En Jonas in de buik van the great fish:

‘I cried by reason of mine affliction to the Lord, and he heard me; out of the belly of hell cried I and thou heardest my voice’[1].

En de Lord hoorde de stem van Jonas.

Maar hier, in de luwte van het huis, in de holte van de zwijgende, toekijkende bomen, wie luistert naar de stem van hij die elke dag van het jaar dat zich sluiten gaat, getracht heeft een tekst samen te rapen en de ether in te sturen om vast te stellen dat hij amper door enkelen gevolgd en gelezen werd, terwijl hij op heel wat meer had gerekend.

Wat hem eigenlijk niet mag deren, want als hij die geschreven heeft dan is het vooral en bijna uitsluitend omdat hij de behoefte had te schrijven, omdat schrijven het enige was dat hem nog restte.

05-12-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe oud was ik, toen ik met grootmoeder, in volle zomer, barrevoets door de velden wandelde, langs een holle weg, de bermen langs beide kanten begroeid met heidestruikjes, met thymus en salie, met ereprijs en herderstasje, met boterbloem en margriet en andere waarvan ik de naam nog niet kende. En wat me het sterkst is bij gebleven van die wandelingen is de doordringende geur van thymus, is het gezoem van bijen en van vliegen, is de verscheidenheid van vlinders, overal.

Ik hield haar hand stevig vast tot een kleine kapel midden in de velden waar ze bidden ging voor een of andere heilige die haar verlossen zou van tandpijn of van een andere zorg die ze me niet vertelde. Ik bad met haar luidop, een Onze Vader en een Wees Gegroet, luidop, gezeten op een houten bank voor de kapel, starend naar het vlammetje van de kaars die ze had aangestoken.

Dit alles, niet alleen de bloemen en de planten, de bijen en de vlinders, de leeuwerik, maar ook de kapel, ook de gebeden, maakten deel uit van de mijn leefwereld, waar nu weinig nog van overblijft.

Vorig jaar, had ik dat stukje weg door de velden nog eens opgezocht. Het was geen holle weg meer, er groeide geen heide meer, geen salie, geen thymus er was alleen de wind en de grote stilte over het verlaten land, met wat duiven erover en wat kraaien.

Ik liep daarna langs de boomgaard van mijn grootouders met de kweepeerboom en de mispelaar. Geen stam of struik bleef ervan over. Geen appelaars, geen perelaars ook geen notelaar, alles was leeggehaald, bebouwd, begroeid met wat uitheemse sparren, maar geen meidoornhaag meer met vogelnesten, geen kerselaar, geen pruimelaar met wolken witte en roze bloesems in de lente, met bijen en wespen en kevers en vlinders en vliegen en meesjes en vinken en merels en kleine en grote lijsters.

En geen afgevallen appels op de grond, geen peren, geen vuistdikke pruimen, geen grootvader die zijn pijp rookte tegen de notelaar geleund.

De diversiteit van wat lente was en zomer en herfst en winter was uitgehold. En geen kinderen meer die in korte broek en met klompen aan de voeten, twintig minuten te gaan hadden tot de dorpsschool en twintig minuten om naar huis te gaan middagmalen en twintig minuten om terug naar school te gaan en terug twintig minuten om in de valavond thuis te komen, bij moeder en bij de warme kachel, om dan weg te gaan terug en te gaan glijden op het ijs van de overstroomde weiden. De stemmen klaar en helder en uitgelaten en vuurtjes aangestoken als er ooit iemand met de voet door het ijs was gezakt. De wereld een oneindigheid ver, onwezenlijk, onbestaande.

En de boeken die we lazen, De Witte, Wannes Raps, Robert en Bertrand, Vijf weken in een Luchtballon, of Twintigduizend mijlen onder zee, of Vlaamse Filmkens. Wat blijft er van over?

Mijn jeugd, mijn grote jeugd, wat rest er nog van het ruisen van de canadabomen, het krijsen van de eksters, de windmolen met de gebroken ramen en de deur half open. De beek waar we zwemmen gingen, nu dichtgegroeid, de oude hoeve omwald met brak water, half gevuld met bladeren en mossen en afgevallen takken en de twee stenen leeuwen die de wacht hielden naast de ingangspoort.

Diversiteit van wat was en niet meer komen zal, een straat zonder auto’s maar met boerenkarren, getrokken door boerenpaarden, of een jonge knaap die om zes uur ’s morgens, de kannen melk wegvoerde op een klein karretje, getrokken door de hond, naar de melkerij, om daarna naar school te gaan in winter en in zomer en in de herfst als de noten te rapen lagen op de weg, of de rapen vol waren op het veld en fazanten opvlogen voor ons voeten, als we het waagden een raap te nemen en te pellen om al gaande of al lopende, op te eten zoals het hoorde in die tijd.

Jeugd, waarom heb ik er geen verhaal over geschreven hoe het was en hoe het niet was, zoals Ernest Claes het zo schitterend heeft gedaan, maar wie leest hem nog?

En het grote moment als ik er nu aan denk, de schoolmeester, Van Oudenhove heette hij, die op het einde van het schooljaar, als alles geleerd was wat moest geleerd, ons vergastte op het voorlezen van ‘De Witte’, of van de ‘Michael Strogoff’ van Jules Verne. 

De jeugd van nu, over wat zal zij te schrijven hebben, eens vijftig jaar verder?

04-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zondagavond, 2 december, juist voor middernacht: als je lichaam oud geworden is brengen enkele glazen wijn bij de lunch je overhoop, het hoeven dan nog geen volle glazen te zijn, maar de wijn slorpt je activiteiten op en je had nochtans ideeën die je verspreiden wou.

Bij de lunch met vrienden was er één die een trouwe lezer is van mijn blogs, hij leest die niet alleen maar hij kende er heel wat passages uit. Voeg ik er nog aan toe dat mijn vers van T.S. Eliot waarmede ik mijn blog van gisteren afsloot:

    My life is light, waiting for the death wind

    Like a feather on the back of my hand.

hem herinnerde aan een vers van Valéry, dat hij zo maar uit zijn mouw schudde. En het is niet de eerste maal dat dit gebeurt, hij verrast me soms meer dan dat ik mezelf verras met dingen die plots opduiken om te worden neergeschreven.

Mijn woorden hebben zich dus genesteld in hem, zoals ik ook, vóór het schrijven van dit hier, een e-mail las dat me leerde dat ik ook genesteld zit in de gedachten van een groot schrijver van bij ons, wat me – schrijf ik het? – ontroert dan toch in een zekere mate.

Eigenlijk is het de normaalste zaak van de wereld, als ik denk hoeveel passages uit boeken er in mijn hoofd genesteld zitten en hoe weinig er nodig is opdat één eruit zou opspringen en in mijn blog terecht zou komen. Zoals gisteren – mijn blog van 2 december – waarin ik eens te meer terug greep naar  Elio Vittorini, omdat ik me nog vaag een zin van hem herinnerde, die ik nu heb opgezocht:

La vita in me come un sordo sogno, e non speranza, quiete.[1]

Zoals ik me toen voelde: een dood ogenblik dat ik kende en duren bleef, met nog altijd de nagalm ervan in mijn gedachten en wat meer is, ik heb het gevoel dat deze nagalm nog lang zal blijven hangen en zijn weerslag zal hebben op wat ik nog schrijven zal.

03-12-2012, 00:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

De hortensia’s hebben hun kleur verloren, ook hun blad, wat nog rest is de stengel met een verhakkelde bloem. Een beeld van verval, of het beeld dat de buitenwereld moet hebben van mij, oud en ten dele alsof op den dool. ik ben nimmer zo negatief geweest over mezelf dan deze dagen. Is dit een voorteken, een omen?

IK zoek tussen mijn boeken naar iets om te herlezen, maar elk boek dat ik neem en doorblader zet ik terug. Ik denk aan Elio Vitorino die met natte schoenen door de regenstraten van Milaan liep en ineens beslist zijn moeder te bezoeken in Sicilië al heeft hij amper het geld om een biljet te kopen. Ik zoek de passage op straks als het een normaal uur wordt om te lezen of om in een boek te bladeren. 

Het is van uit mijn sterk persoonlijke wereld dat deze blog vertrekt. Een wereld die normaal dicht zou moeten blijven, maar mijn blog is ook mijn dagboek geworden en als ik verder mijn blog behouden wil, ook mijn dagboek zal vervangen.

Vertrekkende van uit deze wereld wordt het een donkere dag, zelfs indien er zon zou vallen op het grasperk dat bestrooid ligt met de kleuren van de herfst, de afgevallen bladeren van de eik, en dit, zoals de vele dagen van mijn leven opgetekend zijn en nu te lezen staan in de hoop dagboeken van de ‘Economist’ die ik, zoals ik de bladeren op het gras zal moeten samen rijgen en afzetten in een hoek van de tuin, ook eens bij elkaar zal moeten brengen om ze ergens, maar waar weet ik nog niet, op een of andere plaats, mogelijks bij het oud papier af te zetten. Veel goeds is er niet uit te halen.

Ik meen natuurlijk maar voor drie kwart wat ik zeg over deze boeken, maar samen gebracht zijn ze een nog groter probleem dan de   herfstbladeren. Zelfs al zijn ze de afgevallen bladeren van mijn gedachten, ik zal er vroeg of laat een oplossing moeten voor vinden, de omvang ervan is te volumineus om ze te bewaren in een normaal hedendaags huisgezin, zoals dit ook het geval wordt voor de boeken omheen mij. Al waren het maar de rijen woordenboeken waar nu geen nood meer aan is.

Vergeef het me als ik aan het afdwalen ben, het is de herfst en de afgevallen bladeren die het me ongemakkelijk maken. Heb nochtans ooit geschreven dat de herfst mijn favoriete seizoen was, maar dat is al lang geleden. Ik zal dan een totaal andere persoon geweest zijn, iemand die ik nu niet meer ben of ken.

En laat in de namiddag, als ik Conversazione in  Sicilia opensla valt een bandje papier op de tafel en ik lees:

   

My life is light, waiting for the death wind

Like a feather on the back of my hand .    
(Uit A Song for Simeon : T.S.Eliot).

02-12-2012, 00:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is dan dat het mirakel van het licht zich voltrekt. De wolken zijn opengeschoven en de zon springt lijk een waterval over de wereld. Alles is nu kleur en verrukking: de ruïnes van het klooster, de lage muren langs de weg, de trosjes dwergvarens gevat en levend tussen de oude stenen, de gouden fuchsiahagen en de schittering van de zee ver beneden hen.
Ze kopen wat spijs en drank in de souvenirshop en wandelen langs de kustlijn het eiland in, de heuvel op en stijgen als hadden ze vleugels over rotsen en weiden tot de hoogste top, jong, overmoedig en vrijer dan ooit.

Boven de wereld van eilanden en water breken ze het brood. De zon brandt hun handen en wintergelaten en de wind joelt in hun haar, in hun gedachten, in hun woorden.

Dit ook is reeds herinneren als ze afdalen terug naar het vlekje wit strand, naar het turkooisgroen van het water, terwijl boven hen een leeuwerik zingend ten hemel stijgt.

Op het hagelwitte strand van Iona spoelen kleine takjes wieren aan, donkerrood, karmozijnrood, levend in de palm van zijn hand. Hij ziet hoe teer ze zijn, hoe wonderlijk van vorm en hoe de kleur als van robijnen is naar de uiteinden toe. Ondoordringbare wereld van het intense, roekeloze leven waarover zijn adem is en zijn verwachten.

Op het hagelwitte strand spoelen takjes wieren aan, tussen schelpen, rottende resten van planten en beenderen van vogels, overspoeld, weggeduwd en terug gezogen en van de oceaan is de zang erover en het licht is het licht van de eeuwigheid.

Het is maar een onooglijk strookje strand, een inham tussen de rotsen en het beginpunt van de glooiing naar de top van het eiland toe. Omheen het eiland is de breeklijn van de branding, de glanzende oceaan uit deinend tot in de grijze oneindigheid van vele eilanden, ongenaakbaar, onveranderlijk van in het begin der tijden tot het einde ervan.

Terwijl hij, onachtzaam, de kleine blaadjes wieren gladstrijkt over zijn handpalm, terwijl meeuwen wegschieten over het water en over het land. Terwijl het licht de tijdloosheid doorkruist en zij deel ervan, barrevoets in het water.

01-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Frank VDB, de zoon van een goede jeugdvriend van mij plaatste het verhaal van de heilige Colombanus op zijn facebook, waarmede hij me ten zeerste verraste. Ik maakte er hem attent op dat de Ierse monnik, Colombanus, in de VIde eeuw, samen met 12 gezellen, aan land was gegaan op wat de Schotten nu noemen the holy Isle of Iona, gelegen op de westkust van Schotland, als een eilandje van The Isle of Mull dat te bereiken is met de boot van uit Oban.

Ik bezocht het eiland, een eerste maal met Jean-François C. en Guy M. en een tweede maal met Pierre H. en schreef er over in mijn dagboeken van die tijd, ruim twintig jaar geleden.

Ik beloofde Frank het verhaal te herwerken en het op  mijn blog te plaatsen, en belofte maakt schuld, maar gezien de lengte van het verhaal zal ik het spreiden over twee dagen.

Iona een evocatie (1)

Zo die morgen de tocht, de oude pelgrimsweg volgend, over het eiland Mull naar het dorpje Fionnphort toe: een spreken en een zwijgen onder de bijna-regenlucht. Zo is het bruine land van Mull een tocht langs meren en heuvels en dalen, met hier en daar witte vlekken van huizen, kleine tekens van leven in een niet te noemen verlatenheid.

En houden ze even de wagen stil voor het simpele langs de weg, terwijl de aarde zich door het Universum slingert, en beroeren ze het woekerende bekermos, het tere haarmos met de huif, glimmend van vocht en licht, trillend in de wind en denkt hij er omheen de onzichtbare korrels sporen die neervallen op zijn handen en over de aarde.

Hij denkt : ik ben rust en ontvankelijkheid, ik ben ruimte en herinnering, ik ben verleden en heden.
Een sperwer schiet naar de grond toe en er hangt een schreeuw. We zijn landschap en oneindigheid.

En van de dichter Macdiarmid las hij toen:

The Rose of all the world is not for me

I want for my part

only the little white rose of Scotland

that smells sharp and sweet – and breaks the heart.

En uit een draai van de weg tot hen gekomen, Iona, en wat zo lang reeds wemelde in hun verbeelden, ligt voor hen, zo heel dichtbij dat ze het bijna raken kunnen over de smalle strook water heen. Het is een wereld van groen en heuvels geworden. Het is een geblokte donkere kathedraal naast een handvol huizen. Het is een roerloze baken, een toevlucht.

De kleine ferry glijdt over het helderste water, spiegelkleuren van geelgroen tot blauwgroen. Zijn hand in het water voelt hij de koelte ervan in zijn vingertoppen. En als de boot aanlegt onder een immense koepel van luchten betreden ze een wereld van eeuwen her, van monniken en nonnen, van druïden en Kelten van Vikingers en Schotten, van vele geslachten die er waren, lang voor hen.

Het is de herinnering aan wat nog kleeft aan de steiger waar ze aanleggen, aan de grond waar ze hun voeten zetten, aan de smalle huizen, aan de afgebrokkelde muren van wat eens de ‘nunnery’ was.

Ze staan bij het eeuwenoude, hoge Keltisch kruis dat het symbool, de geest van Christus geborgen houdt. Ze lopen over de resten van het oude kerkhof waar eens de Schotse koningen werden begraven. Ze wandelen binnen in de schemerige maar o zo sobere kathedraal en:

Instead of monks’ voices

the lowing of cattle shall be heard.

Als ze terug buitenkomen, een trage regen valt over de aarde. In een roerloze boom, een roerloze tortel en een vers komt terug:

Mon cheval arrêté sous l’arbre qui roucoule, Je siffle un sifflement plus pur… Et paix à ceux, s’ils vont mourir, qui n’ont point vu ce jour. Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance.

Hoe groot is thans de vriendschap in ons en hoe arm hij die dit alles verwoorden wil. Want weinig talrijk zijn zij die dit lezen zullen, doch deze weinigen zullen broeders zijn met hem en met Saint-John Perse die deze verzen schreef[1].

30-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is dan toch iemand, (wellicht zijn er velen[1]), die met nostalgie terugblikt, zoals ik, naar de twee ‘legendarische televisieseries’ van Wim Kayzer: ‘Een schitterend ongeluk’ en ‘Van de schoonheid en de troost’. Die een twaalf à veertien jaar terug te zien waren op de VPRO Nederland.

Dat het meeslepende programma’s waren bewijst het feit dat ‘de correspondent bij de afstandsbediening’, Joël De Ceulaer van De Standaard – een job die ik hem de dag van vandaag zeker niet benijd - de duidelijke en noodzakelijke vraag stelt ‘wanneer er in het medialandschap eens opnieuw een Wim Kayzer opstaan zal’.

Terwijl hij nu terecht is gekomen in een periode waarin we genoegen moeten nemen met programma’s als ‘Café Corsari’, een ‘programma van Kuifjes’, noemt De Ceulaer het. En een ander ‘De Kruitfabriek’, dat ik enkele malen volgde tot aan de publiciteit en zoals De Ceulaer het ook vindt, lichtjes minder Kuifje aan het worden is. Maar, als het mij betreft, van ‘Café Corsari’ spaar ons Heer.

Is het omdat ik mijn handen vol heb met mijn blog dat ik veel minder dan vroeger televisie kijk of is het omdat de kwaliteit van de programma’s dermate gezakt is dat er nog weinig programma’s zijn waar ik naar uitkijk?

Er is misschien nog een andere reden, misschien ben ik allergisch aan hun stoppelbaard die, schrijft De Ceulaer, ‘samen oprukte met hun onbeholpenheid’ en met - voeg ik eraan toe - voor velen hun bijna gewilde slordig voorkomen en even slordig taal- of dialectgebruik.

Als men vandaag bij de Vlaamse zenders hangen blijft is er weinig op te rapen, gelukkig zijn er nog andere dan Vlaamse zenders.

Maar effectief, Joël De Ceulaer, dat er gezocht worde, waar ook, naar een nieuwe Wim Kayzer. 

29-11-2012, 00:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe dikwijls had hij niet gedacht en geschreven dat de gang van zijn leven al vast lag voor hij eraan begonnen was. Dat alles, van bij zijn geboorte, al gepland was en dat de lijnen in zijn handpalm getrokken waren, niet door hem zelf, maar door de omstandigheden waarin hij terecht kwam en die hem telkens in een bepaalde richting hadden geduwd waaraan hij niet kon ontkomen, en di alles opdat hij uitkomen zou waar hij uitkomen moest in het punt waar hij zich thans (spiritueel) bevindt.

Hij dacht dit omdat er in zijn leven, achteraf gezien, te veel elementen in deze richting wezen. En dan vooral wat zijn geestelijke evolutie betrof waren het zijn ontmoetingen met boeken die doorslag gevend waren, zo bijvoorbeeld, om er maar enkele te noemen, zijn ontmoeting met het Evangelie van Thomas, met La Langue Hébraïque restituée van Fabre d’Olivet, en verder met de werken van Velikovsky, van Bentov, van Capra, van Davies, met deze van Steinbeck en Faulkner, met tal van anderen, Pasternak, T.S.Eliot, Vassili Grossman, namen die hem nu te binnen vallen, om Maurice Gilliams niet te vergeten, Stefan Hertmans niet.

Als hij dan een paar dagen geleden, in zijn antwoord op de brief van Pierre, een zin heeft ingelast, dat het niet de boeken zijn die wijsheid bij brengen, dan dacht hij aan de wijsheid van nederigheid waar T.S.Eliot het over heeft in zijn ‘Four Quartets’ echter is het geen wijsheid die hij eruit leerde, dan heeft hij toch heel wat kennis opgedaan in de boeken die hij las, en zijn het de boeken en zijn interpretatie ervan, die hem geestelijk hebben gevormd.

Al deze boeken - en er waren er nog honderden in meer te noemen, spijtig genoeg geen duizenden - waren zijn leven en ook zijn bestemming. Had hij deze boeken niet gelezen hij zou zeker niet de man zijn geweest die hij geworden is, de man die zich engageerde een blog te schrijven, een man die, ten overstaan van zich zelve, de  verbintenis aanging een dagboek bij te houden, opdat niets verloren zou gaan  van het impact op zijn denken van de boeken die hij las.

Maar materieel is er ook een negatieve kant aan verbonden, het heeft hem blind gemaakt voor de realiteit van het leven, hij heeft te veel geleefd in de wolken en niet met de voeten op de begane grond, en het is die realiteit die hem nu overrompelt.

De dertig of meer dagboeken die hij vulde wegen er niet tegen op, de blogs die hij schrijft, hebben niet meer de elan van vroeger, het boek dat halfweg blijft liggen is geen voedsel meer om zijn geest aan het werk te zetten. Een jaar terug voelde hij zich heel goed bij dit alles, vandaag, en zeker nu hij dit schrijft, wordt hij overweldigd en ziet hij als nooit te voren de feiten die hem omkransen.

Vergeef me deze openheid, morgen zal het misschien beter gaan.

28-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De boswegel, waar ik wandel, bestrooid met eikels en kastanjes die in zich, alle elementen dragen van een jonge boom in potentie, in de levende kracht erin aanwezig, een kracht die ook een tikkeltje geest is, en zelfs misschien is het levend element niets anders dan geest.En thuis gekomen lees ik bij Ithzak Bentov in zijn Stalking the wild Pendulum[1] - zijn boek dat een vriend is - over het atoom dat:

Even the most solid matter, the one that imparts most of the mass to it - the nucleus of the atom, which at first appeared as a solid grain of matter – upon a better look dissolved into a vortex of pulsating fields. Thus we found a void to be the common denominator of all matter.

Rijst alsdan de vraag, de eikel of kastanje, zijnde a vortex of pulsating fields, waar bevindt zich alsdan de kiemkracht om de boom te produceren, is deze dan aanwezig in deze werveling van pulserende velden? En verder denkend, was het Universum, met inbegrip van zijn evolutie tot en met de mens van vandaag, vóór de Big Bang, dan ook a vortex of pulsating fields?En een andere vraag wie of wat is het die de kiemkracht van de eikel of kastanje in beweging brengt, wie of wat komt er tussen in deze vortex opdat hij bewegen zou in de richting van een eik, van een kastanjeboom?

Terwijl de God van onze jeugd, - hoe zullen de komende geslachten binnen een paar eeuwen denken over ons? - werd en nog steeds wordt voorgesteld als een antropomorfe God, een God die nadenkt, optekent en belonen of straffen zal en waarvan men nog steeds vertelt dat het een liefhebbende is, wagen we nu voorop te stellen dat Hij ook a vortex of pulsating fields is, zelfs dat Hij deze vortex IS.

27-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aan Pierre Hollevoet,
In antwoord op de prachtige dingen die hij me schreef en ook omwille van zijn ontroerende verhaal over zijn moeder zoals het opgetekend werd door Laurens De Keyzer in zijn 'Mensen die voorbijgaan',(uitgeverij nv.Lannoo, Tielt, 2012).     

‘Zing zwaluw, zing mijn hart tot rust’

 

Aan een simpel vers van Poesjkin

gedacht, na je brief gelezen, de avond

een reflectie van de dag en we je schrijven

willen: Je brief, mijn vriend, een zwaluw

neergestreken en uit zijn zang, dimensies

opgedoken waar de dood ons niet

bedreigen kan, zelfs al zou hij komen.

Veel is zijn gefezel niet maar aan je woorden

toegevoegd een zegen van de hemel

om uit het laagje transcendentie te ontwarren

waar te ontwaren is wat vriendschap is.

Vele reizen maakten we, ver en dichterbij,

en nu, gekomen waar we staan,

wat rest er ons op deze aarde, misschien

te bidden dat vergeven worde elke pijn

aan anderen aangedaan en te beseffen ook,

al is het laat, dat nederigheid de ene wijsheid is

die we nog verwerven kunnen.

Terwijl we immer, wijsheid zochten

in de boeken die ons niets te leren hadden,

was het in het wonder van de bomen en de luchten,

in de stille gang van kleine dingen die we raapten,

het mysterie van de vrucht die rijpt en valt

en, als het uur gekomen is,

van bloem en blad die weer tot knop

gaan zwellen. Dit weten we met zekerheid.

Zoals het komen zal voor ons, en, in wat ons

levend hield, we er blijvend wonen zullen.

26-11-2012, 00:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vlak van vloeiend amber,

in de luchten

de tijd die hangen blijft

die geen tijd meer is,

Golven komen, keren,

de zee vandaag

haar talenten hier gestrooid,

ga je niet weg alvorens het gedicht

een rimpeling is

van licht en donker op het water

Je kunt hier tenten bouwen

als het je troosten kan,

je dagen tot een minimum

beperkt, want  dit zijn oorden

die vergaan  in woorden,

het enige dat nog blijven zal,

Met de laatste meeuw die kwam,

het schrift met

volgepropte woorden, weggewaaid,

de laatste adem, hier.

Zo,

je gaat weg, niets zal je nemen

van wat hier aanwezig is.

Je schaduw en je woorden,

niets zal hier gebleven.

Al wou je wachten blijven,

op je laatste dag,

geen woorden meer gaan halen

op plaatsen waar ze nog

te zoeken zouden zijn,

nu je alles hebt gezegd

wat gezegd nog kon,

na zoveel verzwegen.

Al wou je hier je standbeeld laten

met de voeten omzwachteld

als met water.

Zo, laat me,

aan zee gezeten,

golven die me levend houden

tot de laatste dag me toegestaan

is ingegaan.

Toch schrijvend nog,

tot in het allerlaatste ogenblik.

25-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de Standaard van 23 november bespreekt Luuk Gruwez de laatste dichtbundel van de grote Cees Noteboom, ‘, (De Bezige Bij, 94 blz. 19.90 €). De titel van zijn bijdrage is veelzeggend: ‘Het ene gedicht heeft het andere gegeten’.

In ‘Licht overal’ gaat Cees Noteboom opzoek naar het verschil tussen bestaan en niet bestaan, want ‘oud zijn is dodelijk’, aldus Noteboom.

Natuurlijk is oud zijn dodelijker dan jong zijn, maar het heeft ook zijn voordelen – ‘ik’ schrijf dit – de hemel is dichterbij als men oud is of wordt. En wat het opeten betreft voor mij ook was, toen ik vorige week zee, wind en zon het voedsel voor mijn gedichten, en mijn ouderdom helpende ik de wens heb geuit, echt en gemeend, opgenomen te worden door de golven en meegenomen naar die andere oorden die op een zeer aangename wijze beschreven worden in de Arabische literatuur. Niet dat ik dit zou geloven, mijn geloof situeert zich elders, en ik heb dit ‘elders’ ook al beschreven in een vorige blog of blogs.

Luuk Gruwez is niet zo lovend over het werk van een ‘homme de lettres’. En als ik lees waarover de gedichten gaan, dan kan hij wel gelijk hebben. Al houd ik er rekening mee dat het voor Noteboom, na al wat hij al geschreven heeft, het me logisch toeschijnt dat hij een resem gedichten schrijft waarin ‘dode en levende, Nederlandstalige en anderstalige dichters en denkers opvallend present zijn’ en wordt het bijna onvermijdelijk dat het ene gedicht ten dele het voedsel is voor het andere.

En nu beste vrienden komt de zin die me meer dan al het andere inspireerde voor mijn blog.

‘Hoeveel heeft het verzinnen gekregen, wie, die er niet is, staat bij de heg in de tuin?, schrijft Gruwez.

En het is deze zin die me trof want ik ook schreef een gedicht - over Rilkes graf dan nog - en Rilke ook stond tegen de muur geleund in zijn tuin toen ik eraan voorbijkwam in de valavond.

En mijn gedicht, lange tijd geleden geschreven, gaat hierbij. Heb het ondertussen enigszins gewijzigd. 

Rilkes Graf.

                                       ‘Rose, oh reiner Widerspruch, Lust.

                                        Niemandes Schlaf zu sein unter soviel

                                        Lidern.’


                          Herinner je, herinner je de bergen, de cabanes

waar we verbleven,  Cepheus die we zagen

voor het slapen gaan, Cassiopea zijn geliefde.

Maar op andere dagen, herinner je Raron,

een baken, hoog de romaanse kerk,

het graf van Rilke er ons wacht,
de rozelaar zo opgeschoten vol met rozen,

en parelwit het marmer door de lichen aangetast.


Woorden die het geestelijk landschap waren

in de mond gebrand :’Niemandes Schlaf

zu sein unter soviel Lidern’.

Dan dagen zijn gedichten die we lazen,

het woordenboek dat ons niet hielp,

herinner je zijn woorden en hoe ze ons volgden,

langs de wilde Navizence, water klotsend,

in de oevers met keien afgerond en irissen lijk ogen.

En in de bossen  tussen ‘agarics’ en mossen,

keer op keer we spraken, omdat we kennen

wilden van de roos ‘oh reiner Widerspruch’.

Bij valavond toen, Muzot bezocht, en roze

de sneeuw op alle toppen, herinner je,

het huis omhaagd, verlaten, het hekken dicht.

De schemer een gedicht gebracht,
hij was er nog, tegen de muur geleund, neen

de slaap der slapenden die slaapt hij niet.

De tuin, 'mit einer Masse von Melissen

und Stern-Anis': de geur van zijn aanwezigheid.

Nota bij mijn gedicht:

‘Navizence’, de stroom die ontstaat in de Zinalgletser en door Zinal vloeit. ‘Agarics’, eetbare paddenstoelen.

Er werd heel wat geschreven over het graf en het grafschrift van Rainer Maria Rilke aan de voet van de prachtige (gerestaureerde) romaanse kerk van Raron (Rarogne), gelegen ongeveer op de scheidingslijn tussen le Haut- et le Bas-Valais, langs de weg Sierre naar Brig.

Wolfgang Leppman schreef in zijn boek (1972) over het leven en werk van Rilke, vertaald in het Nederlands door Theodoor Duquesnoy, dat er niet minder dan 26 verschillende interpretaties van dit grafschrift bekend zijn.

Niet verwonderlijk dus dat Anton van Wilderode, in zijn voorwoord bij Tussen stroom en gesteente van Maurits Van Vossole, dit grafschrift bestempeld als ‘sibyllijns’.

Ondanks dit alles hebben we gemeend, deze plaats, die we samen met  vrienden uit de Valais regelmatig, als pelgrimsoord hebben bezocht, te bedenken met een gedicht, waarin we gepoogd hebben de impressie die graf en grafschrift bij ons hebben gelaten op te vangen.

Het slot van mijn gedicht verwijst naar het slot van een gedicht van Rilke:

Einmal wenn ich dich verlier,

wirst du schlafen können, ohne

dasz ich wie eine Lindenkrone

mich verflüstre über dir?

En dan laten we Paul Claes (‘Raadsels van Rilke’, De Bezige Bij, 1995) die het gedicht vertaalde, verder gaan:

Zonder dat ik hier waak en woorden,

bijna als oogleden op je ledematen,

op je borsten neerleg, op je mond.

Zonder dat ik je toesluit en je alleen

met het jouwe laat, als een tuin

met een massa melissen en ster-anijs

24-11-2012, 01:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf vandaag over Chabrier. Eigenlijk had ik dit helemaal niet voorzien, maar als ik het Impromptu van Chabrier als titel neem, dan is het de vrijheid  die ik heb en neem, vertrekkende van dit impromptu, dit onverwachte, om creatief te zijn in woorden en ideeën.

Maar, en dit is het wonderlijke, ik luisterde zo-even naar Radio Klara en werd getroffen door het Impromptu van Chabrier. Had ik het niet gedaan wie weet wat ik als blog zou geschreven hebben.

Zo, wie zette me aan de radio te openen, opdat ik weinig later het Impromptu zou horen en hierdoor geïnspireerd, gebruik zou maken van de mogelijkheid – de vrijheid – die ik bezit mijn blog te schrijven.

En ga ik verder terug, gezegend weze Saramago die me, met het voorbeeld van zijn Cuaderno in de vorm van een blog, me tot het schrijven van een blog heeft bewogen. En gezegend  Le Monde en zijn journalist die een recensie schreef over ‘Le Cahier’ - zoals hij Saramago’s ‘Cuaderno’ vertaalde - een recensie die ik las, nu toch al een tijdje geleden, en die me toen bekoorde. 

En wat indien ik die niet had gelezen?

Alles, maar dan ook alles hangt samen en heeft zijn reden. Het allerminste van onze daden, het allerminste van onze gedachten geeft richting aan het leven en zet me nu aan te schrijven over zaken waaraan ik anders geen nood zou hebben gehad.

De vrijheid van Chabrier is een impromptu te componeren; de vrijheid van Debussy, Schönberg, Mahler, de vrijheid van Bach, te componeren zoals ze componeren; de vrijheid van Shakespeare, van Joyce, van Auster,  een toneelstuk, een boek, een gedicht te schrijven zoals ze het wensen te schrijven; de vrijheid van Mark Rothko zijn ‘Black on Maroon’ te schilderen  – zelfs al liep er in de Tate Modern in London een Rus rond die het wat heeft aangevuld met inkt en hij die vrijheid niet had – zoals hij het schilderde.

Maar de vrijheid creatief te zijn in om het even wat, is voor mij de ene echte vrijheid die we bezitten, de andere, deze waar Jonathan Franzen, het in zijn boek ‘Freedom’ over heeft, deze van, ‘Use well thy freedom’, de les voor het leven, gebeiteld in de gevel van het hoofdgebouw van het Haverford College, is een vrijheid die ons  wordt opgedrongen en voortvloeit uit het volledige gamma van onze levensomstandigheden. Beter ware geweest had er gebeiteld gestaan: ‘Use well thy freedom of creativity’.

En we weten het, een vreemde wereld is het,, de wereld van het creatieve.

23-11-2012, 01:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik wou dat ik  schrijven kon zoals Beethoven zijn sonates componeerde.

Ik wou dat ik de woorden in hun totaliteit aan betekenis, bezitten kon, om in de grootste verfijning te vertellen wat van het leven is, en mijn zinnen op te bouwen om, zoals Beethoven, te zeggen wat nog nooit is gezegd. 

Woorden lijk pianoklanken komende uit het open venster van een oud kasteel, in het lichte bewegen van lange witte gordijnen, een spanningsveld oproepend waarvan we niet weten noch vermoeden zelfs welke overgang ze oproepen zullen naar een of ander oord, naar een of ander gebeuren, in woorden die klanken zijn, klanken die een sonate zijn. 

En dan overgaan, ineens om de spanning op te lossen naar een tocht in de regen, komende van de boot van Hull, over York, over Inverness, doorheen de Highlands, om in Oban de laatste boot te halen, een late namiddag in de vroege lente, en de haven van Oban verlatende, de zeeweg naar the Isle of Mull te nemen, en dit alles te toonzetten in pianoklanken,; staande op de voorplecht, kijkend hoe de boot door het water schuift en lijnen trekt, onder de zwermen krijsende meeuwen. En het suizen van de wind In de oneindigheid van luchten met de grijze schimmen van de eilanden in de verte. 

En in een andere beweging, waterkleurig en donker, de vage vormen van een kasteel van eeuwen her, het Eilean Donan castle, opduikend uit de laaghangende wolken. Een kasteel om er te wonen en er te schrijven voor de open haard, met in leder gebonden boeken open naast jou en, voor eenmaal,  een glas met wat whisky. En lezend bij de haard je gezellin. En, tot de avond valt noten optekenend alsof je adem tegen adem de liefde bedreef, om dan stil te vallen, leeg geschreven, leeg gedacht, een momentum lang, daarna opgelost in de schemer. Om nieuwe vormen te ontdekken in de geluiden van eeuwenoude muren en open haarden gevuld met halve boomstronken,. En je schrijft jer ontdaan en ontgroeid van al wat was en leidend naar wat nog komen zal, zoals het opgetekend ligt in het Grote Boek van de Meester.

Het beleven van elke sprankel ogenblik, het ogenblik van elk ogenblik, zijn en niets meer dan zijn. woorden die klanken lijk de vallende knikkers op de rode keukenvloer in het kasteel van Elias, die herinnering zijn.

Maar,

wie luistert er naar mij die met twee vrienden van Oban  uit, naar Mull gevaren is op een regendag; wie luistert er naar mij, die Eilean Donan castle zag zoals het te zien is en vooral zoals ik het nu, hertekend door Beethoven heb teruggevonden.

Wie heeft er nood om dit te weten als ik het niet zou zijn?

Of, om verder te gaan, een opvulling bij wat al is gezegd, wie heeft er nood te weten dat er van Pessoa een standbeeld staat met een lege stoel ernaast, in het midden van de straat, vóór de deur van wat zijn stamcafé eens was, en dat ik in die stoel heb neergezeten?

En of het dan beluisterd wordt of niet heeft weinig belang. Zoals het gesteld is met mij kan het me geen zier schelen, al wou ik dat het goed is wat ik geschreven heb, dat het de sonate was die ik had willen schrijven omheen het Eilean Donan castle op de westkust van Schotland. 

Er is een reden voor, zelfs al ken ik ze niet. Zelfs al komen andere beelden aan, zelfs al wou ik ondertussen al gaan schrijven over Sa’ana en de gesluierde vrouw die me toesprak in de lege straat, alsof ze me iets vragen of iets zeggen wou.

22-11-2012, 01:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht vanmorgen in het vliegtuig, dat me terugbracht van Alicante, aan Meister Eckhart, over zijn God zonder naam die ook mijn God is, al heb ik ook mijn twijfels.

Maar hoe groot zijn die twijfels als ik me tracht in te beelden of er zelfs maar even over nadenk, hoe onvoorstelbaar en bijna niet op te sporen, het leven is van de elektronen binnen de atoomstructuur en me afvraag welke diepere betekenis er kan aan gegeven worden.

Ik kan niet schrijven in den beginne was het atoom want dit is onjuist. Ik kan niet schrijven in den beginne was er het minimaalste deeltje – het Higgs deeltje dat mijn favoriete deeltje is - want dit ook moet van ergens komen, van een Ergens dat er niet was.
Maar misschien kan ik wel schrijven dat er het minimaalste van het minimale was en dat dit de materiële vorm was van het Woord dat in den beginne was. En het Woord was leven, was beweging-naar. En uit deze beweging-naar, is alles ontstaan dat is.

En nu IS al wat is ontstaan. Hierover is er geen twijfel mogelijk. En wat is ontstaan ontstond uit de beweging die er in den beginne moet geweest zijn, en als ik Prigogine tracht te begrrijpen dan was er eerst een beweging in potentie vooraleer er een materiële was, waaruit het Universum is ontstaan. Er hoeft dus niet een schepping te zijn geweest maar een 'totstandkoming'.

Ik kom aldus terug tot mijn allereerste zin die ik als waarheid aanvaard: ‘in den beginne was er het Woord’ of, lees ik Lao Tse, ‘in den beginne was er Tao’.

Als er in den beginne het Woord was of Tao was, dan zijn we deel van het Woord, deel van Tao, dan is de essentie van ons zijn, wat in den beginne was.

We gissen maar, gissen is deel van de reden van ons bestaan.

21-11-2012, 00:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb hier elke dag getracht te vinden - behoudens nederigheid - wat voor mij op weinig plaatsen nog te vinden is, zonder de dingen te verbloemen of op te schroeven, de zee mijn middelpunt.

Me afvragend nu, wie die ‘ik’ is die hier te schrijven zat, die woorden heeft neergezet in de vele vormen die er zijn, om in feite, weinig te zeggen wat nog niet werd gezegd, maar ook om geen louter golf of zee te zijn , geen baken, geen onvermogen om niet een deel te zijn van al wat is. 

Wie is die ‘ik’ die soms denkt, een heer van het geschrijf te zijn, waarin hij zich vergist, schromelijk, dan toch in de vele woorden hier samengeraapt in losse stukken om toch enkele ervan te bewaren al weet hij wat dit betekenen kan en ook wat niet. 

Maar alles was hier van de zee, zijn pelgrimsoord, zijn bron van inspiratie, Dit was zijn vorm van het ‘zijn’, de geest zijn adem die hem levend hield.

Die ‘ik’ hopende:

Nog de lucht te voelen als hij hier weg zal zijn; hopende het klotsen nog te beleven van de golven op de rotsen, de lichtstraal gedropt in hem; hopende van vele zaken nog te houden wat te houden is en wat te vergeten.

Niet wetende hoe het laatste punt van hier het allerlaatste ogenblik zich sluiten zal en hoe vooral, hoe de volgende dagen zich openen  zullen op de leemte die er zijn zal, op drift in een boot van woorden. Maar hopende, ondanks alles wat me overkomen kan, te keren hier al was het om een boek te schrijven.

Ogenschijnlijk de gewoonste zaak van de wereld zoals het ervaren wordt door zij die er mee zijn opgegroeid en in hun schelp een koning zijn zoals Shakespeare het te melden wist.

Samengevat, maar al te gek het is hoe ik hier opgetogen zitten kon, hopende.

20-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gedicht dat ik laatst nog schrijven
wou alvorens weg te gaan,

de luchten grijs, gesloten,

de wind gehoord

gestorven in de golven,

zo dichtbij de einder, ik hem raken kan,

gisteren al, vandaag nog dichter.

Zo het leven,

ver van waar ik begonnen ben tot

waar ik aangekomen, de weg

een hand maar breed

verlost van wie ik denk te zijn,

van wie ik was en van wat me nu

gebeuren kan

tot het laatste licht

uit mijn blik verdwijnen zal,

mijn ‘ik’

de zee diep ingegaan,

de golf, mijn vriend hier is, de hartslag,

die me levend houdt.

Te zijn, geen brouwsel van ideeën,

mijn eindpunt in het Higgs’ boson. 

Dit is, wat ik wensen zou:

te worden opgenomen,

te worden opgezogen, hic et nunc,

te verdwijnen

meegenomen naar de sterren

zoals de farao’s van vroeger.

Niet de eerste maal dat ik dit schrijf.

Ik zit hier waar ik zitten moet,

ik blijf hier waar ik blijven moet,

de tijd is niet,

gedenk me dat ik hier verbleven heb,

de zee,

het antwoord op mijn vragen.

En als ik denk aan hen die ik verlaten ga,

het weze hen gezegd dat nu de laatste golf

mag komen,

rollend naar mijn adem toe,

gerust gesteld.

19-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

I

Weke wieren waren het,

verweesd in holtes,

woorden er gestapeld,

eeuwenlang,

Vreemd genoeg

om te verdwalen,

ergens op de aarde.

maar niet verhaald als plaats,

eens onze schaduw

weg.

II

Op deze plaatsen

is de zee meer zee,

dan gisteren, onrustig, ongeduldig

alsof ze stijgen wou tot boven

de luchten.

Ontoegankelijk,

zoals een gedicht

niet te ontcijferen,

ons toevertrouwd.

III

Woorden die je laten zult,

te dor, te laks,

te open gespreid,

dadels die hier rijpen zullen

tot vervelens toe,

maar vergeten,

voor wat er geborgen

in de luchten

Gedichten

raken weg gespoeld,

gelukkig de meeuwen

die ze lezen zullen.

IV

Ik was hier

om er niet te zijn,

om te denken

dat ik droomde er te zijn

terwijl ik er niet was.

Om er te zijn is weinig nodig,

niets meer dan om er niet te zijn,

al ben ik er.

De vraag van de zee

Zal ik altijd horen om er te zijn,

zelfs als ik er niet zal zijn.

18-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik hoef hier maar aan zee te komen,

neer te zitten en een gedicht,

uit de wereld gelicht

te schrijven met het fijnste potlood

op wat oud papier,

Opdat zou zijn wat me

telkens overkomt, andere woorden

tot andere beelden die identiek

dezelfde zijn, voller geladen echter,

neergezet met wat heimwee erin.

Veel is het niet, is het nimmer,

maar uit mijn hand gevloeid,

hopende te weten hoe en waar

het was en wie ik was, toen ik

versteend hier geraakte,

met graffiti beschreven, het lot,

dat mijn bestemming is,

uitgebeeld, tenzij ik stoppen zou

en onderdook, de dood nabij.

Ik raapte hier een golf

toen het nog kon, ik raapte hier

wat woorden,

mijn blog, mijn eeuwigheid.

17-11-2012, 11:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik het niet meer weten zal

hoe boven de golven uit te stijgen,

fluisterwoorden me gelaten,

avondschemer voor de nacht invalt,

zoek me dan waar ik vertoeven zal

schrijvend in mijn pelgrimsoord,

gedoken.

Als ik na te veel geschreven

niet meer weten zal, mijn woord

gedoofd, mijn stem gescheurd in flarden,

van wat ik al verhaalde,,

wat er hangen bleef, hoe verneem ik het.

Kom ik dan langs in het geruis van bomen,

met wat nog gebleven is,

in de randen van mijn woorden?

Ik raapte een stuk wortel op het strand,

het laatste wat ik te verhalen heb

op een blad gekleefd

en woord geworden.

16-11-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde