Gedicht à la Paul Auster

Vandaag is moeilijker dag

door te komen,

moeilijker                   

doordeweeks te zijn

te blijven.

Geen aarde,

geen dijk om schuil te gaan

zoals de boten,

de reiger waar hij wacht.

Dan onovertroffen

dooft de herfst zijn kleuren

komt de regen

komt het hoge waaien

ijl getakt de bomen

versplinterd al wat effen was,

doorzichtbaar

tot peis binnenin.

En ontbolsterd,

wij in de ruimte

verstild,

het laatste blad

dwarrelend.

Zwammen in het mos

verpulverd.

21-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En hij,  hoe schrijft hij en waarom, weet hij het wel? Is het niet zijn honger om te schrijven die aan de basis ligt, zijn verwondering over wat het leven is, is het niet zijn blijvende, uitgerekte queeste die zich  schrijft, die vertrekt van uit het niets, van uit een terra incognita, het domein van the inward speech, of the discourse we conduct incessantly with our selves (George Steiner in zijn Grammars of Creation). Een soliloquium die hij op papier zet, die hij uitdragen wil, op een aquarelachtige wijze gekleurd met herinneringen uit zijn jeugd en hierin verweven, zoals Kundera het wou, gebeurtenissen die zich hadden kunnen voordoen maar omwille van dit of dat niet hebben plaatsgevonden en toch nog immer opduiken alsof ze ergens in een andere omgeving, buiten zijn weten, hebben plaatsgevonden.

Want dit schrijven is vandaag zijn enige bestemming en al komt de start ervan zo laat in zijn levensjaren, de intensiteit van wat hij optekent is er zeker niet minder om. Het is de intensiteit eigen aan de mens die hoopt te groeien naar zijn climax toe, zoals T.S. Eliot het verwoordde: 

  We must be still and still moving

   into another intensity

  for a further union, a deeper communion... 

Groeien naar een grotere intensiteit om dichter te komen tot een meer innige verbondenheid met al wat ons omringt.

20-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waar begin ik mee en waar eindig ik. Hoe vul ik deze enkele lijnen om binnen mijn programma te blijven en toch niet vervelend te zijn, gezeten voor mijn spiegelbeeld dat mijn klavier is, dat neemt van mij wat ik aan te bieden heb en dit, voor de pijn opkomt en of ik nu de pen neem of rechtsreeks mijn woorden afzet op het klavier, de pijn is identiek en onafwendbaar.

Geen blog schrijven ware een oplossing, maar dit strookt dan niet met wat ik mezelf heb opgelegd drie jaar geleden en al die tijd - enkele weken uitgezonderd - heb ingelost.

Ik denk aan Mozart nu, een documentaire over zijn leven op een Franse zender, toonde het manuscript van zijn Requiem, toonde de laatste noten die hij geschreven had toen hij wist dat hij er niet meer zou in slagen zijn werk af te maken.

Ik kende deze gevoelens, heb dit meegemaakt bij een vorige opname in het ziekenhuis, toen ik werkte aan Dante’s Inferno en ik de dood heel dichtbij dacht en mijn Dante onafgewerkt zou achterblijven. De nachten waren toen het ergste omdat ik totaal machteloos was en lag te woelen in mijn bed ondanks de slaapmiddelen die ik kreeg. Verschrikkelijk was het.

Mozart moet die ook gekend hebben en ik heb een sterk vermoeden ook Dante, in de laatste dagen van zijn leven toen hij werkte aan het einde van zijn Paradiso dat ook het einde was van zijn Commedia.

Ik heb er een verhaal over geschreven dat ik eens zal opzoeken en verwerken in een van mijn komende blogs.

19-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is eens te meer Bach’s ‘Erbarme dich’ die het haalt gevolgd door het Lacrimoso uit het Requiem van Mozart,  het slot uit de Mattheus Passie van Bach, op 4 nogmaals Bach en op 5 het fameuze Miserere van Gregorio Alegri..

De journalist Tom Janssens in  een artikel in De Standaard van vrijdag 15 november, vindt het maar niets: het ‘Erbarme dich’ is ‘snotterende’ muziek en vindt het heel spijtig  dat de prachtige muziek van Haydn  niet gewaardeerd wordt. Verder merkt hij op en ik citeer:

‘dat het gemiddelde tempo van top tien zeer langzaam is. Als de mensen voor de keuze staan kiezen ze voor slepers.’

Dit is rap gezegd, en uiterst oneerbiedig. Ik geloof dat de mensen - en veel waren er niet ongeveer 2500 die de vragenlijst hebben ingevuld - de muziek kiezen die voor hen waardevol is. 

De Klara-luisteraar, zoals Tom Janssens het uitdrukt, is niet ‘belust op zuchten en lamenteren’, maar een mens die weet dat de dood, meer dan wat anders niet alleen deel uitmaakt van het leven, maar waarde en betekenis geeft aan het leven.

Wat ik schreef in mijn blog van 14 november over Montaigne (en Cheng) is hierbij van grote betekenis:

‘qu’il faut avoir le goût de la mort toujours en bouche’, pour savourer pleinement l’existence. Car elle n’a de relief, de profondeur, de sens, que sur fond d’éphémère, sur horizon de finitude. (Le Monde van 8 nov.) 

18-11-2013, 05:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

                         
                          Wat opvalt achteraf, de bomen bladerloos

geschrokken terwijl het gisteren nog zomer was,

dat het vele dat werd omgezet in woorden,

in het land van ons bezinnen een strook maar is

en typerend, lijk de meanders voor de Leie,

zijn hier de zinnen voor het landschap

van de geest waarin we verblijven willen

tot voorbij de avonden, de nachten.

Een smalle strook, een lint van paarlemoer,

getroost met bijbelarabesken, uitgestrooid

van alle tijden of van de mens

het verhaal van wonen en beminnen,

duizendmaal beleefd en duizendmaal

openbarstend telkens in duizend splinters,

vuurwerk-madeliefjes van vervoering

zo de ruimte ingeslingerd.

Het herbeleven, het herschikken

en het herinterpreteren, een smalle band,

vergeten en verloren al werd het,

opgetekend voor de eeuwigheid.

17-11-2013, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Ils ont passés le cap des 80 ans, mais ce ne sont pas leurs cheveux blancs qui font qu’on les distingue’. Aldus begint Cathérine  Simon, in Le Monde van 25 oktober ll., haar recensie van drie romans geschreven door tachtigjarigen: 

 ‘Il pleuvait des Oiseaux’ : une ode à la nature et à la force d’aimer (208 p.), écrit par une Québecoise; ‘La lettre à Helga’ :un monologue superbe aux parfums de vent et de terre (144 p.), écrit par un Islandais ; et ‘La Femme à 1000°’, un pavé époustouflant (de 640 p.)écrit par une Islandaise.

Ik zelf ben er niet in geslaagd, ondanks vele pogingen die ik gedaan heb om een uitgever te vinden die zich over mijn manuscript zou ontfermen. Heb onlangs nog eens een poging gedaan om enkele pagina’s te schrijven maar ik heb ingezien – al ben ik nog niet volledig overtuigd ervan - dat  het beter is te blijven waar ik sta en, zo lang ik in de mogelijkheid ben, me tevreden te stellen met het schrijven van korte bedenkingen in de vorm van blogs.

Wat niet belet dat ik vol bewondering sta voor de auteurs waar Cathérine Simon het over heeft. Ik zal hun boek wellicht niet lezen, maar het feit dat de twee IJslandse schrijvers vertaald werden in het Frans wil toch heel wat zeggen.

Ik troost me dan met de gedachte dat het schrijven van één roman in een mensenleven, tenminste zo het geen kanjer is van meer dan 600 pagina’s, helemaal niets betekent. En een dergelijk boek ligt niet binnen mijn mogelijkheden. 

‘Les vieillards de fiction remâchent le passé, le transforment, le déforment. Ils ont l’avantage du grand âge ; ces ruminants géniaux regardent en arrière, par-dessus leur épaule et font le point, froidement, à la manière des photographes sur leur vie, sur le monde’. 

Ook dit is een beletsel, mijn leven was een gewoon leven, met goede en slechte momenten, zonder al te veel betekenis. Ik zou er heel wat moeten aan toevoegen en heel wat moeten  herkauwen en vervormen om er iets leesbaar uit te halen. En dan, wat zin heeft het een nieuw verhaal de wereld in te sturen waarin enkel de boeken die ik las van enige betekenis zouden kunnen zijn.

16-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij weet voldoende dat met de dood, zijn tijd opgebruikt is, dat hij als mens verdwijnt uit de zichtbare wereld; dat de wereld die alsdan niet meer die van hem zal zijn, verder evolueren zal en dat het deel geest, het deeltje Elohim, dat hij bij zijn geboorte in pacht heeft gekregen – un mandat du ciel - en dat zich, naarmate zijn leven vorderde meer en meer heeft gemanifesteerd en geaccentueerd, na de dood terug zal keren naar die oceaan van geest die het ganse Universum besprenkelt en levend  houdt.

En denkt hij, de geest die we gebruikten, stort zich dan terug in wat zijn oorsprong was en nu zijn bestemming. Als dan de tijd van de materiële vorm op is, is het dan zo gek voorop te stellen dat dit zonder de minste betekenis is voor de geest die dit aardse lichaam bezielde?

Hij heeft er geen zorg mee, hij gelooft dat de essentie van het ‘zijn’, dat de elektronen die deze ‘ik’ van hem uitmaken, terugkeren zullen tot het lichtende licht van de eeuwigheid.

In dit geloof is zijn dood een nieuw begin. Er hoeft voor hem niemand te komen die alle vraagtekens wegnemen zal. Hij wil deze zelf met een veeg van de hand doen verdwijnen, elke korrel stof een wolk van beweging zijnde, zal zijn geloof blijvend gevoed worden en blijvend gesterkt hernomen. 

Het is dit geloof dat hij uitdragen wil. Zelfs indien hij er niet in slaagt de exacte formulering ervoor te vinden, hoopt hij, zoals vele anderen voor hem en naast hem en na hem, een element van de te zoeken formule te hebben aangeraakt, te hebben ontbloot. Dit zal hem voldoende zijn, en dit wil hij zien als het vervullen van zijn plicht, als het ‘faire son métier’ als mens.

15-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom het is dat hij over de dood spreekt, omdat hij niet alleen is, omdat op zijn ouderdom, zoals Montaigne het wist, ‘qu’il faut avoir le goût de la mort toujours en bouche’, niet om er genoegen in te vinden, maar om ten volle te genieten van het leven dat ons (nog) gelaten werd. Of, zoals François Cheng[1] (84) er over verhaalt : ‘concevoir la démarche philosophique comme apprentissage de la mort.

Cheng is gekant tegen elk nihilisme. Hij aanvaardt niet een  Universum dat zo maar ontstaan is, aanvaardt niet dat het leven louter toeval is (zoals Monod) en bestemd is om zo maar op te houden. Deze zo verspreidde ideeën schijnen hem trop courtes et trop mutilantes. De dood is geen absurd uitdoven als een nachtkaars die het lot ons zou voorhouden. Maar is deel van het bestaan en het wonder van het bestaan is ook het wonder  van de dood.

Voor François Cheng en voor de Chinezen is het leven ‘un mandat du ciel’, een inkadering in een groot avontuur waar we zo weinig vanaf weten. We kunnen enkel gissen hoe we deze inkadering het best kunnen beleven. Een zaak is zeker het nihilisme lost helemaal niets op en heeft geen oog voor het grote wonder dat het leven is, dat de dood is als deel van het leven.

14-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms waagt hij het zich af te vragen hoe zijn dood zal zijn. Zal het zijn zoals bij vader, een langzaam vertragen van ademhaling en hartslag om stilaan uit te doven, zal het plotseling gebeuren, zal het gebeuren tijdens zijn slaap, met het dagboek nog open op de laatst geschreven pagina, de laatst geschreven zin, het laatste woord?

Maar geen vrees vooral. Hij heeft geleefd naar de geest in hem, heeft immer getracht bewust te zijn van wat achter de dingen, onzichtbaar, maar voor hem wezenlijk daar was: de schittering van het licht dat hem opnemen zal, versplinteren zal, weggeslingerd in de oneindigheid.

Is het feit dat de mens geëvolueerd is vanuit het subatomaire, dat reeds een begin van geest, van leven was, en over plant en dier heen, evolueerde naar een wezen met een verwachten, met een geloof dat hem situeerde over de dood heen.

Is deze hunker niet terug te vinden in wat onze voorouder bezielde die schilderde en schitterde in de grotten van Vallon-Pont d’Arc, van Lascaux, van Altamira, gedragen door een beginnend bewust-zijn van het eeuwige dat essentieel is voor elke vorm van creativiteit; en is het precies dit gevoel niet, dit sacrale niet, dat ontbreekt in vele van de kunst-experimenten van nu? 

En dan, waar situeert zich de bron van dergelijk bewustzijn, geloven we dat dit zich situeert in ons stoffelijk omhulsel? Dan moeten we weten dat dit omhulsel bestaat uit atomen, elk met een kern en met elektronen er omheen slingerend, in een niet te bepalen baan, zich verplaatsend totaal oncontroleerbaar, binnen ons, als buiten ons.
Wie of wat is dan wel de geest in ons die niet aan te raken is, niet te ontcijferen, niet vast te leggen.

13-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En als hij de bocht van de Leie bezoekt zoals deze middag met zijn vriend en ze even stilstonden aan de bocht waar ze bijna, gedurende dertig jaren elke zondagvoormiddag stonden, zijn er de herinneringen. Hij denkt, ik moet een middel vinden om al deze herinneringen in tekens om te zetten, opdat alles behouden zou blijven en er niets meer zou kunnen gewijzigd worden, niets in min, maar veel in meer. Hij is het medium waarlangs alles zich opnieuw voltrekken kan, waziger steeds en meer en meer herleid tot de essentie ervan, de sappen ervan, de zaadcellen ervan.

Zoals hij zich uit Dokter Zhivago herinnert nog hoe Yuri’s moeder begraven wordt en Yuri de nacht doorbrengt in een cel van het klooster met door het raampje, het zicht op de tuin met de bevroren groenten. Ook dit beeld blijft bewaard voor de eeuwigheid, alsof hij het zelf heeft beleefd, heeft neergeschreven.

Hij denkt, alles samen genomen, het gaat goed met mij. Ik voel dat ik leef, ik voel dat de geest beweegt in mij, ik voel dat de wereld zich buigt over mij , dat wat ik denk Elohim te zijn, zwelt omheen mij. Dat ik me wegschrijf in het Zijnde, dat ik, op momenten zoals deze, schrijvend, totaal opgezogen ben door het Zijnde - zoals het met Spinoza zeker gebeurde – opgezogen door wat was, en ook door wat nog komen zal.

Het gaat me heel goed, schrijvend in de cirkel licht over me – la Luz siendo Dios que desciende ( Garcia Lorca) - en in meer is er een opening, naar iets dat gebeuren kan, iets vreemd maar ook iets beloftevol. 

Mahler op de radio. Hij denkt het gaat me inderdaad zeer goed! Al voelt hij zich oud worden, maar hij voelt dit niet als een zwaarte maar wel als een lichtheid, een helderheid, een stilte ook die hem toelaat weg te duiken in de vijver van de geest en er in weg te drijven tussen het eendenkroos.

12-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb lang stilgelegen op de sofa vanavond, luisterend naar uittreksels uit de vele Requiems – op BBC four – die ooit geschreven werden, van de Flemish composer, Ockeghem tot Benjamin Britten’s  ‘War Requiem’.

Maar ik had ook nog een blog te schrijven.

Onder meer zeggen dat, als ik gisteren geschreven heb over de Bijbel, dit niet betekent dat ik geloof in al wat erin te lezen staat. Wetende echter hoe moeilijk het soms is iets zinnigs te schrijven heb ik alleen gedacht aan het feit dat er vele zinnige passages voorkomen in de boeken van de bijbel. En dat ik om deze reden in bewondering sta voor wat de schrijvers ervan, minstens twee duizend jaar geleden, hebben neergezet. 

Onder meer ook antwoorden aan de vriend die me bezocht vandaag en me sprak over Spinoza die evenmin geloofde in de Bijbel, en door Albert Einstein hoog geprezen werd. Einstein geloofde in de God van Spinoza, de God die zichzelf openbaart in de harmonie van het Heelal en, dat alles wat Is een verschijning is van God, ook de mens. Spinoza zegt nog niet dat zijn schepping de materiële vorm is van God, maar hij was er toch heel dicht bij.

Onder meer ook zeggen wat een andere vriend me mailde, nl. dat het werk van Proust, ‘Sur la Lecture’, opgenomen werd in zijn ‘A la Recherche du Temps perdu’.

Maar er is meer, daarna, neergezeten aan mijn werktafel  met de regen en de wind om het huis; dacht ik aan een gedicht van Salvatore Quasimodo dat plots opdook uit de nacht. Een gedicht dat ik ooit eens onderaan een tekening heb overgeschreven en waarvan ik me nu nog de eerste regels herinner in het weinige Italiaans dat ik ken:

Desiderio delle tue mani chiare

nella penombra della fiamma

sapevano di rovere e di rose,

di morte ...

of, 

Het verlangen van je blanke handen in de schemer van de vlammen, ruikend naar eikenhout en naar rozen, ruikend naar de dood ...

En ik weet dat in dit ene ogenblik, in deze enkele lijnen, een belangrijk ogenblik in mijn leven gestold ligt, vermengd met het ogenblik van nu en duidelijk wetende dat dit ogenblik immer aanwezig zal blijven in het nog komende.

Ik, zoals Quasimodo het verder zegt, fatto d’aria, van lucht gemaakt.

11-11-2013, 01:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er hangt over de teksten van de Bijbel, het parfum van thymus en laurier, van eucalyptus en engelenwortel, van salie en van absint, een parfum dat zich oplost in het geluid van de zee of de stilte van de woestijn, het majestatische van de bergen of het geruis van een vlucht duiven over zijn hoofd.

Vooral dan als deze Bijbelteksten, zoals het vroeger het geval was, voorgelezen worden. En het is Marcel Proust[1], in zijn ‘Sur la Lecture’ - opgedragen aan Madame la Princesse Alexandre de Caraman- Chimay - die er hem  deze morgen aan herinnert. Proust die vertelt over  het voorlezen, in de abdijrefter, van het evangelie van Lucas, en ik vertaal de poëtische woorden van Proust liever niet: 

Souvent dans l’Évangile de saint Luc, rencontrant les deux points qui l’interrompent avant chacun des morceaux presque en forme de cantiques dont il est parsemé, j’ai entendu le silence du fidèle, qui venait d’arrêter sa lecture à haute voix pour entonner les versets suivants comme un psaume qui lui rappelait les psaumes plus anciens de la Bible.

En Proust gaat verder en het is om deze reden dat ik hem heb aangehaald:

Et plus d’une fois, tandis que je lisais, il m’apporta le parfum d’une rose que la brise entrant par une porte ouverte avait répandu dans la salle haute où se tenait l’assemblée et qui ne s’était pas évaporé depuis dix-sept siècles.

Hij leest dit -  al begrijpt hij niet waarom die zeventien eeuwen vermeld staan - en voelt de grote poëtische kracht van Prousts woorden, even zeer schuilend in de klank van de Franse taal dan in de betekenis van het beeld dat wordt opgeroepen. En hij weet, als hij zich soms verliest in de ‘Psalmen’ of in ‘Job’ of in  vele andere passages van diverse Boeken van de Bijbel, dat hij alles lezen moet, zoals het moet gelezen worden, traag, heel traag, zoals Wittgenstein wenst dat zijn zinnen gelezen worden.

Pas dan komt de schoonheid van wat er te lezen staat ten volle tot zijn  recht en dan vooral als hij de versie neemt van de ‘King James’ die dateert van 1611.

Maar vandaag, wie leest er nog de Bijbel of wie waagt het nog er over te spreken?
En wie hoorde ik deze middag spreken op Klara over de mens die op komst was, die meer 'barbaars' wordt dan 'sapiens'!

10-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals hij deze ochtend wakker werd door een stem, komende van nergens en van overal, die zijn naam riep, zo springt ook, bij het minste teken, de roep van de levende geest op in hem. Het is niet veel maar het is toereikend om neer te gaan zitten en op te tekenen datgene  wat een diepere vorm van leven betekent.

En bij het buitenkomen heeft de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. En gevoeld hoe licht en wolken en de rust in hem,  de wezenlijke en geestelijke omgeving is waarin wat niet te noemen is, geborgen is.

En het gebeurde ook dat hij in de namiddag ging bladeren in de Koran – en ja, waarom niet - en heel wat zaken las over Abraham en Ishmaël en hoe Maria eenzaam en verlaten onder een vijgenboom bevallen is van haar Zoon,  en ook:
 

Si la mer était une encrepour écrire les paroles de mon Seigneur;
la mer serait assurément tarie
avant que ne tarissent les paroles de mon Seigneur,
même si nous apportions encore.
une quantité d’encre égale à la première.

09-11-2013, 00:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals hij deze ochtend wakker werd door een stem, komende van nergens en van overal, die zijn naam riep, zo springt ook, bij het minste teken, de roep van de levende geest op in hem. Het is niet veel maar het is toereikend om neer te gaan zitten en op te tekenen datgene  wat een diepere vorm van leven betekent.

En bij het buitenkomen heeft de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. En gevoeld hoe licht en wolken en de rust in hem,  de wezenlijke en geestelijke omgeving is waarin wat niet te noemen is, geborgen is.

En het gebeurde ook dat hij in de namiddag ging bladeren in de Koran – en ja, waarom niet - en heel wat zaken las over Abraham en Ishmaël en hoe Maria eenzaam en verlaten onder een vijgenboom bevallen is van haar Zoon,  en ook:
 

Si la mer était une encrepour écrire les paroles de mon Seigneur;
la mer serait assurément tarie
avant que ne tarissent les paroles de mon Seigneur,
même si nous apportions encore.
une quantité d’encre égale à la première.

09-11-2013, 00:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij was ooit in Parijs op de Place de Trocadéro en hij las er van Valéry in gouden letters aangebracht op de muren van een of ander museum:

'Dans ces murs voués aux merveilles, j’accueille et garde les ouvrages de la main prodigieuse de l’artiste, égale et rivale de la pensée. L’une n’est rien sans l’autre'.

En hij schrijft maar, woorden vallen lijk zaadjes neer op zijn blad. Het grote wonder van gedachten, zoals bij Valéry die zich vormen tot tekens. Gedachten van zovelen die uitgedragen worden en gelezen, gestapeld in rijen zoals de rijen boeken die hem overvielen in de bibliotheek van Mafra, waar hij lang geleden een gedicht over maakte en nu hij aan Portugal denkt, de zin in zwarte graffiti geschreven op de witte muren van de Universiteit van Coimbra: 

A universidade so illuminara o povo, no dia em que lhe puserem fogo. 

Of de universiteit zal maar verlichten de dag dat ze in vuur zal staan. Deze zin van Antero de Quental ook was een gedicht waardig.

De dagen die zinnen zijn, die beelden zijn om te zetten, opgeraapt hier of daar, ontstaan uit de immense spiritualiteit die verweven zit in de Kosmos.

08-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij hield in zijn handen de meer dan originele cataloog[1] van een tentoonstelling, gehouden in de refter van de vroegere Sint-Baafsabdij, met een gedicht in het Italiaans om de nacht in te gaan, de nacht in te schrijven en hem toe te dekken met woorden:

Anch’io ho passeggiato

in riva al mare, ammalato

di luna, tenendo per mano

la mia donna e baciandola

con quelle labbra

che ora più non ho.

De naam van de poëet ervan staat niet vermeld maar de schilderijen uit de tentoonstelling, de van creativiteit zinderende schilderijen over de doden in de Catacomben van Palermo, herinnert hij zich maar al te goed, deze waren van wijlen een vriend en groot kunstenaar, Patrick Ysebaert.  

En het gedicht over de maanzieke man die hand in hand met zijn vrouw langs de zee wandelt en haar kust met de lippen die hij thans niet meer heeft, wordt ook zijn deel. Vandaag denkt hij, heb ik nog immer mijn lippen om de vrouw te kussen, vandaag is hij nog immer de levende die spreken kan over de doden. Daarna zullen zijn woorden voor hem moeten spreken tot de levenden. Vertellen wie hij was en in wat hij geloofde, wat hij zocht en hoopte te vinden en hoe hij dacht de cirkel van leven en dood te kunnen doorbreken.

Niemand echter zal ooit weten de tijd die het vergde, de moed en de doorzetting die het hem zal gekost hebben om door te gaan tot het einde, dat gelukkig, vandaag, alhoewel misschien dichtbij, nog niet in het zicht is. 

Zoals hij niet weten zal de moeite die het Dante heeft gekost om zijn Divina Commedia te schrijven, in exil dan nog, noch de moed die Mahler heeft moeten opbrengen om zijn Kindertotenlieder te componeren, noch de wil en de doorzetting die Patrick heeft gekend om zijn veertig doeken te schilderen in de gesloten catacomben van Palermo.

Maar eigenlijk is dit alles zonder belang. Eens het resultaat er is, zijn moeite en zorg vergeten en wordt gedacht aan een nieuw beginnen immer verder de tijdloosheid van het creatief-zijn binnen.

07-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik overloop wat ik schreef als blogs in 2011. Ben er niet bepaald fier over en ik zie niet in, zoals een lezer van mijn
Blogs me vroeg, deze teksten te bundelen.
Of deze van 2013, waard zullen zijn gebundeld te worden valt  nog af te wachten, ondertussen kan ik niet anders dan verder gaan en pogen het allerbeste dat nog in mij is voort te brengen. Telkens en telkens opnieuw.

Welke betekenis hecht ik eraan, waarom ben ik zo halsstarrig bezig met mijn gedachten uit te persen om er iets uit te halen dat van waarde is. Waarom ga ik dag na dag de confrontatie aan met mezelf om te weten wat ik nog vermag, op welke wijze ik nog in staat ben om te gaan met de woorden die ik ga zoeken tot in het diepste van mezelf?

Als ik dan een doodsbericht binnen krijg van iemand die amper twee maanden ouder was dan ik zelf en ik me vragen ga stellen, die geen vragen zijn maar eerder verbazing omdat ik nog elke morgen of avond of nacht de moed heb neer te zitten voor mijn pc om mijn boodschap uit te brengen en aldus iets bloot te geven over wie ik ben en welke gevoelens ik meedraag, alsof het enig nut zou hebben voor zij die me lezen zullen, vandaag of morgen of als ik er niet meer zal zijn.

Ik lees James Joyce voor het ogenblik, woorden die honderd jaar geleden geschreven werden. Ik lees zijn uiteenzetting – deze van Stephen Dedalus - over wat schoonheid is, zonder hem op de voet te kunnen volgen omdat wat hij er over schrijft moeilijk te begrijpen is, maar toch ga ik verder hopende de sleutelzin te ontmoeten die heel zijn betoog zal duidelijk maken. Ik lees verder omdat Joyce lezen een uitdaging is en blijft. Ik wil begrijpen maar ik vat niet de finesse van wat Stephen uitlegt aan zijn vriend – die ik ook ben als ik hem lees – maar eenvoudig is het niet als hij verwijst naar Thomas van Aquinas die wist dat:

‘Three things are needed for beauty, wholeness, harmony, and radiance’ ( integritas, consonantia, claritas).

Waar ik het ook voorlopig moet mee doen, maar als Stephen zijn theorie toepast op een mand die een slagersjongen omgekeerd  op zijn hoofd draagt (pag.211 van de Penguin books 1960), dan heb ik het uiterst moeilijk Joyce te volgen en dit zijn niet de enige pagina’s waarover ik struikel. Joyce is nu precies geen gemakkelijke schrijver. Maar ik doe de inspanning hopende dat mijn volharden beloond zal worden.

06-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je kunt niet de ganse dag met het hoofd in de wolken lopen en hopen dat eens de avond is ingevallen de tekst die je wilt inloggen klaar in je geest zal staan zodat je hem maar uit te schrijven hebt. Zo eenvoudig gaat het nu ook niet en hoe verder ik kom in de tijd hoe meer ik de indruk heb dat ik me herhaal of dat ik niet meer anders kan dan me herhalen. Het zij dan zo, want identiek aan wat voorafgaat zal het nu ook wel niet zijn, wat een troost is voor mij.

Ik zit ergens met een bundel van in totaal een honderdtal gedichten die ik schreef in de loop der jaren. Nu en dan neem ik er een terug en herwerk ik het.

Zo is er vandaag een gedicht dat ik een nieuwe kans wil geven:

Op de laatste dijk de lichten aangestoken.

Op de laatste dijk de lichten aangestoken,

de zee, een God gelijk, gebeden, o even maar

en naar de sterren opgekeken omdat we weten

wilden hoe het verder moet op onze wegen.

De wind lijk sneeuw, de vleugelmeeuwen

die maar krijsen bleven, al zagen we ze niet,

de schemer huizenhoog gestegen,

wij woordeloos, rusteloos als nooit tevoren.

Op de laatste dijk gelopen, alle herinneren

uit ons weggenomen om van de oneindigheid

te zijn, gedompeld in wat nog komen moet

en al aanwezig is: woorden in de wind geschreven.

05-11-2013, 00:02 geschreven door Ugo d'Oorde  

En Yourcenar en de Bede-geschiedenis – van een paar dagen geleden - waar ze het over had, bracht een andere gedachte bij hem binnen, nl  het verhaal van het ‘Laatste Avondmaal’ uit het Evangelie van Johannes en Judas Ischariot die de homp brood, in de wijn gedrenkt,  kreeg toegeschoven, een klein gebeuren met grote gevolgen voor het Joodse volk dat later, veel later, talloze pogroms zou ondergaan en de shoah zou kennen.

Gebeurtenissen die, samengenomen, de aanleiding zouden zijn tot de stichting van de staat Israël, de zwerftocht van de Palestijnen uit hun vaderland en wellicht ook het drama van de twin-towers in New York.

En de vraag die zich stelt, waarom was er toen een verrader nodig, kon Christus niet voorzien - Isaïas voorzag wel eeuwen ervoor de geboorte van de Messias - dat zijn keuze, Judas aan te duiden, om hem te verraden, zware gevolgen zou kennen voor het uitverkoren volk van zijn Vader.

 Of, was het maar een idee geweest van de schrijver van dit evangelie, om het verhaal van Judas wat meer kleur te geven. En, in feite, had Christus wel een verrader nodig en, als het een idee van Judas zelf zou geweest zijn – waarmede niet allen akkoord gaan - ware het voor Jezus, als goede herder en als mens, niet beter geweest, Judas te overhalen het niet te doen en zichzelf te gaan overgeven aan hen die hem zochten al was het maar opdat Judas niet zou zondigen en wat erger is zich niet zou zelfmoorden? 

Zo ook, weet niemand nimmer welke de gevolgen kunnen zijn van een woord of een daad, weet niemand waar een beslissing je brengen zal, wat er hieruit gebeuren zal, wie je ontmoeten zult op welke plaats ook die bepalend zal zijn voor je verder leven.

04-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo zal je nimmer vooraf weten wat je hand

zal schrijven als de roep er is

van oude bijbels op de tafel en van de stenen

die je raapte, gebeeldhouwd door de regen.

En het nacht weer is, zo vlug de morgen

weggeschoven, de deemstering gekomen,

en in Jobs vergeelde woorden weer gelezen

dat de adem van de Almachtige ons het leven gaf.

Al zegt ons niets of niemand ook met zekerheid

wie die Almachtige is, een immanentie toch

in ons gegleden, een oorsprong die bestemming is,

een lichtbron, een verheerlijking

en zo geweten, al is het maar een ogenblik,

dat de eeuwigheid ons is toegemeten.

Kap dan, zoals je netels kapt, het stupide vers,

"je bent uit stof en tot stof keer je terug",

uit Genesis weg, want het hoefde niet, voldoende

is geweten dat dit lichaam sterven zal.

En ook als er gelezen moet, zo leerden ons

Nothomb en Fabre d'Olivet, en dit geloven we

"je bent uit geest en tot geest keer je terug."

Het enige wat zinnig is.

03-11-2013, 11:09 geschreven door Ugo d'Oorde