In Le Monde van enkele dagen terug 15 november, een interview met de Japanse schrijver Kenzaburô Ôe, (1935, Nobelprijs literatuur 1994),naar aanleiding van het verschijnen van de Franse vertaling van zijn boek ‘Adieu mon Livre!’[1] waarin hij niet alleen Dante citeert maar ook T.S.Eliot.

Van deze laatste neemt hij een zin over die vertaald naar het Frans als volgt luidt :

‘Que je n’entende pas parler de la sagesse des vieillards mais bien plutôt de leur folie’. Hij voegt er nog aan toe dat ‘folie n’est pas à prendre ici au sens propre. C’est une folie atténuée, pas un délire.

Hij raakte hiermede een gevoelige snaar bij mij. Ik ben gaan zoeken in wat ik heb over T.S.Eliot en heb enkel gevonden wat ik herhaaldelijk heb overgenomen: ‘Old men should be explorers’, wat heel wat anders is.

Nochtans als ik de zin aangehaald door Kenzaburô Ôe voor correct aanneem, dat zit er een vorm van waarheid aan vast, want als ik folie vertaal door craziness dan kan ik erin komen, in deze zin dat je, zoals in mijn geval, wel degelijk lichtelijk crazy moet zijn om elke dag een blog te schrijven en in te loggen, wat totaal verschillend is dan het bijhouden van een dagboek in de geslotenheid van de kamer.

27-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Peter Freuchen, een in de USA beroemde artic explorer, vertelt dat hij op een dag geblokkeerd werd in het noorden van Greenland door een hevige sneeuwstorm, a blizzard. Hij besloot een iglo te bouwen en te wachten tot de storm was uitgeraasd. Dagen gingen voorbij en Freuchen in zijn iglo  hoorde boven het geraas van de storm het gehuil van de wolven tot op het dak van zijn iglo. Dit was echter niet het enige probleem, Freuchen stelde vast dat wegens de uitzonderlijke weather conditions his breath was literally freezing to the walls, en dat de ruimte binnen de iglo kleiner en kleiner werd tot er bijna geen ruimte meer was voor zijn lichaam.

Ik lees dit verhaal bij Paul Auster in de tweetalige uitgave  van zijn ‘Collected Poems’, zijn ‘Poesía completa’[1]

Auster vertelt niet hoe Freuchers avontuur in de iglo is afgelopen. Wellicht niet dramatisch want Freucher huwde later een inuit dame met wie hij twee kinderen had. 

26-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

                                    And each night,

from the silence of the trees, you know

that my voice

comes walking towards you.

Paul Auster

Maar wat verwacht je

dat ik vertellen zou van avond,

van nacht die van alle nachten is,

en als ik het weten zou

dan nog zou ik onwetend zijn

of wat ik je stuur wel is wat je horen wou.

Sta ik blind

in de stilte van de bomen

kleeft aan mijn woord

de donkere smaak van

het ‘Erbarme dich’

verfluister ik

de ruis van sterren

over mij gebogen,

de planeet die ik verkoos

om er heen te gaan,

aarzelend.

Ik kom er aan,

ik kom er aan, altijd,

heb ik al eenmaal gezwegen,

niets te zeggen gehad,

woordeloos leeg

wachtend om de hoek

als een kind,

als een ouderling

in de stad die geen stad is

maar een verblijf

waar we schuchter overnachten

ademend de ene droom

waarvan we niet weten

of het een droom is of een mogelijkheid

die niet was

en nimmer zijn zal.

Zo mijn stem

naar jou toe gewandeld, beloftevol,

raadselachtig,

het kan allemaal

verwekkend de woorden

die je omringen zullen deze nacht.

25-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

)

Hij nam Dante mee naar bed, naar de ontbijttafel, naar de plaats van afzondering waar ook een schrijver van hier, Johan Daisne, een kleine bibliotheek had staan in zijn Trap van Steen en Wolken.

Zo zijn de dagen lange tijd gevuld geweest met Dante, was elk vrij ogenblik gericht naar hem, kon hij er niet over zwijgen tegenover vrienden of tegenover wie ook maar iets met Dante te maken had.

Uiteindelijk kwam er een moeheid en is hij zijn Paradiso trager gaan lezen, is het Paradiso maandenlang blijven liggen om dan toch nog een laatste inspanning te doen en uit te komen bij zijn laatste versregel. 

Ja, waarom al zijn tijd inzetten, op de Divina Commedia, Dante Alighieri? Hij bezat toen de Italiaanse, weliswaar goedkope, maar toch zeer handige driedelige uitgave van Superbur classici, 2001, met tal van notities, bijeengebracht door Lodovico Magugliani; hij bezat ook twee Franse versies, deze van André Pézard uit de Bibliothèque de la Pléiade en deze van Lucienne Portier en in meer, de vertaling in het Engels van Dorothy L. Sayers en van Barbara Reynolds die de vertaling van Paradiso, na Sayers’ dood in 1957, heeft voltooid.

Maar wat bezielde hem canto na canto te lezen, en de drie delen van de Commedia, voor wie het nog niet zou weten, tellen samen honderd canti, elk van om en bij de honderdveertig versregels wat een totaal geeft van veertienduizend versregels, een belangrijk volume, temeer omdat Dante geen gemakkelijke schrijver is, omdat de tekst voortdurend verwijst naar Vergilius, naar Ovidius, naar tal van namen uit de mythologie en naar een historische achtergrond die hem voor het grootste deel onbekend was. En ook, en niet in het minst omdat Dante van bij de aanvang waarschuwt dat heel wat verborgen is in zijn verzen vooral dan als hij leest in zijn Inferno:

U, met een gezonde geest, let op de leer die schuil gaat onder het gordijn van deze vreemde verzen.[1]

En het gebeurde op een morgen, gewekt door een hevig onweer - in het midden van de laatste periode van zijn leven - dat in hem plots een vreemde gedachte is losgekomen, een gedachte die reeds een hele tijd in zijn onderbewustzijn moet aanwezig geweest zijn, namelijk, de Divina Commedia nogmaals te gaan herlezen en erover een boek te schrijven om aldus, zijn dagen op te vullen en gestalte te geven aan het gevoel te werken aan iets dat al zijn teksten en gedichten van vroeger zou overkoepelen.
En hij dacht hierbij aan Cervantes die na zijn Don Quichotte, een ander meesterwerk, enkele korte novellen begonnen was: para distraer con ficciones las primeras melancolías de su vejez. Hij weet trouwens, voldoende dat het onvermijdelijke dichter komt en is het nog niet de dood, het zullen de kwalen van de ouderdom zijn.  

Hij zal er twee jaar aan werken om het Inferno te beëindigen, en daarna verder gaan met Dantes Purgatorio dat hij voor een kwart zal afwerken om daarna vast te stellen dat hij bezig was met een werk dat hem oversteeg, en om deze reden het beter was zijn tijd anders te gebruiken.

Maar een avontuur is het geweest en hij is nu geneigd er van tijd tot tijd enkele belangrijke passages uit over te nemen in zijn blogs.

PS.

In mijn Dante-bibliotheek vergat ik het bijzonder werk van Frans Van Dooren, een vlotte proza vertaling van de ‘Goddelijke Komedie’, zeer gevat om lezen. Het is een boek van bijna 600 pagina’s uitgegeven door Ambo, Amsterdam, met een zesde druk in 1998.

24-11-2013, 22:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij las bij Borges, dat hij Dante gelezen had in het Italiaans met behulp van de Engelse vertaling,  en dit onder meer op de tram die hem elke dag in Buenos Aires, naar de stadsbibliotheek bracht waar hij werkzaam was.
En zo gebeurde het dat Ugo, gezeten aan de zee waar in het Inferno, Ulysses was voorbij gezeild en waar het grote licht van de wereld zich mengde met het water tot een schittering van vloeiend goud en zilver, dat in hem het wondere gevoel is ontstaan dat de ontdekking van Borges’ boekje een omen moest betekenen dat een opdracht inhield.

Terug aan de Leiebeemden in het grote tijdloze wonder van het openbloeien vroeg in de lente en het stilvallen in de herfst, groeide de idee de Divina Commedia te gaan lezen in het Italiaans.

Hij gelooft dus niet dat het ontdekken van Borges’ Nueve Ensayos dantescos een toevalligheid was. Borges evenmin dacht eraan zijn ontmoeting met de drie kleine volumes van de Commedia toeval te noemen, want schrijft hij in zijn Ensayos – en hij is het volledig eens met hem - toeval bestaat niet. Wat we zo graag toeval noemen is onze onwetendheid over wat de complexiteit betreft van de machine die alle gebeurtenissen opvangt en verwerkt naar de erna komende. 

Zo was het hem duidelijk dat zijn ontmoeting met Borges verweven lag in de oneindig vele vertakkingen van het web van gebeurtenissen, waarvan hij niet de minste notie en waarover hij niet de minste controle had. En zo is het dat geïntrigeerd door de visie van Borges over negen welbepaalde passages uit de Divina Commedia, voor Ugo,  het avontuur Dante begonnen is en dat hij maandenlang, met een grote inzet, het voorbeeld van Borges indachtig, Dantes Inferno en Purgatorio gelezen heeft en aan zijn Paradiso was begonnen.

Wordt vervolgd.

23-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Of hoe ik tot Dante kwam.

Er zijn jaren geweest bij hem die tijdloos waren, - largely wasted, zou Eliot zeggen - jaren die opgevuld waren met kleine gebeurtenissen, die schijnbaar verloren gingen in de massa maar uiteindelijk, inwerkend op elkaar, de ene meer, de andere minder, op een dag hij op een vreemde wijze de ‘Nueve Ensayos dantescos’ van Jorge Louis Borges ontdekte.

En het is niet onmogelijk, dat een vreemde hand, in de Librería del Corte Inglés in Alicante, een dun blauw boekje uit de vele rijen boeken heeft gehaald en het, op ooghoogte, boven op een rek heeft achtergelaten, opdat hij, Ugo, die er langs kwam, het opmerken en nemen zou en getroffen, én door de titel én door de naam van de schrijver, het zou openen en lezen: 
                        

... notas que no leerán los pocos días

que me quedan, …

un libro y en sus páginas la ajada

violeta, monumento di una tarde

sin duda inolvidable y ya olvidado.

en hij ook, geconfronteerd met de weinige dagen die hem nog overbleven, denkend aan het verwelkte viooltje dat ook hij eens vond tussen de bladen van een boek, eveneens als herinnering aan een, zonder twijfel, onvergetelijke namiddag die hij dan toch vergeten was, aarzelde niet en kocht ‘Nueve Ensayos dantescos’ van Jorge Luis Borges voor de prijs van negenhonderd pesetas – hij had het ticket ingekleefd.

Het is op deze wijze, dankzij degene die het boekje uit zijn rij heeft genomen om het te leggen waar hij het vinden moest, dat het web van gebeurtenissen - dat zich voortdurend wijzigt in intensiteit en verweving - een opening heeft gemaakt naar Dante Alighieri en dat de Divina Commedia voor de zoveelste maal zijn wegen heeft gekruist.

Dit gebeurde in San Juan in het zuiden van Spanje. En de dagen erna, op de rotsen gezeten, met de zee voor hem als een beeld van beweging en oneindigheid, heeft hij de nuevo ensayos dantescos gelezen en, zelfs al had hij af en toe - soms meer dan hem lief was - een woordenboek nodig, waren de woorden van Borges lectuur naar zijn hart, lectuur naar zijn geest. Ze waren voedsel voor hem en in zijn onderbewustzijn - onbewustzijn noemt het zijn dochter die psychologie heeft gestudeerd - moeten zich toen perspectieven geopend hebben die onvermoede mogelijkheden inhielden.

Wordt vervolgd.

22-11-2013, 12:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gedicht à la Paul Auster

Vandaag is moeilijker dag

door te komen,

moeilijker                   

doordeweeks te zijn

te blijven.

Geen aarde,

geen dijk om schuil te gaan

zoals de boten,

de reiger waar hij wacht.

Dan onovertroffen

dooft de herfst zijn kleuren

komt de regen

komt het hoge waaien

ijl getakt de bomen

versplinterd al wat effen was,

doorzichtbaar

tot peis binnenin.

En ontbolsterd,

wij in de ruimte

verstild,

het laatste blad

dwarrelend.

Zwammen in het mos

verpulverd.

21-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En hij,  hoe schrijft hij en waarom, weet hij het wel? Is het niet zijn honger om te schrijven die aan de basis ligt, zijn verwondering over wat het leven is, is het niet zijn blijvende, uitgerekte queeste die zich  schrijft, die vertrekt van uit het niets, van uit een terra incognita, het domein van the inward speech, of the discourse we conduct incessantly with our selves (George Steiner in zijn Grammars of Creation). Een soliloquium die hij op papier zet, die hij uitdragen wil, op een aquarelachtige wijze gekleurd met herinneringen uit zijn jeugd en hierin verweven, zoals Kundera het wou, gebeurtenissen die zich hadden kunnen voordoen maar omwille van dit of dat niet hebben plaatsgevonden en toch nog immer opduiken alsof ze ergens in een andere omgeving, buiten zijn weten, hebben plaatsgevonden.

Want dit schrijven is vandaag zijn enige bestemming en al komt de start ervan zo laat in zijn levensjaren, de intensiteit van wat hij optekent is er zeker niet minder om. Het is de intensiteit eigen aan de mens die hoopt te groeien naar zijn climax toe, zoals T.S. Eliot het verwoordde: 

  We must be still and still moving

   into another intensity

  for a further union, a deeper communion... 

Groeien naar een grotere intensiteit om dichter te komen tot een meer innige verbondenheid met al wat ons omringt.

20-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waar begin ik mee en waar eindig ik. Hoe vul ik deze enkele lijnen om binnen mijn programma te blijven en toch niet vervelend te zijn, gezeten voor mijn spiegelbeeld dat mijn klavier is, dat neemt van mij wat ik aan te bieden heb en dit, voor de pijn opkomt en of ik nu de pen neem of rechtsreeks mijn woorden afzet op het klavier, de pijn is identiek en onafwendbaar.

Geen blog schrijven ware een oplossing, maar dit strookt dan niet met wat ik mezelf heb opgelegd drie jaar geleden en al die tijd - enkele weken uitgezonderd - heb ingelost.

Ik denk aan Mozart nu, een documentaire over zijn leven op een Franse zender, toonde het manuscript van zijn Requiem, toonde de laatste noten die hij geschreven had toen hij wist dat hij er niet meer zou in slagen zijn werk af te maken.

Ik kende deze gevoelens, heb dit meegemaakt bij een vorige opname in het ziekenhuis, toen ik werkte aan Dante’s Inferno en ik de dood heel dichtbij dacht en mijn Dante onafgewerkt zou achterblijven. De nachten waren toen het ergste omdat ik totaal machteloos was en lag te woelen in mijn bed ondanks de slaapmiddelen die ik kreeg. Verschrikkelijk was het.

Mozart moet die ook gekend hebben en ik heb een sterk vermoeden ook Dante, in de laatste dagen van zijn leven toen hij werkte aan het einde van zijn Paradiso dat ook het einde was van zijn Commedia.

Ik heb er een verhaal over geschreven dat ik eens zal opzoeken en verwerken in een van mijn komende blogs.

19-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is eens te meer Bach’s ‘Erbarme dich’ die het haalt gevolgd door het Lacrimoso uit het Requiem van Mozart,  het slot uit de Mattheus Passie van Bach, op 4 nogmaals Bach en op 5 het fameuze Miserere van Gregorio Alegri..

De journalist Tom Janssens in  een artikel in De Standaard van vrijdag 15 november, vindt het maar niets: het ‘Erbarme dich’ is ‘snotterende’ muziek en vindt het heel spijtig  dat de prachtige muziek van Haydn  niet gewaardeerd wordt. Verder merkt hij op en ik citeer:

‘dat het gemiddelde tempo van top tien zeer langzaam is. Als de mensen voor de keuze staan kiezen ze voor slepers.’

Dit is rap gezegd, en uiterst oneerbiedig. Ik geloof dat de mensen - en veel waren er niet ongeveer 2500 die de vragenlijst hebben ingevuld - de muziek kiezen die voor hen waardevol is. 

De Klara-luisteraar, zoals Tom Janssens het uitdrukt, is niet ‘belust op zuchten en lamenteren’, maar een mens die weet dat de dood, meer dan wat anders niet alleen deel uitmaakt van het leven, maar waarde en betekenis geeft aan het leven.

Wat ik schreef in mijn blog van 14 november over Montaigne (en Cheng) is hierbij van grote betekenis:

‘qu’il faut avoir le goût de la mort toujours en bouche’, pour savourer pleinement l’existence. Car elle n’a de relief, de profondeur, de sens, que sur fond d’éphémère, sur horizon de finitude. (Le Monde van 8 nov.) 

18-11-2013, 05:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

                         
                          Wat opvalt achteraf, de bomen bladerloos

geschrokken terwijl het gisteren nog zomer was,

dat het vele dat werd omgezet in woorden,

in het land van ons bezinnen een strook maar is

en typerend, lijk de meanders voor de Leie,

zijn hier de zinnen voor het landschap

van de geest waarin we verblijven willen

tot voorbij de avonden, de nachten.

Een smalle strook, een lint van paarlemoer,

getroost met bijbelarabesken, uitgestrooid

van alle tijden of van de mens

het verhaal van wonen en beminnen,

duizendmaal beleefd en duizendmaal

openbarstend telkens in duizend splinters,

vuurwerk-madeliefjes van vervoering

zo de ruimte ingeslingerd.

Het herbeleven, het herschikken

en het herinterpreteren, een smalle band,

vergeten en verloren al werd het,

opgetekend voor de eeuwigheid.

17-11-2013, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Ils ont passés le cap des 80 ans, mais ce ne sont pas leurs cheveux blancs qui font qu’on les distingue’. Aldus begint Cathérine  Simon, in Le Monde van 25 oktober ll., haar recensie van drie romans geschreven door tachtigjarigen: 

 ‘Il pleuvait des Oiseaux’ : une ode à la nature et à la force d’aimer (208 p.), écrit par une Québecoise; ‘La lettre à Helga’ :un monologue superbe aux parfums de vent et de terre (144 p.), écrit par un Islandais ; et ‘La Femme à 1000°’, un pavé époustouflant (de 640 p.)écrit par une Islandaise.

Ik zelf ben er niet in geslaagd, ondanks vele pogingen die ik gedaan heb om een uitgever te vinden die zich over mijn manuscript zou ontfermen. Heb onlangs nog eens een poging gedaan om enkele pagina’s te schrijven maar ik heb ingezien – al ben ik nog niet volledig overtuigd ervan - dat  het beter is te blijven waar ik sta en, zo lang ik in de mogelijkheid ben, me tevreden te stellen met het schrijven van korte bedenkingen in de vorm van blogs.

Wat niet belet dat ik vol bewondering sta voor de auteurs waar Cathérine Simon het over heeft. Ik zal hun boek wellicht niet lezen, maar het feit dat de twee IJslandse schrijvers vertaald werden in het Frans wil toch heel wat zeggen.

Ik troost me dan met de gedachte dat het schrijven van één roman in een mensenleven, tenminste zo het geen kanjer is van meer dan 600 pagina’s, helemaal niets betekent. En een dergelijk boek ligt niet binnen mijn mogelijkheden. 

‘Les vieillards de fiction remâchent le passé, le transforment, le déforment. Ils ont l’avantage du grand âge ; ces ruminants géniaux regardent en arrière, par-dessus leur épaule et font le point, froidement, à la manière des photographes sur leur vie, sur le monde’. 

Ook dit is een beletsel, mijn leven was een gewoon leven, met goede en slechte momenten, zonder al te veel betekenis. Ik zou er heel wat moeten aan toevoegen en heel wat moeten  herkauwen en vervormen om er iets leesbaar uit te halen. En dan, wat zin heeft het een nieuw verhaal de wereld in te sturen waarin enkel de boeken die ik las van enige betekenis zouden kunnen zijn.

16-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij weet voldoende dat met de dood, zijn tijd opgebruikt is, dat hij als mens verdwijnt uit de zichtbare wereld; dat de wereld die alsdan niet meer die van hem zal zijn, verder evolueren zal en dat het deel geest, het deeltje Elohim, dat hij bij zijn geboorte in pacht heeft gekregen – un mandat du ciel - en dat zich, naarmate zijn leven vorderde meer en meer heeft gemanifesteerd en geaccentueerd, na de dood terug zal keren naar die oceaan van geest die het ganse Universum besprenkelt en levend  houdt.

En denkt hij, de geest die we gebruikten, stort zich dan terug in wat zijn oorsprong was en nu zijn bestemming. Als dan de tijd van de materiële vorm op is, is het dan zo gek voorop te stellen dat dit zonder de minste betekenis is voor de geest die dit aardse lichaam bezielde?

Hij heeft er geen zorg mee, hij gelooft dat de essentie van het ‘zijn’, dat de elektronen die deze ‘ik’ van hem uitmaken, terugkeren zullen tot het lichtende licht van de eeuwigheid.

In dit geloof is zijn dood een nieuw begin. Er hoeft voor hem niemand te komen die alle vraagtekens wegnemen zal. Hij wil deze zelf met een veeg van de hand doen verdwijnen, elke korrel stof een wolk van beweging zijnde, zal zijn geloof blijvend gevoed worden en blijvend gesterkt hernomen. 

Het is dit geloof dat hij uitdragen wil. Zelfs indien hij er niet in slaagt de exacte formulering ervoor te vinden, hoopt hij, zoals vele anderen voor hem en naast hem en na hem, een element van de te zoeken formule te hebben aangeraakt, te hebben ontbloot. Dit zal hem voldoende zijn, en dit wil hij zien als het vervullen van zijn plicht, als het ‘faire son métier’ als mens.

15-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom het is dat hij over de dood spreekt, omdat hij niet alleen is, omdat op zijn ouderdom, zoals Montaigne het wist, ‘qu’il faut avoir le goût de la mort toujours en bouche’, niet om er genoegen in te vinden, maar om ten volle te genieten van het leven dat ons (nog) gelaten werd. Of, zoals François Cheng[1] (84) er over verhaalt : ‘concevoir la démarche philosophique comme apprentissage de la mort.

Cheng is gekant tegen elk nihilisme. Hij aanvaardt niet een  Universum dat zo maar ontstaan is, aanvaardt niet dat het leven louter toeval is (zoals Monod) en bestemd is om zo maar op te houden. Deze zo verspreidde ideeën schijnen hem trop courtes et trop mutilantes. De dood is geen absurd uitdoven als een nachtkaars die het lot ons zou voorhouden. Maar is deel van het bestaan en het wonder van het bestaan is ook het wonder  van de dood.

Voor François Cheng en voor de Chinezen is het leven ‘un mandat du ciel’, een inkadering in een groot avontuur waar we zo weinig vanaf weten. We kunnen enkel gissen hoe we deze inkadering het best kunnen beleven. Een zaak is zeker het nihilisme lost helemaal niets op en heeft geen oog voor het grote wonder dat het leven is, dat de dood is als deel van het leven.

14-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms waagt hij het zich af te vragen hoe zijn dood zal zijn. Zal het zijn zoals bij vader, een langzaam vertragen van ademhaling en hartslag om stilaan uit te doven, zal het plotseling gebeuren, zal het gebeuren tijdens zijn slaap, met het dagboek nog open op de laatst geschreven pagina, de laatst geschreven zin, het laatste woord?

Maar geen vrees vooral. Hij heeft geleefd naar de geest in hem, heeft immer getracht bewust te zijn van wat achter de dingen, onzichtbaar, maar voor hem wezenlijk daar was: de schittering van het licht dat hem opnemen zal, versplinteren zal, weggeslingerd in de oneindigheid.

Is het feit dat de mens geëvolueerd is vanuit het subatomaire, dat reeds een begin van geest, van leven was, en over plant en dier heen, evolueerde naar een wezen met een verwachten, met een geloof dat hem situeerde over de dood heen.

Is deze hunker niet terug te vinden in wat onze voorouder bezielde die schilderde en schitterde in de grotten van Vallon-Pont d’Arc, van Lascaux, van Altamira, gedragen door een beginnend bewust-zijn van het eeuwige dat essentieel is voor elke vorm van creativiteit; en is het precies dit gevoel niet, dit sacrale niet, dat ontbreekt in vele van de kunst-experimenten van nu? 

En dan, waar situeert zich de bron van dergelijk bewustzijn, geloven we dat dit zich situeert in ons stoffelijk omhulsel? Dan moeten we weten dat dit omhulsel bestaat uit atomen, elk met een kern en met elektronen er omheen slingerend, in een niet te bepalen baan, zich verplaatsend totaal oncontroleerbaar, binnen ons, als buiten ons.
Wie of wat is dan wel de geest in ons die niet aan te raken is, niet te ontcijferen, niet vast te leggen.

13-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En als hij de bocht van de Leie bezoekt zoals deze middag met zijn vriend en ze even stilstonden aan de bocht waar ze bijna, gedurende dertig jaren elke zondagvoormiddag stonden, zijn er de herinneringen. Hij denkt, ik moet een middel vinden om al deze herinneringen in tekens om te zetten, opdat alles behouden zou blijven en er niets meer zou kunnen gewijzigd worden, niets in min, maar veel in meer. Hij is het medium waarlangs alles zich opnieuw voltrekken kan, waziger steeds en meer en meer herleid tot de essentie ervan, de sappen ervan, de zaadcellen ervan.

Zoals hij zich uit Dokter Zhivago herinnert nog hoe Yuri’s moeder begraven wordt en Yuri de nacht doorbrengt in een cel van het klooster met door het raampje, het zicht op de tuin met de bevroren groenten. Ook dit beeld blijft bewaard voor de eeuwigheid, alsof hij het zelf heeft beleefd, heeft neergeschreven.

Hij denkt, alles samen genomen, het gaat goed met mij. Ik voel dat ik leef, ik voel dat de geest beweegt in mij, ik voel dat de wereld zich buigt over mij , dat wat ik denk Elohim te zijn, zwelt omheen mij. Dat ik me wegschrijf in het Zijnde, dat ik, op momenten zoals deze, schrijvend, totaal opgezogen ben door het Zijnde - zoals het met Spinoza zeker gebeurde – opgezogen door wat was, en ook door wat nog komen zal.

Het gaat me heel goed, schrijvend in de cirkel licht over me – la Luz siendo Dios que desciende ( Garcia Lorca) - en in meer is er een opening, naar iets dat gebeuren kan, iets vreemd maar ook iets beloftevol. 

Mahler op de radio. Hij denkt het gaat me inderdaad zeer goed! Al voelt hij zich oud worden, maar hij voelt dit niet als een zwaarte maar wel als een lichtheid, een helderheid, een stilte ook die hem toelaat weg te duiken in de vijver van de geest en er in weg te drijven tussen het eendenkroos.

12-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb lang stilgelegen op de sofa vanavond, luisterend naar uittreksels uit de vele Requiems – op BBC four – die ooit geschreven werden, van de Flemish composer, Ockeghem tot Benjamin Britten’s  ‘War Requiem’.

Maar ik had ook nog een blog te schrijven.

Onder meer zeggen dat, als ik gisteren geschreven heb over de Bijbel, dit niet betekent dat ik geloof in al wat erin te lezen staat. Wetende echter hoe moeilijk het soms is iets zinnigs te schrijven heb ik alleen gedacht aan het feit dat er vele zinnige passages voorkomen in de boeken van de bijbel. En dat ik om deze reden in bewondering sta voor wat de schrijvers ervan, minstens twee duizend jaar geleden, hebben neergezet. 

Onder meer ook antwoorden aan de vriend die me bezocht vandaag en me sprak over Spinoza die evenmin geloofde in de Bijbel, en door Albert Einstein hoog geprezen werd. Einstein geloofde in de God van Spinoza, de God die zichzelf openbaart in de harmonie van het Heelal en, dat alles wat Is een verschijning is van God, ook de mens. Spinoza zegt nog niet dat zijn schepping de materiële vorm is van God, maar hij was er toch heel dicht bij.

Onder meer ook zeggen wat een andere vriend me mailde, nl. dat het werk van Proust, ‘Sur la Lecture’, opgenomen werd in zijn ‘A la Recherche du Temps perdu’.

Maar er is meer, daarna, neergezeten aan mijn werktafel  met de regen en de wind om het huis; dacht ik aan een gedicht van Salvatore Quasimodo dat plots opdook uit de nacht. Een gedicht dat ik ooit eens onderaan een tekening heb overgeschreven en waarvan ik me nu nog de eerste regels herinner in het weinige Italiaans dat ik ken:

Desiderio delle tue mani chiare

nella penombra della fiamma

sapevano di rovere e di rose,

di morte ...

of, 

Het verlangen van je blanke handen in de schemer van de vlammen, ruikend naar eikenhout en naar rozen, ruikend naar de dood ...

En ik weet dat in dit ene ogenblik, in deze enkele lijnen, een belangrijk ogenblik in mijn leven gestold ligt, vermengd met het ogenblik van nu en duidelijk wetende dat dit ogenblik immer aanwezig zal blijven in het nog komende.

Ik, zoals Quasimodo het verder zegt, fatto d’aria, van lucht gemaakt.

11-11-2013, 01:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er hangt over de teksten van de Bijbel, het parfum van thymus en laurier, van eucalyptus en engelenwortel, van salie en van absint, een parfum dat zich oplost in het geluid van de zee of de stilte van de woestijn, het majestatische van de bergen of het geruis van een vlucht duiven over zijn hoofd.

Vooral dan als deze Bijbelteksten, zoals het vroeger het geval was, voorgelezen worden. En het is Marcel Proust[1], in zijn ‘Sur la Lecture’ - opgedragen aan Madame la Princesse Alexandre de Caraman- Chimay - die er hem  deze morgen aan herinnert. Proust die vertelt over  het voorlezen, in de abdijrefter, van het evangelie van Lucas, en ik vertaal de poëtische woorden van Proust liever niet: 

Souvent dans l’Évangile de saint Luc, rencontrant les deux points qui l’interrompent avant chacun des morceaux presque en forme de cantiques dont il est parsemé, j’ai entendu le silence du fidèle, qui venait d’arrêter sa lecture à haute voix pour entonner les versets suivants comme un psaume qui lui rappelait les psaumes plus anciens de la Bible.

En Proust gaat verder en het is om deze reden dat ik hem heb aangehaald:

Et plus d’une fois, tandis que je lisais, il m’apporta le parfum d’une rose que la brise entrant par une porte ouverte avait répandu dans la salle haute où se tenait l’assemblée et qui ne s’était pas évaporé depuis dix-sept siècles.

Hij leest dit -  al begrijpt hij niet waarom die zeventien eeuwen vermeld staan - en voelt de grote poëtische kracht van Prousts woorden, even zeer schuilend in de klank van de Franse taal dan in de betekenis van het beeld dat wordt opgeroepen. En hij weet, als hij zich soms verliest in de ‘Psalmen’ of in ‘Job’ of in  vele andere passages van diverse Boeken van de Bijbel, dat hij alles lezen moet, zoals het moet gelezen worden, traag, heel traag, zoals Wittgenstein wenst dat zijn zinnen gelezen worden.

Pas dan komt de schoonheid van wat er te lezen staat ten volle tot zijn  recht en dan vooral als hij de versie neemt van de ‘King James’ die dateert van 1611.

Maar vandaag, wie leest er nog de Bijbel of wie waagt het nog er over te spreken?
En wie hoorde ik deze middag spreken op Klara over de mens die op komst was, die meer 'barbaars' wordt dan 'sapiens'!

10-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals hij deze ochtend wakker werd door een stem, komende van nergens en van overal, die zijn naam riep, zo springt ook, bij het minste teken, de roep van de levende geest op in hem. Het is niet veel maar het is toereikend om neer te gaan zitten en op te tekenen datgene  wat een diepere vorm van leven betekent.

En bij het buitenkomen heeft de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. En gevoeld hoe licht en wolken en de rust in hem,  de wezenlijke en geestelijke omgeving is waarin wat niet te noemen is, geborgen is.

En het gebeurde ook dat hij in de namiddag ging bladeren in de Koran – en ja, waarom niet - en heel wat zaken las over Abraham en Ishmaël en hoe Maria eenzaam en verlaten onder een vijgenboom bevallen is van haar Zoon,  en ook:
 

Si la mer était une encrepour écrire les paroles de mon Seigneur;
la mer serait assurément tarie
avant que ne tarissent les paroles de mon Seigneur,
même si nous apportions encore.
une quantité d’encre égale à la première.

09-11-2013, 00:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals hij deze ochtend wakker werd door een stem, komende van nergens en van overal, die zijn naam riep, zo springt ook, bij het minste teken, de roep van de levende geest op in hem. Het is niet veel maar het is toereikend om neer te gaan zitten en op te tekenen datgene  wat een diepere vorm van leven betekent.

En bij het buitenkomen heeft de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. En gevoeld hoe licht en wolken en de rust in hem,  de wezenlijke en geestelijke omgeving is waarin wat niet te noemen is, geborgen is.

En het gebeurde ook dat hij in de namiddag ging bladeren in de Koran – en ja, waarom niet - en heel wat zaken las over Abraham en Ishmaël en hoe Maria eenzaam en verlaten onder een vijgenboom bevallen is van haar Zoon,  en ook:
 

Si la mer était une encrepour écrire les paroles de mon Seigneur;
la mer serait assurément tarie
avant que ne tarissent les paroles de mon Seigneur,
même si nous apportions encore.
une quantité d’encre égale à la première.

09-11-2013, 00:27 geschreven door Ugo d'Oorde