dat ik half juli van vorig jaar had ingelogd en dat het resultaat is van een bezoek met de groep van Probus, aan het atelier van pianobouwer Maene in Ruisselede, een gedicht dat ik nu heb herwerkt:

Out of Flander’s fields

a temple, has risen, a beacon

to mankind, a consolidation

of earth and air, of fire and water,

spirit and tradition,

as has been experienced

gloriously

in our gothic cathedrals.

So pray with us, when you enter

this sanctuary, searching the words

we need to say, poor sinners

in a world of gradual disintegration.

For this is the silence of the Steinway,

impregnated with Mozart and Ravel

with Beethoven and Bach:

still singing in its stillness:

fingers wandering still over ivory,

deciphering sounds and intonation

in twilight hours, when death

is lurking behind the walls.

Remembering Chopin’s

sonata funèbre,

notes so pure, as beads

falling on a floor as if it was

on mother’s kitchen floor, and we,

barefooted on a summer afternoon

drinking  buttermilk with lumps

of butter in it, now so long ago.

Forgive me if I speak these words

to all who came to comprehend

the sacred message
to the few, here assembled,

testifying in astonishment

the marvels of man’s

creativity.

15-12-2012, 00:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe kom ik over bij zij die me lezen, zij die me kennen?

Welke ruimte ligt er tussen de lezende man en de schrijvende, en zelfs hoe komt over bij mij hij die schrijft?

Jorge Luis Borges schrijft dat er tussen beiden weinig verschil is, dat onze ‘nadas’, onze ‘nietsen’, weinig verschillen en dat het de omstandigheden zijn  die gemaakt hebben dat jij de lezer bent en ik, zegt hij, de schrijver.
Hij formuleert dit in enkele versregels:

 

Nuestras nadas poco difieren,

es trivial y fortuita la circunstancia de que

seas tù el lector de estos ejercicios,

y yo su redactor.

Karel Jonckheere, een dichter uit een vroegere – mijn - periode begon zijn ‘Spiegel der Zee’[1] met de crue slagzin:


            Wie veertig jaar wordt zal zich zelven kennen
            of anders is het beter dat hij sterft;

Ik word er vijfentachtig en zou ik durven schrijven dat ik me ‘zelven’ ken?

Ik ken wel de fouten die ik gemaakt heb in mijn leven, had moeten handelen zoals Hugo Claus (denk ik nu maar dit ook ware geen goede oplossing geweest) en schrijver worden in plaats van in te trekken in de Nationale Bank van België.

Maar dit ter zake, wat heeft gemaakt dat ik niet de lezer ben en jij die me leest de schrijver van de blogs die dagelijks verschijnen? Was er iets anders dan de levensomstandigheden die gemaakt hebben dat ik elke dag een stuk schrijf, was er ook de stand van planeten en sterren op het ogenblik van mijn conceptie, op het ogenblik van mijn geboorte?

Alsof ik, die ‘iemand’, die schrijver van nu, zo heel goed zou kennen, alsof ik op voorhand weten zou wat hij gaat schrijven en eens hij neerzit weten zou wat er uit zijn pen zal vloeien. Neen, zo gaat het niet, zo goed ken ik die ‘iemand’ niet van de blogs die onder zijn ‘verhakkelde’ naam verschijnen.

Zo het kan zijn dat er een dubbelganger-schrijver in mij te wachten zit die, op het ogenblik dat ik de pen opneem, wakker schiet en beslist wat er zal en mag en kan geschreven worden.


Je weet maar nooit.

14-12-2012, 06:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebazel van de mens, van de zoekende mens die ik ben, gevangen in de boeken van zijn jeugd en losgeslagen nadat de God die ik dacht te zien en te bezitten opgelost is in de nevels van de tijd die was, en van de tijd die nog komen zal. Opgelost in de nevels van mijn vergankelijkheid, nu de dagen die me resten meer dan geteld zijn en elke nieuwe dag een bonus is die even vlug als hij kwam, voorbij schuift.

Verschrikkelijk de tijd die niet te houden is. Niet te stoppen de aarde die zich slingert om de zon, zonder een fractie van tijd te aarzelen, jaar na jaar, eeuw na eeuw. We keken uit naar het jaar 2000 en we schrijven vandaag 2012 en morgen 2013, onvoorstelbaar de vlucht van de tijd.

Ik zie het licht in de bomen als ik even stilhoud, als ik even opkijk, maar het licht is niet meer het licht van mijn jeugd, het is het licht van mijn ouderdom en ik weet dat me nog iets belangrijks te doen staat, het belangrijkste in gans mijn leven moet nog gebeuren. Ben ik erop voorbereid?

Het gebazel van de zoekende mens die ik ben, die het waagt te denken dat Universum en Hij die we God noemen identiek zijn, dat het Universum zijn materiële, zijn zichtbare vorm is, en Hij het kloppend hart dat al wat is in beweging houdt. Dante in de XIIIde eeuw, noemde dit Amor.

Een materiële vorm die zich voortdurend wijzigt zoals mijn lichaam zich voortdurend wijzigt, dat nu aan het verschrompelen is en vergaan zal. 

Wat zonder belang is voor de Geest in mij, deeltje van de alomtegenwoordige Geest, zoals het zich wijzigen van het Universum zonder belang is voor deze alomtegenwoordige Geest – aanwezig tot in het mostaardzaadje - die we gemakshalve, God  noemen.

13-12-2012, 04:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er zijn van die dagen dat de woorden weigeren zich aan te bieden, ze blijven verstoken in het struikgewas van Toon Hermans en dat het dankzij het geruis ik iets weet te vertellen.

Zo zal ik het vandaag moeten mee stellen met de uitspraak van Herman Van Rompuy die fier is 'Europeeër' te zijn. In zijn geval is het meer dan begrijpelijk. Maar of hij fier hoeft te zijn over de toestand waarin de landen van de Europese Gemeenschap zijn verzeild, is een andere vraag.

Akkoord, de oorlog bleef uit, dan toch in West-Europa, maar het is ook alles. De rest is een grote economische en vooral financiële verwarring geworden, ze, de leidende Europeanen, hebben met groot trompetgeschal een Euro in het leven geroepen, terwijl ze eerst het probleem van de overheidsschulden hadden moeten oplossen door er voor te zorgen dat die schuld voor elke Euro-lidstaat een gematigd percentage van het BNP niet zou overschrijden. Pas dan kon gezorgd worden voor een eenheidsmunt. Elke economist wist dit en elke politieker wilde het niet weten, nu nog aarzelen ze.

Maar de Europese parlementariërs, die naar ik hoorde goed betaald worden omdat ze ‘hoogstaande’ intellectuelen zijn, hebben alles in het honderd laten lopen, door in te slapen en te denken dat alles wel van zelf in orde zou komen - trouwens zij zelf hoefden zich geen zorgen te maken - en ze lieten de overheidsschulden in tal van landen, waaronder Griekenland, waarvan ze wisten dat de cijfers waarmede ze waren ingestapt, schromelijk ge-‘windowdressed’ waren. En van andere landen als Spanje, Portugal, Ierland en Italië, moeten ze toch, jaar na jaar, te beginnen van 2005, gezien hebben dat het verkeerd ging lopen.

Waarom hebben die Heren dan gewacht tot 2009 om in te grijpen op een ogenblik dat het kalf verdronken was?

Als de toestand vandaag is wat hij is, dan ligt in de eerste plaats niet de oorzaak bij Griekenland, Spanje, Portugal, Italië, Ierland, maar wel bij hen die aan het hoofd stonden van de Europese-Euro-Gemeenschap en verantwoordelijk waren voor de goede gang van zaken om tijdig te voorzien – dit is de rol van de Overheid - wat gebeuren ging en op te treden, tijdig en op een doortreffende wijze.

Ze zijn er mee begonnen, ten eerste te laat en ten tweede te stuntelig maar een Mea culpa heb ik nog niet gehoord. Alleen gehoord van de hoogste onder hen dat hij fier is 'Europeeër' te zijn.

Wel ik ook ben fier, en gelukkig, Europeaan te zijn maar dan om een totaal andere reden. Ik ben fier als ik op een ‘youtube’[1] zien kan en horen dat op een plaats in Spanje voor de Banco Sabadel, het hoofdthema uit de negende van Beethoven – het thema bij uitstek - het product van onze Europese cultuur wordt gebracht en op een wijze zo dat mijn ogen vol tranen schieten, omwille van de vondst, de presentaie en de doordringende schoonheid ervan.

Nu het had even goed de muziek van Bach kunnen geweest zijn of van Mozart of van Ravel, of van Carl Orff of van zovele andere componisten die West-Europa rijk is en ik had er ook de schilders en de schrijvers en de wetenschappers en de filosofen kunnen aan toevoegen. Het is om deze reden dat ik fier ben, Vlaming en Europeaan te zijn, maar zeker niet om wat de Europese Gemeenschap heeft gepresteerd.

12-12-2012, 11:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op elf december 2002 overleed mijn broer Daniël. Hij was zes jaar jonger  dan ik.

Een paar dagen voor zijn heengaan schreef ik een tiental gedichten. Of deze enige literaire waarde hebben weet ik niet, maar het waren gedichten die meer uit mijn gevoel kwamen dan uit mijn geest. Ze liggen nu weggedoken onder het stof, maar ik weet dat het laatste dat hij las, het deze gedichten waren.

Hoe hij erover dacht heb ik gezien. Ik ook heb nu, op mijn ouderdom, vochtige ogen als ik ze herlees zoals ze er staan.

Ik licht er één gedicht uit, één ervan, al wou ik ze allemaal hernemen.

Ik heb je gebeld deze morgen

al wist ik hoe moeilijk voor jou

het spreken was.

Ik heb je gebeld

omdat ik je stem meedragen wou

in de velden, als een warme hand

je stem meedragen waar ik ging.

Wat spraken we,

wat droomden we

van vroeger, toen het hooi

in onze haren hangen bleef,

de vele geuren en het licht.

En onbezonnen in de hagen

vogelnesten en in de bomen.

En in de herfst, vóór dageraad

in het bedauwde gras,

op en neer we gingen,

en weinigen het ooit kennen zullen,

de wilde smaak van paddenstoelen

die aan onze handen kleven bleef.

En later nog, het sneeuwde toen,

we waren in het bos,

het reuzelen van de vlokken

in de bomen, als bloesems in de lente

jij toen wist.

Zoveel er was, zoveel dat nooit

voorbij kon gaan en toch nu gaat.

Ik, dit alles meenemen wou

om even nog met jou

alleen te zijn, daar waar ik ging.

Ik heb je gebeld deze morgen,

je stem was maar een rietje,

een woord dat kwam als uitgerafeld,

een lage toon omdat geen lucht,

geen levenskracht.

Wat moet ik als ik morgen aan je bed

zal zien dat woorden niet gesproken

hangen blijven, en je gekloven stem

een rietje in het suizen van de kamer

galmen zal tot in mijn ogen.

11-12-2012, 06:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Maar de mens, ontstaan uit het Licht - dit is the new physics - is een vaststelling die ons verwijst naar de allerkleinste van de kleinste bouwstenen van het heelal, waaruit alles  gemaakt en ontstaan is, plant, dier, mens, Universum. Alles één groot verstrengeld, bewegend energieveld, wijzend in de richting van één punt dat alles omvat.
Dit verstrengeld zijn is geordend. Einstein, aangehaald door Jean Charon in ‘Mort voici ta Défaite’, interpreteerde de betekenis ervan op zijn manier:

Ce qu’il y a peut-être de plus étonnant dans l’Univers, ce n’est pas qu’il nous paraisse beau et harmonieux, mais c’est qu’il soit compréhensible, car on pourrait parfaitement imaginer un Univers sans lois, imprévisible et où l’homme se serait contenté d'assister au déroulement des phénomènes sans jamais avoir aucune ‘explication’ pour ce déroulement.

Dit lezende kan hij eraan toevoegen dat in dit laatste geval er ook geen behoefte zou geweest zijn aan dat ene, globaliserend punt, en zou de mens geen heimwee kennende naar iets gans Anders, er zelfs niet de minste verwijzing zou geweest zijn naar een God. Een vreemde wereld of de mens op een voet van totale gelijkheid met plant en dier. En de God, kreunend van eenzaamheid.

Als Lacroix (zie mijn blog van 17 oktober) vooropstelt dat  ‘Zijn, Kosmos en God‘, een en hetzelfde is, dan kan hi, Ugo, besluiten dat ‘Zijn en Kosmos’ beweging is en beweging het leven, en dat dit ene punt – voor velen het goddelijke punt - zich vereenzelvigt in die beweging. En er is niets dat niet in beweging is, en in zijn totale totaliteit genomen, rust. Beweging en Rust, zoals hij leest in de Franse vertaling van het Evangelie van Thomas (logion 50):

Si l’on vous interroge : quel est le signe de votre Père qui est en vous ? Dites-leur : c’est à la fois un mouvement et un repos.

En heeft Hij, ‘le Père’, wel een ander teken, een ander bewijs voor zijn bestaan dan de levende Kosmos die Beweging is, gehouden in één punt dat Rust is?

En dit is dan de realiteit: alles is beweging en zal altijd beweging blijven. En deze beweging was in den beginnen aanwezig  in potentie en de Big Bang van abbé Lemaître kan de ontploffing geweest zijn van deze potentialiteit of de potentiële beweging omgezet in een zichtbare, tastbare vorm. Echter, eens die beweging in gang, is er niets of niemand, behalve dan wat inherent is aan die beweging, die nog interveniëren kan om hieraan nog iets te wijzigen. Wat is, is en beweegt naar zijn Omega als er ooit een Omega zou zijn.

Het Evangelie van Thomas is doordrongen van een Oosterse Wijsheid, de tekst ervan is zuiver Oosters. Elk deel ervan (Logion) begint met ‘Jésus a dit’ - ik blijf bij de Franse vertaling – en als we nu zouden veronderstellen dat het niet Jezus was die aldus gesproken heeft, wie zou dan wel dit (Oosters) Evangelie kunnen bedacht hebben?

10-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Bij het verschijnen van het Evangelie van Thomas[1] in Franse vertaling werd de verkoop ervan in Frankrijk van rechtswege verboden (of het grote nut van een revolutie). De auteur diende in beroep te gaan om pas na dertig maanden te bekomen dat het boek in Frankrijk mocht verkocht worden.

Wat me stoort is het feit dat er nergens, behalve dat hij zijn voedstervader zou geholpen hebben, in de vier evangeliën, weinig of niets verteld wordt over Jezus tot het ogenblik dat hij in Palestina opduikt als de Jezus die we kennen. Niemand heeft hier schijnbaar zorgen mee, in een mensenleven zijn dit nochtans de jaren die normaal de richting aangeven waarin ons verder leven zich afspelen zal. Maar met de tekst van dit uiterst vreemd Evangelie van Thomas voor ogen, komt het hem voor dat Jezus moeilijk anders kon zijn dan een gnostieker in de eerste plaats, en te bewegen in het licht van wat we lezen in dit Evangelie dat meer de spiritualiteit van de mens Jezus belicht dan de daden die hij stelt.

Is dit gnostisch-oosters element opgestaan in Jezus zelf, heeft hij in Egypte of waar ook, vóór zijn dertig jaar, leermeesters gekend die hem de essentie van dit gnostische hebben bijgebracht of had hij als zoon van God helemaal geen behoefte aan leermeesters?

Niet dat hij, Ugo, er nood aan heeft te weten hoe Jezus zijn jeugd heeft doorgebracht, maar toch blijft de vraag hangen waar hij verbleef en wat hij, van zijn twaalfde tot zijn dertigste jaar zou verricht hebben.

Jezus-Christus, met zijn goddelijke dimensie, was doordrongen van het Absolute. Hij was dit Absolute en was ook mens, en als mens sprak hij in parabels. Hij was ook, doordrongen van een oosterse wijsheid, en kan het dan niet, dat hij zich uitgedrukt heeft zoals in het, uit het Koptisch vertaalde (apocriefe) Evangelie van Thomas[2]?

Als zoon van God vloeide in zijn aderen, het beeld van atoom en elektron. Hij wist dat an atom is vibrating a million billion times a second. Hij kende de grote, enige formule die de basis van het Universum uitmaakte, hij was die formule. 
En toch sprak Hij de woorden van een doodgewoon mens en ook niet, trouwens zou Hij anders ooit gezegd hebben dat het Rijk Gods zich binnen in ons bevond. En, zoals Hij zegt in het Thomas’ evangelie, dat we gekomen zijn uit het Licht, là où la lumière s’est produite d’elle-même, waar het Licht uit zichzelf is ontstaan, dan zijn dit woorden die verheffen, woorden die ons overstijgen, die weinig te maken hebben met onze liefde voor de evenmens.

Mijn tekst wordt te lang, ik schrijf morgen mijn vervolg.

09-12-2012, 00:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat over de Onbevlekte Ontvangenis, is het wel te begrijpen?

 Ik consulteer le Dictionnaire de Théologie van l’Abbé Bergier, van weliswaar 1792, maar wat waar was op theologisch gebied in de XVIIIde eeuw moet ook nog waar zijn op heden.

Het is een tekst die ik al ettelijke malen heb opgezocht om er te lezen onder ‘Conception Immaculée de la Sainte Vierge’:

Le sentiment commun des Théologiens Catholiques est que la sainte Vierge Marie, Mère de Dieu, a été préservée du péché originel, lorsqu’elle a été conçue dans le sein de sa Mère.

Wat kan ik er meer over zeggen dan dat ik dacht dat Maria bevrucht was geweest, hetzij door de Engel Gabriel, hetzij door de Heilige Geest, maar heb nimmer gedacht aan haar vrij uitgaan van de erfzonde bij haar conceptie in de buik van haar moeder.

Ik ga dan nog liever te rade bij Boris Pasternak die in zijn Dokter Zhivago onomwonden verklaart dat elke bevruchting een onbevlekte ontvangenis is. En dit wil ik ervan onthouden, het is vandaag het feest van alle vrouwen die kinderen hebben gebaard.

En wat ik op een vorige dag heb gezegd over de tekst uit het boek Wijsheid, die in de Mis van 8 december wordt gelezen, herhaal ik hier graag. Hij komt uit de missaal die ik ooit heb kunnen kopen op de markt van Sint Jacobs.

Le Seigneur m’a possédée au commencement  de ses voies, avant de faire quoi que ce soit, dès le principe. J’ai été établie dès l’éternité, et dès les temps anciens, avant que la terre fut créée…

Is er een mooiere tekst te lezen op 8 december?

08-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Leiebeemden een grote vlakte van tinten groen onder lichtende luchten, een grote roerloosheid, waren er niet de meerkoeten, waren er niet de eenden, de meeuwen, waren er niet de bomen en de torens van het kasteel van Ooidonk en was er niet mijn rusteloos hart.

En ik, altijd gedachten zaaiend om nergens uit te komen. Elke dag opnieuw, elke dag of nacht, aarzelend, zoekend naar het woord dat bij mij, juist onder de oppervlakte wacht om genomen te worden, lijk een vrouw die wachtende is. Of mijn roekeloos hart dat om woorden roept, zoals een schilder om een landschap roept, om kleuren, om wolken, om avondrood roept.

En lijk een donkere hartlijn in de aarde, de Leie een moeder in het landschap, een tere inspirerende godin voor schilders en poëten. De Leie vloeide uit hun handen, vloeide over in hun doeken, in hun gedichten. De ogenblikken uit haar bestaan gestold in kleurschakeringen, in lichteffecten, in zingende woorden. Dit alles overgeheveld in het levend landschap van hun doeken en hun gedichten. Onze kunstenaars leefden met de Leie, van hun prille begin tot in hun late dagen, de Leie was het bloed in hun aderen.

Wie onder de schilders, én de poëten, zou ik noemen als ik ze niet allen noem die begeesterd door de Leie, haar rijke symboliek, haar boodschap en haar betekenis hebben uitgedragen.

Zo zag ik de Leiebeemden vandaag, ogenblikken bedekt met sneeuw daarna een grote diversiteit van groen, om te bewaren in wat woorden, daarna was er de Probuslunch en vergaten we wat er van het landschap was.

07-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik vertellen wou aan mijn lieve Margot - want dit heb ik haar nog nooit verteld - dat het in mijn dorp niet Sint-Niklaas was die op bezoek kwam bij de brave kinderen, maar Sint-Maarten en niet op 6 december maar op 11 november. En ook Sint- Maarten kwam niet met een stoomboot uit Spanje, maar hij kwam op zijn wit paard gezeten, rechtstreeks uit de hemel, en of er een zwarte Piet bij was, geloof ik niet, niemand in het dorp heeft hem ooit gezien.

Ik herinner me nog altijd mijn eerste Sint-Maarten, ik zal toen vier of vijf jaar geweest zijn. En als ik er nu aan terugdenk weet ik dat mijn ouders ongeduldiger waren met zijn bezoek dan ik, die nog niet goed wist hoe dat gebeuren ging.

En de avond voor zijn komst had vader me met een boodschap bij Wannes de gebuur, gezonden en die deur stond al open alsof Wannes al op mij wachtte.

Wannes was aan het eten en ik moest aan tafel gaan zitten. Er stond een pan met nog sissende stukjes aardappelen die zwommen in het smoutvet en die aardappeltje waren goud bruin en zagen er heel lekker uit. Ik weet nog alleen dat ze blonken van het vet, maar ze zullen wel lekker geweest zijn ook.

En dan gebeurde het. Wannes was ineens recht gesprongen en, kijk, kijk Sint-Maarten rijdt voorbij op zijn wit paard en zo vlug zegde hij, zo haastig en wat een mooi paard dat hij heeft en wat een grote zak met speelgoed.
ik durfde niet meer bewegen. Ga maar gauw naar huis, Kareltje, zegde hij, wie weet misschien is hij bij jou thuis al geweest.

En ik, klein Kareltje, liep vlug naar huis, vlugger dan vlug. En moeder en vader stonden me op te wachten.

Ons Kareltje, zegden ze, heb je Sint-Maarten niet gezien, hij is hier juist buiten en kom eens zien wat hij je allemaal heeft gebracht. Ik beefde van de spanning, en waarlijk als ik binnenkwam in de kamer, lag de tafel vol met speelgoed en snoep en appelsienen en noten, te veel om op te noemen, en Sint-Maarten was daar maar pas buiten, en spijtig dat ik de Sint niet gezien had op zijn wit paard? 

Wonderlijk was het dat hij zo vroeg gekomen was, maar moeder zegde dat hij heel veel werk had en dat hij vreesde niet rond te komen en daarom was hij in het begin van de avond al begonnen met zijn bezoek aan alle kinderen van het dorp. Des te meer daar hij nu nog binnen kon langs de deur, wat heel wat gemakkelijker was dan door de schouw.

Maar zegde moeder, of was het vader, het speet hem zo dat Kareltje niet thuis was, want Kareltje is toch zo een lieve jongen had hij gezegd.

En dit lieve Margot, is een echt gebeurd verhaal, het enige dat ik me nog herinner uit mijn verre jeugd, en het spijt me nog steeds dat ik toen Sint-Maarten op zijn wit paard met zijn grote zak snoep en speelgoed niet heb gezien en nog spijtiger is, dat ik er nu niet meer, zoals jij, van dromen mag.

06-12-2012, 00:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

        En Jonas in de buik van the great fish:

‘I cried by reason of mine affliction to the Lord, and he heard me; out of the belly of hell cried I and thou heardest my voice’[1].

En de Lord hoorde de stem van Jonas.

Maar hier, in de luwte van het huis, in de holte van de zwijgende, toekijkende bomen, wie luistert naar de stem van hij die elke dag van het jaar dat zich sluiten gaat, getracht heeft een tekst samen te rapen en de ether in te sturen om vast te stellen dat hij amper door enkelen gevolgd en gelezen werd, terwijl hij op heel wat meer had gerekend.

Wat hem eigenlijk niet mag deren, want als hij die geschreven heeft dan is het vooral en bijna uitsluitend omdat hij de behoefte had te schrijven, omdat schrijven het enige was dat hem nog restte.

05-12-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe oud was ik, toen ik met grootmoeder, in volle zomer, barrevoets door de velden wandelde, langs een holle weg, de bermen langs beide kanten begroeid met heidestruikjes, met thymus en salie, met ereprijs en herderstasje, met boterbloem en margriet en andere waarvan ik de naam nog niet kende. En wat me het sterkst is bij gebleven van die wandelingen is de doordringende geur van thymus, is het gezoem van bijen en van vliegen, is de verscheidenheid van vlinders, overal.

Ik hield haar hand stevig vast tot een kleine kapel midden in de velden waar ze bidden ging voor een of andere heilige die haar verlossen zou van tandpijn of van een andere zorg die ze me niet vertelde. Ik bad met haar luidop, een Onze Vader en een Wees Gegroet, luidop, gezeten op een houten bank voor de kapel, starend naar het vlammetje van de kaars die ze had aangestoken.

Dit alles, niet alleen de bloemen en de planten, de bijen en de vlinders, de leeuwerik, maar ook de kapel, ook de gebeden, maakten deel uit van de mijn leefwereld, waar nu weinig nog van overblijft.

Vorig jaar, had ik dat stukje weg door de velden nog eens opgezocht. Het was geen holle weg meer, er groeide geen heide meer, geen salie, geen thymus er was alleen de wind en de grote stilte over het verlaten land, met wat duiven erover en wat kraaien.

Ik liep daarna langs de boomgaard van mijn grootouders met de kweepeerboom en de mispelaar. Geen stam of struik bleef ervan over. Geen appelaars, geen perelaars ook geen notelaar, alles was leeggehaald, bebouwd, begroeid met wat uitheemse sparren, maar geen meidoornhaag meer met vogelnesten, geen kerselaar, geen pruimelaar met wolken witte en roze bloesems in de lente, met bijen en wespen en kevers en vlinders en vliegen en meesjes en vinken en merels en kleine en grote lijsters.

En geen afgevallen appels op de grond, geen peren, geen vuistdikke pruimen, geen grootvader die zijn pijp rookte tegen de notelaar geleund.

De diversiteit van wat lente was en zomer en herfst en winter was uitgehold. En geen kinderen meer die in korte broek en met klompen aan de voeten, twintig minuten te gaan hadden tot de dorpsschool en twintig minuten om naar huis te gaan middagmalen en twintig minuten om terug naar school te gaan en terug twintig minuten om in de valavond thuis te komen, bij moeder en bij de warme kachel, om dan weg te gaan terug en te gaan glijden op het ijs van de overstroomde weiden. De stemmen klaar en helder en uitgelaten en vuurtjes aangestoken als er ooit iemand met de voet door het ijs was gezakt. De wereld een oneindigheid ver, onwezenlijk, onbestaande.

En de boeken die we lazen, De Witte, Wannes Raps, Robert en Bertrand, Vijf weken in een Luchtballon, of Twintigduizend mijlen onder zee, of Vlaamse Filmkens. Wat blijft er van over?

Mijn jeugd, mijn grote jeugd, wat rest er nog van het ruisen van de canadabomen, het krijsen van de eksters, de windmolen met de gebroken ramen en de deur half open. De beek waar we zwemmen gingen, nu dichtgegroeid, de oude hoeve omwald met brak water, half gevuld met bladeren en mossen en afgevallen takken en de twee stenen leeuwen die de wacht hielden naast de ingangspoort.

Diversiteit van wat was en niet meer komen zal, een straat zonder auto’s maar met boerenkarren, getrokken door boerenpaarden, of een jonge knaap die om zes uur ’s morgens, de kannen melk wegvoerde op een klein karretje, getrokken door de hond, naar de melkerij, om daarna naar school te gaan in winter en in zomer en in de herfst als de noten te rapen lagen op de weg, of de rapen vol waren op het veld en fazanten opvlogen voor ons voeten, als we het waagden een raap te nemen en te pellen om al gaande of al lopende, op te eten zoals het hoorde in die tijd.

Jeugd, waarom heb ik er geen verhaal over geschreven hoe het was en hoe het niet was, zoals Ernest Claes het zo schitterend heeft gedaan, maar wie leest hem nog?

En het grote moment als ik er nu aan denk, de schoolmeester, Van Oudenhove heette hij, die op het einde van het schooljaar, als alles geleerd was wat moest geleerd, ons vergastte op het voorlezen van ‘De Witte’, of van de ‘Michael Strogoff’ van Jules Verne. 

De jeugd van nu, over wat zal zij te schrijven hebben, eens vijftig jaar verder?

04-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zondagavond, 2 december, juist voor middernacht: als je lichaam oud geworden is brengen enkele glazen wijn bij de lunch je overhoop, het hoeven dan nog geen volle glazen te zijn, maar de wijn slorpt je activiteiten op en je had nochtans ideeën die je verspreiden wou.

Bij de lunch met vrienden was er één die een trouwe lezer is van mijn blogs, hij leest die niet alleen maar hij kende er heel wat passages uit. Voeg ik er nog aan toe dat mijn vers van T.S. Eliot waarmede ik mijn blog van gisteren afsloot:

    My life is light, waiting for the death wind

    Like a feather on the back of my hand.

hem herinnerde aan een vers van Valéry, dat hij zo maar uit zijn mouw schudde. En het is niet de eerste maal dat dit gebeurt, hij verrast me soms meer dan dat ik mezelf verras met dingen die plots opduiken om te worden neergeschreven.

Mijn woorden hebben zich dus genesteld in hem, zoals ik ook, vóór het schrijven van dit hier, een e-mail las dat me leerde dat ik ook genesteld zit in de gedachten van een groot schrijver van bij ons, wat me – schrijf ik het? – ontroert dan toch in een zekere mate.

Eigenlijk is het de normaalste zaak van de wereld, als ik denk hoeveel passages uit boeken er in mijn hoofd genesteld zitten en hoe weinig er nodig is opdat één eruit zou opspringen en in mijn blog terecht zou komen. Zoals gisteren – mijn blog van 2 december – waarin ik eens te meer terug greep naar  Elio Vittorini, omdat ik me nog vaag een zin van hem herinnerde, die ik nu heb opgezocht:

La vita in me come un sordo sogno, e non speranza, quiete.[1]

Zoals ik me toen voelde: een dood ogenblik dat ik kende en duren bleef, met nog altijd de nagalm ervan in mijn gedachten en wat meer is, ik heb het gevoel dat deze nagalm nog lang zal blijven hangen en zijn weerslag zal hebben op wat ik nog schrijven zal.

03-12-2012, 00:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

De hortensia’s hebben hun kleur verloren, ook hun blad, wat nog rest is de stengel met een verhakkelde bloem. Een beeld van verval, of het beeld dat de buitenwereld moet hebben van mij, oud en ten dele alsof op den dool. ik ben nimmer zo negatief geweest over mezelf dan deze dagen. Is dit een voorteken, een omen?

IK zoek tussen mijn boeken naar iets om te herlezen, maar elk boek dat ik neem en doorblader zet ik terug. Ik denk aan Elio Vitorino die met natte schoenen door de regenstraten van Milaan liep en ineens beslist zijn moeder te bezoeken in Sicilië al heeft hij amper het geld om een biljet te kopen. Ik zoek de passage op straks als het een normaal uur wordt om te lezen of om in een boek te bladeren. 

Het is van uit mijn sterk persoonlijke wereld dat deze blog vertrekt. Een wereld die normaal dicht zou moeten blijven, maar mijn blog is ook mijn dagboek geworden en als ik verder mijn blog behouden wil, ook mijn dagboek zal vervangen.

Vertrekkende van uit deze wereld wordt het een donkere dag, zelfs indien er zon zou vallen op het grasperk dat bestrooid ligt met de kleuren van de herfst, de afgevallen bladeren van de eik, en dit, zoals de vele dagen van mijn leven opgetekend zijn en nu te lezen staan in de hoop dagboeken van de ‘Economist’ die ik, zoals ik de bladeren op het gras zal moeten samen rijgen en afzetten in een hoek van de tuin, ook eens bij elkaar zal moeten brengen om ze ergens, maar waar weet ik nog niet, op een of andere plaats, mogelijks bij het oud papier af te zetten. Veel goeds is er niet uit te halen.

Ik meen natuurlijk maar voor drie kwart wat ik zeg over deze boeken, maar samen gebracht zijn ze een nog groter probleem dan de   herfstbladeren. Zelfs al zijn ze de afgevallen bladeren van mijn gedachten, ik zal er vroeg of laat een oplossing moeten voor vinden, de omvang ervan is te volumineus om ze te bewaren in een normaal hedendaags huisgezin, zoals dit ook het geval wordt voor de boeken omheen mij. Al waren het maar de rijen woordenboeken waar nu geen nood meer aan is.

Vergeef het me als ik aan het afdwalen ben, het is de herfst en de afgevallen bladeren die het me ongemakkelijk maken. Heb nochtans ooit geschreven dat de herfst mijn favoriete seizoen was, maar dat is al lang geleden. Ik zal dan een totaal andere persoon geweest zijn, iemand die ik nu niet meer ben of ken.

En laat in de namiddag, als ik Conversazione in  Sicilia opensla valt een bandje papier op de tafel en ik lees:

   

My life is light, waiting for the death wind

Like a feather on the back of my hand .    
(Uit A Song for Simeon : T.S.Eliot).

02-12-2012, 00:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is dan dat het mirakel van het licht zich voltrekt. De wolken zijn opengeschoven en de zon springt lijk een waterval over de wereld. Alles is nu kleur en verrukking: de ruïnes van het klooster, de lage muren langs de weg, de trosjes dwergvarens gevat en levend tussen de oude stenen, de gouden fuchsiahagen en de schittering van de zee ver beneden hen.
Ze kopen wat spijs en drank in de souvenirshop en wandelen langs de kustlijn het eiland in, de heuvel op en stijgen als hadden ze vleugels over rotsen en weiden tot de hoogste top, jong, overmoedig en vrijer dan ooit.

Boven de wereld van eilanden en water breken ze het brood. De zon brandt hun handen en wintergelaten en de wind joelt in hun haar, in hun gedachten, in hun woorden.

Dit ook is reeds herinneren als ze afdalen terug naar het vlekje wit strand, naar het turkooisgroen van het water, terwijl boven hen een leeuwerik zingend ten hemel stijgt.

Op het hagelwitte strand van Iona spoelen kleine takjes wieren aan, donkerrood, karmozijnrood, levend in de palm van zijn hand. Hij ziet hoe teer ze zijn, hoe wonderlijk van vorm en hoe de kleur als van robijnen is naar de uiteinden toe. Ondoordringbare wereld van het intense, roekeloze leven waarover zijn adem is en zijn verwachten.

Op het hagelwitte strand spoelen takjes wieren aan, tussen schelpen, rottende resten van planten en beenderen van vogels, overspoeld, weggeduwd en terug gezogen en van de oceaan is de zang erover en het licht is het licht van de eeuwigheid.

Het is maar een onooglijk strookje strand, een inham tussen de rotsen en het beginpunt van de glooiing naar de top van het eiland toe. Omheen het eiland is de breeklijn van de branding, de glanzende oceaan uit deinend tot in de grijze oneindigheid van vele eilanden, ongenaakbaar, onveranderlijk van in het begin der tijden tot het einde ervan.

Terwijl hij, onachtzaam, de kleine blaadjes wieren gladstrijkt over zijn handpalm, terwijl meeuwen wegschieten over het water en over het land. Terwijl het licht de tijdloosheid doorkruist en zij deel ervan, barrevoets in het water.

01-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Frank VDB, de zoon van een goede jeugdvriend van mij plaatste het verhaal van de heilige Colombanus op zijn facebook, waarmede hij me ten zeerste verraste. Ik maakte er hem attent op dat de Ierse monnik, Colombanus, in de VIde eeuw, samen met 12 gezellen, aan land was gegaan op wat de Schotten nu noemen the holy Isle of Iona, gelegen op de westkust van Schotland, als een eilandje van The Isle of Mull dat te bereiken is met de boot van uit Oban.

Ik bezocht het eiland, een eerste maal met Jean-François C. en Guy M. en een tweede maal met Pierre H. en schreef er over in mijn dagboeken van die tijd, ruim twintig jaar geleden.

Ik beloofde Frank het verhaal te herwerken en het op  mijn blog te plaatsen, en belofte maakt schuld, maar gezien de lengte van het verhaal zal ik het spreiden over twee dagen.

Iona een evocatie (1)

Zo die morgen de tocht, de oude pelgrimsweg volgend, over het eiland Mull naar het dorpje Fionnphort toe: een spreken en een zwijgen onder de bijna-regenlucht. Zo is het bruine land van Mull een tocht langs meren en heuvels en dalen, met hier en daar witte vlekken van huizen, kleine tekens van leven in een niet te noemen verlatenheid.

En houden ze even de wagen stil voor het simpele langs de weg, terwijl de aarde zich door het Universum slingert, en beroeren ze het woekerende bekermos, het tere haarmos met de huif, glimmend van vocht en licht, trillend in de wind en denkt hij er omheen de onzichtbare korrels sporen die neervallen op zijn handen en over de aarde.

Hij denkt : ik ben rust en ontvankelijkheid, ik ben ruimte en herinnering, ik ben verleden en heden.
Een sperwer schiet naar de grond toe en er hangt een schreeuw. We zijn landschap en oneindigheid.

En van de dichter Macdiarmid las hij toen:

The Rose of all the world is not for me

I want for my part

only the little white rose of Scotland

that smells sharp and sweet – and breaks the heart.

En uit een draai van de weg tot hen gekomen, Iona, en wat zo lang reeds wemelde in hun verbeelden, ligt voor hen, zo heel dichtbij dat ze het bijna raken kunnen over de smalle strook water heen. Het is een wereld van groen en heuvels geworden. Het is een geblokte donkere kathedraal naast een handvol huizen. Het is een roerloze baken, een toevlucht.

De kleine ferry glijdt over het helderste water, spiegelkleuren van geelgroen tot blauwgroen. Zijn hand in het water voelt hij de koelte ervan in zijn vingertoppen. En als de boot aanlegt onder een immense koepel van luchten betreden ze een wereld van eeuwen her, van monniken en nonnen, van druïden en Kelten van Vikingers en Schotten, van vele geslachten die er waren, lang voor hen.

Het is de herinnering aan wat nog kleeft aan de steiger waar ze aanleggen, aan de grond waar ze hun voeten zetten, aan de smalle huizen, aan de afgebrokkelde muren van wat eens de ‘nunnery’ was.

Ze staan bij het eeuwenoude, hoge Keltisch kruis dat het symbool, de geest van Christus geborgen houdt. Ze lopen over de resten van het oude kerkhof waar eens de Schotse koningen werden begraven. Ze wandelen binnen in de schemerige maar o zo sobere kathedraal en:

Instead of monks’ voices

the lowing of cattle shall be heard.

Als ze terug buitenkomen, een trage regen valt over de aarde. In een roerloze boom, een roerloze tortel en een vers komt terug:

Mon cheval arrêté sous l’arbre qui roucoule, Je siffle un sifflement plus pur… Et paix à ceux, s’ils vont mourir, qui n’ont point vu ce jour. Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance.

Hoe groot is thans de vriendschap in ons en hoe arm hij die dit alles verwoorden wil. Want weinig talrijk zijn zij die dit lezen zullen, doch deze weinigen zullen broeders zijn met hem en met Saint-John Perse die deze verzen schreef[1].

30-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is dan toch iemand, (wellicht zijn er velen[1]), die met nostalgie terugblikt, zoals ik, naar de twee ‘legendarische televisieseries’ van Wim Kayzer: ‘Een schitterend ongeluk’ en ‘Van de schoonheid en de troost’. Die een twaalf à veertien jaar terug te zien waren op de VPRO Nederland.

Dat het meeslepende programma’s waren bewijst het feit dat ‘de correspondent bij de afstandsbediening’, Joël De Ceulaer van De Standaard – een job die ik hem de dag van vandaag zeker niet benijd - de duidelijke en noodzakelijke vraag stelt ‘wanneer er in het medialandschap eens opnieuw een Wim Kayzer opstaan zal’.

Terwijl hij nu terecht is gekomen in een periode waarin we genoegen moeten nemen met programma’s als ‘Café Corsari’, een ‘programma van Kuifjes’, noemt De Ceulaer het. En een ander ‘De Kruitfabriek’, dat ik enkele malen volgde tot aan de publiciteit en zoals De Ceulaer het ook vindt, lichtjes minder Kuifje aan het worden is. Maar, als het mij betreft, van ‘Café Corsari’ spaar ons Heer.

Is het omdat ik mijn handen vol heb met mijn blog dat ik veel minder dan vroeger televisie kijk of is het omdat de kwaliteit van de programma’s dermate gezakt is dat er nog weinig programma’s zijn waar ik naar uitkijk?

Er is misschien nog een andere reden, misschien ben ik allergisch aan hun stoppelbaard die, schrijft De Ceulaer, ‘samen oprukte met hun onbeholpenheid’ en met - voeg ik eraan toe - voor velen hun bijna gewilde slordig voorkomen en even slordig taal- of dialectgebruik.

Als men vandaag bij de Vlaamse zenders hangen blijft is er weinig op te rapen, gelukkig zijn er nog andere dan Vlaamse zenders.

Maar effectief, Joël De Ceulaer, dat er gezocht worde, waar ook, naar een nieuwe Wim Kayzer. 

29-11-2012, 00:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe dikwijls had hij niet gedacht en geschreven dat de gang van zijn leven al vast lag voor hij eraan begonnen was. Dat alles, van bij zijn geboorte, al gepland was en dat de lijnen in zijn handpalm getrokken waren, niet door hem zelf, maar door de omstandigheden waarin hij terecht kwam en die hem telkens in een bepaalde richting hadden geduwd waaraan hij niet kon ontkomen, en di alles opdat hij uitkomen zou waar hij uitkomen moest in het punt waar hij zich thans (spiritueel) bevindt.

Hij dacht dit omdat er in zijn leven, achteraf gezien, te veel elementen in deze richting wezen. En dan vooral wat zijn geestelijke evolutie betrof waren het zijn ontmoetingen met boeken die doorslag gevend waren, zo bijvoorbeeld, om er maar enkele te noemen, zijn ontmoeting met het Evangelie van Thomas, met La Langue Hébraïque restituée van Fabre d’Olivet, en verder met de werken van Velikovsky, van Bentov, van Capra, van Davies, met deze van Steinbeck en Faulkner, met tal van anderen, Pasternak, T.S.Eliot, Vassili Grossman, namen die hem nu te binnen vallen, om Maurice Gilliams niet te vergeten, Stefan Hertmans niet.

Als hij dan een paar dagen geleden, in zijn antwoord op de brief van Pierre, een zin heeft ingelast, dat het niet de boeken zijn die wijsheid bij brengen, dan dacht hij aan de wijsheid van nederigheid waar T.S.Eliot het over heeft in zijn ‘Four Quartets’ echter is het geen wijsheid die hij eruit leerde, dan heeft hij toch heel wat kennis opgedaan in de boeken die hij las, en zijn het de boeken en zijn interpretatie ervan, die hem geestelijk hebben gevormd.

Al deze boeken - en er waren er nog honderden in meer te noemen, spijtig genoeg geen duizenden - waren zijn leven en ook zijn bestemming. Had hij deze boeken niet gelezen hij zou zeker niet de man zijn geweest die hij geworden is, de man die zich engageerde een blog te schrijven, een man die, ten overstaan van zich zelve, de  verbintenis aanging een dagboek bij te houden, opdat niets verloren zou gaan  van het impact op zijn denken van de boeken die hij las.

Maar materieel is er ook een negatieve kant aan verbonden, het heeft hem blind gemaakt voor de realiteit van het leven, hij heeft te veel geleefd in de wolken en niet met de voeten op de begane grond, en het is die realiteit die hem nu overrompelt.

De dertig of meer dagboeken die hij vulde wegen er niet tegen op, de blogs die hij schrijft, hebben niet meer de elan van vroeger, het boek dat halfweg blijft liggen is geen voedsel meer om zijn geest aan het werk te zetten. Een jaar terug voelde hij zich heel goed bij dit alles, vandaag, en zeker nu hij dit schrijft, wordt hij overweldigd en ziet hij als nooit te voren de feiten die hem omkransen.

Vergeef me deze openheid, morgen zal het misschien beter gaan.

28-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De boswegel, waar ik wandel, bestrooid met eikels en kastanjes die in zich, alle elementen dragen van een jonge boom in potentie, in de levende kracht erin aanwezig, een kracht die ook een tikkeltje geest is, en zelfs misschien is het levend element niets anders dan geest.En thuis gekomen lees ik bij Ithzak Bentov in zijn Stalking the wild Pendulum[1] - zijn boek dat een vriend is - over het atoom dat:

Even the most solid matter, the one that imparts most of the mass to it - the nucleus of the atom, which at first appeared as a solid grain of matter – upon a better look dissolved into a vortex of pulsating fields. Thus we found a void to be the common denominator of all matter.

Rijst alsdan de vraag, de eikel of kastanje, zijnde a vortex of pulsating fields, waar bevindt zich alsdan de kiemkracht om de boom te produceren, is deze dan aanwezig in deze werveling van pulserende velden? En verder denkend, was het Universum, met inbegrip van zijn evolutie tot en met de mens van vandaag, vóór de Big Bang, dan ook a vortex of pulsating fields?En een andere vraag wie of wat is het die de kiemkracht van de eikel of kastanje in beweging brengt, wie of wat komt er tussen in deze vortex opdat hij bewegen zou in de richting van een eik, van een kastanjeboom?

Terwijl de God van onze jeugd, - hoe zullen de komende geslachten binnen een paar eeuwen denken over ons? - werd en nog steeds wordt voorgesteld als een antropomorfe God, een God die nadenkt, optekent en belonen of straffen zal en waarvan men nog steeds vertelt dat het een liefhebbende is, wagen we nu voorop te stellen dat Hij ook a vortex of pulsating fields is, zelfs dat Hij deze vortex IS.

27-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde