Ik lees de geselecteerde gedichten van vijf Vlaamse dichters die kans maken de Herman de Coninck-prijs 2014 te winnen die op 30 januari – gedichtendag – wordt uitgereikt.

Als ik die gedichten vergelijk met wat ik schrijf, dan zit ik nergens, absoluut nergens, of liever zit ik twee generaties achteruit. Ik heb dus mijn laatste van ‘oudsher-gedichten’, ‘Genesis IX’, ingelogd er volgen er geen meer die hierop aansluiten. En zal er best aan doen in de toekomst geen dergelijke gedichten nog voor te stellen, de wereld is aan gedichten zoals bijvoorbeeld dit van Tom Van de Voorde, zijnde één van de vijf die afgedrukt staan in de Standaard van 17 januari:

Voor ik het busstation verliet

en lang naar links keek, bedenk ik

in mijn herinnering, was er niet zo veel dat

ik had kunnen vasthouden, laat staan

meenemen.

De namen van rivieren, van dode straten,

jouw handen, wat ik hun zei noch gaf

toen je blik verdween en de mijne viel

op het patroon van vloertegels, niet opgewassen

tegen de slepende gang van jarenlang vertrek.

Heb dan nog het voorbeeld van de vier andere dichters en weet nu min of meer hoe het moet en dus vooral ook hoe het zeker niet meer moet.

Als ik verder wil wordt het dus de hoogste tijd dat ik me ga recycleren wat het schrijven van gedichten betreft.


Rakel op man wat je niet meer

vertellen zult

als de steen er ligt

waaraan je ten onder gaat

languit uitgestrekt

Hoopt dat je de tijd nog houdt,

in kille oorden, of

waar je heen gaat reizen

het roekeloos einde

dat je bereiken zult

om er te mediteren,

dralend over molshopen aan de boorden

van de Leie,

blootvoets struikelend,

20-01-2014, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

IX

Verweven,
onontwarbaar met de golfbeweging

in en om de sterren en planeten
zijn de golven
in en om ons lichaam

alsof er buiten wat van die golven is

er niets meer is of niets meer moet.

En is de kwantum fysica, de nieuwe bijbel

die ons wordt gereveleerd, geschreven

niet in het Hebreeuws, het Arabisch, Chinees

of het Sanskriet

maar in beeldverhalen die door allen zijn te lezen.

En als Monod zijn slogan
van de daken schreeuwt

dat de mens zou weten, alleen te zijn in

‘immensité indifférente de l’Univers
d’où, zegt hij, il a émergé par hasard’,

dan aanvaarden we dit niet

omdat de binding mens en Kosmos

thans een zekerheid is.

En, denken we

- maar wie zijn we wel om dit te denken -

is met de nieuwe bijbel een drie-eenheid

nu tot stand gekomen:

‘the cosmotheandric principle’

zo door Panikkar genoemd,

of Cosmos, Theos en Anthropos,

in innigste osmose versmolten.

Arend moeten  we zijn en de hoogte kiezen

om met gespreide vleugels, hangend op de wind,

de golven energie te lezen

die de ruimte vullen en met één blik te zien

hoe wat zichtbaar is omkranst zal worden

met wat onzichtbaar is.

19-01-2014, 00:32 geschreven door Ugo d'Oorde  

VIII 

‘Time present and time past

Are both perhaps present in time future’.

weet Eliot,

maar, is het Sheldrake niet
die we geloven moeten,

dat misschien het heden

door de toekomst wordt bepaald.

En als de bomen zich dan neigen over ons,

ons handen open , de geest in ons verweven

als lucht en water,

zodat we lucht en water zijn en niet weten

of we morgen nog bereiken zullen omdat er

zovelen zijn die sterven van wie we later

zullen lezen, maar nimmer toch hun laatste woorden

horen, omdat zo zacht gedacht

en helemaal niet uitgesproken.

De vrede zij met hen,

zoals we hopen dat deze vrede,

ook ons dies irae wezen zal, ons in paradisum.

Maar hoe vreemd het is, hoe dieper we

in structuur van Universum en materie

binnenkomen, hoe van de waarheid

die ons voorgehouden werd de schittering

verbleken gaat.

Of de revelatie die de Bijbel was verbroken,,

neergehaald door wat de wetenschap ons leerde

over kwantum fysica,

en dat al wat is met alles is verbonden

en wij verweven in het universum-net.

Zo geloven we en niemand

kan het ons ontnemen

dat Woord of Tao, het Universum is.

En dachten we als alles verbonden is
met alles, en alles 

naar Teilhard's Omega evolueren moet

dan is het van uit dit Omega-punt

dat alle energieën opwellen zullen,

en het in mijn einde is

dat mijn beginnen opgetekend ligt.

18-01-2014, 03:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Leie

is hier alom tegenwoordig

al zeggen we het niet, we voelen het

in onze leden,

we accentueren het in onze woorden,

of dacht je

dat we niet zagen dat het licht,

gemengd met water, uitzonderlijk

een gedicht kon zijn.

Als we het maar wilden,

een gedicht kon zijn.

Het zilte van de wind,

de rimpelingen in het water,

de meerkoeten

afgedreven

en de reiger soms,

ongeschreven gedachten

die we later optekenen zullen,

op een blad Japans papier,

in ‘encre lie de thé’,

al weten we heel weinig

van al wat is

en van wat nog komen zal.

Maar van de Leie kennen we

de schilders en de schrijvers

en hoe groen de beemden

en hoe ruim de luchten

in verwachting.

Zo de tinteling,

al twijfelend groen de bomen

met Ooidonck’s torens

in oude rust er boven.

Aan de overkant, ver weg

de kerk, de huizen

en, wat er

van de simpelheid der dingen is,

is wat ons is bijgebleven.

Al zijn we te oud geworden

om ons te herinneren

hoe de poëet erover sprak

in zijn gezangen,

toch gegroet de Leie,

als onze geliefde.

17-01-2014, 00:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

VI

Opgekeken dan naar Lao Tseu

en gehoord van hem dat in den beginne

iets Onbepaalds bestond,

iets Onbepaalds dat toch volledig was,

en van al wat komen zou de moeder was.

Tao wist hij het te noemen.

En wij denken gingen,
ongestoord en onvervaard

dat het Onbepaalde even goed

het Woord kon zijn.

En we zeggen konden zonder schroom

dat in den beginne  Tao was,

de Orde  die geen chaos was,
geen tohu wa bohu

maar die in potentie Universum was.

En meer is er niet nodig voor wie maar zoeken wil :

Want had je me niet gevonden

 je zou me niet hebben gezocht.

VII

Maar een schepping was er niet en ook niet nodig.

Zoals het water borrelt uit de bron en beken vormt

en beken stromen worden, zo borrelt uit het Woord

wat in potentie al aanwezig is.

Maar een schepping was het niet.

en ook bij Augustinus bleef de vraag

of er iets bestond uit een andere oorzaak

dan dat Gij bestaat, want

als Gij hemel schiep en aarde,

dan was het onvermijdelijk uit het zaad

van hemel en van aarde die er toen reeds waren.

En dit is precies, zegt Fabre d’Olivet

wat ‘Bereshit’ betekent :

het aanwezig in potentie zijn.

Want het niets is niets en uit het niets kan niets bestaan.

Wel het Woord was er dat Tao was

en uit wat Tao was is al ontstaan dat kon ontstaan,

maar een schepping kom, een schepping was er niet.

Hoe groot is onze eenzaamheid

dat we schrijven durven dat er nimmer

ofte nimmer een schepping is geweest maar iets

zoals een nieuw en groots bewegen,

dat opstond in het Woord dat in den beginne was.

En we denken soms, zoals zovelen,

dat ontmoetingen met mensen als met boeken,

geplaatst op onze wegen, vingerwijzingen zijn

van de Eeuwige Aanwezigheid

die ons nauwlettend immer volgen blijft,

die plots lichtend is waar schaduw drijven blijft

zodat we gissen mogen, dat van tijd tot tijd,

gewild, doorbroken wordt

het totale van onze onwetendheid.

16-01-2014, 09:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

IV                               

Eeuw na eeuw, en nu veel vlugger

het Woord verdringt de duisternis.                

Geen overhaasting is vereist
en zeker niet, zoals

zo dikwijls is gebeurd, het zwaard gezwaaid

en sprokkelhout met stapels, hoe groener nog                               

hoe beter want des te langer vuur

om Giordano Bruno te verbranden en zovelen                  

ook die zochten wat hen dichter bracht

tot wat er woonde van het Woord in hen.

Vervloekt de mens die het geduld niet kent            

als het Woord oneindig lang gedreven bleef

om van het subatomaire af, atoom tot cel,            

tot mens te bouwen, om aldus

te wonen kunnen waar hij wonen wou.

En de tijd gekomen die gunstig werd geacht,

het Woord de bijbel inspireerde                                           

in de wondere taal die het Hebreeuws toen was.

Hoewel eigenlijk het hoorde dat inspiratie hier

geboekstaafd werd in alle mensen-talen

opdat blank en zwart en geel                                             

het duidelijk weten zouden zonder onderscheid.

Tot daar dan nog, een openbaring was het wel,

al is het Woord dan God genoemd en geen Adonaï

omdat de ‘Zeventig’ het graag zo wilden

om de Grieken te behagen.

Een eerste naam aldus, een aanzet

voor de naam die ongeschreven blijven zal.

V        

Zo is thans van alle namen

die we noemen, gekend de naam

die ons verdeelt in plaats van te verenen.
Zo hem beter niet uit te spreken en zeker
geen triomf te roepen van te weten.                                

Hoe zijn we ertoe gekomen, Hij spreekt toch niet    

met woorden en ziet toch niet met ogen.

Zijn taal is stilte tussen stilte ingeschoven,

zijn blik zijn verre sterrenstelsels

die woordeloos zijn naam wel horen

omdat hij al wat is ook kan doorboren.

alsof Hij, niet geest zou zijn getekend

in bloem en plant in  dier en mens.

Kom denken we de wereld is ons vreemd,

de ontoegankelijkheid van spiegelwaters is zo broos,

de biezen staan er rank, de torren en de wieren,                            

het eendenkroos, verzameling van clusters elektronen.

Hoe goed het is te weten niet te weten

wat Hij ons verborgen houdt.

Zo zwijg ons over goden uit de mens geboren

Al was het nog zo mooi verteld in verzen

En in koren. Ze denken wijs te zijn,

Maar zeg ons, kan één naam

Zijn wijsheid wel  verwoorden?

15-01-2014, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Genesis bestaat uit elf fragmenten die ik de volgende dagen ga inbrengen als Blog. Het is de herwerking van een lang gedicht dat ik jaren geleden geschreven heb. Sommige van mijn lezers hebben een vorige tekst in hun bezit. Maar ik wil dit gedicht een nieuw en ruimer leven geven, ook is de inbreng ervan een hulp om vol te houden wat ik zo zelfzeker begonnen ben.

I
                                       

In den beginnen was het woord.
En het Woord zelve kende geen begin
zodat het ook geen einde kennen zal..

Een substantie in potentie was het,
inhoudelijk geladen
met een Universum in potentie
zoals Prigogine het noemde
voor het Universum was.

Niet te tellen vormen zijn hieruit

tot stand gekomen, in elkaar geschoven

in een limietloze verbondenheid.

En alle vormen die ontstonden

zijn vormen van het Woord,

en alle vormen in hun totale totaliteit,                                 

zijn dragers van het komende.

Dit was in den beginne dat begin

gebleven is, want niets is af

en niets is dat niet bewegend is

naar binnen als naar buiten,

en naar een mateloze complexiteit.

Zo had het Woord  een zichtbare vorm

en een vorm die onzichtbaar was,

maar niemand was er

om te getuigen van wat  zichtbaar                    

noch iemand om te noemen

wat onzichtbaar was.

II

En het Woord

heeft zich aan zichzelf geopenbaard.

Zodat wij uit het Woord geboren zijn

opdat het Woord zichzelf zou zien

met de ogen van het deeltje Woord

dat in elke mens aanwezig is.

Zo is uit de stof van melkwegstelsels

de mens gekomen die silexen tot messen sleep

en hoe zijn hand, gekleurd met oker,                                  

op de grotswand afgedrukt, een hunker,

of het teken van het Woord in hem.

Zoals Dante het wel wist en velen ook

voor hem, en Beatrice hem zeggen kon

dat God de wereld had geschapen

opdat Hij zichzelf zou kunnen zien

zijn spiegelbeeld
in de mens getogen.

En hoorden we  Augustinus niet :

‘Had je me niet gevonden,

je zou me niet hebben gezocht‘.

Of, had ik niet in jou gewoond

je zou niet geweten hebben dat ik er was.

Zo was de mens een noodzaak

voor het Woord                                

dat anders, in zijn eenzaamheid                                          

verstillen zou in overbodigheid.

Hoe groot de mens van toen, hoe geladen

al zijn daden, ver voor Adam kwam.

Hoe onderlegd hij Stonehenge bouwde.

Niet alleen bewogen door van zon en sterren

het bewegen, maar het meest door krachten
die onzichtbaar op hem waren afgekomen.                     

Hoe hij, op zijn manier geordend,

menhirs heeft opgericht

in de Almendres, waar olijven rijpen,

en waar de kurkeik groeit,

en wij, daar de nagalm nog gehoord

van psalmen en gebeden, zo stil het was.

Hoe zullen we hen begrijpen ooit, en weten

wat ze ons vertellen wilden.
En wij gedacht van hen           

dat dit de allereerste revelatie was,

en dat het Woord niet anders kon

dan met vragen te beginnen                       

en niet ineens met volle zinnen.

III

Er even toch bij stilgestaan,

want bij Pessoa gelezen dat je de grootte hebt

van wat je ziet en niet van je gestalte.

En ruimer dus gekeken, en ook ons afgevraagd                            

waarom in andere oorden, de bijbel-mens

dan schrijven ging dat God hem opdracht gaf :

'Als jij me ooit een altaar bouwt                                         

in onbehouwen steen het moet'.

Waarom dit opgetekend,

in drie boeken van de Bijbel dan nog wel.

Was het onbehouwen-zijn van stenen                                 

deel van Stonehenge’s erfenis?

Maar denken we, hoe ridicuul het was,

hoe onverstandig te verklaren                                                        

in plaats van doodgezwegen, dat de eerste mens

de allereerste zonde binnen heeft gebracht,                       

het mag nog Paulus zijn die het beweerde.

Waarom dan later nog, veel later, waarom            

dan deze zonde te behouden

en als 'mysterieus' te tekenen

in de 'Veritatis Splendor'- encycliek?

Waarom dit doorgegeven nu we weten

dat het bij dood en leven Adam niet kon wezen.

14-01-2014, 01:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij dacht die morgen  – een vraag die hem al een hele tijd bezig hield – wat vang ik aan met de dagboeken die ik heb volgeschreven en nu onderaan de boekenkast uit het zicht zijn verdwenen, is het wenselijk en geraadzaam de essentiële fragmenten eruit samen te brengen in één dagboek gespreid over een periode van meer dan dertig jaar, hopende zelf voldoende geboeid te worden door de woorden die hij vroeger heeft ge schreven en misschien zelfs op vele plaatsen, verrast vast te stellen, dat de teksten van toen nog heel goed leesbaar zijn en in niets verouderd zijn wat hun inhoud betreft.
Hij beseft evenwel dat de pagina’s gefilterd moeten worden, herschikt en aangepast en dat dit onvermijdelijk gebeuren zal in het licht van zijn gedachtewereld op vandaag. Want hij heeft al eens een poging gedaan en vijf jaren samengebundeld maar, als hij die bundeling nu zou herwerken, dan zou de helft ervan wegvallen.

En dan ook, de hamvraag, eens gefragmenteerd,  wat vangt hij er mee aan. Maakt hij enige kans dat iemand zou opstaan om de ‘mijmeringen’ van een totaal onbekende, uit te geven? 
Hij zal er dus best aan doen vandaag de vraag ‘en suspens’, te houden voor later of voor nimmer.

*

Maar toch kan ik niet nalaten, als voorbeeld van wat het worden zou, hierna het allereerste fragment opnemen van dat – if ever -dagboek in potentie van mij opgedeeld in fragmenten.

1.

Voor het venster bloeit opnieuw de oude, bijna totaal verdorde appelaar. Vorige herfst had hij eraan gedacht hem te vellen, maar zijn grillig silhouet en vooral de eerbied voor zijn ouderdom had hem weerhouden. En nu, deze morgen, zag hij dat hij nog leven droeg, dat op één  tak de botten waren opengebarsten en de witte bloesems wachtend waren op een nieuw bevruchten.

Het was toen dat hij las:

‘les soufis croient que le ‘monde invisible’ interpénètre à tout moment et en différents lieux, la réalité ordinaire’.

Hij had er nu geen twijfels over. Hij geloofde dat er omheen de schijnbaar levenloze dingen, een onzichtbare kracht aanwezig was die het zichtbare beheerste en overtrof.

Een boom, zelfs een oude verdorde boom is oneindig meer dan wat hij ons toont, het is een eindeloos wisselen van cellen, gestuwd door onvermoede krachten. Het leven erin is een kosmische pulsatie die de aarde en het ganse Universum in haar greep houdt en een tak komt tot bloei in een schittering van bloemen, geconcipieerd met stamper en meeldraden, mooier dan het mooiste, levendiger dan het meest levendige, de geest en de pracht van het Universum aanwezig in die oude boom die hij dood waande. En nu ook zijn geest vermengd met de geest van de boom, met de bloesems op die ene tak, bloesems die ook zijn geest zullen bevruchten.

13-01-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Paul Nothomb, de schrijver van ‘L’Homme immortel’ (Albin Michel 1984) vertelt ons dat het zesdaagse scheppingsverhaal binair is: de intentie te scheppen gaat de schepping vooraf. ‘En God sprak’ moet vertaald worden als:

‘et Dieu pensa of Dieu se dit. Dieu pensa d’abord puis Il exécute… Dieu crée à partir de sa pensée, de sa réflexion’.

Zo volgens Nothomb : God wikte en woog eerst, programmeerde eerst en gaf daarna, als hij zag dat alles goed zou zijn, het startsein. En alles was en alles evolueerde zoals Hij het gewild had en blijft evolueren zoals vooraf gepland.  

In feite vergeet Nothomb, die niet verder denkt dan de woorden van de Bijbel, wat de kwantum fysica ons leert, namelijk dat de schepping als er ooit een is geweest, begonnen is op het allerkleinste vlak, het vlak van de subatomaire deeltjes, plots tot een net verweven. Of, wat het geestelijke element was, werd omgebogen tot materie en uit deze materie, in haar essentie geest zijnde, is de mens ontstaan. 

Hij durft aldus stellen dat ook de mens in essentie meer geest is dan materie. Als hij geschapen of gevormd werd naar de gelijkenis met God, dan kan de gelijkenis enkel slaan op gelijkenis met de geest van God.

Hij was in een restaurant aan de Leie. Hij genoot, aan het raam gezeten, van het stille vloeien van water met de meerkoeten, met de reiger aan de overkant, de kraaien en de meeuwen in de luchten en in de verte de canadabomen waarvan hij meende dat de kruinen reeds een vaag begin van groen toonden. 

Hij dacht aan wat hij die morgen gelezen had van Nothomb en dat de woorden van de Bijbel, slechts de uiterlijke tekenen waren, van wat verborgen lag tussen de lijnen, zoals wat hij zag van het water, de vogels, de beemden en de bomen, maar de uiterlijke tekenen waren van de geheime krachten die zich roerden in de natuur.

12-01-2014, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij is opgestaan in wat hij noemen wou het saturatiepunt van de nacht, het ogenblik waarop de rand van de zon schijnbaar de kimlijn heeft bereikt, maar ook schijnbaar nog niet, om neer te zitten onder de lamp aan de tafel en te volbrengen wat hij nu al, in zijn vijfde jaar had voorgenomen elke dag te schrijven, zijn ‘onverwoestbaar’ Blog.

Wellicht ten dele destijds geïnspireerd door José Saramago en ook als reactie op wat hij gisterenavond, bij het ordenen van een stapel boeken, herlezen had in de ‘Novelas ejemplares’ van Miguel de Cervantes de Saavedra[1] die in zijn voorwoord ons vertelt dat hij, na zijn Quichotte deze novellen geschreven heeft ‘para distraer con ficciones las primeras melancolίas de su vejez’.

Evenwel is het bij hem niet, zoals bij Cervantes, om met verhalen de melancholie van het ouder worden te doorbreken, maar wel en zeer duidelijk omdat hij kost wat kost voorkomen wil dat het ouder worden een te grote greep op hem zou krijgen en hij kantelen zou in een morose omgeving, vast geankerd aan en stil gehouden door wat zich afspeelt op het televisiescherm.

Honderdmaal schreef hij dit reeds, en schreef hij het niet, hij heeft het gedacht, telkens en telkens opnieuw, alsof hij er zichzelf wou van overtuigen, dat hij ingesteld is op het blijvend provoceren van zijn geest opdat deze, strijdvaardig zou blijven en aldus niet vroegtijdig zou gaan inslapen, in afwachting op het belangrijkste dat nog komen moet.

11-01-2014, 00:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Fontana/Collins pocket uitgave 1982 van Fritjov Capra’s ‘Tao of Physics’ – het boek kende een eerste druk in 1975 -  neemt hij mee in de wachtkamer van de dokter. Met Capra ben je nimmer alleen en weet je evenmin, na al die jaren dat het boek ongeopend in zijn rek stond, welke verrassing de bladzijden je brengen zullen. Hij zoekt de plaatsen op die hij bij vorige lezingen had onderlijnd en leest:

Quantum theory thus reveals an essential interconnectedness of the universe. It shows that we cannot decompose the world into independently existing smallest units (pag.141;)

en,

Quantum theory forces us to see the Universe not as a collection of physical objects but rather as a complicated web of relations between the various parts of a unified whole (pag.142).

Het is maar met dit beeld voor ogen dat de Schepping kan hebben plaats gegrepen. Het Universum is van bij de aanvang een immens weefsel geweest van deeltjes energie, voortdurend inwerkend op elkaar. De schepping moet aldus gezien worden als een voortdurende – en nog steeds - materialisatie, en dematerialisatie - ons lichaam bijvoorbeeld  - van delen van dit net, die innig met elkaar zijn verbonden. 

Indien we de mogelijkheid bezaten te zien wat er gebeurt op het niveau van de subatomaire flitsende deeltjes dan zouden we enkel deze deeltjes zien maar niet de entiteiten. Niet de sterren noch de planeten, niet de schepen noch de voertuigen, niet de pennen noch de potloden.

Wie het is die dit onvoorstelbare en onnoembare aldus heeft én geconcipieerd én gerealiseerd zo dat het onzichtbaar bleef voor de waarnemer in het dagelijkse leven is een vraag die we ons – gelukkig – blijven stellen met dan nog de meest verbazende, wat was er van de ruimte voor die ruimte werd, of liever tijd-ruimte werd?

Voor ons volstaat het, voorlopig, te weten dat alles met alles verweven is. 

10-01-2014, 05:48 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het komt er op aan tijdens de dag, het hoofd vrij te houden om te doen wat moet gedaan en tussendoor, bewust of onbewust binnen te dringen in de innerlijkheid der dingen, om daarna, de avond en een deel van de nacht vrij te hebben voor het opstellen van mijn Blog.

Dit dacht ik in den beginner, maar nu is het zo, dat ik tussendoor de ganse ruimte van de dag nodig heb om te werken aan mijn blog ofwel in gedachten, ofwel met de pen in de hand of op mijn clavier.

Jaren lang heb ik een humus aan gedachten opgestapeld waaruit ik nu kan putten om op te stijgen in woorden. Ik kan aldus een verhaal of een toestand of een gedachte halen uit de dagen die waren, deze naar mijn hand van het moment zetten en op tekenen als de uitkomst van vele kleine als grote, gebeurtenissen, onverwachte als verwachte, ingebeelde als reële, om ergens uit te komen of niet uit te komen.  

Dit is dan mijn stelregel, bezig zijn zoals ik bezig ben, of het leven dat ik leid naast mijn leven. Terwijl ik ook de woorden indachtig ben van een belangrijke uitgever in dit land over de publicatie van boeken, namelijk dat vandaag nog enkel ‘hapklare’ boeken worden gepubliceerd en dat er geen ruimte meer wordt gegeven aan het mijmeren. Ik ben aldus ten volle bewust dat mijn ‘mijmeringen’ in boekvorm niet de minste kans maken de buitenlucht te zien.

Maar als ik dingen geschreven heb en nog schrijven zal die ik meende te mogen/te moeten schrijven, dan zullen ze toch hun sporen hebben uitgestrooid, en zullen de gedachten die ik formuleerde, een eigen leven kennen, hoe beperkt van omvang ook. Ze zullen de ruimte binnendringen en er zich verspreiden, zoals een parfum van rozen en lavendel, ze zullen opgevangen worden door anderen en hun werk doen, zoals het gebeurt sedert eeuwen.

Dit is me ruim voldoende.

09-01-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij wou  

van uit zijn diepste ik <

tot de hoogste luchten stijgen

en onvervaard zijn woorden

dompelen in het licht van duizend sterren.

om te schrijven wat niet is

te schrijven

tot hij er blijven zou,

onbeweeglijk.

Hij wou

vertrekkende van uit het binnenste

van de  aarde,

opklimmen langs de wortels,

doorheen de stam van de hoogste boom,

de lucht in gaan,

de de galaxie doorkruisen,

de oneindigheid in

om aan te komen

waar niet aan te komen is

tot hij er blijven zou

onbeweeglijk.

Hij wou

in één ademstoot,

alle geslachten vóór hem

raken

om het punt gaan zoeken

waaruit hij is opgestaan

en het aankleden

met zijn woorden

om duizendvoudig te bestaan

tot hij er blijven zou,

onbeweeglijk

Hij wou

dit niet te beschrijven gevoel

van hem wegschieten

de tijd tegemoet

die op hem af komt  gehold

om pijl te zijn

en alles te doorboren

tot hij er blijven zou,

onbeweeglijk,

voor eeuwen.

08-01-2014, 12:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dante – in Canto V van zijn Inferno -  is geïntrigeerd door een paar geesten die, meegevoerd door de wind, samen de luchten doorkruisen. Hij wil weten wie deze zijn en Vergilius zegt hem dat hij het hen, in naam van de liefde,  zelf vragen moet. <

Het is een van de prachtige passages uit de Divina Commedia: de geschiedenis van Francesca en Paolo die verliefd waren op elkaar zonder er zich rekenschap van te geven[1].

         Zodra de wind – die er op die plaats in de Hel heerst - de twee zielen in hun richting joeg vroeg Dante hen even met hem te komen spreken.

”En zoals duiven, bewogen door het verlangen, met wijd open vleugels naar hun nest toe zweven, verlieten ze de schare waarin Dido zich bevond om door de onheilspellende lucht naar ons toe te komen, zo krachtig was mijn genegen roep [2].

En het is Francesca die het verhaal doet aan Dante en het is met de Dante en zijn Francesca in mij, dat ik het verhaal hier overneem.

“O, lieve en welwillende levende die ons hier in deze duistere luchten komt bezoeken, wij die de aarde besmeurden met ons bloed, ware de koning van het Universum onze vriend, we zouden hem bidden je vrede te schenken, omdat je medelijden toont met onze afschuwelijke toestand”.

“Van wat je graag wil horen en spreken zullen wij je horen en spreken tot u zolang de wind, zoals hij nu doet, zwijgt.” [3]

En de woorden in de mond van Francesca zijn de woorden van Dante die denkt aan zijn liefde voor Beatrice:

“Liefde, die aan geen enkele beminde het beminnen vergeeft maakte dat hij me zo beviel dat, zoals je bemerkt, hij me nog niet verliet. De Liefde leidde ons naar een zelfde dood: Caïn wacht op hem die ons van het leven benam.” [4]

Toen ik begreep hoe ongelukkig deze zielen waren sloeg ik de ogen neer en bleef ik in deze houding tot Vergilius me vroeg : “Waaraan denk je?”

Toen ik antwoordde begon ik: “helaas, hoeveel zoete gedachten, hoeveel verlangens brachten hen tot dit smartelijk gebeuren? [5]

En vervolgens wendde ik me weer tot hen met deze woorden:
 

“Francesca, je smarten brengen tranen in mijn ogen van droefheid en medelijden. Maar vertel me in je tijden van zoete verlangens, hoe gebeurde het en hoe liet de liefde toe dat je je twijfel-gevoelens hebt leren kennen”?

“Geen groter verdriet dan de herinneringen aan de tijden van geluk in momenten van smart. Dat weet uw meester.[6]

Maar als jij zo verlangt het prille begin van onze liefde voor elkaar te kennen, dan zal ik het doen als iemand die weent en spreekt. Op een dag lazen we voor ons plezier over Lancelot en de liefde die hem beving; we waren alleen in de kamer en hadden niet het minste vermoeden. Meermaals gebeurde het echter dat bij het lezen onze ogen elkaar ontmoetten en dat we verbleekten. Maar één passage was er die ons te machtig werd, toen we lazen dat de begeerde mond [7] gekust werd door de minnaar,

toen kuste hij die nooit van mij gescheiden wordt, bevend mijn mond. Koppelaar was het boek en degene die het schreef: en die dag lazen we niet verder.[8]

En Dante:

Terwijl de ziel dit vertelde weende de andere zo dat ik diep ontroerd door dit verhaal, het bewustzijn verloor alsof ik stervende was. En ik viel zoals een dood lichaam valt.[9]

07-01-2014, 00:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Atomen van planten, van stenen,

beschoten met elektronen

die geest kunnen zijn, zodat we ons vragen stellen

wat de componenten zijn van de materie

waaruit het huis is opgestaan.

En met de gang van de seizoenen,

bomen erin en eromheen gegroeid

alsof geen huis er was.

Maar park of huis, wat is van elk heeft geen belang

want beide zijn noodzakelijk in bestemming

en samenhorigheid.

Beleef met ons als je de drempel overschrijdt,

het wonder van conceptie dat je wacht,

godin van ons hart, je had het nooit gedacht

hoe vormen kunnen leven en hoe kleuren kunnen zijn.

Zo zegen ons begrijpen want dit is Hiroshige

en dit is Hokusai,

want dit is Shiva en dit is precolumbiaans,

en dit van Hatshepsut,
het zachtste blauw dat ooit ogen zagen.

Dit kan een tempel zijn, consolidatie

van regels en maximes

van Euclides en van anderen, bij oordeel en bij inspiratie

her-ontsponnen en getemperd door de stand

van lentezon en in de winter

door de plaats van Sirius en Orion.

Weet je nog, de merel toen die opvloog uit de vijver,

de biezen, en de waterlelies; weet je nog de avond

hoe die nederzeeg tussen de bomen

tot op ons handen waar hij kleven bleef?

En wij pratend maar, gedachten zaaiend lijk mosterdzaden,

het huis gebogen, luisterend tussendoor naar Chopins

"Sonate funèbre", de nacht gekomen, in de haard de vlam

die maar niet doofde, omdat de stilte er bewoog,

Het huis een zeldzaam ogenblik, wat clusters van atomen

en van wat woorden. 

Het huis van een vriend is meer een thuis dan een huis.

06-01-2014, 21:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom dacht hij aan Bruegel toen hij ontwaakte deze morgen – de eerste kraaien krijsend in de luchten – en het hem toescheen dat de wereld omheen hem een grote beweging was, dat het leven roerde in de bomen en in de aarde, dat het zich opmaakte om plots, met een ruk, open te barsten/>

En, gisteren toen hij het schilderij van Bruegel, de ‘Val van Icaros’ had opgezocht dacht hij juist het tegengestelde te hebben ontmoet bij Bruegel waarin alles neigde naar rust en vertrouwen in het komende.

In dit doek,  waarover hij onlangs uitvoerig las in een essay in De Standaard, is het de grote rust van land en water en de totale onverschilligheid van de mens die domineert,  de mens die geen oog heeft voor het grote gebeuren dat  Ovidius beschrijft en ook niet opkijkt als Icaros neerstortte.

Hij ging herlezen wat Louis Pauwels[1] in zijn ‘Blumroch l’admirable’ hierover schreef :

Que veut dire Bruegel, le paysan, fils d’un ouvrier agricole… ? On s’en fout, la vie continue, do not disturb, la vie humble aux travaux ennuyeux et faciles, heureux les pauvres en esprit, rien que la terre, paix, bonnes et sages créatures du bon Dieu, dans l’éternelle nature. O monde uni et tranquille, ne soit pas dérangé !... Icare connais pas, n’avait qu’à pas, a monté, est retombé pour des prunes.

Nochtans, zegt Pauwels, houd ik van Bruegel, ik ben Vlaming, mon cœur flamand adore cette paix compacte, s’ y repose, s’ y dilate.

Wellicht heeft Pauwels gelijk gehad - alhoewel hij etsen heeft gemaakt met een vliegende Dedalus en een vliegende Icaros -  geloofde Bruegel niet in het verhaal van Ovidius en gebruikte hij hier het verhaal om de aandacht te vestigen op de vier natuurelementen: de zon wat het vuur betreft, de visser die het water aanwijst, de herder die naar de lucht kijkt en de boer die de aarde omploegt en de totale onverschilligheid  van de man die te slapen ligt in de struiken. En Bruegel die ons zegt, kijk daar geloof ik in, de kracht en de rust die de natuur uitstraalt, het overige zijn maar vertellingen.

Hij ook tracht telkens, de grote onverstoorbare rust van de aarde, zoals Bruegel in zijn Icaros, neer te zetten in het amorfe van het woord en hierin een beweging te leggen, meer van de geest dan een beweging van het omringende. Hopende dat zijn woorden in deze richting zullen openbloeien en binnen dringen in het oneindige.



[1] Louis Pauwels: Blumroch l’admirable ou le déjeuner du surhomme. Ed. Gallimard, 1976.

04-01-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In navolging van George Steiners ‘Errata’ had ik deze blogs  ook kunnen betitelen als ‘ An examined Life ‘ of, nog sprekender zoals in de Franse titel, ‘ le Récit d’une Pensée ’ ; meer zijn deze blogs niet, en meer willen ze ook niet zijn. Als dusdanig hebben ze het voordeel, noch begin noch einde te kennen. Wat me dan toch een zekere vrijheid laat het onderwerp te nemen dat zich aanbiedt.

Wat ik verder zet is een werk van lange adem dat mijn schrijf- en leesgewoontes de fond en comble heeft gewijzigd, om maar niet te spreken van de indeling van mijn dag die er totaal is op afgestemd. In deze mate ben ik onderworpen eraan en is het mijn blog die heerst. Of dit als een normale toestand mag worden gezien weet ik niet, maar het is in elk geval een veeleisende.

Het resultaat tot vandaag is niet wat ik er in den beginne van verwacht had nu ik het stellen moet met, voor het ogenblik, 12 à 15 lezers elke dag. Na vier jaar ben ik dus niet zo succesrijk geweest. Maar op de 5.800 ‘bloggers’ in de rubriek ‘dagboek-bedenkingen’, word ik toch geklasseerd binnen de 20 meest bezochte/gelezene. Wat me dan toch een zekere tevredenheid geeft.

Ik zet dus mijn woordentocht verder na deze enkele beschouwingen die ik een ogenblik nodig had, één om een lijn te trekken en twee om een opening te scheppen naar het komende toe. Ik dacht er even aan dat ik in het begin van 2013 niet inzag dat ik ooit stof genoeg zou gevonden hebben om het einde van het jaar te bereiken. Het is ook deze gedachte die zich aanbiedt vandaag, maar ik hoop en blijf hopen op mijn goed gesternte.

03-01-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vlechtwerk van het woord

op de middag,

verhalend het verholene

aftastend
dag aan dag

om nergens uit te komen

nergens voet aan wal te zetten

en vaste grond te voelen

waar je niet hoefde te zijn.

Ook de uren niet geteld

die er overheen zijn gegaan,

niet uitgekeken naar wat de morgen

brengen zou,

de avond en de nacht.

Klaarder weten

om het op te tekenen,

te vergeten of te vermenigvuldigen

tot het een waarheid wordt

van deze tijd,

wij achterblijvend,

strompelend omlaag, omhoog gekeken

en niet gevonden wat we zoeken bleven

tussen de lijnen van het Boek.

En toch opgemerkt

boreale lichtfestijnen

die te zoeken zijn,

te interpreteren

in het gebazel van een gedicht:

woorden

als zaden in de grond,

om er te groeien tot bomen.

Vergrijsd

tot niets herleid zoals we gekomen,

en toen alles was toegedekt

zijn we weggegaan

met trage tred en ongerept.

We verlangden er niet naar

maar zijn toen aangekomen,

waar het al lente was. 

.

02-01-2014, 07:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een groot moment, de eerste woorden die ik schrijf, alsof ik opnieuw, in alle sereniteit, kon schrijven naar het jaareinde toe, een risicovolle belofte, een risico dat ik nam van 2010 af en doorliep tot 2013 met, door een plots opduikende ziekte geveld, slechts één lange onderbreking. Alles samen zit ik nu met een boek dagelijkse fragmenten van meer dan duizend pagina’s.Wat vang ik er mee aan. Niets, de teksten liggen in en over elkaar zoals de jaarringen in een boom. De verste ervan groeien weg uit mijn gedachten of hebben zich gemengd of zullen zich mengen met wat ik vandaag en morgen schrijven zal. Telkens opnieuw beginnend om nog verder uit te diepen wat nog uit te diepen zou zijn.

Zo niets is verworven, niets is definitief, alles moet herbegonnen worden herdacht, herschikt, herschreven. We zijn of denken er klaar voor te zijn en denken reeds aan wat we morgen schrijven zullen als in het zuiden, boven de horizon, het sterrenbeeld van Orion zal rijzen, en in de verlenging van de gordel van Orion, naar de horizon toe, Sirius, de helderste onder de sterren en, ik schreef het al, de Egyptische Sothis ster waar de chronologie van dat land werd aan opgehangen. Maar dit is een ander verhaal waarvoor ik een gans jaar de tijd heb het te verhalen.

Morgen is een andere dag, misschien wordt het een gedicht of een verhaal, of iets over Elias of het Gevecht met de Nachtegalen, zoals het allemaal gebeuren kan bij mij, en ook  in deze wereld.

En,
nu je bent doorgedrongen tot in mijn gedachten, houd ik je even, nu ik je raken kan, en wens ik je en je familie, zoals het destijds gebruikelijk was, een 'zalig en gelukkig Nieuwjaar'.

01-01-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde