Je weet het. Je begint best, vooral in de morgen, met een verhaal over de natuur en zeker niet over een proces dat zich afspeelt in de USA en waar gans de wereld op gefocust schijnt, niet dat dit onbelangrijk zou zijn, want dat is het niet, maar het is niet je domein noch in de morgen noch in de avond. Wel dat je nu al enkele dagen wacht op de bloesems van de kweepeer in de tuin. De boom, eigenlijk een boompje van een paar jaren oud, draalt om te bloeien, zodat het me verbaast en ook  niet, want ik was gisteren aan de vijver en zag dat er daar ook boompjes waren die nog niet in bloei stonden, terwijl andere een gloed van wit waar ik was, maar het liefst en het langst bleef ik staan bij de bloesems van de jonge appelaars, niet wit maar licht roze, eerder naar het rode dan naar het witte toe.

Het gebeurde allemaal op enkele weken tijd, de wortels die ontwaakten, de sappen die stijgen gingen, en wat we zagen, het wondere van de botten die zich vormden, die zwellen gingen en openbarstten, voorzeker met een lichte knal, en dit was maar het prille begin, terwijl het al zo veel was voor een mens om het te begrijpen en we het dus maar gebeuren lieten omdat het lente was en wat je zag, eigen was aan de lente  en in dit woord alles begrepen lag tot het gegons van de bijen en het gefladder van vlinders en, de bevruchting, het eigenlijke fenomeen waar alles om doen was.

Is er, op dagen zoals deze iets mooier waar je over schrijven kunt? Ik stel me voor hoe de schilder erover denkt en vooral hoe de poëet van wie ik verwacht dat hij me verrassen zal, me verrassen zo dat ik er stil bij word want hij is poëet tot in het diepste van zijn ziel. Ik verwacht hem dus zoals ik de bloesem verwacht van de kweepeer waarvan ik, als ik mijn verbeelding laat gaan, de peren al zie, de geur ervan, het licht donzige van de schil ervan, dit de reden zijnde waarom ik waag te schrijven - en waarom zou ik niet? - dat ik verliefd ben op de kweepeer.

In mijn gelukzalige verre jeugd werd ik ‘verliefd’ op de appel én de boom van de ‘Jacques Lebel’. Ik herinner me, en ik fantaseer nu helemaal niet, het meest simpele gebeuren: laat oktober of begin november, ooit één appel nog, hoog in de kruin die zijn bladeren al verloor. Ik toen in de kruin ben gekropen en de appel, licht kleverig in de hand, van de tak heb genomen met één kleine beweging, en ik nu nog, nu nog altijd het tere geluid hoor van de steel die los kwam. Dit gebaar, dit kleine gebeuren, in mijn lang leven, is me bijgebleven, onuitwisbaar bijgebleven, zo dat ik er mee sterven wil, zoals Orson Welles - Citizen Kane - met ‘rosebud’ op de lippen.

En dan de kweepeer, het verhaal ervan, even vreemd en even bijblijvend - en er zijn nog getuigen hiervan - jarenlang hebben we geholpen bij de wijnoogst in de wijngaarden van vriend Gustave Cotter in Grimisuat, Valais, op de hellingen van de Rhônevallei met ver voor ons uit aan de overkant, de besneeuwde toppen van de bergen waarvan we de namen kenden. Het oogsten begon heel vroeg in de morgen, op en neer de hellingen. Er was een break om tien uur en een middagmaal om twaalf en erna een rustpauze van dertig minuten, ‘Goddelijke’ minuten, ik in het gras, in de schaduw van de enige boom die er stond, een kweeperenboom. ik sliep er even de slaap van de meer dan gelukzaligen in de geur van de peren over mij. Ken je die geur en weet je wat het is, met je moe lichaam, op een snikhete dag , in de schaduw neer te liggen in het gras in de geur van overrijpe kweeperen?

Weet je welk gevoel dit is? Wel ik draag het mee met mij, ik heb die geur telkens ik het woord kweepeer gebruik.

Nu ik dit geschreven heb, mijn vriend, nu dit uit mijn vingers gekomen is, zo maar, eens het er staat, totaal onverwacht toen ik begonnen ben. Hebben deze gebeurtenissen een dimensie verworven die uitstijgt tot boven de besneeuwde toppen van toen, tot boven het vele van het diep in mij gewortelde gebeuren uit de dagen die ik kende in mijn jonge jaren.

De tijd waarin ik me wentel.

22-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik hoor dat Bart Stouten het woord ‘amechtig’ gebruikt als bijvoeglijk naamwoord. Hij heeft iemand geholpen, die niet zo goed Nederlands kundig is bij het invullen van een vragenlijst en vond hem ‘amechtig sukkel. Ik ken het  woord amechtig maar zijn betekenis doet me twijfelen. Ik zoek het op bij Van Dale: 1. Amechtig, geheel buiten adem, sterk hijgend, amechtig neerzijgen - het amechtig vee, op ‘t dorre land, van hitte of dorst hijgend -  2. Amechtige warmte , die amechtig maakt.

Het schijnt me toe dat Bart Stouten, een liefhebber van het mooie woord, zich hier licht heeft vergaloppeerd, wat ik hem graag vergeef, want het woord zelf loont de moeite om gehoord te worden. Trouwens Bart Stouten zegt heel wat dat kleur en inhoud geeft aan de muziek die op zijn woorden volgt en ook, het is te doen om de muziek niet om de woorden. In elk geval hij is al lang een trouwe kameraad om naar hem te luisteren.

‘Amechtig, amechtigheid’ bewijst eens te meer de rijkdom van het Nederlands. De Fransen moeten zich tevreden stellen met essoufflé, essoufflement, à bout de souffle; de Engelsen met breathless, breathlessness, out of breath, en de Duitsers met Atemlos, auszer Atem. Geen van de drie kent bij mijn weten een ‘amechtig’, een ‘amechtigheid’, een reden te meer voor ons, om het te blijven gepast te gebruiken. Hoewel het vreemd zou klinken te vertellen dat we gelopen hebben tot we amechtig waren. Van Dale ontdekte wel een zin waarin ‘het vee amechtig stond in ’t dorre land’, maar over Wout Van Aert zal men wellicht nimmer schrijven dat hij, na zijn millimeter sprint met Pidcock, er amechtig bij stond. Al kon het wel dat hij er zo stond, echter wie zou, indien gebruikt, het begrepen hebben?

Zo koos ik gisteren het woord ‘dralen’, het morgenlicht dat draalde. Ik beken dat ik het een vondst vond, dat ik me goed voelde toen ik het gebruikte. De liefde voor de taal me eigen zijnde, ik liever een stap vooruit zet  om een woord dat uit de mode is te gebruiken dan het zo maar achterwege te laten, daar zijn we woordliefhebber voor. Trouwens - mijne’ moeder, gebruikte het woord ‘trouwens’ nooit, wel, altijd ‘ten andere’ - het woordgebruik verraadt onze leeftijd, een leeftijd die we niet wensen verholen te houden, wat het ons ook kosten moge.

Ik meen dat het Jean-Paul Sartre was die in zijn  ‘La Nausée’ een persoon opvoerde die niets anders las dan zijn woordenboek. Het gebeurt ook met mij, dat ik, een woord opzoekend, me laat verleiden om verder te lezen en dat ik verrast word vast te stellen, zelfs in het Nederlands, met wat ik te lezen krijg en hoe weinig ik afwist van de taal zoals ze geschreven wordt of werd.

Hoe ik er, vertrekkende als kind toe gekomen ben, ouder wordend, veel lezend, een woordenschat op te bouwen en te onthouden is me een raadsel, vooral dan als ik erop uitkom woorden zoals ‘amechtig’ niet te gebruiken, zeker niet in een gesprek, laat staan heel uitzonderlijk in een geschrift, maar het woord wel te kennen.

We zijn ondertussen zo ver gekomen dat het gebruik van een woord zoals amechtig, gezien wordt als elitair, als een uiting om op te vallen. Het gebruik ervan kan niet anders meer geïnterpreteerd worden. Houd het simpel is de boodschap. Ik vreest dat men er stilaan zal toekomen die, even mooie als duivelse dt-regel achterwege te laten, want te (?) moeilijk en schoonheid niet meer in is, toch in de kunst niet.

Ik hoorde dat Kristien Hemmerechts er de ogen voor sluit als de inhoud maar goed en stevig is, wat voor mij een toegeving is die gevaarlijk is, Een mooie literaire tekst mag niet ontsierd worden door taalfouten, een taal is inhoud, is structuur en heeft zijn regels die moeten gevolgd worden, zo niet is het een verbastering van het totaalbeeld.

Maar alles is beweging, een taal ook, de schrijfwijze ervan wellicht ook, maar men behoede me ervan.

21-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heeft het zin vroeg op te staan als je niet weet wat je schrijven zult, als je met een leeg hoofd bent opgestaan zoals het nu en dan gebeurt. Tot hiertoe heb je je kunnen beredderen met een blits-gedachte die opsteeg in jou, die je toegeschoven werd van uit een vreemde hoek, maar vandaag is achter die hoek schijnbaar niemand aanwezig. Het is dus het moment om nog maar eens de vraag te stellen hoe ik besta. Hoe bestaat iemand die elke dag wil opstaan om te beginnen schrijven, of het wel een normale toestand is, te gaan zoeken in je geest wat er aanwezig is om te vermelden en dit om te zetten in woorden, alsof dit je ontbijt was, het openen en vullen van je geest voor het vullen van je maag?

Beken dat  het een vreemde bedoening is die zich bij jou na zovele jaren normaliseerde tot een ingesteldheid. Je geeft je er geen rekenschap van welk gevoel het geeft naar de ontbijttafel te gaan als je taak voor de dag, op een herlezen na, is afgewerkt zo dat je, je dag onbezorgd beginnen kan.

Ik beken dus dat ik het deze morgen lastig had, dat ik even eraan dacht vandaag eens een uitzondering te maken op de regel, maar ik vond het zonde om het vandaag te doen, ik  zag een kleine opening en ook ik wou een proef op de som, zien of ik er toch niet in slagen zou erin te lukken, wat je maar weet als je gepoogd heb, te volbrengen wat niet voor de hand liggend is.

Als ik me dan de vraag stelde hoe ik besta, dan is dit een voorbeeld ervan, ik ben een koppigaard, ondanks negatieve vooruitzichten volhard ik in mijn koppig zijn. Misschien is het eigenlijk geen koppig zijn, misschien is het iets totaal anders dat me opjaagt elke morgen, is het een niet verzaken, een plichtsgetrouwheid die overheerst bij mij, waar ik niet te buiten kan. Ik wil er staan als je me opzoekt vroeg in de morgen of zelfs diep in de nacht, zoals ik weet dat het soms gebeurt. Aldus maakt je ook, als stuwende aanwezigheid, deel uit van deze plichtsgetrouwheid, wat dan een soort beloning is voor mij en is het misschien precies dit dat ik elke dag beoog, een beloning voor mijn starre wil er te staan in de morgen zelfs als alles er op wees, deze morgen, dat ik er niet zou staan.

Vreemd toch dat ik nu bijna aangekomen ben waar ik zijn wou zijn, dat ik me nu al de vraag kan stellen of ik mijn aantal woorden heb bereikt en of ik, voldaan min of meer, nog even terug kan naar bed, nu met beide oren luisterend naar de muziek van Klara die er al heel die tijd aanwezig was op de achtergrond, nu en dan pianoklanken en een naam van de componist die me bereikten, zonder me volledig te bereiken: een luisterlijn die liep naast een gedachtelijn, niet doorheen elkaar, maar evenwijdig met elkaar, de ene wat dieper en breder getrokken dan de andere.

Of hoe het schrijven zich afspeelt bij mij, vroeg in de morgen. Noteer ook, indien het je interesseren zou, de merel, hij was er, maar minuten na zes, hoewel ik hem verwacht had minuten er voor, We vergeven het hem want het licht draalde deze morgen.

20-04-2021, 04:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Was hij op de afspraak, de merel, deze morgen? Ik, ik weet het niet, ik was er niet, shame on me, ik sliep, ik miste mijn aanknooppunt, mijn dagbeginnen viel anders uit. Dit kan gebeuren, en toch wellicht niet anders, het viel uit zoals het voorzien was uit te vallen opdat ik uitkomen zou waar ik, door het onzichtbare voorzien, uitkomen moest om een of andere reden. Ik  verontschuldig me -  hoewel dit onnodig is - ontrouw te zijn geweest wat echter in niets mijn houding op een zondagmorgen wijzigt tegenover de kleine dingen van het leven.

Zo ontvang ik het licht, het is kleurloos, mistig, weinig aanmoedigend, inspiratieloos denk ik, Ik kan er niets mee aanvangen, ook niets met ‘la danse macabre’ van Camille Saint-Saëns op Klara, het past me helemaal niet. Het paste me ook niet toen de leraar godsdienst ons vroeg een verhandeling te schrijven over die ‘macabere dans’ in de nacht, rond het kampvuur gezeten, en iemand - dit was van ons verbeelden - die aan het dansen sloeg. Ik denk dat hij, de godsdienstleraar, aan een Spaanse dame dacht met lange, wijd uitzwaaiende rokken die nu en dan een deel van de enkel bloot lieten. Hoe ik er uitgekomen ben weet ik ook niet meer, wat zou ik me er kunnen van herinneren, wel van het kampvuur, wel van de houtblokken in het vuur, het fascinerende van de vlammen die hoog op rezen en de gensters die wegschoten langs onze schaduwgezichten lijk vuurvliegjes in de nacht.

En ook van de vuurvliegjes herinnert hij zich: ze hadden een eerste afspraak, een zomeravond aan een kapel in de velden. Hij was naast haar in een holle weg, de struiken op de  bermen vol vuurvliegjes, het was ook een eerste maal dat hij dit zag, een gewemel van lichtjes. Hij had het voor zichzelf gehouden vreemd als hij het vond, achteraf als hij erover vertelde wist ze er niets van, ze had het niet opgemerkt en ze verbaasde zich dat hij er over sprak en niet toen ze in die holle weg waren. Waarom wist hij niet. Nu herinnert hij zich ook de dag die hij met vrienden doorbracht in een Indianenreservaat in de Appalachian Mountains en hij heel vroeg in de morgen, of was het in de avond, was gaan joggen, de struiken toen ook vol vuurvliegjes waren, opdat hij zich haar herinneren zou, zich hun eerste ontmoeting herinneren zou die er een werd voor het leven.

Ik denk niet dat er nu nog vuurvliegjes zijn, hij ziet er toch geen meer al zoekt hij er niet naar, maar hij weet dat de gevoelens van toen gebleven zijn. Is het à cause de ces mouches à feu, ces lucioles, hij denkt het niet, maar toch ze waren er  die avond, voor hem als een vreemd omen dat hij zich altijd herinneren zou.

Of, hoe we bestaan, hoe grote feiten overgenomen worden door kleine details en er door getekend worden, gekleurd en gewaarmerkt achteraf, als belangrijk. En hoe het dan uitkomt dat kleine dingen grote gevolgen kennen, gevolgen die bepalend zijn voor je verder leven. Indien die vuurvliegjes er niet geweest waren, zou hij zich misschien niet meer die avond herinnerd hebben als eerste, maar als een van de vele die er waren. Ook een eerste avond misschien, dat ze weg reed  van hem komende uit een dansavond en iemand anders zich boog over haar om haar te kussen, zij de man lachend wegduwend, zwaaiend naar hem die daar stond, toekijkend Een ander beeld dat hem is bijgebleven.

Nu nog.

19-04-2021, 04:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heeft het wel zin te melden dat het optreden van ‘mijn’ merel vandaag,  begonnen is enkele tellen vóór het nieuws van zes van Klara. Als ik dit ga lezen, zoals ik nu bezig ben, vier jaar later, ik of iemand anders, gaan we deze zin nog belangrijk vinden, vooral als ik er nu niets weet wat ermee aan te vangen, zeker niet dat het, het bewijs kan zijn dat hij tot op een seconde na afgestemd is op de komst van het licht; dat die komst ook vandaag enkele tijd vroeger is gebeurd. Ik zou het kunnen opzoeken, hoevéél tijd vroeger, maar ik laat het, het is al merkwaardig genoeg, voor mij althans, dat hij er is, en ook - maar dit is mijn zaak - dat ik er aandacht aan schenk, meer dan aan het nieuws dat er is vandaag 17 april van het gezegende of niet - eerder niet - jaar 2021.

Ik heb hem ook ‘mijn’ merel genoemd, al heb ik er niet het minste recht op dit te doen, hij is niet van mij, hij is van de natuur en van het vrije in de natuur, maar ik beschouw hem als zijnde behorende tot mijn dagelijks territorium. In deze zin is hij mijn inleiding tot mijn dag en ik wou dat hij het wist, ik wou dat ik het hem diets kon maken, hem ermee kronen zodat hij het tonen kon aan de andere merels die hij ontmoet en zeker aan zijn ‘merelin’ die hij hebben moet anders ware zijn gezang niet zo helder, niet zo vrolijk, niet zo opwekkend, niet zo, zal ik het zeggen, beloftevol wat zijn toekomst betreft, zo denkt hij toch, want ik voel het omdat, zoals ik thans bezig ben, het ook beloftevol is dat ik, verder schrijvend, het eindpunt van wat ik vandaag zeggen wou bereiken zal. En dit eens te meer, wat voor mij elke dag een doel is, zelfs al is het niet veel, dat ik tracht te bereiken, genoeg om te voldoen aan de eisen van de dag, hoewel deze niet beschreven staan in een of ander reglement.

Echter, terugkerend naar ‘mijn’ merel: ik denk, dat hij, gestuurd door wat de natuur is  - ik zou dit woord altijd met een hoofdletter moeten schrijven  - dat hij gestuurd door de geest die van de Natuur is, wij beiden, ik reken me bij hem, genoodzaakt worden, elk op zijn eigen wijze, maar even slagvaardig, op te treden. Hij op zijn terrein, ik op dat van mij. Wat hem nog meer als die van mij maakt en ik die van hem. We In deze zin, de zin en betekenis waarover ik het had in mijn begin, broeders zijn, gezien we beiden, plichtsgetrouw, ingaan op de wetten van de Natuur, want we zijn beiden ontstaan uit eenzelfde geest met eenzelfde opdracht, elke morgen hulde te brengen aan die geest in ons, hij door zijn gezang, ik door mijn woorden. In deze optiek zijn we een duo en situeert zich ons optreden bij de opkomst van het licht, vóór de dag er is.

*

En nu, voor ik weg ga, om, zoals onze vriend van Klara[1] het altijd zegt: ‘misschien’ tot morgen. Toch nog om jullie te zeggen  dat ik nu luister naar de vioolsonate van César Frank, en dat het in de kapel van het oude klooster van Deux-Acren was, dat ik, samen met Hubert (+) geluisterd heb naar deze sonate: Een herinnering in meer die ik  vermelden wil omdat het toen ook een heerlijk gezang was, het middaglicht in een brede band gefilterd, eerder droef nu, doorheen het raam, volop herfst zijnde.

[1] ‘Valckenaers & Van Houdt’, van 22.00 tot 00.00

18-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Precies enkele tellen voor 06.00 was de merel er. Hoe wist hij dat het tijd was om op te treden; welk uurwerk gebruikt hij hiervoor, de luchten zijn iets blauwer maar de nacht is er nog, hoe weet hij het dan, dat zijn moment gekomen is?

En terwijl de aarde maar verder rolt, en mijn dag die vandaag met die precieze vraag begint, is de merel al stil gevallen, vroeger dan gewoonlijk. Hoe regelt hij zijn dag in, is het zoals ik het tracht te doen, opstaan voor dag en dauw om aan het werk te gaan om tijdig klaar te komen, zoals Aldous Huxley die zijn duizend woorden schreef vóór het ontbijt, ik tevreden met vijf honderd. 

Soms slaag ik erin, soms niet, vooral dan als ik de merel niet hoor, hij me niet wekken kan omdat ik te diep ben weggezonken in een verre of dichtbije droom. Om dan wakker te worden met Erik Satie, met een van zijn Gnossiennes, het beste, na de merel, dat me kan overkomen.

Eigenlijk beter dan de gezangen van de merel, merels zijn er, voorlopig, nog altijd genoeg, van Erik Satie echter, is er maar ene en zal er ooit maar ene zijn. Van hem kun je zeggen  dat hij 100 % uniek is. Hoe hij het deed, hoe hij opstond en wanneer, weet ik niet, zoek ik ook niet te weten, maar hij verrijkt me, hij verheft me als ik hem hoor. Ik ben ook zeker dat niemand ongevoelig is als we in zijn muziek worden ondergedompeld, zijn compositie  mag nog geschreven zijn ‘en forme de poire’, of, zoals vanmorgen, groot opgediend als Gnossienne en op andere dagen als Gymnopédie. Van hem aanvaarden we alles en zeker zijn ‘Je te veux’, het lied - een wals - waarvan zou geweten zijn dat hij het schreef op het tafellaken, in ‘Au Lapin Agile’, een bekende ‘kroeg’, cabaret, in Parijs-Montmartre.

We waren er ooit, misschien zaten we er aan de tafel waar ooit Satie zijn lied schreef, hij, beneveld door de dienster die op en neer aan zijn tafel voorbij ging.

Het was een mogelijkheid voor ons en wisten van die mogelijkheid toen we er waren met Parijse vrienden die je kennen leerde in de Valais. Het lied heeft dus een dubbele waarde voor jou, het is geschreven op het laken van een cabarettafel, waaraan je later, misschien zelf zijt gaan neerzitten. Of wat er kan gebeuren in een mensenleven, zelfs dit van een gewoon mens, want was het niet de tafel van Satie en zijn lied, het kon ook deze van Picasso geweest zijn of van Modigliano, Apollinaire, Utrillo of van zovele andere kunstenaars.

Ik zeg jullie maar, er te zijn er rond te zien, te weten dat zovele beroemde kunstenaars er ooit waren, er spraken, er nadachten, er ideeën opdeden  gaf een vreemd gevoelen alsof je ineens bekogeld werd met flarden ideeën van zij die er ooit waren, in welke toestand ook ze er waren. Hoe ik, hoe wij er buiten gekomen zijn weet ik niet meer, gezond en wel denk ik, maar besmet was ik enigszins, want als ik nu Satie hoor en vooral ‘Je te veux’ denk ik aan mijn vriend, Jacques Deck, denk ik aan de bergen van de Valais waar we ooit waren, de alpenweiden, de toppen in de zon en in de regen. Maar dit zijn andere geschiedenissen - en er zijn er vele te vertellen - van vele en vooral andere tijden.

17-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit blog van laat november 2017

Moeder, vader, welke soort genen draag ik in mij, voortkomende uit jullie, en deze uit de geslachten voor jullie; wellicht, het ganse pak ervan geconditioneerd én door de stand van sterren en planeten, én door de omstandigheden die van het leven zijn; genen die in zich de drang kennen, het woord te willen gebruiken om creatief te zijn en creatief te blijven tot in mijn late dagen?

Wat is er van deze hunker die maakt dat ik thans de indruk heb mijn ganse leven, zelfs in gedachten, geschreven te hebben, om uiteindelijk vast te stellen dat het eigenlijk een ziekte is, een verslaving, waar je je moeilijk van ontdoet omdat ze zich langzamerhand heeft vastgezet, zoals ik zegde, in je genen. En eens ook het ritme van het schrijven is binnengedrongen ga je verder, dag na dag, tot het ‘soms’ een zorg wordt.

Je bent er eigenlijk niet beter aan toe dan allen die je zijn voorgegaan als schrijver of componist, als schilder of beeldhouwer. Allen waren er door bezeten en wijdden er hun ganse leven aan; zo, waarin ben je verschillend en waarom zou je aan de Klaagmuur gaan staan om te treuren over je lot, want je schrijft ook in de eerste plaats voor jezelf, elke dag dat je er in slaagt, hoe moeilijk het ook soms is, aanzie je als een overwinning en kom je er uit te voorschijn, gelauwerd en gelouterd tezelfdertijd.

Elke dag is het een bad dat je neemt in een kuip met woorden, de meest eenzame eerst, de meest zeggende erna, niet dat je Van Dale zou gaan lezen om een selectie te doen, woorden zijn maar valabel als ze goed staan bij andere. Zoals een schilder zijn kleuren uitkiest, selecteert je je woorden, je zinnen, je paragrafen en je voelt je gelukkig als je je zoektocht tot een goed en liefst verrassend einde hebt gebracht.

Vandaag ging alles veel trager dan gewoonlijk. Ik was niets op het spoor, mijn bad met woorden en zinnen is lang leeg gebleven. Mijn bad was eerder gevuld met muziek, met Bach en Mozart vroeg in de morgen, met een terugblik op de top 100 van Klara. Een jaarlijks terugkerend fenomenaal gebeuren, omdat het een gemeenschap van muziekliefhebbers een ganse dag in de ban houdt.

En ik, ik wil mijn lezers in de ban houden met wat ik schrijf, niet een bepaalde dag maar elke dag van het jaar. Het kost me moeite, maar mijn vreugde, als ik erin slaag, meet zich aan de moeite die het me kostte om te bereiken wat ik bereikte en getoond te hebben, ook aan mezelf, dat ik er nog sta.

Ik weet dat deze woorden gelezen zullen worden, misschien, dat erover gesproken zal worden, over nagedacht; zelfs al is het niet veel vandaag, zelfs herhaal ik wat ik al enkele malen heb laten verstaan, ze maken deel uit van het levensboek dat ik aan het schrijven ben.

Ik denk dan ook dikwijls, als ik afsluit, aan de zin die ik ooit ontdekte  in de 'Anabase' van Saint-John Perse:

…Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance…

16-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het wordt gevaarlijk voor me, met wat ik vertel kom ik terecht in de gevarenzone, deze van de brandstapel, nu ik openlijk schrijf me belazerd te voelen door de Kerk, die openlijk laat blijken geen jota te wijzigen, aan wat ze eeuwen geleden als waarheid heeft verkondigd, een waarheid die nu voor een logisch denkend mens als een kaartenhuisje aan het in elkaar storten is. En wat erger is en tot verdoemenis leiden kan, het Vaticaan houdt met deze negatieve spiraal die zich duidelijk aftekent niet het minst rekening, integendeel, het verstart.

Nochtans, weinig, heel weinig rest er nog van wat destijds Bakens waren het heeft weliswaar lang geduurd vooraleer deze werden neergehaald  en wel omdat er vroeger ten tijde van de brandstapels, weinigen bereid waren het risico te nemen er openlijk over te spreken en dan vooral een Luther te zijn, een Spinoza te zijn. Er waren nochtans, ia Galilei redenen genoeg om ons wereldbeeld te wijzigen, maar ze hebben er zich met een bekrompen geest en een ijzeren hand tegen verzet, zodat vandaag hun leer nog altijd ‘pregalileïaans’ is - zo dit woord bestaat - nochtans had dit een kantelpunt moeten zijn om het aardse te verlaten en zich te openen op het Universum.

Christus hoorde niet een zoon van God te zijn, geboren uit het geslacht van David, geboren uit een maagd, die bij nazicht van de vertaling een jonge vrouw was en niet een maagd, zoals de profeet Isaïas, het vijf eeuwen ervoor zou geschreven hebben; daarenboven Jezus hoefde niet te sterven op het kruis om de zonde van Adam en Eva - zijn die er ooit geweest? - uit te wissen. Maazr hij had wel de naastenliefde mogen prediken en vertellen wat we lezen in het Evangelie van Thomas dat zuiver Oosters is, naar Boeddha neigend opdat we weten zouden dat we geboren zijn, als zoon/dochter van de Geest die IS en  heerst, zonder te heersen in het Universum. In elk geval een echte revolutie had kunnen/moeten doorgevoerd worden om zich aan te passen aan het nieuwe, namelijk de aarde die niet meer het middelpunt was.

Ze wisten dat het zo was, maar ze konden geen afstand doen, zeker niet, en nog altijd niet, van de veilige positie waarin ze zich bevonden en zijn eeuwen verder gegaan ons in de waan latend dat niets te wijzigen viel met het gevolg dat we hier, vooral in het denkend Westen, de regels van de Kerk zijn ontgroeid.

Vandaag schijnt het me te laat toe nog iets te wijzigen en ikzelf wil noch een Luther noch een Spinoza zijn, ik wil het hier bij houden. Ik heb te veel vrienden die ik kwetsen zou, of misschien al gekwetst heb omdat wat ik vooropstel indruist tegen wat zij hun leven lang uitgedragen hebben.

Van velen weet ik dat, eens hun geloof in wat hen geleerd werd begon af te brokkelen ze hun priesterroeping, hebben afgebroken, van anderen weet ik dat ze zijn blijven geloven en hun geloof, zelfs als diep in hen muren aan het invallen waren, zijn blijven uitdragen. Maar hoe voelden ze zich, eens op de rand van hun bed voor het slapen gaan met de brevier in de hand misschien of liggend op de nachttafel naast hen.

Ik heb grote zorg én met zij die zijn doorgegaan en vooral met zij die hebben afgehaakt met bijvoorbeeld de priester - niet de hoofdpersoon maar zijn vriend - uit ‘le Journal d’un Curé de Campagne’ die de Kerk verliet; e, in het bijzonder het in het bijzonder over een geval dat ik gekend heb. Over de nog jonge man, de alpinist die met zijn compagnon terug werd verwacht in de Cabane du Grand Mountet/Zinal en uitbleven - ze waren ‘s morgens om vier uur vertrokken voor een beklimming - en er werd gevreesd voor een accident, het was diep avond en het sneeuwde. Tot plots de deur van de cabane openging en ze binnenstapten, besneeuwd, lachend en gelukkig, ze hadden de cabane gehaald voor de nacht. En de volgende morgen, een 15 augustus, hij, le jeune abbé, las de mis tussen de britsen in een van de slaapvertrekken, terwijl het sneeuwde voor het raam. Ik heb er hem nadrer leren kennen want hij was een vriend van mijn vrienden Gustave Cotter en Robert Panchard. Later zou ik horen van hem qu’il s’ était défroqué.

Ik denk en ben diep ermee begaan: het drama, misschien fictief, zoals beschreven door Bernanos, dat zich moet hebben afgespeeld en vooral wat een pijn betekende voor mij, en aan wie ik regelmatig blijf denken, het verhaal van le jeune abbé. En waarom, omdat ze erop uit zijn gekomen dat ze misleid werden in het aller diepste van hun geloof, de zonde van Adam en Eva, waar Paulus zich aan vastbindt, een fabel zijnde voor ons allen, er dus geen te delgen schuld kan zijn en dies meer.

Ik denk dikwijls aan die van Bernanos en vooral, aan die jonge alpinist die hij was; die jonge priester, diep, wonderlijk diep gelovend, de mis lezend een 15 augustus terwijl het sneeuwde voor het raam.

15-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben nu druk bezig mijn blogs van 2017 te overlopen en, waar nodig, bij te schaven of zelfs sommige volledig te ‘deleten’. Ik stel vast dat mijn verrassing even groot is als de morgen dat ik, me per mail gestuurd door Dominique, de dochter van een overleden vriend, een foto ontving van mezelf als jonge man met op de achtergrond de silhouet van Stonehenge; wel wat ik nu lees, komende van vier jaren terug, is even verrassend, niet zo zeer wat ik te lezen krijg maar dat, wat ik nu in 2021 aan het schrijven ben, in feite niet nieuws is maar zich duidelijk situeert in de verlenging van de gegevens van 2017. Ik ben, met uitzondering van de toestand - de pijnen - van mijn lichaam, dezelfde gebleven. Een geruststelling, maar misschien ook het teken dat ik gekomen ben op het einde van mijn rol en het goed is af te remmen, wat ik nu doe, en te hernemen, te solideren wat ik voorheen geschreven heb.

Echter, het gebeurt dat ik tussendoor, gelegen tussen de lakens, Plato’s Crito lees en hoor hoe Socrates denkt over de Hades en dat hij er niet wil rondlopen met beschaamde kaken, dus dat hij de noodzaak ziet zijn straf te ondergaan, en dan realiseer ik me dat de Hades voor Plato en Socrates een plaats was die werkelijk bestond.

Dante ook, die in feite nooit uit mijn gedachten is - en nu zeker niet - moet geloofd hebben in het bestaan van de Hel. Hij nam alle vrijheid deze te beschrijven zoals hij ze in zijn verbeelding zag. Hij schreef erover zoals om het even welke schrijver, met een grondige(!) kennis van zaken er zou over schrijven, uitbundig, losgelaten, maar beheerst en overtuigend. Zijn probleem was, zo beweerde hij toch achteraf, om te zetten wat hij had gezien en gehoord in een magisch woordenspel. Hij was de maker, was de vinder, was de heerser over de Hel, ongebreideld en onovertroffen.

En toch een vraag die ik me stel, waren er vóór hem verhalen over Hel Vagevuur  en Hemel die  Dante zou kunnen gekend hebben?

In de proloog bij mijn Italiaanse versie van het Inferno[1], schrijft Bianca Garavalli dat er anderen dan Dante doorgedrongen zijn tot de Hel en de Hemel:

‘Una delle più antiche è la visione de Tugdalo, che risale(teruggaat tot) al XII secolo[2].  Deze Tugdalo stond bekend als zijnde iemand die voorbestemd was om te zondigen. Op een dag heeft hij een zo grote woedeaanval dat hij voor dood neervalt. Drie dagen erna opent hij terug de ogen en beweert hij de negen cirkels van de Hel, vol verdoemden, te hebben bezocht en daarna een plaats waar de geesten verbleven die noch slecht noch goed waren geweest, om daarna het Paradijs te bereiken dat hij beschrijft als een hemelse stad (una città celeste). Bianca Garavalli noemt het een mogelijk geval van NDE, Near Death Experience.

Maar ze heeft ook nog kennis van een Arabische bron, Il Libro della Scala (ladder) di Maometto waarin een anonieme auteur vertelt over de reis van Mohammed, eerst naar de Hemel en daarna naar de Hel, geleid door de aartsengel Gabriel, (ook Tugdalo had een engel als gids). Heeft Dante deze verhalen gekend, heeft hij er zich aan gespiegeld, is de idee een Commedia te schrijven over Hel en Vagevuur en Paradijs hieruit ontstaan?  Het zou heel goed kunnen. Later hebben we ontdekt wie die anonieme auteur was, maar dat is een ander verhaal.

Trouwens indien het zo was dan is het toch Dante geweest die zijn tocht op zijn manier en met zijn woorden heeft verteld. Hiervoor bediende hij zich van alle mogelijke getuigenissen uit zijn tijd en uit de tijden voor hem die hij dan vond bij Vergilius, bij Ovidius bij tal van andere schrijvers.

Hij vulde zijn Hel met alle zonden[3] van de wereld en met al wat hij wist over personen die hij kende, over anderen waarvan hij wist dat ze geleefd hadden en hoe ze geleefd hadden, komende uit de Bijbel, uit de Evangeliën, uit de mythologie van alle volkeren, uit zijn omgeving. Al deze gegevens waren voor hem een bron van informatie waaruit hij onbelemmerd putten kon.

Kunnen we dan het hem kwalijk nemen dat hij niet de enige/de eerste was die een - ik veronderstel fictief - bezoek bracht aan een van de plaatsen waar we lange tijd verwacht zijn geweest?

[1] Note di Lodovico Magugliano, introduzione di Bianca Garavelli, Superbur Classici, 2001

[2] Inferno: Per leggere la Commedia, pag 11.

[3] Wat de classificering van de zonden betrof steunde hij zich op Aristoteles

14-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Noteer dat ik een volumineuze blog geschreven had deze morgen die begon bij het gezang van de merel(s) dat mijn gezang voorafging, maar het liep slecht af met dit geschrift dat me een voormiddag werk had gekost, het verdween plots van mijn scherm, ingevolge een onoplettendheid van mezelf, verstrooid als ik was door de muziek van Klara.

Ik resumeer dus hier wat ik in essentie geschreven had. Het moet volstaan om jullie de redenen op te sommen waarom ik me echt belazerd voel én door de Evangelisten, de auteurs van de  Evangeliën, én door de Kerkvaders, om maar mezelf niet te vermelden, die domweg een goed geschrift letterlijk heeft laten schieten.

Om te beginnen belazerd door de Evangeliën. Bijvoorbeeld, als Jezus de zoon was van God, waarom verklaren dat hij afstamde uit het geslacht van David, waarom niet uit het geslacht van God, en dan nog, waarom schrijft Matheus, en ik haal dit uit de King James’ Bible van 1611 in zijn hoofdstuk 1, vers 16:  ‘And Jacob begat Joseph, the husband of Mary, of whom was born Jesus, who is called Christ.’

Hoe moet ik dit interpreteren en indien het zo was, waarom maakte Jozef ook geen aanspraak op zijn afstamming van David; Daarenboven weten jullie wie Koning David wel was, hebben jullie zijn geschiedenis gelezen in het Boek ‘2 Samuel’, hoofdstuk 11[1].

Desondanks, en hierdoor ook voel ik me belazerd, blijven de Kerkvaders volhouden dat Christus de zoon van God is en dus niet de zoon van Jozef en Maria.

En dan wat Maria Magdalena betreft, aanwezig op het Laatste Avondmaal als de Apostel die door Jezus bemind was - was ze niet zijn echtgenote?

Ook hier verzwijgen de Kerkvaders de ware toedracht en noemen ze Johannes als de meest geliefde apostel van Jezus. Waarom zou Johannes dit geschreven hebben van zichzelf, en waarom Petrus aangesteld als zijn opvolger, waarom dan niet Johannes.

Ik vind het trouwens ook vreemd dat er een Laatste Avondmaal heeft plaatsgevonden, was Jezus toen al zo zeker dat hij zou veroordeeld worden en, sterven?

En nog, waarom is het Maria Magdalena, samen met Maria, de moeder van Jezus en haar zuster, waarom waren zij de enigen die zich aan de voet van het kruis bevonden toen Jezus stierf en waar waren Johannes en de andere apostelen?

Het wordt laat voor mij, het is meer dan tijd dat ik ophoud, ik heb al teveel gezegd, zaken die ik :misschien beter had verzwegen. Ik heb helemaal niets tegen Jezus, integendeel, Hij had de allures van een Zoon van God.

[1] La Bible Osty schrijft over 11: 2 tot 28: ’Le morceau qui suit est, par sa belle tenue littéraire, un des meilleurs de la Bible. Le narrateur poursuit son récit avec l'impassibilité d'un rapport de police. David ayant commis l'adultère avec Bethsabée, la femme d'Uriah, cherche à couvrir leur faute commune. Il a d'abord recours à un stratagème, qui échoue. Il décide alors d'assassiner Uriah, et il confie cette tâche au chef de l'armée.

13-04-2021, 05:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit november 2017

Ik had over de bevindingen van een paar professoren van de universiteit van Cambridge, Colin Humphrey en zijn coauteur, Graeme Waddington, in verband met een wel bekende als even vermaarde passage in het boek van Joshua, hoofdstuk 10, zijnde de verzen 12 en 13:

12: Op die dag, toen Yahweh de Amorieten aan de Israëlieten overleverde, heeft Joshua tot Yahweh gesproken en hij heeft in tegenwoordigheid van de Israëlieten gezegd: Zon sta stil bij Gibeon en gij maan, bij Ajjallons  dal.

13: En de zon stond stil en de maan bleef staan terwijl het volk zijn vijand afstrafte. Staat het zo niet geschreven in het boek van de Rechtvaardige? De zon bleef midden aan de hemel staan en haastte zich niet onder te gaan, ongeveer de hele dag.

Beeldspraak of realiteit, inbeelding of een historisch gebeuren?

Hilde Van den Eynde herneemt de woorden van Colin Humphrey, die vindt dat je de tekst ook kunt lezen dat de zon en de maan ophielden te doen wat ze doorgaans doen, namelijk schijnen.’ Zo bekeken kan de Bijbeltekst verwijzen naar een zonsverduistering, waarbij de maan voor de zon schuift, zodat die ophoudt met schijnen. Het Hebreeuwse woord ‘dôm’, dat zowel ‘geluidloos’ als ‘onbeweeglijk’ kan betekenen, zou dan vertaald worden als een bevel: ‘word donker’ in plaats van ‘sta stil’.

Goed gevonden, heel goed, maar hij vergeet hierbij de contekst, het ‘donker worden’, het smeken om een zonsverduistering dus, Joshua niet helpen zal om de Amorieten te verslaan. Integendeel, hij had  iets anders kunnen vragen, iets dat zo voor de hand lag om te vragen en dat te lezen staat in het vers, vóór 12 en 13, namelijk in vers 11:

Toen zij – het betreft hier de Amorieten – vluchtend voor Israël, op de steile helling van Bet-Choron gekomen waren, liet Yahweh uit de hemel grote stenen op hen neerhagelen die hen doodden. Er stierven er meer door de hagelstenen dan de Israëlieten er met het zwaard konden doden.

Dit, mijn waarde professor Collin Humphrey, betreft een even belangrijk feit als het stilstaan van zon en maan. Het is een gebeuren dat even opmerkelijk was en gezien moet worden als de uitloper van een stilstaande zon. Het verbaast me dan ook dat de Professoren hiervoor geen oog hebben gehad. Hebben ze de Bijbel wel ter hand genomen en gelezen wat er duidelijk vermeld staat?

Ik ga nu niet zeggen dat ik er mijn slaap voor laat, maar de verzen Joshua 10, 11 tot 13, zijn uitzonderlijk verrassend, wie zou zo iets durven schrijven als er helemaal niets aan de hand was? IK beken dan ook als lezer van de Bijbel houdt het me bezig.

Het raadsel, want het is er een, steekt torenhoog uit boven de vele verhalen in de Bijbel. We willen het niet zien, we willen het niet geloven. De opgetekende feiten duiden op een natuurfenomeen dat niet te verklaren is.

Wat er wel is, is wat Hevelius, in het Latijn schreef in zijn Cometographia van 1668: dat in het jaar van de wereld 2453 (1495 voor Chr.), according to certain authorities, a comet was seen in Syria, Babylonia, India, in the form of a disc, at the very time when the Israelites were on their march from Egypt to the promised land. Het is een Russische Jood die dit opgezocht heeft, een bevestiging van wat Plinius ervoor geschreven had;, van wat Rockenbach, gepubliceerd had in Wittenberg in 1602. Kan het dat er een komeet in het spel was die dicht langs de aarde is voorbij gezoefd?

Ik weet bij ondervinding dat het geen zin meer heeft te verwijzen naar ‘Worlds in Collision’; ik weet dat niemand de moed zal hebben dit werk van 380 pagina’s, daterend van de jaren ’50, te lezen, overlopen is niet voldoende; ik weet dat de naam van de schrijver, Immanuel Velikovsky, voldoende is om af te schrikken. Ik weet dit allemaal – Israël wil niet dat de Exodus gebaseerd is op een catastrofaal gebeuren maar op een tussenkomst van Jahweh - maar ik weet ook, met absolute zekerheid dat, als er één boek moet gelezen worden, het ‘Worlds in Collision’ is.

Colin Humphrey en zijn collega hebben het niet gedaan. Had hij het gedaan hij zou niet geschreven hebben wat hij geschreven heeft. Hij zou dubbel gezwegen hebben.

Waarom kom ik hier regelmatig op terug? Wel het is een obsessie van mij en het is vers Joshua 10, 11 die niemand leest die er de oorzaak van is. Al zie ik niet in, een God in zijn Universum hoe die zich zorgen zou maken om wat er gebeurt ergens in een puntje van zijn Heelal? Het kon misschien wel toen de aarde voor de mens nog het centrale punt was.

12-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit november 2017

In 'The sacred Wood'[1], essays on poetry and criticism, bespreekt T.S. Eliot een essay van Paul Valéry van 1920, waarin deze onomwonden stelt dat de tijd van de filosofische poëzie voorbij is en dat nu de moderne (!) poëet 'essaie de produire en nous un état et de porter cet état exceptionnel au point d'une jouissance parfaite'. Eliot verwerpt deze stellingname en merkt op dat 'the philosofy is essential to the structure and that the structure is essential to the poetic beauty of the parts.

Eliot verwijst hierbij naar de 'Divina Commedia' om, na een lange omweg, te lang en te ingewikkeld om er verder op in te gaan, te verhalen dat het filosofisch element bij Dante moet gezien worden 'as part of the ordered world', als gebaseerd op de wijze waarop het leven geordend is in de wereld, en niet als het betrachten, zoals Valéry het stelt, een toestand op te roepen op een zodanige wijze dat we van die toestand poëtisch genieten kunnen.

Het lag altijd in mijn aard, eerder Eliot te volgen dan Valéry. Ik vond dat de poëzie diepgang moest hebben en dat het filosofische element het dragend element was in de poëzie. Mettertijd echter heb ik gemeend er een ander element te moeten aan toevoegen, namelijk een kosmisch element dat mij onvermijdelijk bij het religieuze aspect ervan bracht, zonder evenwel hierbij het aspect Valéry te weigeren of op zij te laten. De poëzie die ik schreef - zelden geworden ingevolge mijn dagelijkse blogs - vind ik terug in een gedicht, à la Saint-John Perse, van vroeger.

Het 'dode leven' erin is gericht op de mens, die niet nadenkt, noch over het leven, noch over de dood en wat er is na de dood, die uitkijkt naar het kleine, het voorbijgaande, het plots opduikende dat hij vastgrijpen wil in enkele woorden, terwijl het leven heel wat ingewikkelder is. Ik dacht met Eliot dat poëzie meer was en, na Eliot, dat poëzie kosmisch was, en ik schreef: 

Op een avond, die is van vele avonden, in gedachten, ook in woorden, de bolster laten barsten die om ons lichaam is en op te stijgen, ongedwongen

achter ons te laten, lijk een slang haar vel afschuift, het dode leven dat ons omwikkeld hield en in één ogenblik door d' oneindigheid bezeten.

We hebben het, zo zelden toch, geweten hoe het kon: maar op een nacht de meidoorn ontwaakt als met late sneeuw bedekt, of Eliot gelezen en verbaasd gekeken dat het doenbaar was.

En even blank van alle ogenblikken uitverkoren, dit nu dat van het leven is, dat van het elektron omheen de nucleus is, dat is van al dat was en van wat nog komen zal,

terwijl het hart zich offeren wil voor wie we hebben liefgehad in de grensloosheid van schoot in schoot, ineengevlochten en verschroeid tot pulver van robijnen en smaragden.

En niet nodig te begrijpen omdat zo ruim het is, de siddering van het verbonden zijn met al wat is, gekend of niet gekend, het zijn, verstrengeld in het wordende, of hoe we het ooit kennen mogen, uitzonderlijk we kijken toe.

De nachten hier zijn koel in dit land. 

Dit is dan de poëzie die ik bedrijven wil, en doorspekt is met beeldflarden die verder willen reiken, Eliot volgend en een element in meer eraan toevoegend.

Heb ik het bij het rechte eind, is poëzie niet eerder wat Valéry vooropstelt, het zijnde geplukt op het moment dat het zich voordoet, poëzie echoënd? Ik vrees vandaag dat ik te ver ben gegaan, dat de tijden veranderd zijn en dat ik de poëzie eerder als een lichtheid moet zien dan als een zwaarte; en dat ik, al was het maar even, Eliot verlaten moet voor Valéry.  

[1] T.S. Eliot : 'The sacred Wood' - Methuen London, 1928, Essays on poetry and criticism’

11-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit november 2017.

De dagen schuiven voorbij. Je denkt hoe zou het zijn indien elke dag gewoon 'dag' zou zijn en nacht 'nacht', zonder datum, zonder naam, zonder jaar. Enkel gekend als dag die zich opent en sluit op de nacht, en dit, keer op keer en niets meer dan dat, zouden we dan ook er een zelfde gevoel van tijd die voorbij gaat aan over houden?

Ik geloof het niet, we zouden wel ouder worden, maar zouden het niet weten, zoals een hond het niet weet of een kat en misschien zou het ons een geruster gevoel geven, wat de tijd betreft, misschien?

Ik zou dan ook elke dag bij de opkomst van het licht, of zelfs ervoor, mijn blog schrijven. Het zou een opeenvolging worden van blogs meer dan een opeenvolging van dagen, van maanden, van jaren. Ik zou de tijd beleven, blog-gewijs, gezien mijn geschrijf, zelden een vervolg is op wat ik de dag ervoor heb geschreven.

Dit zijn vreemde gedachten die niets opleveren, die me niet verder helpen, maar ik dacht eraan bij het bezoek aan een herstellende vriend. Een bijna ‘tijdloos’ bezoek: neer te zitten bij hem en te zien hoe geleidelijk aan het licht verzwakt, hoe de laatste kleuren in haag en boom zich effenen en worden opgeslorpt terwijl we blijven woorden zaaien, over wat het leven is en wat de dood zou kunnen zijn, een glorie maar geen holte.

Sprekend ook over wat van gisteren was, een gisteren dat zich uitstrekt ver in de tijd. Niet denkend aan wat ons nog te wachten staat, want dit is het landschap dat we niet betreden willen, maar terugkerend tot wat was van onze jeugd, van een gebeuren uit die jeugd dat ergens getekend staat, waar weten we niet, alsof het een echo is die ons, om een of ander woord of teken te binnen valt en ons vertellen doet.

Zo, mijn vriend, wat is er van het herbeleven van wat vroeger was, terwijl de aarde zich keert van het licht en we samen zitten in een kring, met een glas in de hand dat het laatste licht nog houdt.

De stilte die onze gedachten omkringt. Wij roerloos, luisterend naar Shostakovich, en sourdine, in de kamer ernaast, of ons naar oorden verplaatsend waar we ooit waren of waar we heen gaan wilden.

Wij, verhalend over wat we lazen of niet lazen, de muziek die we hoorden of niet hoorden, wat we deden en wat we schrijven wilden, gedichten, bundels vol, of schilderijen die we schilderen wilden maar de kleuren zo moeilijk na te schilderen, alsof het nodig zou zijn de kleuren van de natuur te gebruiken.

Terwijl de aarde, terwijl de sterren, terwijl de laatste ekster in het gras, de laatste noot verbergen gaat voor later, en wij geborgen in een cirkel van samenhorigheid.

Hoe zullen we ze noemen de uren van een laatste samenzijn?

10-04-2021, 04:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit mijn blogs van november 2017

Je kon gisteren iets anders geschreven hebben, of toch niet. Er staat wat er staan moest, niets meer, niets minder, duidelijk genoeg om er mee te gaan slapen. Dit is wat de regel is in de wereld die van de schrijvers is.

En over die wereld las je, dat er vorig jaar meer dan 40.000 boeken op de markt zijn gekomen. Wat ontstellend is voor iemand die wenst een boek gepubliceerd te zien. Ontstellend ook voor de uitgever die zich niet zou hebben ingedekt op een of andere wijze. En dan, welk verschil maakt het uit, een boek in meer of in min, en welke kans maak je dat je werk boven het gemiddelde zou uitstijgen, een rariteit zou zijn, een werk dat weergalmen zou in de wereld van de literatuur?

Je kansen liggen heel laag, en toch volhard je in het verwachten dat je slagen zult waar anderen niet slagen. IJdelheid, mijn vriend, ijdelheid die je, je eigen maakt.

Je inzet, op alle ogenblikken van je leven dat je schrijvend waart; dat je de woorden plukte die opdoken van ergens, van waar weet je niet, zal je ook nimmer weten. En je hoeft het niet te weten, je vertoeft maar al te graag in die wereld die lijk een wolk je inpalmt keer op keer, jij verzonken in de grote stilte van het zijn, en het beleven van wat je neerschrijft en, eigenaardig genoeg, waar je weinig of geen vat op hebt.

Al denk je dat het van jou is, enkel van jou; dat het enig is wat er boven water komt, dingen die verbazen zullen. Je kijkt er naar achteraf. Het staat er allemaal en je weet niet wat je er van denken moogt, maar je laat maar gaan waar het gaan wil, voor jou is er enkel het betrachten, 'for us there is only the trying', zegt T.S. Eliot. Verder is er niets, of er nu van ergens buiten jou, woorden komen van verheerlijking of van verwerping, het spel is gespeeld, de teerling is geworpen, een reactie of die komt of niet komt, kan hier niets aan wijzigen.

Het is meestal de morgen die bepalen zal. Of zelfs, in heel wat gevallen, het ogenblik van het neerzitten dat alles in beweging brengt. Zo hangt er nog steeds het artikel in de Standaard van 2 november in je hoofd. Je bent er mee bezig, je antwoordde reeds in gedachten aan de twee professoren, niet in verband met wat ze besloten inzake de chronologie van Ramses II, maar wel wat ze dachten over het stilstaan van zon en maan, dat voor hen een zonsverduistering zou geweest zijn. Een zonsverduistering waar God zou voor gezorgd hebben op het ogenblik dat Jozua de Amorieten aan het verslaan was. Echter van de meteorieten regen, het vers ervoor, die niets te malen heeft met welke verduistering ook, spreken ze niet. Het zou nochtans een belangrijke vingerwijzing kunnen inhouden. Maar zoals ik hen lees zijn het geen durvers. Om even te luisteren wat anderen - Velikovsky of De Telder - erover denken. We wachten op een gelegenheid om het te doen, de Bijbel ligt altijd binnen handbereik, nu open op Hoofdstuk 10 van het boek van Joshua, open op een paar zinnen die ons en vele anderen een leven lang hebben bezig gehouden, en we zijn nog steeds niet aan het einde ervan.

09-04-2021, 09:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Of er nu sneeuw is, zoals deze morgen van 7 april, of niet, de merel en de meesjes, de mussen, hun gezang is er, vangt aan precies voor het eerste licht en houdt plots op. Het verrast me, en zoals het me ook telkens de vorige dagen verraste, ook ik plots wakker. Wakker maakte me gisteren ook een reactie via facebook in verband met wat ik had toegevoegd aan mijn blog van 4 april toen ik schreef:

Ik gedraag me als een heiden, alsof ik niet zou weten, alsof ik niet doordrongen zou zijn van de betekenis van Pasen, van het eeuwige van het leven in ons; van het sterven dat een nieuwe geboorte is in een ander Universum, dit van de Geest.

Hierop, werd door een lezer gereageerd:

‘Het is eigenlijk nog de oude garde die daar in gelooft. Waarom denk je dat de kerken leeg lopen. De tijd dat de mensheid hierin geloofde is reeds lang vervlogen. Leuke dag om de kinderen te verwennen, maar daar blijft het bij.

Dat men het wete: dat ik het heel moeilijk heb met de Verrijzenis van Christus, die uit de doden zou zijn opgestaan. Als ik Pasen niet onvernoemd heb willen laten dan was omwille van mijn heimwee naar wat Pasen betekende in mijn verre jeugd, toen het nog de klokken waren en niet de paashaas - stel je voor, een haas - die de eieren brachten. We waren allen te biechten geweest en te communie, en die zondag werd gevoeld als een heilige dag, als een ware Hoogdag en, een blijdschap, Hij was verrezen!. En vandaag, vandaag  wordt die dag nog amper opgemerkt.

Ik lees een bitterheid in de laatste zin van mijn lezer, en ik begrijp waarom, maar waar verdenkt hij me van? Is het dat ik, oude man, nog geloof in de Verrijzenis van Christus meer dan in de verrijzenis van elk van ons?

Dan vergist hij zich. Ik geloof enkel in wat ik honderdmaal al geschreven heb dat ik een lichaam heb van stof gemaakt, maar ook een geest die van het Universum is, en dat die geest niet sterven kan. Dat dit mijn paradigma is.

En nu ik er toch aan toe ben, een andere lezer wees me op het bestaan van, volgens hem en ik geloof hem, zeer interessante boeken, handelend over die Christus van ons. Ik voelde duidelijk bij hem die drang die ik gekend heb, vele, vele jaren terug, te zoeken om te vinden waar de waarheid ligt die de figuur van Christus - dezes Verrijzenis - omhult, en ook wie die Maria Magdalena was. Hij, die lezer, wou me hierbij betrekken, maar ik ben er niet op ingegaan, ik wens me niet meer te storten in  dergelijke studies. Hoewel de neiging er is het te doen, is mijn tijd te beperkt en wil ik verder met wat ik begonnen ben.

Hij verwijst onder meer naar de boeken van een gedesillusioneerde non, Karen Armstrong over Paulus en naar andere schrijvers over de rol van Maria Magdalena. Een groot pak wellicht zeer interessante lectuur die ik nog even terzijde laat.

Des te meer omdat er ook op het vlak van Dantes Commedia stemmen me bereiken die ook trachten me terug  in gang te zetten.

Wat ik eens en vooral duidelijk wou maken, en het is zeer ongewoon - het kan enkel van mij komen - wat Jezus betreft:

Wat men ook schrijven moge over de geboorte van  Jezus-Christus, zijn embryo in de schoot van Maria is ontstaan uit de ontmoeting (!) van een eicel van haar en een mannelijke eicel waarvan de herkomst twijfel zaait, was het Jozef, was het een Romeinse soldaat, was het een Engel of Geest? Wat ook, het. hechte, het ware is dat er in elk geval twee cellen nodig waren opdat er een ontmoeting kon ontstaan en deze ontmoeting, zijnde het magische  ogenblik van de bevruchting was/is een ‘kosmisch’ gebeuren, een gebeuren dat op aarde wellicht op elk ogenblik van de dag plaats vindt, is het niet onder de mensen het is onder de dieren, het is onder de planten. Het is het werk van de natuur, de God waarover men hier niet zwijgen kan is voor het bevruchten zelf niet nodig, het is een magisch iets. En wat meer, gezien het een werk van de natuur is, is het iets onbevlekt. Boris Pasternak wist dit  ook, hij schrijft in zijn ‘Dokter Zhivago’, dat elke geboorte een onbevlekte geboorte is. Als je daarenboven meer zekerheid wenst, wat het mannelijk ei betreft dat van God zou komen, dan moet je vragen aan Spinoza wie die God is.

Alvorens ik nog ooit begin aan het om het even welk boek over Jezus-Christus dan moet ik dus eerst te rade gaan bij Spinoza die me vertelt wie God is en, of het iemand is die, uitzonderlijk, mannelijke eicellen produceert om een zoon te verwekken

Zo ver, ben ik op mijn leeftijd gekomen. Ik meen dat het ver genoeg is geweest.

En er is ook het verhaal van Paulus die ineens beslist, schijnbaar getroffen door de bliksem, Christus niet meer te vervolgen. En hij schrijft aan de Romeinen, dat hij, in plaats van eerst naar Jerusalem te gaan, hij naar Arabië vertrekt waar hij drie jaren zal verblijven alvorens Petrus en Jacques, de broer van Jezus, op te zoeken in Jerusalem. Zeg me dus waarom hij drie jaren heeft gewacht en wat hij gaan doen is in dat Arabië.

En, dan is er nog een derde punt. De afbeelding van Christus op het kruis werd in de kunst nooit voorgesteld als  een stervende  of als een dode, de ogen gesloten, maar als een levende, de ogen open en dit tot in de XI_de, eeuw.

Dan ook die vreemde vraag, is hij niet, nog levend, van het kruis gehaald?

Verder ga ik niet vandaag en ook niet morgen of overmorgen. Ik heb gezegd.

08-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit oktober 2017

Is het zo, dat een eerste zin voldoende is om hieruit vertrekkende een, wat ik zou durven noemen, kort essay te bouwen dat verbazen kan, dan toch bij enkelen, is het zo, en is het maar dat?

Het heeft er alle schijn van als ik nakijk hoe het in het verleden was. Echter, komt hier dan nimmer een einde aan? En, is dit geldig ook voor een componist, een schilder, een beeldhouwer, is die eerste noot, die eerste penseel trek, die eerst beitelslag toereikend om een nieuw werk op te zetten? Aan alles moet een begin en uit dit begin groeit wat in het begin nog verscholen was, zegge in potentie al aanwezig.

zo de grond waarin gezaaid werd rijk is aan voedsel, rijk is aan krachten, rijk is aan gunstige omstandigheden.

Ik dacht eraan toen ik zag hoe de regen tegen het raam sloeg en het nacht nog was. Alsof er niets anders te vermelden stond: wind en regendroppels op het raam zoals het vroeger was, of, vandaag zoals het nog nimmer is geweest en er geen vergelijk mogelijk is, niet omdat het was zoals het was, maar omdat  jij het anders zag, het anders aanvoelde, en het soort van wind en regen telkens wordt bepaald door het soort mens dat je bent op dat ogenblik.

Een goede vriend schonk je, op een even goed moment in de tijd - hij heeft de bundel gedichten dubbel zegt hij me - de gedichten van Guido Gezelle. Het regende, ik zegde het al, toen ik het opnam vanmorgen en, hoe kon het anders, de bundel zich opende waar hij zich openen moest, op het meest gelezen gedicht: 'Dien avond en die rooze'.

Je zult het lezen en herlezen, je zult het nimmer meer vergeten, omdat het een van de mooiste liefdesgedichten is die je ooit las of je je ooit indenken kan.

Gezelle schreef dit, hij was toen 28. Hij ontving dien avond, de man, van wie hij schreef:

Ik misse u waar ik henenvaar
of waar ik henenkeer
den morgenstond, de dagen rond
en de avonden nog meer!'.

En, 'dien avond' die grote, onovertroffen, onvergetelijke avond ziet hij hem binnenkomen met een roos in de hand. Een roos, zinnebeeld van de liefde - Rose, reiner Gegenspruch, zegt Rilke: de roos liefde zijnde en pijn, bloem en dorens - en het hart van de jonge Gezelle dat open bloeit als hij Eugène Van Oye ziet. Hoe begroet hij hem? Neemt hij hem in zijn armen, drukt hij hem tegen zich aan, omhelst hij hem? Ik denk het, als ik lees wat hij erna schrijft over het bezoek:

'k Heb menig uur bij u
gesleten en genoten,
en nooit en heeft een uur met u
me een enklen stond verdroten.'

En:

'k Heb menig menig blom voor u
gelezen (geplukt) en geschonken,
en, lijk een bie, met u, met u,
er honig uit gedronken,
maar nooit een uur zoo droef om u
wanneer ik scheiden moste
als de uur wanneer ik dicht bij u,
dien avond, neêrgezeten,
u spreken hoorde en sprak tot u
wat onze zielen weten...'

Dit schrijf je niet over een vriend die op bezoek komt met een roos in de hand, wellicht een rode. Dit gaat veel verder, veel dieper, tot voorbij de gestelde grenzen:

Ofschoon, zoo wel voor mij als u,
wie zal dit kwaad genezen?' 

Vriendschap is geen kwaad, liefde in zijn geval - toen -  was het wel en beide wisten het. En zegt Gezelle:

een uur bij mij, een uur bij u
niet lang een roos mocht wezen
toch lang bewaart, dit zeg ik u,
't en ware ik 't al verloze (verloor)
mijn hert drie dierbre beelden: u,
dien avond - en - die rooze.

Waarom ontdek ik pas nu, rijper geworden, wetende wat er van de wereld is, de ware zin van: die avond en die rooze?

En dan over het gedicht zelf. Het is de perfectie, zo qua ritme en rijm - een volgehouden zacht luisterend ritme en een ongedwongen rijm - zuiver en sober gehouden. Geen hoogdravende woorden, maar woorden zo uit het hart opgerezen. Een gedicht om te koesteren zoals er weinig, heel weinig nog geschreven worden, zeker vandaag niet meer. Vandaag zou men schrik hebben een dergelijk gedicht te schrijven.

07-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit oktober 2017

195

Het gebeurde half september - niet dat het een drama was - dat de boer uit de omgeving van de vijver, naar hij verklaarde, vergeten had zijn koeien water te geven en de dieren, het was een heel dorstige dag geweest, ruikend een grote plas water dichtbij, uit hun omheining braken, de droogstaande grachten over, en in de vijver hun dorst zijn komen laven. Hierbij hebben ze, niet alleen de oevers van de vijver doen wijken op een plaats, maar ook, niet tevreden zijnde met het water, hebben ze ook een jonge appelaar, de takken vol rijpende appels, ‘afgegraasd’ en alleen nog de stam ervan, met afgebroken takken, achtergelaten.

Nu, wat gebeurde kan, behalve de ingezakte oever, niet ongedaan worden gemaakt, zeker de jonge appelaar niet. Reddeloos verloren werd er gedacht, maar dan toch niet, want één nederige tak die geen appels droeg, was gaaf gebleven, een enkele. En er gebeurde wat niet verwacht werd, weken erna, de tak kreeg nieuwe botten én, wat eigen is aan de lente, op een nacht van half oktober zijn deze botten opengebarsten, met een kleine knal, die niemand gehoord heeft, maar de knal was er, en zijn er herfstbloesems in alle glorie open gebloeid. Een wonder dat, geloof ik, zich maar eens voordoet in a lifetime. Om deze reden de vermelding ervan.

Maar, wat bezielde het verhakkeld, het vernederd appelboompje, wat ging erom in het gekwetste hart ervan, in de ziel ervan? We zullen het wel nooit weten, we kunnen het enkel gissen. Wellicht waren, op het ogenblik van het accident, de sappen al gestabiliseerd, klaar om terug te dalen naar de verste wortelingen, maar is er een reactie gekomen, is er een wil opgestaan, een jeugdige, krachtige wil, een wil van niet versagen en werden alle sappen die nog aanwezig waren her-opgeladen en alles klaar gemaakt, alsof het lente was, om dat ene vergeten takje tot bloei te brengen.

We weten niet wat het betekent, een bloemknop aanmaken, welke kennis, welke inzichten, welke berekeningen, welk groot kunstenaarschap hier aan vooraf gegaan is, opdat uit deze sappen zouden ontstaan: de kelkbladeren in de juiste kleur - met dat tikkeltje rood, een druppeltje bloed - de stamper en de naaldfijne precies getelde meeldraden, voorzien van het nodige stuifmeel, hier ook niet te veel, hier ook niet te weinig?

Hebben we er al ooit, in ons leven, eens aan gedacht, welk wonder zich  hier heeft afgespeeld, alsof het een liedje van ne cent was? Wel het sloeg ons met verstomming te zien, hoe de jonge appelaar het heeft gedaan gekregen. We geloofden onze ogen niet. We begrepen niet hoe het kon en toch het was een feit. Wie of wat lag aan de basis ervan? Wie of wat was het als het niet het appelboompje zelf was? Maar dan nog wie of wat maakte dat het, zo laat op het seizoen, nog reageren zou, op de wijze waarop het reageerde. Vragen waarop het antwoord verwondering is.

196 

Handel ik normaal, heb ik gisteren niet al té duidelijk mijn verwondering over het takje appelbloesem laten horen, en verkeerd geïnterpreteerd; was het geen normaal verschijnsel te wijten grotendeels aan de, voor het seizoen, te clemente - niet volgens de regels - temperatuur en was het maar normaal dat het takje tot leven zou komen in dergelijk gunstige omstandigheden, of, was er toch meer aan de hand?

Want zeker is het dat, indien het boompje niet 'verkracht' ware geweest en de appelen niet opgegeten, het takje niet gebloeid zou hebben, ook niet indien de appelen met zorg waren geplukt geworden. Dus moet er een verband geweest zijn tussen de te harde aanpak - door de koeien - en de onverwachte bloei van het takje. En het is hier dan mijn verwondering ontstaan is.

Ik heb een vriend die elke dag zijn wandeling maakt in het bos dat hem vertrouwd is, hij volgt elke beweging in de natuur, ziet hoe het bos uit de winter komt, de lente en de zomer binnengaat en hoe de herfst zich nestelt in de bomen. Ik, moet het stellen met heel wat minder, maar ik bekijk het leven in de natuur rond mij met des te meer aandacht, meer dan ik aandacht schenk aan wat er gebeurt in de wereld, op mijn leeftijd kan ik me dit permitteren.

Is het dan niet normaal dat het bloeiend takje appelaar me bezig houdt alsof het een gebeuren is dat boven al het andere uitsteekt; dat ik erover schrijf, erover uitweid en vooral, dat ik tracht te begrijpen hoe het boompje zelf zijn hachelijke toestand heeft ‘beleefd’ opdat het reageren zou zoals het gereageerd heeft?

Nu ik A heb gezegd wil ik ook B vernoemen. Wel ik denk dat het, na zijn overrompeling door de koeien, geschrokken is overgebleven; dat het enkele dagen zon heeft nodig gehad om terug op zijn plooi te komen en te beseffen dat het was alsof het lente was en dat het tijd was om tot bloei te komen in dat ene takje dat er was. Is er dan 'iets' vreemd aan of is alles vreemd?

Maar, wat weet ik over de psychologie van de planten? Hoe kan ik me ooit inleven in hun gedachtewereld als ze er een zouden hebben? Toch blijft het bevreemdende in het leven van de planten een immens vraagteken. Er werd over nagedacht en boeken over geschreven, een ganse wetenschap eruit gefilterd. Hier, in het geval dat ons bezig houdt, denk ik dat het vreemde van het tot bloei komen, het gevolg is van het verrassingseffect dat het boompje ondergaan heeft, en zijn bloei een soort wraakneming is op het lot. Een mens zou allicht op zelfde wijze reageren.

197

Het kleine nieuws werd via mail de wereld ingestuurd waar het opgenomen werd samen met het grote: de brand in de bossen van Portugal en Spanje, samen met de nederlaag van Anderlecht, samen met wat zich in Catalonië aan het voltrekken of dan toch aan het voordoen is. Het verhaal is zelfs al duizend woorden ver kond gemaakt en er hebben er zich al heel wat over gebogen, heel wat zich vragen over gesteld.

In de uiterst beperkte wereld van mijn geschriften, is het welgekomen nieuws. Klein nieuws maar groot van inhoud. En het is dit grote, dit wondere dat zin geeft aan het vermelden ervan. Er gebeurde trouwens niets dat even vermeldenswaardig was in mijn voorbije dagen. En het zal zo blijven de komende dagen, ik zal in het oog houden wat het vervolg zal zijn. Heb al bemerkt dat er bloemblaadjes zijn weggevallen, dat twee andere knoppen op het openbarsten staan en ik blijf over met de vraag of er een bevruchting heeft plaats gevonden. Er zijn geen bijen, geen vlinders, geen vliegen meer, dus vrees ik ervoor. Wat er ook van zij, ik houd de twee resterende knoppen in het oog en zal er voor zorgen, desnoods met het fijnste penseeltje uit mijn collectie, dat er een kunstmatige bevruchting plaats vindt want, we willen weten hoe het verhaal zich verder ontplooien zal.

Nu, om volledig te zijn, het zou ook kunnen - wonderen zijn de wereld niet uit - dat het voldoende is geweest de aandacht erop te vestigen met wat woorden, opdat de bevruchting zou geschied zijn via deze woorden, hoe eigenaardig dit ook moge blijken, niets verbaast ons nog, zeker niet als het de natuur betreft, zeker niet als de geest er zich mee moeit.

Ondertussen stel ik vast dat, én de details van meeldraden en stamper, én de glans van blad en kroonbladeren, verloren zijn gegaan. En, wat meer is, aan de voet ervan is in de nacht of in de vroege morgen een inktzwam uit de grond gekomen, een witte kaarsrechte kegel opgerezen uit het gras, een ander wonder, als we het maar zien hoe we vergast worden op tal van kleine als grote ‘verbazingen’ als we maar de gebeurtenissen in de wereld van ons afschudden om te kijken naar het wonderlijke dat ons omgeeft is er niets verloren van het nog jeugdige  in ons.

Jullie deze stelregel meegeven is een van de redenen waarom ik ben begonnen met deze bloesems van laat oktober, in de late herfst van mijn leven. Zo zal ik dan toch iets positiefs geschreven hebben.

De herfstbloesemhistorie  had onopgemerkt moeten voorbijgaan, geen haan zou  erover gekraaid hebben, maar het ongewone ervan heeft me getroffen en het is dit dat ik heb willen vermelden met mijn trachten binnen te dringen in  wat van de natuur is, het wondere leven ervan. En het is over dit wondere dat ik heb willen schrijven, het zo talrijk wondere dat aan ons voorbijgaat.

06-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit oktober 2017

Vroeg van morgen luisterde ik naar Klara, en is niet alleen het licht een inspiratie maar zijn er ook de groten der aarde die me met hun muziek binnen brengen in een sfeer die van de concertzalen is. Al zijn het maar wat klanken die komen en voorbijgaan, toch, zoals de klaarte van gisteren, zijn ze blijven hangen terwijl ik me klaar maak om naar beneden te gaan. Zo is nu nog, in wat wordt neergezet, Chopin aanwezig - wiens piano, las ik eens, door Russische soldaten door het venster op de straat werd gegooid - zo ook is er Mozart, zo ook is er een stuk alleraardigste piano van Joseph Haydn.

Wat een rijkdom die we bezitten, zonder omwegen wakker worden en te luisteren naar wat eeuwen voor ons werd opgetekend, zo maar, zonder een deur te openen, zonder een stap te zetten, wordt ons een wereld van klanken binnengebracht waarover we in woorden vertellen kunnen in een andere vorm in een andere rijkdom die van het mens-zijn is.

Beseffen we het voldoende?

De morgen die mijn zaligheid is, mijn vrijheid de pijnen te vergeten die van mijn lichaam zijn en te metamorfoseren, moi, pauvre bougre que je me sens, in een schrijver van losse stukken tekst, uit mijn gedachten losgewrikt, wat niet zo evident is, niet zo alledaags. En, al heeft het er alle schijn van, het kost me inzet.

Zoals het inzet kostte aan een vriend die me gisteren een gedicht mailde, of aan een andere die een nieuw doek heeft opgezet of nog een andere die aan het houwen is om een beeld te halen uit een blok es. Een gans volk dat kunst wil bedrijven, de een wat meer dan de andere. Het is echter niet over het resultaat dat ik het hebben wil, wel over de actie, wel over het creatief zijn dat hen typeert; het bezig zijn met, op de keper beschouwd, dingen die door hun schijnbare nutteloosheid wat het praktische aspect ervan betreft, opvallen bij velen, terwijl ze door anderen gewoon als tekenen van ons mens-zijn worden gezien.

We doen er aan mee, we beschouwen ons als scheppers van het ongewisse en het overtollige in de wereld, maar anderzijds situeren we ons op de weg die leidt naar het landschap van de geest, waar het goed is te vertoeven; er te zijn en er te spreken met anderen die hetzelfde landschap hebben opgezocht: een Arcadia, een open vlakte, zoals beschreven door Dante in het voorgeborchte van de Hel  - afgeschaft door de Kerk van vandaag - een water dat je overschrijden kunt sans se mouiller les pieds, een muuromheining met een poort waar je binnenwandelt en een kasteel omgeven door een vlakte van lichtend groen.

Waar, onder elkaar gesproken wordt, in alle rust en vrede, over wat is van de geest in ons, van waar we komen en waar we heengaan zullen. Gesprekken die van alle tijden zijn en van alle tijden blijven zullen, omdat ze eindeloos zijn en een klaarheid kennen die enkel van het eeuwige kan zijn.

We zullen er lange blijven tot onze tijd gekomen is. 

05-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit september 2017.

Je dacht hieraan deze morgen toen je de trap afkwam, je dacht eraan toen je de gordijnen openschoof en de grauwheid van het oosten je overviel, maar je herinnert je andere morgens: de luchten teer roze, de luchten soms als een laaiend vuur, en het grauwe deert je niet, je vergeet het als je de ontbijttafel klaar zet. Kleine handelingen die je plichtsgetrouw volbrengt alvorens te beginnen met wat je denkt ernstigere zaken te zijn. Maar eigenlijk zijn ze niet ernstiger, is al wat je doet betekenisvol: het klaar zetten van melk en boter, van smeerkaas en confituren, van het mandje met de medicijnen voor jullie beiden. Je doet het half bewust en half denkend aan wat je straks schrijven gaat. Maar toch nog een laatste blik of alles er staat zoals het er hoort te staan. Want ook in de kleine dingen moogt je niet ontgoochelen.

Al is nu de pen heel wat anders geworden, al is er nu een verlenging gekomen aan mijn hand om gedachten op te tekenen. In een zekere zin is dit jammer, ik voel het papier niet meer onder mijn hand, ik voel de pen niet meer, glad en warm die me zovele jaren heeft vergezeld op mijn tochten, ik hoor het gekras niet meer over het papier, de ganse ceremonie van het schrijven is opgelost in iets meer mechanisch, iets strakker, weliswaar praktischer en tijdgebonden. Ik denk echter niet dat het de inhoud van mijn gedachten in een andere richting zal stuwen, ik ben nog altijd wie ik was toen ik elke dag met de Sheafferpen, en met inkt - 'lie de thé, J.Herbin depuis 1670' - een pagina schreef in mijn dagboek, een verslaving die (gelukkig) gebleven is maar zich thans vertoont onder een andere vorm.

Maar, het traditioneel poëtische is er af, de eigenheid van de lettervorming, van het geschrift zelf, is verlopen, is voorlopig nog enkel leesbaar in de handtekening. Echter, de literatuur ontgoochelen, en hierbij me zelf ontgoochelen wil ik ten stelligste vermijden, al is dit gewaagd om zo iets, als gemakkelijk realiseerbaar, voorop te stellen.

Zo is het dat je denkt aan wat je schrijven zult terwijl je bezig bent met kleine zaken. En dit duurt tot de laatste letter zal geschreven staan, lukt het je, om een of andere reden niet in de morgen, dan ben je eraan voor de rest van de dag, tot je volbracht hebt wat je volbrengen moet. Pas dan kan je tot rust komen en mag je wachten tot de volgende morgen, hopende dat de slaap je helpen zal om je een nieuwe richting aan te wijzen.

Altijd denkende dat het gebeuren zal, vertrouwend op je goed gesternte en vooral, vooral sterk hopende dat wat je brengt hoog zal scoren bij je lezer, de ene dag wat meer dan de andere maar toch steeds voldoende belangrijk om je band met hem, je dagelijkse afspraak met hem, levend te houden.

Niet ontgoochelen blijft mijn wapenschild. 

9

05-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit september 2017.

Ik kan niet, gedurende zeven jaar, elke dag een totaal nieuwe tekst schrijven zonder nu en dan eens uit te kijken naar andere horizonten, andere schrijvers die me bekoord hebben niet alleen met het poëtische van hun taal, maar ook omwille van wat er leefde in hen en vooral om wat ze ons hebben achtergelaten. Ik denk dan - en je zult niet verwonderd zijn - in de eerste plaats aan T. S. Eliot en aan de wijze raad die hij verborg in volgende versregels:

Old men ought to be explorers
Here and there does not matter
We must be still and still moving
Into another intensity
For a further union a deeper communion[1] 

Wat Eliot hier precies mee bedoelde, weet ik niet, hij was geen ‘oud’ man – toch niet wat ik bedoel met oud – hij was 57 toen hij ndit schreef, echter wat hij zegt is geldig voor zowel oud als jong. Wat hij zegt is dat we zouden moeten (ought to) ‘bezig zijn’, dat we ontdekkingsreizigers van de geest moeten zijn, doordringen tot wat is van de dingen, tot wat is van het leven, om te komen tot een subtiele integratie in wat het is hier op aarde rond te lopen.

Dit kan vele wegen op; dit kan op vele wijzen geïnterpreteerd worden, maar de hoofdzaak is, het ‘bezig zijn’ op welk gebied en in welke plaats ook en het is altijd een betrachting van mij geweest, creatief bezig te zijn en ouder wordend is dit in intensiteit toegenomen.

En over oud gesproken, ik vond onlangs een dichtbundel terug – geschenk van een vriend van jaren - van Henry Bauchau (1913-2012), geboren in Mechelen [2], van wie ik vooral volgende zin die klinkt als een bede, heb onthouden: ‘Fais que je sois toujours dans l’abondance de l’éveil.’

Henry Bauchau schreef dit op de ouderdom van 97 jaar, groot levend, als hij nog was, biddend, smekend, helder van geest te mogen blijven tot het einde van zijn dagen, om te kunnen verder werken aan wat hij noemde: ‘ces quelques points, ces quelques virgules’.

Is dit niet de bede van ons allen, heb je iets meer nog te vragen als op jou wordt gewacht, ergens om de hoek van de straat?

Begrijpe dan dat ook ik, zijnde een van die ‘old men’, vraag en bid ‘que je sois toujours dans l’abondance du réveil’, dat ik altijd dieper binnen dringen mag in het omringende, in het mysterieuze van leven en sterven, om te komen tot een grotere levensintensiteit, en een grotere verbondenheid met het minuscule als met het immense. ‘Explorer’ te zijn en te blijven zelfs al weten we pertinent dat de waarheid niet te achterhalen is.

Mijn blog van elke dag werkt in deze richting, is er het bewijs van.

[1] T.S.Eliot (1888-1965): ‘Four Quartets’, East Coker, 200-206, Faber & Faber. [2] Henry Bauchau, ‘Tentatives de louange’, Actes Sud, le souffle de l’esprit, 2011.

Nog 4 april:

Ik gedraag me als een heiden, alsof ik niet zou weten, alsof ik niet doordrongen zou zijn van de betekenis van Pasen, van het eeuwige van het leven in ons; van het sterven dat een nieuwe geboorte is in een ander Universum, dit van de Geest.

Henry Bauchau, de man die ik zie als een broeder in de geest, wist dit maar al te goed. Het toeval - waarin ik niet geloof - maakte dat ik vandaag hernam wat ik ooit in 2017 heb geschreven, iets wat ik elke dag zou kunnen herhalen, en ik in gedachten doe, tot de laatste van mijn dagen.

04-04-2021, 04:49 geschreven door Ugo d'Oorde