Er zijn dagen dat je opstaat met nog steeds een toekomst voor ogen, een toekomst die voor een lange tijd zonder einde is, de toekomst van de dag die zich opent, van de uren die zich aanmelden, uren van bezinning, gezeten voor je scherm dat je opvullen zult met woorden, duidelijk gevormde woorden, niet deze neergezet met een wankele hand. 

En je zit uren weggedoken in je schelp voor de wereld, in je koninkrijk, zoals Shakespeare het ergens zegt, je zit er ruim en goed, want de geest is je landschap, je velden en je bossen, je luchten en je zeeën, je boeken en je muziek en achter dit alles het voorbije, wazig aanwezig maar klaar om je te overvallen.

Naar de avond toe komt de ontnuchtering en weet je dat de toekomst van de morgen niet de toekomst van de nacht zal zijn, dat je, eens opgesloten in de duisternis, de lichtheid die de morgen was zal overgaan in de donkerte die de nacht zal zijn.

Om deze reden, in je oude dagen, is de morgen je lief, ben je dankbaar voor de dag die zich opent. Wie je er dankbaar voor moet zijn weet je niet, al wou je het graag kunnen invullen met een naam. Maar het hindert je niet, het wijzigt niets aan je gevoelens van het dankbaar-zijn, zelfs al zijn er materiële gegevens van allerlei aard die bestaan en zich aanmelden. De morgen is er dankbaarheid omdat deze zich opent op de toekomst die de dag zal zijn, het verglijden van de uren die je levend – dit wil zeggen, schrijvend of denkend aan wat je zou kunnen schrijven – doorbrengen zult.

Dit zijn nu de momenten in je leven waar je aankwam, nu je bent wie je bent en hoe je bent, schrijvend en schrijvend.

En wat je nu, dit ogenblik schrijft wordt bekrachtigd plots met een windstoot in de bomen en met de regen tegen het raam en een donderslag, een heel korte tijd, alsof het de aanvaarding was van de dank die je betuigen wilde, want nu deze zin er staat is even plots de wind gaan liggen en hield de regen op.

Bevestiging van de ogenblikken van dit schrijven hier, van deze o zo korte vaststelling dat ik me goed voelde de Ugo te zijn en een blog te schrijven.  

Deze woorden moeten volstaan voor deze dag. 

08-04-2014, 11:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er was In dit oord

of waar ook,

geen gedicht voorhanden

dat op de gevel kon worden neergezet,

geen gissen naar,

geen besluitvorming over God

noch over dood

noch over wat het leven is.

Toch zagen we hoe de appelaar

- de dorte van het oude hing in de schors -

terug gaan bloeien was

alsof het al te simpel was

dat hij dor zou blijven om te vergaan,

later, in de zomer of de herfst.

We raden maar,

we denken om vooruit te zien,

in vele zaken,

te horen hoe de winden,

hoe de zeeën ons verrassen zullen,

als we er niet meer zullen zijn

om ons te vermenigvuldigen,

in woorden

mettertijd, de omstandigheden,

ademend om uit te komen

maar wankelend van kortstondigheid.

Weinigen zijn er aan voorbijgegaan

weinigen zullen er komen,

we stonden klaar een huis te bouwen

In de woestijn,

Khalil Gibran[1] te volgen,

we hadden rotsen uitgehouwen,

een wereld neergezet
in droom en angstvalligheid,

elke reden hiervoor ver te zoeken

zoals we wisten maar we zwegen.

Ondertussen in alle eenvoud

heeft de merel hier zijn nest gebouwd.

We zullen hem niet storen. 

07-04-2014, 02:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waar sta ik in het begin van deze nieuwe lente, nu het eerste groen in de bomen hangt, in de wilgen, de populieren, de beuken, de eiken; waar sta ik en hoe verkondig ik mezelf nu ik sedert enkele jaren al, ben opgedoken boven de (hopelijk) literaire horizon. Of ben ik het wel die schrijf en is het niet die andere persoon in mij die ik Ugo doopte.

Het is een vreemd iets, er een tweede gedachtenwereld op na te houden en zelfs te pogen er een derde bij te halen die dan, naast de Ugo van je blogs, zou gaan werken aan een boek. Twee personen met elk een duidelijk afgelijnde opdracht, naast de persoon die jij bent, die van het dagelijkse leven, die daarenboven leest, rondloopt, TV kijkt, eet, slaapt.

Zo ben je drie personen in een, zo zitten drie personen in jou verweven en is het zo dat er een osmose bestaat tussen de drie.

Ik kan me herhaaldelijk de vraag stellen, wat is er van iemand die schrijft of schildert of componeert, of sport beoefent of de Ronde van Vlaanderen rijdt, en naast dit alles een gewoon leven voedt en ondergaat?

Die dubbelganger bestaat effectief, je volgt hem op, je luistert ernaar, hij dwingt je te doen wat je liever  niet zou doen, wat jou betreft, keer op keer een blad vullen met woorden die je van elders haalt, niet uit je dagelijkse handelingen, die gaan gewoon door, maar omheen die handelingen of er ver van verwijdert.

Als ik hem genoemd heb zoals ik hem noemde, heb ik in zijn naam wel voldoende leven gelegd, hem voldoende zeggingskracht gegeven opdat hij zou tevoorschijn komen als een Willem Elsschot en niet als een André De Ridder?

Schrijven over die Ugo, is schrijven over iemand die ergens vandaan komt, die in de hagen schuilt, tussen de bloemen hangt, over het grasperk drijft, in de bossen doolt. Een Ugo die te vinden is in de boeken op tafel, in de dagbladknipsels van de laatste dagen/de laatste weken. Die een begin van leven verwierf in de holte van je gedachten, aanwezig is zonder aanwezig te zijn, maar toch levend is, als hij neerzit voor zijn klavier want ondertussen verleerde jij het schrijven met de pen.

Ugo is er, hij achtervolgt je en wat meer, hij jaagt op jou. Schrijf me zegt hij, schrijf me, breng me tot leven, maak van mij het symbool van je aanwezigheid. Hou van mij, hou van mij.

Brusselmans, in zijn jonge jaren, in een kolom in de Morgen, heeft ook eens zo een smeekbede de wereld ingestuurd, maar het was een bede tot God die van hem houden moest – zoals Salieri - opdat hij ooit het wondere boek zou schrijven waar de wereld zou naar opkijken.

Ik, Karel, ben dus niet op zoek zoals in Pirandello’s ‘Sei personaggi in cerca d’autore’, naar een schrijver. De schrijver is er, maar hier moet de persoon worden gezocht die de schrijver in leven houdt.

En deze houdt zich het liefst, heel behoedzaam, op de achtergrond.

06-04-2014, 06:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat nog rest van jeugd in mij

heb ik samengebundeld

ongeacht de weemoed

van het woord dat me omspoelt

als water waarin ik

spiernaakt drijven blijf

onder  het eendenkroos

naar het leven dat ik niet kende,

alsof ik verkeerd was gegaan

en dingen opgenomen

die niet voor mij waren bestemd.

Dit wat van boeken is, overgebleven,

wat een hinderlaag was,

een muur van zegen en van verlies,

een heideveld, gegons van bijen,

dronken van honig en bijwijlen  

van avondschemering,

heb ik het leven opgebruikt

alsof ik het bezitten wou

tot in het diepste van het zijn

maar veel verder liep het fout.

Wat was dat gegoochel van klanken

alsof de wind de bladeren

opjoeg lijk veulens in de weide,

dartel in het licht, zo onnoemelijk

jong alsof herboren

in wat nog rest van jeugd in mij.

Stilte

is het enige dat me nog redden kan

van de vele dingen die nog wachten

morgen of nog later,

of anderzijds

die me bekoren zullen om niet te zijn,

niet overhoop te liggen

noch in gedachten, noch in daden

met al wat geschreven staat.

Gedicht,

mijn vleugels die ik open sla

om meer te zijn, om meer te blijven,

hic et nunc.

05-04-2014, 03:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

De perfectie die ik zoek te bereiken in mijn geschriften is utopisch, ik weet het. Wat ik wel kan is er de meer dan nodige zorg aan besteden opdat ze puur en blijvend gebracht worden en achteraf geen bijschaving nodig hebben.

Alhoewel.

Alhoewel er niets is dat niet verbeterd kan worden en er niets is dat niet evolueert. En het is vooral de evolutie wat betreft de omstandigheden, de ingesteldheid, de vormgeving die ons treft. Het komt er dus op aan niet verscholen te blijven op een eenzaam eiland - het weze nog het huis dat je bewoont - maar uit te zwerven en zich voortdurend aan te passen.

Het zijn Hertmans en vooral Paul Auster geweest die me het diepst getroffen hebben. Hun ontoegankelijkheid die deze van Rimbaud benadert is moeilijk na te volgen al doe je nu en dan wel een poging. Het is vertrekkende van een gesloten zin, even een opening te laten om verder nog meer gesloten verder te gaan. Dit is in elk geval het procedé van Auster – mijn visie hierover - het poëtische verbergt zich alsdan precies in dit gesloten zijn.

Ik dacht eraan toen ik deze middag aan de Leie was, toen ik zag hoe het licht, hoe de schakeringen groen, de open luchten en de donkere glinster beweging van het water me tegemoet kwam als een groot gedicht van vroeger. Een gedicht dat onze schilders zo dramatisch mooi wisten in te kleuren  en over te dragen tot in hun eeuwigheid.

Dit is waar we allen aan werken, van morgen tot avond tot nacht, een uitwisseling van gevoelens en gedachten tot nieuwe theorieën toe. Een standvastigheid die ons meegegeven werd het ogenblik van de geboorte – of van de conceptie – gebonden aan de stand van sterren en  planeten, zo denken we toch, maar enige zekerheid biedt dit metafysisch denkpatroon ons niet.

04-04-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een goede kennis, James Marchand, ere-directeur Koninklijk Atheneum, Geraardsbergen, herinnerde me aan het pionierswerk ter heropleving van de ‘Vlaamsche taal’, van Guido Gezelle en Hugo Verriest en mailde me zijn toch wel zeer verdienstelijke studie over het leven van Hugo Verriest, priester en poëet - niet zoals Gezelle, maar dan toch, als leerling - in het spoor van Gezelle.

Verdienstelijk omdat het een gedetailleerd verhaal is geworden, en ook omdat het, omwille van de opzoekingen die het heeft gevergd en het uitschrijven ervan, een aanzienlijk werk inhoudt.

James Marchand, is dus ook een van de velen – waarover ik het onlangs had - die hun confrontatie met het ‘ouder-worden’ al schrijvend trachten te beleven. Hierbij worden geen inspanningen gespaard want ik vermoed dat zijn betoog heel wat opzoekingen heeft genoodzaakt, des te meer omdat de figuur van Hugo Verriest niet als een groot schrijver werd aanzien en vooral omdat de herinnering aan hem slechts is blijven hangen in de gedachten van mijn en zijn generatie.

Hij stuurde zijn werk, einde 2005, door aan vrienden en kennissen als kerstboodschap en nieuwjaarsgeschenk. Ik vraag me af hoeveel er geweest zijn die een inspanning hebben gedaan om hem schriftelijk te bedanken en te feliciteren voor het gepresteerde.

En wellicht niet zoals Herman Teirlinck het wist in 1922 toen hij  zijn rede uitsprak over het dode lichaam van Verriest:

‘Gij hebt ons het Vlaamse woord wedergegeven. Gij hebt ons in het heerlijke rayonnement van de grote Gezelle geplaatst. Gij hebt ons in het aanschijn van ons diepste innigste wezen hersteld en wij zijn ons volk in zijn eigen echtheid gaan ontdekken…’

En nog meer van dergelijke literaire ontboezemingen.

Typerend voor de poëzie van toentertijd is het gedicht van Verriest hierna

Morgenwinden

De morgengeesten treeën voorbij

In tragen heuschen stoet,

Met ’t lichte kleed dat sleept

Door ’t veld en op den vloed.

Zij treden door het nesche groen

Met lichten winden-voet,

Zo dat de voet geen wonde terdt

Noch ‘t kruideke zeer en doet;

En rollend van de kleederpracht

Des koninklijken stoet,

De diamant die nedervalt

De halmen tintlen doet

In rijk en harmonisch geruisch

Hun stemme, heimlijk zoet,

Aan boom en blad al buigen biedt

Beleefd den morgengroet

In stralende ooge brengen zij

Den rooden gulden gloed

Naar ’t blij gestroom van ’t water dat

Hun rimpelt te gemoet

Zoo gaat met heuschen tragen tred

Die koninklijke stoet,

En voert op ’t prachtig stralend hoofd

Een lichten wolken-hoed.

Ik sta aan de open venster en

Beschouw met blij gemoed

Den rijken uchtend waarin ik

De morgenwinden groet.

Ondertussen evolueerden we tot de gedichten van Hans Tentye, winnaar op 30 maart ll. van de ‘Karel van de Woestijne’- prijs voor poëzie van Sint-Martens-Latem,  met zijn bundel ‘Gissingen, Gebeurtenissen’.

Ik lees op de webside van de gemeente:

‘Volgens de jury slaagt de dichter er op een meesterlijke wijze in om in de absolute helderheid een soort vaagheid te creëren waardoor werkelijkheid en droom, realiteit en inbeeldingen soms in elkaar overvloeien. Dat gebeurt zo gaaf en overtuigend dat deze dichter met recht en reden de David Hopper van de Nederlandse poëzie genoemd kan worden’.

Ik kan er niets meer over zeggen, Of toch, ik ben de bundel gaan halen in de gemeentelijke bibliotheek en ik stel vast dat de evolutie wat poëzie betreft, minstens even groot is als de muziek van Mozart en deze van Arvo Pärt, als de schilderkunst van Rubens en deze van Appel.

Hier is natuurlijk niets verkeerd aan, alles is evolutie. Maar soms heb ik het gevoel dat de kunst van nu, in welke discipline ook, door mijn generatie niet meer bij te benen is. We kunnen enkel ondergaan en eerbiedig aanvaarden wat de generatie van nu bv. denkt over poëzie en over kunst in het algemeen.

En dat doe ik.

03-04-2014, 11:16 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf in het luchtledige: dit is het gevoel waarmee ik deze morgen ben opgestaan. Ik zit op een onbekend als onbewoond eiland en stuur mijn ‘zeggen’ over de golven naar een onbewoond en even onbekend vasteland. Het blijft er een etmaal hangen en lost zich daarna op, tenware het gedachten waren die zich lijk de golven van een gsm zouden verspreiden om gecapteerd te worden, eventueel - en waarom niet - door de komende generaties.

Ik kan het maar hopen, maar enige zekerheid hierover heb ik niet alhoewel, als ik Sheldrake geloven zou de mogelijkheid er in zit.

Maar eens te meer heb ik gedacht om alles gesloten te houden, dat het geen enkele zin nog had verder te gaan en dat het veel beter was de gesprekken met mezelf – want dit zijn het - door te geven aan de buitenwereld.

Het leven dat je leidde de laatste dertig, veertig jaren wat je schrijven betrof, liet je niet los. Je dacht na over wat er gebeurde in de wereld, je keek televisie en je las boeken en dagbladen en je legde de gegevens naast elkaar. Je vond openingen die, zo meende je toch dichter de waarheid benaderde, al wist je niet wat die waarheid wel was of zijn kon.

Je las in de Bijbel over gebeurtenissen die van de hand Gods waren maar je twijfelde omdat deze niet strookten met het beeld dat je had van God.

Je las in de brieven van Paulus dat hij, na getroffen te zijn door de bliksem, onmiddellijk naar Arabië (!) was afgereisd om er drie jaren te verblijven. Je las over Kyriat Arba en Makfella dat deze dorpen, waar Sarah en Abraham begraven werden, ter hoogte van Mekka in Saudi Arabië lagen.

Je vond dat de, door geen beitel gepollueerde dolmen en menhirs van Stonehenge een functie hadden die overeenstemde met de functie van onze eerste gotische kathedralen.

Je las Pasternak en Freeman Dyson, Fritjof Capra en Richard Feynman, George Steiner en Stefan Hertmans en vele, vele anderen.

En alles wat je dacht werd geschreven in je hoofd en de woorden waren als gistende deeg in de trog en lieten je niet los. Sommige werden opgetekend andere bleven ongeschreven en je weet wat Pessoa zegt over wat in gedachten geschreven wordt. 

En je las Borges en wat hij wist over toeval en je las T.S.Eliot van wie schilfers terug te vinden zijn in de weinige gedichten die je waagde te schrijven.

Je las over de New Physics en je ontdekte hierin een nieuwe Bijbel, ditmaal niet geschreven in woorden maar in beelden en verbeeldingen.

En ik schreef maar, zoals zovele anderen die dagelijks zich leeg schrijven met niet de minste garantie ooit gepubliceerd te worden. Ik lijd dus aan de schrijvers ziekte, en zoals Beckett is het schrijven, het enige, weinige, dat ik nog vermag. Als ik stop is het een teken dat ik van mijn ziekte genezen ben. Ik wacht af.

02-04-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kom terug op aarde. Na mijn kort verblijf bij Fabre d’Olivet kom ik terecht bij François Cheng de l’Académie française. Ik ook las Lao Zi, niet zoals hij natuurlijk die het Chinees machtig is, maar wat hij er over vertelt strookt met wat ik er uit gehaald heb.

Wat hij vertelt over de Ziel, als element van de triptiek, corps-âme-esprit, komt overeen met wat ik altijd gedacht heb, zijnde onze binding met de kosmos, zijnde onze kosmische geladenheid. En Cheng leert ons:

que ce troisième élement, l’âme, permet à l’homme de communier sans entrave avec l’âme de l’univers.( pag.70).

Anderen zullen dit de binding noemen met God, God het Universum - geest en materie – zijnde.

Of, l’esprit s’appréhende par l’intellect, l’âme se saisit par l’intuition. C’est ainsi, zegt Cheng, que j’ai pu écrire un jour que ‘l’esprit se meut, l’âme s’émeut; l’esprit raisonne, l’âme résonne’.

Filosofische gedachten die ik hier zo maar rondstrooi zoals de magnolia in de tuin die zijn bloembladeren afschudt en als sneeuw neervallen op het gras, waar ze vergaan zullen, zoals ook, na een tijd, deze woorden van mij. En niet alleen deze van vandaag maar deze van gisteren en deze die morgen zullen ontstaan.

Zo is alles een eeuwig herbeginnen, blijft onze geest, blijft ‘de’ geest, onwankelbaar in beweging, eeuwig op weg naar zijn omegapunt, ergens het punt tussen de melkwegstelsels.

Aldus heb ik nog steeds niets verteld over zijn eerste meditatie, handelend over de Dood, in feite handelend over het Leven. Het komt wel maar dergelijke meditatie kan niet lichtzinnig worden besproken.

01-04-2014, 05:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn poging van gisteren, die ik vandaag herlees, is maar een kil geval, te cerebraal, te diep gravend in een materie die geen uitweg biedt, niets meer dan wat drijfzand waarop ik bouwen wil.

En toch is het de plaats van waaruit ik vertrekken wil, van waaruit alles moet ontstaan. De vraag is echter of mijn boek, waarvan ik zeg dat het in potentie ‘is’, ook, zoals het Universum, wel degelijk in potentie bestaat en of het zich ooit realiseren zal. Met andere woorden of het vandaag ook een big bang heeft gekend?

Te dikwijls al heb ik een poging gedaan die tot niets leidde opdat ik vandaag, het vaste geloof zou dragen dat het ditmaal menens is.

Een schrijver van bij ons – hij schreef een boek over het ‘Het’ - begon destijds met de slagzin: ‘alle begin is moeilijk’. Als ik het eerste woord van de Bijbel, ‘bereshit’ neem, in de vertaling van Sint-Augustinus en van Fabre d’Olivet, dan is dit geniaal, dan kan hieruit een verhaal ontstaan dat begint waar het ontstaan moest en is onmiddellijk de toon gezet die het verhaal zal uitdragen.

Dit was ook mijn betrachten maar ik denk dat ik me hiermee schromelijk heb vergist, mijn verhaal is geen wereldgeschiedenis, het is maar doodgewoon, zo gegrepen uit het leven van elke dag, niets meer of niets minder. Maar het is absoluut nodig dat het begin de belangstelling opwekt, die de lezer aanzet het boek verder te lezen en niet het dicht te klappen en op zij te leggen voor later (!). Een tussenweg is er niet.

Niemand waagde het iets te zeggen over deze laatste, lange blog van mij. Ik zie het als een teken dat ik verkeerd bezig ben geweest, dat het geen zin heeft er verder aan te werken, dat ik iets anders zal moeten uitdenken, en vooral, vooral dankbaar zijn omwille van, en tevreden met wat ik elke dag mijn zeer beperkte wereld in stuur.

31-03-2014, 11:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Naar het einde van de derde maand toe zit ik honderd pagina’s ver. Als ik dit ritme volhoud zit ik met een bundel van vier honderd beschreven bladzijden op het einde van het jaar. Als ik?

Het schrijven zelf is niet de moeilijkheid, ik zie, als ik ga bladeren in de blogs ‘dagboek-bedenkingen’ van anderen dat er tal van onderwerpen zijn waarover je schrijven kunt. Je kunt je dag uitpluizen bijvoorbeeld en zeggen wat er gebeurt in je dagelijks bestaan, maar ik heb het nooit gedaan en ben niet zinnens te vertellen wanneer ik opsta en wanneer ik slapen ga en met wat mijn dag gevuld is.

In feite zijn deze blogs het enige positieve dat ik nog doe – op de achtergrond is er mijn boek dat niet van de grond komt omwille van dit blog dat alle energie opslorpt – het zijn maar wat achterhoede gevechten die me resten.

Ik kan in alle stilte van het toneel verdwijnen, lijk zovelen voor mij, die getuimeld zijn in het gat van de dood.

Ik herlees zelden wat ik schreef, het kan dus dat ik de gedachten die zich regelmatig opdringen herneem. Ik ben nu al ruim drie jaar bezig, hoe wil je dat ik nog zou weten wat ik toen gedacht en/of geschreven heb. En zeggen dat alles begonnen is met José Saramago, die er een blog op nahield en die ik heb willen imiteren met dien verstande dat zijn blogs gepubliceerd werden en die van mij zich zullen oplossen in de tijd als bladeren in de herfst die van de bomen dwarrelen en vergaan tot stof. Mijn teksten, geschreven in de herfst van mijn leven, zijn niet veel meer, zelfs al wilden ze meer zijn, zelfs al dragen ze in zich de hunker naar eeuwigheid, ze verschrompelen, ze lossen zich op, ze verdorren.

29-03-2014, 05:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mes blogs se suivent mais ne se ressemblent pas. Wat ik gisteren schreef, het gevoel dat me overviel bij het schrijven was uitzonderlijk. François Cheng[1] omschrijft dit als een moment van eeuwigheid ‘un moment saillant dans le déroulement de notre existence, une haute vague au-dessus des remous du temps.’

Nochtans was er alles op gericht om het tegengestelde gevoel te kennen, had ik gehoord van twee vrienden, die me heel nauw aan het hart liggen, dat ze een zware operatie hadden ondergaan met mogelijks lange naweeën, en misschien was het, op dat ogenblik, precies een reactie hierop, een dankwoord, omdat ik gespaard was gebleven, omdat het leven niet op een dergelijke wijze bij mij had toegeslagen?

En het zal wel, want tezelfdertijd was er in mij een inzicht in tal van mogelijkheden die de komende dagen nog in spe hadden voor mij, een groot potentieel aan gedachten dat opwelde en een beloftevolle opening naar de toekomst toe betekende.

Cheng haalt de woorden aan van Nietzsche die een dergelijk gevoel ‘un instant d’éternité’ noemt en er een uitleg aan toevoegt waarom het een moment van eeuwigheid is, omdat het s’apparente, par sa saveur de plénitude, à ce que doit être l’éternité.

Maar het leven is een snoer van dagen, een snoer van  momenten die alle een verschillende kleur, een verschillende lichtheid of donkerte kennen, momenten die ons bezitten,  die ons overrompelen of optillen tot de hoogste regionen. Mijn blogs zijn soms overduidelijk de echo van dergelijke momenten, om deze reden zijn niet uit een blok gesneden, volgen ze elkaar wel op maar dan in een grote verscheidenheid. Uiteindelijk situeren mijn gedachten zich op een enorme spiraal die wijd uit getekend staat en zich haast naar zijn middelpunt toe, het stille punt van de eeuwigheid.

28-03-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe koester ik mijn dagen die zich openen op mijn geschriften, zich openen op het ogenblik dat ik neerzit om te schrijven aan zij die me lezen zullen, in de ruimte van de kamer bij muziek van Ravel of Debussy, of gedrenkt in de geluiden van de zee, of gezeten onder de notelaar die zich roert en met de eksters in het gras of eekhorens of op andere plaatsen waar ik niet bij kan.

Het stoort me niet, mijn woorden komen zoals ik ze opvang uit de luchten boven mij, of uit de diepste gronden van het Zijn. En het moet gezegd, nu ik François Cheng aan het lezen ben en wat hij schrijft al was het maar over Rilke, al was het maar over de dood, voor hem als voor mij, als integrerend deel van het leven; al was het maar omwille van de vreugde die ik ken hier te zitten, te denken en te schrijven met de levende, toeziende bomen om me heen en de grote vrijheid mijn zinnen neer te zetten zoals ik denk dat ze het best worden neergezet, om binnen te dringen en opgenomen te worden en her-verwerkt in totaal andere omstandigheden, als komende van een vriend of kennis, in het geestelijk landschap van anderen.

De wereld te rijk zijnde op, deze dag dat ik eens te meer begonnen ben aan dat fameuze boek van mij dat in potentie reeds geschreven staat, ergens in de dagen die op mij afkomen. Het komt er aldus alleen op aan de beelden te grijpen die aanschuiven zullen en deze niet meer los te laten.

Ik weet voldoende dat deze ogenblikken van nu, deze morgen van 27 maart van mijn zesentachtigste levensjaar, uitzonderlijk zijn, dat ze niet elke dag met dezelfde geladenheid zullen opduiken, en met dezelfde ernst en tezelfdertijd met dezelfde losheid van gedachten zullen opgediend worden.

Maar het ogenblik van nu is wat het is, groot en zinderend, en het staat geschreven, vloeiend in al zijn facetten uit die allereerste woorden van vandaag, hoe koester ik mijn dagen.

Veelzeggend en veel verzwijgend opdat jij die me leest, vatten zou hoe goed ik me voel als mens die schrijft, deze simpele morgen van een simpele dag, op het meest simpele uur in de meest simpele omstandigheden en in de meest simpele bewoordingen.

Het ga je even goed, mijn vriend.

27-03-2014, 07:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wie veertig jaar  wordt die zal zich zelven kennen

of anders is het beter dat hij sterft;

Dit is niet van mij, dit zijn de beginregels van een dichtbundel van Karel Jonckheere ‘Spiegel der Zee’ (De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, 1946) die me zijn bijgebleven en die ik overroepen vind, veertig jaar niet zo heel veel zijnde naar het me toeschijnt.

We dachten maar,

wie tachtig is en meer

die kent zich zelve wel

en beter is te leven.

Beter is te zien hoe de dagen

die nu komen

een gloren kennen

dat we eens betreden zullen,

we zien het wel.

We weten ook,

de tijd is maar een sterrenregen,

dagen over ons gestort

te vlug gekomen,

te vlug gegaan.

Nochtans hoe jong we waren

eens, hoe ruim de velden en de wegen,

de bossen en de luchten

en hoe de leeuwerik

ons zag, wij in het golvend koren

met stuifmeel toen bestoven.

En de herfst

ons eens te meer verrast,

je hand gehouden tot het winter was

en toen het sneeuwen ging

tussen de bomen,

geritsel van de vlokken

op je wimpers neergekomen.

Hoe jong we waren, hoe onbezorgd

de ring  geschoven,

de tederheid van woorden,

het liefde-kozen en kinderen

lijk zonnen toen geboren.

En waar we woonden,

de torens hoog uit boven

de daken,

de vrienden ook, je zegt het maar

hoe vol het leven in die dagen

en later,

toen het kind dat van je kind

de vrucht al was,

je open ploegend, binnenkwam.

Wat rest er nog, nu opgenomen

in een web dat zich verder weeft

en allen, levenden als doden

als zij die nog gaan komen

leven zullen,

het zijnde,

doorzichtig als mist over de dingen

doorgelicht, gekleurd,

gevoed met al wat ons herinneren is,

verstrengeld

met wat nog komen moet.

26-03-2014, 10:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat Luuk Gruwez schrijft in zijn recensie over de dichtbundel van Judith Herzberg (79), ‘Liever Brieven’ voel ik maar al te duidelijk. ‘Wie oud is wordt wereldvreemd, wordt uit de tijd of tijdeloos’.
 

De krant en het nieuws dat ze brengt is niet meer voor mij bestemd, pas uitgekomen boeken zijn niet meer voor mij als ze niet geschreven zijn door mensen van mijn ouderdom of handelen over iemand van mijn ouderdom. Ik begrijp de jeugd niet meer, volg niet hun muziek, hun optredens voor TV; als ik gevraagd wordt, via e-mail, om deel te nemen aan een of ander onderzoek – zoals van De Standaard bv – dan mag ik stoppen van het ogenblik dat ze horen dat ik van het jaar 1927 ben. Niemand heeft nog enige interesse voor ons, ook niet voor wat we schrijven.

Ik zal het nieuwe boek van Erwin Mortier niet lezen, niet een van alle andere boeken die gerecenseerd worden.

Wat ik wel zal lezen is ‘Cinq méditations sur la mort’ van François Cheng (de l’Académie française), een boek dat ik al enkele tijd geleden genoteerd had maar nog niet besteld. Maar als ik lees: ‘L’humble poète se change en interlocuteur de Dieu. Il va jusqu’à se demander avec audace si nous n’avons pas été créés à cette fin’, dan is dit een gedachte die ik al lang tracht te verspreiden, en dan nog verder lees: ‘Ses Cinq méditaions sur la mort chantent le triomphe de la vie’ (Jean d’Ormesson in Le Figaro), dan ben ik zeker gewonnen, om het boek te kopen en te lezen. Het handelt over mijn ingesteldheid tegenover de dood en over de triomf van het leven.

Maar het is duidelijk wat ik lees moet duidelijk gaan in de richting van wat ik denk, moet deel uitmaken van de wereld waarin ik leef en of ik het dagblad lees van vandaag of een knipsel uit een dagblad van 10 jaar geleden – en ik bewaarde er zo lang – dan maakt dit voor mij geen verschil.

Zo was mijn blog van gisteren een aangepast fragment uit een verhaal van vroeger, van wanneer vroeger heeft geen belang, de tekst is misschien ongewoon wat het nieuws van de dag betreft of alleszins te wereldvreemd opdat hij niet zou opvallen, maar ik sta nog altijd achter die ogenblikken van vroeger toen die tekst ontstond.

Ik begon met de recensie van Luuk Gruwez in De Standaard der Letteren van 21 maart – alle recensies van Gruwez, zijn boeiend en leerrijk voor mij – en ik sta zeker in bewondering voor het gedicht ‘Toegift’ van Judith Herzberg dat hij integraal overneemt en dat ik gekleefd heb in een speciaal dagboek, dat me ooit geschonken werd en nu al te lang op zij had gehouden.

Gruwez schrijft ook iets over een gedicht van Eva Gerlach, ‘Geen ding’, (uit ‘Alle malen zal ik wenen’), even schitterend. Met een laatste zin: ‘Ze was pas vier mijn zusje, toen het begon, wanneer’, een wanneer dat blijft hangen en bijna een gedicht op zijn eigen is.

Ik weet, uittreksels uit de poëzie van vandaag lezend, dat ik met wat ik schrijf als poëzie op een zijspoor zit. Het erge is dat ik niet meer van dat spoor afkan.

En ik dacht aan de synchronisatie theorie van Jung toen ik in de tekst van Gruwez over de bundel van Herzberg las: ‘ze het ook had over stillevens van Adriaen Coorte, een wellusteling vanwege de manier waarop hij bessen, asperges, ‘perzik-konten’ en andere ‘flirtende vruchten’ afbeeldt’.

Terwijl ik juist ervoor, een blog bezoekende van iemand die ik nu al jaren volg, val op een stilleven van Adriaen Coorte, een bundel ‘wellustig’ uitziende asperges.

25-03-2014, 05:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij schrijft, hij is gewoon te denken al schrijvende en het mirakel van de hand, mijn beste Dyson, is inderdaad groot en wonderbaar.

En als hij vroeger – veel vroeger nu - elke zondagochtend, langs de weg die hij liep samen met enkele vrienden, dezelfde boom groette - zijn hand even op de schors hield en ‘dag boom’ zegde - dan geloofde hij dat de boom deze groet opnam en doorgaf. En al wist hij toen dat velen dit geloof niet deelden toch denkt hij nu nog altijd dat mens en boom iets gemeen hebben.

Hij kan nogmaals Paulus erbij roepen die schrijft dat we een tempel Gods zijn en dat de geest van God in ons woont. Zou hij dan ook niet wonen in die boom die hij groet en zouden de contacten tussen mens en boom niet gebeuren precies langs het deeltje God dat boom en mens bezielt en levend houdt?

Het is het doel van zijn bestaan hier op aarde, wat is van God, wat is van Elohim en roert in hem, te benaderen en af te tasten, te omringen en erin binnen te dringen. Het is zijn queeste naar de negenennegentig namen van die God, neergeschreven (18 + 81, weliswaar in Arabische cijfers) in de palm van ons beide handen. Namen die hij ziet, niet als de negenennegentig eigenschappen van God/Allah maar als zovele mogelijkheden om Hem te omschrijven.

Hij weet dat deze queeste doorlopen moet tot het allerlaatste ogenblik van zijn bestaan. Maar hij weet des te meer dat deze zoektocht niet altijd volgehouden wordt, dat er breekpunten zijn, momenten dat hij begaan is met andere zaken waarbij hij amper de dag ziet opengaan en de dag ziet sluiten.

Maar het is duidelijk: zijn beeld van God valt niet samen met het beeld dat Paulus ons voorhoudt. Paulus schrijft trouwens, dat alleen de geest van God het wezen van God kan kennen. Hij schrijft ook dat we niemand behalve onszelf kunnen kennen. Maar Paulus is een uitzondering hierop. Hij kent Jezus omdat ‘God besloten had zijn zoon aan hem te openbaren’. Wat betekenen moet dat dankzij deze ‘openbaring’ Paulus in de mogelijkheid is te spreken over de Jezus van Jezus en niet, zoals men logisch denken zou, over de Jezus van Paulus.

Waar deze openbaring heeft plaatsgevonden en onder welke vorm zal wel niemand weten, want Paulus aarzelt niet te bekennen dat hij, na de ‘roep’ van de Heer op de weg naar Damascus te hebben gehoord, onmiddellijk, zonder een mens te raadplegen naar ‘Arabië’ vertrokken is, om pas drie jaar later naar Jerusalem te komen waar hij Kefas (Petrus) en Jacobus, de broeder van de Heer, zal ontmoeten.

Is het zo dat hij drie jaar als ‘postulant’ in het klooster van Qumram zou verbleven hebben, zoals we lezen kunnen in The Dead Sea Scrolls Deception, of was het op een totaal andere plaats waar Kamal Salibi een verrassend antwoord voor heeft ?

Neen, zijn beeld van God loopt niet parallel met dit van Paulus omdat zijn opvatting over God, zijn weg naar hetgeen hij denkt een van de namen van God te zijn, van binnen in hem vertrekt en niet vanuit de geschriften van Paulus.

Hij kan enkel zijn eigen weg bewandelen doorheen de diepste roerselen van zijn geest. Aldus kunnen allen die hem lezen de essentie vernemen van wat levend is binnen in hem. Zoals anderen in de geschriften van Paulus alles kunnen vernemen over de essentie van Jezus in Paulus.

Hoe vreemd het is bezeten te zijn van de wil, de nood dit alles neer te schrijven, want wie leest hem ooit?

Zo wat bezielt hem thans, het te wagen een poging te doen om over Elohim en de bijbel te schrijven nu een deel van de wereld, God, in de onderste schuif heeft weggeborgen.

En ook, hoe vreemd is het niet, af te dwalen naar Paulus, de geestelijke reus van onze westerse beschaving. Hij kan dus zelden op voorhand weten waar zijn gedachten hem voeren zullen in dit geschrijf, dat hij dag na dag opnieuw laat ontstaan omheen wat hij denkt van Elohim, van de Onnoembare te zijn.

Maar zijn beeld van het/van een Opperwezen zal nimmer samenvallen met dit van Paulus. Hij zal er nimmer behoefte aan hebben te zeggen dat God zich aan hem openbaarde. Maar hij heeft wel voldoende inzicht, voldoende spirituele kracht meegekregen opdat hij weten zou dat deze kracht enkel komen kan van Hem die hij eens het Ego van het Universum heeft genoemd.

Hij weet dat het zijn opdracht is ‘levend’ te blijven en niet een levende dode te worden. Dat het zijn opdracht is, en hij herhaalt zich, het wezen van die God, binnen te dringen en er te trachten Hem te lezen.

Dit alles is dan ook het relaas van zijn nooit eindigende zoektocht.

Het is een tocht die gericht is naar, en het is Eugen Drewermann die dit schrijft:

De naam die het aroma van het leven is. Woorden die de Egyptenaren richtten tot hun God Amon, geboren als zoon van God uit de schoot van een koningin.

Deze woorden kunnen elke mens die het deeltje God in zich ontmoet en zichzelf hierin terugvindt, tot voorbeeld dienen.

24-03-2014, 06:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf in de richting van het laatste moment van mijn bestaan op aarde, het moment dat ik te overwinnen heb. Ik zegde het reeds er is geen vrees, er kan hoogstens spijt zijn om wat ik niet meer zien zal, niet meer meemaken, niet meer ondergaan zal, al die kleine feiten en gebeurtenissen die ons leven inkleuren en zo tergend interessant maken.

Maar anderzijds zal het een enorme rust, een rimpelloos bergmeer zijn waarin ik zal onderduiken in de oneindigheid van geborgenheid, van peis en vrede met mezelf en met het omringende. Mijn taak zal uitgedoofd zijn maar mijn woorden zullen nog een tijdje blijven rondzwerven, zullen zaadjes zijn die in de meest vreemde vormen kiemen zullen omdat ik er enkelen (hopelijk velen) zal aangezet hebben even na te denken over wat het leven is en over wat de dood kan zijn, gespiegeld aan het wonder van het leven.

Aangezet zal hebben tot het stellen van vragen over het waarom van hun, van ons bestaan, de opdracht die we meekregen bij onze geboorte. Niet even zinvol voor allen, niet even duidelijk voor allen, maar de rode draad die door de massale vormen van het leven loopt, standvastig, immer zoekend, om uit te komen uiteindelijk – maar niets zegt ons dat dit het eindpunt is – in de menselijke geest, waarin de kosmische geest zich (even) reflecteert.

Deze reflexie is onze hoop op Iets dat even wonderbaar zal zijn als het leven is; even wonderbaar als het bestaan van elke vorm van leven, tot de meest grillige en meest kleurrijke vormen ervan, in de donkerste punten van de oceaan. Elke vorm van plant en dier een poging zijnde om uit te komen, na een reis van miljarden jaren, in het woord, het landschap van de geest, dat woekert in ons en ons verheft tot grote hoogtes.

Misschien is de dood een nog grotere hoogte?

23-03-2014, 19:12 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat hij vroeger schreef in en hier overneemt:

Vader onderging een operatie om het ademen te vergemakkelijken. Hij heeft een kwaadaardig gezwel in de keel. Er is geen hoop meer voor hem. Het moeilijkst te aanvaarden is de ziekte zelf.

Ik ben in de namiddag teruggegaan naar vader om mijn hand met bruine vlekken op zijn oude hand te leggen en zijn gelaat te zien dat ook eens mijn gelaat zal zijn. Zo zal zijn afscheid van de wereld ook mijn afscheid zijn. Ik ben in de kamer waar hij ligt, samen met een andere zieke die briefjes schrijft omdat ook hij geen stem meer heeft, maar vader kan niet schrijven, zijn hand beeft en zijn letters zijn onleesbaar, zodat hij het opgeeft. Mijn ogen worden vochtig als ik zie hoe hulpeloos hij daar ligt.

Het is lente, een furie van lente, een furie van leven en in de kamer wacht geduldig de dood. Wacht hij ook op het einde waarvan gezegd wordt dat het geen einde is maar een herbeginnen, en wat zeg ik hem dat waarde heeft en waarde blijft hebben als hij terug alleen zal zijn met zichzelf.

Ik was in het ziekenhuis deze namiddag. Vader is vader niet meer. Hij kan niet spreken ingevolge de trachea die de chirurg geplaatst heeft. Hij kan evenmin schrijven, hij heeft trouwens nooit een groot schrijver geweest, maar zijn hand is stijf, zijn vingers zijn stijf en hij beeft.

Hij zit rechtop in bed, in zijn oog (hij verloor een oog lang geleden) ontmoet ik een blik die ik niet ken. Ik zit neer dicht bij hem, sprekend over luttele dingen, hij knikt en beweegt zijn handen om iets te zeggen, maar de blik in zijn oog blijft.

Ik ga laat weg van hem. Hij ligt neer, zijn grijs hoofd op het witte hoofdkussen. Ik rijd weg tussen de vele geparkeerde wagens, en heb plots het gevoel dat hij me terugroept. Ik stop de wagen onder de bloeiende lijsterbes – in de herfst zullen hier de merels komen. Ik loop de trap op naar zijn kamer waarvan de deur nog open staat. Hij ligt roerloos en kijkt naar me. Ik neem  zijn hand die zonder kracht in de mijne ligt. Ik zeg hem dat ik morgen terugkom. Hij kijkt me aan alsof het nimmer meer morgen worden zal.

Ik kom in de gang en bid of wil bidden tot God, tot Hij die God zou kunnen zijn en vragen laat het vlug gaan, laat zijn doodstrijd kort zijn.

Heb de volgende dag de chirurg gesproken, zijn toestand is te zwak opdat hij zou kunnen geopereerd worden. Verbetert de toestand dan kan gedacht worden aan het wegnemen van het gezwel omheen de larynx, wat hem slechts voor een korte tijd helpen zou.

Toen ik hem verliet, laat in de namiddag, heb ik hem gezegd tot morgen. Hij heeft met het hoofd geschud en een kruis getekend in de lucht. Ik heb me over hem gebogen en hij heeft mijn hand in zijn magere bleke hand genomen. Ik heb hem gekust op zijn baard van enkele dagen. Hij rilde van de kou. Hij had koorts. Ik legde een deken op hem maar veel hielp het niet. Ik vroeg hem of hij nog droomde en hij schudde van neen. Heb hem toen verteld over de dagen dat we ‘s morgens heel vroeg voor dag en dauw over de weiden liepen op zoek naar paddenstoelen, vertelde hem over Fatty, de hond die we hadden, vertelde hem over het bos in de sneeuw, waar we in de nacht – het was oorlog toen - een boom hadden afgezaagd die we slechts met veel moeite dragen konden.

Hij knikte.

Zegde hem dat ik een grote jeugd had gekend, dat hij een goede vader is geweest en nog is, terwijl zijn hand nog steeds over mijn hand bleef liggen.

In Pasternak’s Dokter Zhivago[1]: Yuri tot Anna de moeder van Tonya :

‘Je vraagt je af of je zult opstaan uit de doden of niet en je merkte niet dat je opstond uit de doden bij je geboorte.’

Hij kon dit niet zeggen aan vader die hij dag na dag bezoeken ging, in de witte kamer, liggend naast het bed van de man die maar voortdurend briefjes schreef over de toestand van vader, over wat hij deed, hoe hij sliep. En hij sprak tot vader en vertelde al wat in zijn gedachten kwam.

Soms was hij heel zwak en moedeloos, en dan knikte hij maar. Op andere dagen lachte hij zelfs of trachtte hij met gebaren iets duidelijk te maken zodat hij humeurig werd als ik hem niet onmiddellijk begreep. Maar kon ik hem zeggen dat hij uit de doden was opgestaan toen hij geboren werd ?

[1] You are anxious about whether you will rise from the dead or not, but you have risen already. You rose from the dead when you were born and you didn’t notice it.

Boris Pasternak : Doctor Zhivago, Ed. Fontana Monarch’s, 1958

22-03-2014, 07:46 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe hij vorige avond, voor hij insliep, de muziek van Bach wou kunnen omzetten in woorden, een onmogelijkheid natuurlijk, maar het hield hem bezig en deze morgen, waar hij was gaan neerzitten in de zon bij de kleine vijver, eigenlijk was het maar een kleine plas water met biezen en varens en waterplanten, en rottende bladeren op de bodem, het water een spiegelbeeld zoals hij wou dat zijn woorden het spiegelbeeld zouden zijn van Bach’s uit te klaren klanken van sonates en fugas, omgezet in een gedicht van woorden over woorden en in woorden die klanken waren en in een wondere kleur- en begripsschakering, de ziel van Bach’s muziek blootleggen zouden.

Om zoals Disney in zijn Fantasia getracht had in kleuren en bewegende vormen Bach’s Toccata en Fuga in re mineur op te vangen zo wou hij in zijn pogen, even rijk, even diep, even levend Bach oproepen en weergeven.

Pogingen genoeg, een ganse wereld was er mee bezig om door te dringen tot wat niet te doorgronden is omdat het in zich, het mysterie van het leven borg. Maar zelfs indien hij erin slaagde Bach op te roepen met woorden dan zou het toch maar een soort interpretatie zijn van wat hij dacht dat Bach kon gevoeld hebben toen hij zijn muziek schreef.

21-03-2014, 07:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij schrijft. Hij blijft schrijven. Of wat hij zo maar weggeeft van enige betekenis zal zijn voor de geslachten na hem is helemaal niet zijn zaak. Duidelijk staat voor hem wat Eliot haalde uit de Bhagavad Gita: Let your reward be in the actions themselves, never in their fruits. So be not moved by the fruit of actions, nor let inaction dwell in you.

Dit is ook ongeveer wat Prediker zegt : Zo besefte ik dat het voor de mens nog het beste is te genieten van zijn werk. Dat is het enige wat hij heeft.

Het is inderdaad het enige. Ons werk is ons pogen en dit pogen is ons gebed. Echter geen gebed in woorden maar een gebed dat de echo is van onze spirituele geïntegreerdheid in de draden van het immense web dat mens en kosmos samenhoudt.

En als er een lijdende mens is, een gelovige, een niet-gelovige; als er een vreugdevolle mens is, een zegevierende, een liefhebbende, een haatdragende, een lijdende, dan zijn we dit allemaal. Weliswaar met klemtonen die verschuiven in tijd en in intensiteit.

Maar de zoekende mens blijft zoeken, geïnspireerd door de geheime krachten van een kosmos in beweging, tastend naar nieuwe vormen, naar nieuwe begrippen, de eeuwigheid rakend met de vingertoppen en hopende het absolute van de oneindige oneindigheid binnen te dringen.

Dit is de mens waarvan men niet zeggen zal ‘laat de doden de doden begraven’, dit is de mens die leeft onder de levenden en voor wie de dood reeds lang is overwonnen. Dit is de mens van de zevende dag die voortzet wat hem werd ingeprent, nimmer opkijkend, nimmer twijfelend, de weg volgend van de geest in hem en omheen hem.

20-03-2014, 07:26 geschreven door Ugo d'Oorde