In de rechterbenedenhoek van de zeefdruk, ‘The Nose’, is er het merkteken ‘art.gallery.be’. Ik zoek op Google naar die galerij en vind er een massa werkjes van Panamarenko die per opbod te koop aangeboden worden.

En het eerste werk dat ik tegenkom is zuivere herinnering: het is een zeefdruk van Panamarenko, formaat 50 x 70 van 2001, het zicht op une dépendance van het oude, typische Furka Hotel van het begin van de negentiende eeuw, nu verdwenen, waar we ooit waren en  nu, uit het niets, verschijnt plots voor mijn ogen, dat prachtig werk van Panamarenko dat te kopen is per opbod - vandaag staat de prijs op een schamele 100 € - een prachtig werk.

Ik zou erop bieden tot ik het heb, Ik zou het ophangen in de kamer waar ik werk en ik zou vergaan van weemoed, omdat het een van de eerste plaatsen is in de bergen, de Furka pass met de Rhone-gletsjer en de lange ijstunnel in de gletsjer, die de bergen in mij hebben binnen gebracht begin de jaren vijftig, en me sindsdien niet meer verlaten hebben. Ik herinner me het Furka hotel, we logeerden er en het charmeerde ons omwille van het archaïsche van de stijl van het Hotel, ik herinner me ook nog de bijgebouwen waarvan ik hoor dat Panamarenko er soms in de zomer verbleef. Ik zeg jullie, zoek het op bij Google, doe een bod op het bijgebouw-schilderij, en als je het ooit verwerft dan hebt je een stukje van mijn ziel in je huis. Ik hoopte het beeld op de webside van de galerij te kunnen overnemen maar ben er niet in geslaagd. (Wat mijn blog dus ontbreken zal, maar het is al na middernacht, je zult het me wel vergeven, hoop ik).

Andere werken, typische Panamarenko’s staan er ook te koop eenvoudige tot speelse dingen van hem, maar alle van een sterke spiritualiteit doordrongen. En de biedingen naar ik zie kennen een zeker succes.

Of Panamarenko een kunstenaar is, doet hier niets ter zake, is hij er een tot daar toe, maar hij is zeker een groot maker, iemand die onvervaarde ideeën heeft en die even onvervaard uitdraagt.

Of het hu kunst is of niet speelt hier niet de minste rol, het is naar het werk zelf dat gekeken wordt, wat maar logisch is en onvermijdelijk naar de hand die er achter schuilt. Maar als die van Panamarenko is dan is dit mooi meegenomen.

Eigenlijk is kunst of geen kunst, een overbodige vraag. Het werk zelve wint er niets bij, verbetert er niet door, noch verslechtert er door. Het werk is er, en het blijft zoals het is, wat er ook over gezegd of geschreven wordt, je aanvaardt het of je verwerpt het (als kunst). Meer is er niet te zeggen.

Tussen haakjes:, welke logica steekt er echter achter de verkoop van een stuk tekening van Marc Sleen, voor een miljoen dollars meen ik, ware het niet dat het is van ‘zijn’ hand, getekend met zijn handtekening.

18-06-2019, 00:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je wilt elke dag verrassen én met je onderwerp - in vele gevallen dat je nog niet kent als je begint - én met de wijze waarop je het aankleedt en diepte geeft. Het wordt de kleur van je dag omdat het centraal staat in je dag, omdat je het ziet as a must. Iets waar je niet aan voorbij kunt noch aan voorbij wilt, wat een zonde zou zijn.

Zo, verrassen is de boodschap, wachten op wat binnen dwarrelt uit de hemel; wachten op de zin, die in zich alle zinnen draagt die moeten opgetekend worden, in hun geijkte vorm neergezet. En, er is deze morgen een gedachte die  overheerst, die te dringen staat om genomen te worden: een vriend, beeldhouwer en schilder, voor wie vandaag de dag is van zijn tentoonstelling.

Je hebt erover in de nacht al een tekst geschreven, op de rand van het bed gezeten. Hij ligt naast jou. Je tracht hem te ontcijferen, maar je geschrift is dermate dat het je teveel moeite kost. Je weet hoe je begonnen bent, je kent zijn werk, het is onbezoedeld werk, het is van hem en van niemand anders. Zijn tekeningen, niemand zou het beter gedaan hebben in de middeleeuwen en zeker nu niet meer; zijn schilderwerken die een bijzondere techniek verbergen en dan zijn beeldhouwwerken - hij is beeldhouwer in hart en ziel - zo gegrepen uit de ether omheen hem als hij aan het werken is.

Het werk kan, zoals de tekening van de kleine Olivia, van niemand anders zijn dan van hem, Daniël Janssens. Daarenboven en hij weet het, zijn wijze van werken is die van hem en wat hij maakt is het tegengestelde van een Koenraad Tinel die telkens vluchten moet naar bestaande vormen en de bewegingen ervan. Hij, Tinel, vertrekt van het bestaande dat hij vervormt op een weinig elegante wijze; bij Janssens, vooral dan in zijn beeldhouwwerken is het de geest, niet het zijnde, die vorm gekregen heeft. Hij is het voorbeeld van de man die buitenkomt uit het hotel, diep ademt en onmiddellijk de heuvels ziet in het zuiden en weet hoe alles leeft en beweegt om hem heen. Het is dit leven dat zijn onderwerp is.

 Ik kreeg op zijn facebook, een klein overzicht in een paar foto’s - ik zal niet op de opening zijn wegens familieverplichtingen die ineens zijn opgedoken - maar zijn werken zullen baden in het licht van grote ruimtes, in het licht waaruit ze zijn ontstaan. Gezocht zal worden de beeldhouwwerken te begrijpen, maar ze zijn niet te begrijpen, ze zijn begrip. Ze zijn zo geplukt uit de verbeelding van al wat eigenheid is, gestold tot een perfectie van iets dat is en, er noch voorheen was, noch erna zijn kan.

Als ik hier besluit, hoe al wat ik de laatste dagen geschreven heb in één lijn ligt; het ene nauw verbonden met het voorafgaande, spelingen van het lot waarin we gekneveld liggen. Het lot dat de beslissingen neemt die wij nemen zullen - denken we. Zo, ik had geen eerste zin nodig deze morgen van 16 juni, werkend aan mijn blog van 17 juni. Of hoe de dingen ontstaan en hoe ze verweven liggen in de realiteit van de dag.

Er is in mij, wat dit betreft, een grote verwondering. Alsof in wat ik schrijf vandaag, het zaaisel aanwezig is van wat ik morgen schrijven zal.

PS. De tentoonstelling vindt plaats - van 16 juni tot 18 augustus - in het Senior Resort De Kloef, Klakvijverstraat 15 te 9506 Grimmige. Zoek de kunstenaar, op zijn www.danieljanssens.be.

17-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

.

Onbezoedeld is het woord dat past bij kunst. Het betekent de geest, de drijvende kracht, onbezoedeld, los, vrij van alle - om het even welke - invloeden. Iets maken dat er nog niet is, de toekomst vóór zijn in al wat je maakt of schrijft. Het was ook het woord dat ik had moeten gebruiken voor het werk van Olivia die gisteren vier jaar werd. Maar ik was al heel ver gegaan in mijn zoektocht, het verste dat ik kon gaan: ik zat al bij de Big Bang, het ogenblik  dat alles is opgestart, dus ook de tekening van Olivia was erin begrepen.

Waar zwerf ik uit vandaag met mijn blog? Vraag ik me af, de dag die nog niet begonnen is. Vertrekkende bij het woord ‘onbezoedeld’ wat kan hieruit ontstaan? De haiku naar het Engels vertaald, op de rand van de fontein voor het hotel kan me hierbij helpen, hier ook is er sprake van een staat van het onbezoedeld zijn. De dichter wist, dat binnen de muren van het hotel gesprekken worden gevoerd, dat er discussies zijn die nog blijven hangen, misschien nog verder worden gezet het ogenblik dat ze buiten komen uit het hotel, dat ze misschien zelfs niet zullen opmerken dat er een fontein is, en zeker niet zullen lezen wat er staat over de heuvels in het zuiden, in de mist gehuld.

Het is een roep om inkeer, om bewust te zijn van het ogenblik, een roep ook om onbezoedeld buiten te zijn met een ruim open geest, ontvankelijk voor het minimale, het zicht van de heuvels in de verte, om hiermee de nieuwe dag binnen te gaan, een soort van herrijzenis uit de donkerte van de nacht.

Een vriend, hij schildert bij wijlen om de gevoelens die opwellen in hem kucht en leven te geven, schrijft me dat hij twee werken heeft die hij me tonen wil, waarover hij mijn oordeel wenst te kennen. Ik denk dat ik niets te kennen heb, dat in het leven alles het verloop kent dat het moet kennen, dat we er  niet aan ontkomen. Wat we gemaakt hebben staat er altijd onvolmaakt, altijd voor verbetering vatbaar, omdat al wat is  leeft ook een kei die je in de hand houdt, ook een tekst die je geschreven hebt, ook een schilderij die je gemaakt hebt. Ik als toeschouwer kan enkel zeggen wat het ding me zegt en, of het me iets zegt dat de maker niet wist dat het er in te lezen stond.

Wat ik wel weet is, dat we allen op een bepaald ogenblik van onze dagen, nood hebben aan een herbronning om in leven - het leven van een maker - te blijven; om via nieuwe paden te bereiken wat we altijd  getracht hebben te bereiken; doen we het niet, we ‘verslensen’ - zou mijne moeder gezegd hebben - we drogen uit, we zijn leeg gezongen, we hebben niets nieuws meer te vertellen.

Ik hoorde van morgen (zaterdag 15 juni) op Klara, een onderhoud met Koenraad Tinel - later heb ik opgezocht wie hij was en wist ik wat hij maakte - het was een hoogst interessant gesprek, iemand die ik zag als een man die heel wat beleefd had, heel wat mensen kende, heel wat voorstellingen had gedaan waarbij de mensen staande applaudisseerden. In één woord een groot kunstenaar. Tot Google me zijn werken toonde. Ik vond ze verslenst, Stefan Hertmans die ik bewonder, niet, en vele andere kunstenaars ook niet. Wie is er fout als het is om het werk van iemand, voor wie het zijn leven is, ofwel als hoogstaand ofwel als verslenst te zien?

Is Koenraad Tinel, hij is tachtig hoorde ik, een onbezoedelde. Is hij niet verstrengeld in zijn werk waar hij  niet meer los van komt, of blijft hij maar, zoals hij ademt, beelden maken en boeken schrijven. Ik denk; en daarin schuilt het gevaar voor allen die iets maken, in mijn geval die iets schrijft, dat we onvermijdelijk bezoedeld worden door ons eigen werk.

Iets waaraan de nu vierjarige Olivia van gisteren (nog) niet zondigen zal.

16-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elk kunstwerk spreekt voor zich zelf. Het is er, het staat er, het hangt er.  Hoe het er ook is, het is een eenheid, het is een eigenheid. Hoe het spreekt en wat het zegt, hangt niet alleen af van het werk zelf maar ook van degene die er naar kijkt en hoe hij er naar kijkt. Aldus wordt het werk naar waarde niet afgemeten op basis van andere werken, maar geplaatst naast andere werken als een andere uiting van wat men kunst noemt.

Ik ben nog altijd geraakt, eerder in de negatieve zin dan in de positieve, door ‘The Nose’ - de ‘Christuskop’ zoals hij zegt - van Luc Tuymans[1]. Er tegenover staat hier boven, totaal verweesd bijna, een afdruk van een beschilderde onderlegger. Ik heb me hierbij de vraag gesteld: wat raakt mij het meest, het werk van Tuymans of de tekening hierboven, een bierkaartje groot. Wat is het meest creatieve, het meest, ‘kunst’: het ambachtelijk hoogstaand werk, het gezicht van Tuymans nageschilderd of, een werk zo maar ontstaan uit het niets, speels en puur, de hand de verlenging zijnde van de geest?

Dit laatste, zo maar tot stand gekomen, zonder beredenering, zonder bijbedoeling, de geest ontdaan van alles, enkel gericht op het werk, beginnend bij een leeg wit blad en dan, in alle stilte, er zittend in een lege ruimte, een holte, een luchtbel, aan niets denkende, kleuren, lijnen, vlakken  aanbrengend, eigenwijs, uniek. Scheppend iets dat nog niet bestond, nog niet te zien is geweest. Een creatie die enkel kan gekomen zijn - en ik gebruik hoge woorden omdat het nodig is - van het kosmische dat in elk van ons aanwezig is. De ene, de uitzonderingen, weten het deeltje kosmos te gebruiken; de andere doen zich de moeite niet.

In Hanghou, een stad in China, en het is alleen in China dat zo iets gebeurt, bij het buitenkomen uit het Dragon Hotel staat er te lezen op de wand van de fontein voor het hotel: ‘Southern hills appear in sight of a leisurely mind’, of, ’Hij die vrij van geest is zal de heuvels zien in het zuiden.’

Ik gebruik dit om te zeggen dat zij of hij die los van geest is: de geest wijd open uitgestrekt in de wijdheid van het zijn,  zal schilderen kunnen wat hier geschilderd werd. Ik noem het de spontaneïteit van de geest, het zuivere, het kinderlijke bijna, totaal los van alles, de geest vrije teugel latend, zonder enige bekommernis - zeker niet deze van Tuymans.

De tekening hierboven werd gemaakt door Olivia, een meisje van nog geen vier jaar oud. Alleen in de kamer, opgesloten in zich zelf, afgesloten van het omringende, diep binnen in het ‘zijnde’, dat enkel het ‘zijn’ van de Kosmos kan zijn, tekenend een haiku gelijk, een klein onooglijk meesterwerk voor het oog, voor de ziel, voor het grote dat in de mens, ingesteld op het eeuwige, aanwezig is.

Van waar kan het anders komen dan van wat er was, het ogenblik van de Big Bang: een kracht, het mysterieuze dat van het Woord is, een schuchter deeltje ervan door het kind, onbewust vastgegrepen en gebruikt.

Ik toonde hier ooit een schilderij van de opa, Johan Souffriau, Olivia heeft, incontestablement, onweerlegbaar, de hand van haar opa overgenomen.

[1]  Google: ‘The Nose’, bladformaat 21.5 x 28 cm, prijs 2.750€.

‘De nieuwe zeefdruk is gebaseerd op een schilderij van 2002 dat wordt beschouwd als één van Tuymans’ zeldzame zelfportretten. Het betreffende schilderij gaat terug op een raadselachtige gezichtsuitdrukking. Tuymans zelf noemt het als het ware een Christuskop, omdat de stijl ervan herinnert aan de talloze ‘Ecce homo’s’ die de menselijkheid en het lijden van Christus moesten oproepen.’

15-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Blog van 5 juni die ik toen niet kon inloggen maar die ik niet wil laten verloren gaan.

Van Bernard Dewulf in het DS Weekblad van De Standaard (1-2 juni), een heerlijk stuk proza - poëzie bijna - over de Stilte. Wie het las zal er even bij stil gestaan hebben, zal gedacht hebben hoeveel stiltes er wel zijn in onze taal en hoeveel er nog kunnen aan toegevoegd worden.

De gedachte aan de stilte leidde Dewulf naar ‘een mooi boek met prachtige gedachten over regen en stilte’. Een boek van de, in zijn late jaren blind geworden John Martin Hull (1935-2015) voor wie de stilte natuurlijk heel anders is.

Dewulf schrijft hierover en ik citeer hem:

‘In zijn blinde bestaan speelt regen een cruciale rol. Regen is zijn licht. Zelfs de stilten tussen de druppels helpen hem om de dingen om hem heen te horen - en dus in zekere zin te zien. En kon het in dat licht, verzucht Hull, maar eens regenen in de kamer.’

Sprekend over de stilte dacht Urbain Dewulf aan John Hull en hem lezende ik, ik dacht aan twee personen terzelfdertijd: vooreerst aan mijn goede vriend, Albert Schrever die er een gedicht over schreef met de prachtige titel, ‘Stilte is een zeldzaam kruid’, en, ‘ze is muziek zonder geluid’. Een mooi poëtisch aanvoelend gedicht in eenvoudige, maar veelzeggende woorden, geen fiorituren, niet hoogdravend maar begrijpend zonder omwegen hoe hij de stilte aanvoelt en wat ze betekent voor hem. Het gedicht werd tegelijk op twee plaatsen bekroond met eremetalen en in een plaats leverde het hem zelfs de titel op van dorpsdichter.

Maar Ik dacht ook aan het op vele plaatsen totaal tegengestelde: hier, de stilte die José Saramago (1922-2010) uitbazuinde: ‘Dios es el silencio del universo y el hombre, el grito que da sentido a ese silencio.’[1] God is de stilte van het universum, de mens is de kreet die zin geeft aan het universum.

Hij heeft het niet over de stilte van God, maar over het ‘zwijgen’ van God, een verwijt eigenlijk die hij toestuurt aan de God van de Kerk  die, zoals Saramago zelf, gewrongen zit in dogma’s.

De stilte van de God waar hij het over heeft, is ook het euvel van Saramago die zich blind staart op wat de Kerk altijd, en nog, ons heeft geleerd over de antropomorfe God. Op zijn tachtigste zag hij hem nog altijd zoals hij hem zag in zijn jeugd; hij bleef de Kerk bestrijden. Laat ons zeggen dat hij als schrijver nog altijd niet de Verlichting had gekend. Nochtans oppert hij dat de mens, ‘el grito’ is, de kreet, de schreeuw van het Universum.

De Mens, is er dus, als ik zijn woord correct interpreteer, als de stem van het Universum, is er omdat het Universum wou dat hij er was. Of anders gezegd, de mens is er omdat het Universum er is en vice versa, het Universum is er opdat de mens er zou zijn. Wat een belangrijke verklaring is waar, voor Saramago, een god niet aan te pas komt. Er is enkel voor hem de mens in en van het Universum.

Maar daar stopt het even en begint het opnieuw, want nu stelt zich de vraag: hoe is het Universum er,  is het er zuiver als materie, zo maar ontstaan uit het niets, uit het ‘nada’?

‘Como escribí en horas de vana  interrogación metafísica’, heeft hem het metafysisch onderzoek niets opgeleverd’; is hij er uitgekomen zoals bij er is binnen gegaan - wat me verbaast - blijft hij getekend door zijn ijver, de Kerk, haar leiding en haar leer te bestrijden met het woord. Maar veel verder gedacht heeft hij niet. Hij is gestopt waar hij had moeten beginnen.

Saramajo leed aan een andere blindheid dan deze van John Hull. Ik denk niet dat hij de stilte, welke ook, hoorde of zelfs zocht.

[1] José Saramago: El Cuaderno’, textos escritos para el blog, septiembre de 2008 - marzo de 2009. Traducción de Pilar del Río, Alfagura 2009.

14-06-2019, 06:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

13-06-2019, 10:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

12-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

11-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

10-06-2019, 07:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

10-06-2019, 07:11 geschreven door Ugo d'Oorde  

05 juni

De stiltes.

Van Bernard Dewulf in het DS Weekblad van De Standaard (1-2 juni), een heerlijk stuk proza - poëzie bijna - over de Stilte. Wie het las zal er even bij stil gestaan hebben, zal gedacht hebben hoeveel stiltes er wel zijn in onze taal en hoeveel er nog kunnen aan toegevoegd worden.

De gedachte aan de stilte leidde Dewulf naar ‘een mooi boek met prachtige gedachten over regen en stilte’. Een boek van de, in zijn late jaren blind geworden John Martin Hull (1935-2015) voor wie de stilte natuurlijk heel anders is.

Dewulf schrijft hierover en ik citeer hem:

‘In zijn blinde bestaan speelt regen een cruciale rol. Regen is zijn licht. Zelfs de stilten tussen de druppels helpen hem om de dingen om hem heen te horen - en dus in zekere zin te zien. En kon het in dat licht, verzucht Hull, maar eens regenen in de kamer.’

Sprekend over de stilte dacht Urbain Dewulf aan John Hull en hem lezende ik, ik dacht aan twee personen terzelfdertijd: vooreerst aan mijn goede vriend, Albert Schrever die er een gedicht over schreef met de prachtige titel, ‘Stilte is een zeldzaam kruid’, en, ‘ze is muziek zonder geluid’. Een mooi poëtisch aanvoelend gedicht in eenvoudige, maar veelzeggende woorden, geen fiorituren, niet hoogdravend maar begrijpend zonder omwegen hoe hij de stilte aanvoelt en wat ze betekent voor hem. Het gedicht werd tegelijk op twee plaatsen bekroond met eremetalen en in een plaats leverde het hem zelfs de titel op van dorpsdichter.

Maar Ik dacht ook aan het op vele plaatsen totaal tegengestelde: hier, de stilte die José Saramago (1922-2010) uitbazuinde: ‘Dios es el silencio del universo y el hombre, el grito que da sentido a ese silencio.’[1] God is de stilte van het universum, de mens is de kreet die zin geeft aan het universum.

Hij heeft het niet over de stilte van God, maar over het ‘zwijgen’ van God, een verwijt eigenlijk die hij toestuurt aan de God van de Kerk  die, zoals Saramago zelf, gewrongen zit in dogma’s.

De stilte van de God waar hij het over heeft, is ook het euvel van Saramago die zich blind staart op wat de Kerk altijd, en nog, ons heeft geleerd over de antropomorfe God. Op zijn tachtigste zag hij hem nog altijd zoals hij hem zag in zijn jeugd; hij bleef de Kerk bestrijden. Laat ons zeggen dat hij als schrijver nog altijd niet de Verlichting had gekend. Nochtans oppert hij dat de mens, ‘el grito’ is, de kreet, de schreeuw van het Universum. 

De Mens, is er dus, als ik zijn woord correct interpreteer, als de stem van het Universum, is er omdat het Universum wou dat hij er was. Of anders gezegd, de mens is er omdat het Universum er is en vice versa, het Universum is er opdat de mens er zou zijn. Wat een belangrijke verklaring is waar, voor Saramago, een god niet aan te pas komt. Er is enkel voor hem de mens in en van het Universum.

Maar daar stopt het even en begint het opnieuw, want nu stelt zich de vraag: hoe is het Universum er,  is het er zuiver als materie, zo maar ontstaan uit het niets, uit het ‘nada’?

‘Como escribí en horas de vana  interrogación metafísica’, heeft hem het metafysisch onderzoek niets opgeleverd’; is hij er uitgekomen zoals bij er is binnen gegaan - wat me verbaast - blijft hij getekend door zijn ijver, de Kerk, haar leiding en haar leer te bestrijden met het woord. Maar veel verder gedacht heeft hij niet. Hij is gestopt waar hij had moeten beginnen.

Saramajo leed aan een andere blindheid dan deze van John Hull. Ik denk niet dat hij de stilte, welke ook, hoorde of zelfs zocht.

09-06-2019, 20:46 geschreven door Ugo d'Oorde  

09-06-2019, 08:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

08-06-2019, 11:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

05 juni

De stiltes.

Van Bernard Dewulf in het DS Weekblad van De Standaard (1-2 juni), een heerlijk stuk proza - poëzie bijna - over de Stilte. Wie het las zal er even bij stil gestaan hebben, zal gedacht hebben hoeveel stiltes er wel zijn in onze taal en hoeveel er nog kunnen aan toegevoegd worden.

De gedachte aan de stilte leidde Dewulf naar ‘een mooi boek met prachtige gedachten over regen en stilte’. Een boek van de, in zijn late jaren blind geworden John Martin Hull (1935-2015) voor wie de stilte natuurlijk heel anders is.

Dewulf schrijft hierover en ik citeer hem:

‘In zijn blinde bestaan speelt regen een cruciale rol. Regen is zijn licht. Zelfs de stilten tussen de druppels helpen hem om de dingen om hem heen te horen - en dus in zekere zin te zien. En kon het in dat licht, verzucht Hull, maar eens regenen in de kamer.’

Sprekend over de stilte dacht Urbain Dewulf aan John Hull en hem lezende ik, ik dacht aan twee personen terzelfdertijd: vooreerst aan mijn goede vriend, Albert Schrever die er een gedicht over schreef met de prachtige titel, ‘Stilte is een zeldzaam kruid’, en, ‘ze is muziek zonder geluid’. Een mooi poëtisch aanvoelend gedicht in eenvoudige, maar veelzeggende woorden, geen fiorituren, niet hoogdravend maar begrijpend zonder omwegen hoe hij de stilte aanvoelt en wat ze betekent voor hem. Het gedicht werd tegelijk op twee plaatsen bekroond met eremetalen en in een plaats leverde het hem zelfs de titel op van dorpsdichter.

Maar Ik dacht ook aan het op vele plaatsen totaal tegengestelde: hier, de stilte die José Saramago (1922-2010) uitbazuinde: ‘Dios es el silencio del universo y el hombre, el grito que da sentido a ese silencio.’[1] God is de stilte van het universum, de mens is de kreet die zin geeft aan het universum.

Hij heeft het niet over de stilte van God, maar over het ‘zwijgen’ van God, een verwijt eigenlijk die hij toestuurt aan de God van de Kerk  die, zoals Saramago zelf, gewrongen zit in dogma’s.

De stilte van de God waar hij het over heeft, is ook het euvel van Saramago die zich blind staart op wat de Kerk altijd, en nog, ons heeft geleerd over de antropomorfe God. Op zijn tachtigste zag hij hem nog altijd zoals hij hem zag in zijn jeugd; hij bleef de Kerk bestrijden. Laat ons zeggen dat hij als schrijver nog altijd niet de Verlichting had gekend. Nochtans oppert hij dat de mens, ‘el grito’ is, de kreet, de schreeuw van het Universum. 

De Mens, is er dus, als ik zijn woord correct interpreteer, als de stem van het Universum, is er omdat het Universum wou dat hij er was. Of anders gezegd, de mens is er omdat het Universum er is en vice versa, het Universum is er opdat de mens er zou zijn. Wat een belangrijke verklaring is waar, voor Saramago, een god niet aan te pas komt. Er is enkel voor hem de mens in en van het Universum.

Maar daar stopt het even en begint het opnieuw, want nu stelt zich de vraag: hoe is het Universum er,  is het er zuiver als materie, zo maar ontstaan uit het niets, uit het ‘nada’?

‘Como escribí en horas de vana  interrogación metafísica’, heeft hem het metafysisch onderzoek niets opgeleverd’; is hij er uitgekomen zoals bij er is binnen gegaan - wat me verbaast - blijft hij getekend door zijn ijver, de Kerk, haar leiding en haar leer te bestrijden met het woord. Maar veel verder gedacht heeft hij niet. Hij is gestopt waar hij had moeten beginnen.

Saramajo leed aan een andere blindheid dan deze van John Hull. Ik denk niet dat hij de stilte, welke ook, hoorde of zelfs zocht.

08-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

07-06-2019, 10:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

06-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

05-06-2019, 11:39 geschreven door Ugo d'Oorde  

20.28

De Blogmaster beantwoordde zelfs niet mijn vraag om hulp.

IK denk dat hij een even slechte, zo niet nog een slechtere dag dan ik heeft doorgemaakt.

Heeft hij het probleem met de Centrale Computer opgeschoven naar morgen , zoals de vorige keer, we veronderstellen het.

Wat ons betreft, blog 5 juni ligt klaar, we werken aan blog 6 juni. Je hoort nog wel van ons. Zoals ik las bij Ernst Jünger, 'Mein Geduld hat Ursach', maar dat weet je al lang, het is niet de eerste maal dat ik het herhaal. Ik zegde het zelfs aan de dame die met mij op de lift stond te wachten. Of ze het begrepen heeft weet ik niet, maar ze glimlachte toch, wat me voldoende was. Ne mens is soms met weinig tevreden, is het niet?

Ook jullie moeten tevreden zijn met wat ik nu achterlaat.

Weet dat het 20.39 is, en dat ik nog 6 juni te schrijven heb.

Het ga je allen heel goed,

Karel

DE De 

Van Bernard Dewulf in het DS Weekblad van De Standaard (1-2 juni), een heerlijk stuk proza - poëzie bijna - over de Stilte. Wie het las zal er even bij stil gestaan hebben, zal gedacht hebben hoeveel stiltes er wel zijn in onze taal en hoeveel er nog kunnen aan toegevoegd worden.

De gedachte aan de stilte leidde Dewulf naar ‘een mooi boek met prachtige gedachten over regen en stilte’. Een boek van de, in zijn late jaren blind geworden John Martin Hull (1935-2015) voor wie de stilte natuurlijk heel anders is.

Dewulf schrijft hierover en ik citeer hem:

‘In zijn blinde bestaan speelt regen een cruciale rol. Regen is zijn licht. Zelfs de stilten tussen de druppels helpen hem om de dingen om hem heen te horen - en dus in zekere zin te zien. En kon het in dat licht, verzucht Hull, maar eens regenen in de kamer.’

Sprekend over de stilte dacht Urbain Dewulf aan John Hull en hem lezende ik, ik dacht aan twee personen terzelfdertijd: vooreerst aan mijn goede vriend, Albert Schrever die er een gedicht over schreef met de prachtige titel, ‘Stilte is een zeldzaam kruid’, en, ‘ze is muziek zonder geluid’. Een mooi poëtisch aanvoelend gedicht in eenvoudige, maar veelzeggende woorden, geen fiorituren, niet hoogdravend maar begrijpend zonder omwegen hoe hij de stilte aanvoelt en wat ze betekent voor hem. Het gedicht werd tegelijk op twee plaatsen bekroond met eremetalen en in een plaats leverde het hem zelfs de titel op van dorpsdichter.

Maar Ik dacht ook aan het op vele plaatsen totaal tegengestelde: hier, de stilte die José Saramago (1922-2010) uitbazuinde: ‘Dios es el silencio del universo y el hombre, el grito que da sentido a ese silencio.’[1] God is de stilte van het universum, de mens is de kreet die zin geeft aan het universum.

Hij heeft het niet over de stilte van God, maar over het ‘zwijgen’ van God, een verwijt eigenlijk die hij toestuurt aan de God van de Kerk  die, zoals Saramago zelf, gewrongen zit in dogma’s.

De stilte van de God waar hij het over heeft, is ook het euvel van Saramago die zich blind staart op wat de Kerk altijd, en nog, ons heeft geleerd over de antropomorfe God. Op zijn tachtigste zag hij hem nog altijd zoals hij hem zag in zijn jeugd; hij bleef de Kerk bestrijden. Laat ons zeggen dat hij als schrijver nog altijd niet de Verlichting had gekend. Nochtans oppert hij dat de mens, ‘el grito’ is, de kreet, de schreeuw van het Universum. 

De Mens, is er dus, als ik zijn woord correct interpreteer, als de stem van het Universum, is er omdat het Universum wou dat hij er was. Of anders gezegd, de mens is er omdat het Universum er is en vice versa, het Universum is er opdat de mens er zou zijn. Wat een belangrijke verklaring is waar, voor Saramago, een god niet aan te pas komt. Er is enkel voor hem de mens in en van het Universum.

Maar daar stopt het even en begint het opnieuw, want nu stelt zich de vraag: hoe is het Universum er,  is het er zuiver als materie, zo maar ontstaan uit het niets, uit het ‘nada’?

‘Como escribí en horas de vana  interrogación metafísica’, heeft hem het metafysisch onderzoek niets opgeleverd’; is hij er uitgekomen zoals bij er is binnen gegaan - wat me verbaast - blijft hij getekend door zijn ijver, de Kerk, haar leiding en haar leer te bestrijden met het woord. Maar veel verder gedacht heeft hij niet. Hij is gestopt waar hij had moeten beginnen.

Saramajo leed aan een andere blindheid dan deze van John Hull. Ik denk niet dat hij de stilte, welke ook, hoorde of zelfs zocht.

05-06-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe het verder moet weet je niet maar je verwacht dat zoals het was, het nog voor een tijd blijven zal. Met dien verstande dat elke dag die is, het er-niet-meer-zijn dichter komt en, al denken we er in de dag maar sporadisch aan, het feit is er toch. Wat echter niet belet  dat we de vreugde van het er-nog-zijn behouden  willen en de volheid ervan, geëtst in elk bewegen, hoogmoedig en nederig tezelfdertijd, willen uitdragen. 

Zo leven we onze dagen, bewust van iets dat we ooit kennen zullen: de laatste uren, de laatste minuten. Hoe ik me dan voelen zal, de minuten tellend, zoals mijn broer het heeft gedaan, dan toch, zo hoop ik, zo verwacht ik, een blik in de toekomst, het glorieuze rijk van de geest waaruit ik geboren ben. Wel niet, uit het ingaan van mijn vader op mijn moeder, maar uit de fractie van het ogenblik van de bevruchting door de kracht van de geest die van de Kosmos is.

Zo is elke bevruchting een onbevlekte ontvangenis - Pasternak wist dit - is het een zuiver kosmisch gebeuren, een klein ‘big bang’- gebeuren van de geest die ingrijpt. Dit is de reële aard van de bevruchting, niet het ingaan op maar, het tot een ontploffing komen. Bijna een eeuw later, realiseer ik me hoe ik ben ontstaan in de schoot, de warme holte van mijn moeder - mijne moeder zou Gilliams schrijven.

Geboren uit de geest die van de Kosmos is, kan het onmogelijk anders dan dat ik terugkeer naar die geest die altijd in mij is aanwezig geweest, een geest die onsterfelijk is, die is en is en is. Die er nog zijn zal nadat de zon is uitgedoofd, die het enige is dat is op alle plaatsen.

Waarover moet ik, wat mezelf betreft, zorgen maken? En nog een vraag hoe is het mogelijk dat er zijn die dit niet zien, die zeggen atheïst te zijn, maar er nimmer hebben over nagedacht hoe het komt dat een kersenbloesem zich metamorfoseert in een kers.

Ik weet het, ik herhaal me voortdurend. Ik herhaal hetzelfde onderwerp, in duizend andere woorden, vertrekkend van uit andere horizonten, maar telkens aankomend in dat ene onvergankelijke punt dat is van alle punten.

Ik dacht er niet aan vanmorgen als ik ben beginnen schrijven. Ik dacht aan heel weinig - nog altijd aan Flavius Jozefus misschien - peu importe, het is, waar ik aangekomen ben dat telt. En ik ben aangekomen in een veilige haven, eens te meer.

Wie is het die ik danken moet voor deze weinige ogenblikken van het schrijven, van het ‘kunnen’ schrijven van wat in mij aanwezig is en om kan zetten in woorden, duidelijk leesbaar en vertaalbaar. Het zijn geen klanken, het zijn geen beelden, geen ‘offerings’, het zijn woorden.

De 'ars scribendi' is wellicht het mooiste en het edelste dat er bestaat! Dankzij die 'kunst' kan je er verder naar streven jezelf te ontplooien, een 'echte mens' te zijn: 'humanior' zouden we kunnen zeggen! Die taak is nooit af.

Het is een vriend die me dit schreef in reactie op mijn 'twijfel-blog van 1 juni. Daarom ook heb ik het woord lief, het beheerst mijn leven, het is van mijn dagen de lucht die ik inadem; ik zal er ook mee heengaan, zoals Pessoa heen ging met zijn bril.

Het is een vriend die me dit schreef in reactie op mijn ‘twijfel’-blog van 1 juni. Daarom ook heb ik het woord lief, het beheerst mijn leven, het is van mijn dagen, de lucht die ik inadem; Ik zal er ook mee heengaan, zoals Pessoa heen wou gaan met zijn bril. 

04-06-2019, 06:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Te weinig slaap, te verdoofd nog het vermogen, te denken, te zijn, te weten, uit de nacht gekomen, dat je bestaat. Waar is het dat je uit zult komen op het einde van de dag als alles gezegd zal zijn wat nu nog niet is.

Want je bestaat nog  niet als woord, je bent maar een pak ongemakken: de schouders, de knieën, de rug, en het is van hier uit dat je vertrekken moet om zoals altijd  te zijn wie je bent en hoe je bent.,

Flavius Josephus, de naam die je bindt aan wat je schreef in de nacht - ze dacht dat de naam Flavius was en niet Josephus -  omdat dit het enige was dat hem bindt aan haar, het overige verzinsel, omdat schrijven verzinsel is, droomgestalten opgewekt uit het ongerijmde. Al houdt je wel dingen die meer dan herinneringen zijn: boeken met een handteken er in, een houten speld met een koperen plaatje: ‘don’t forget’, of een klein plaasteren boeddhabeeldje, dat onlangs gevallen was en waarvan het hoofd terug gekleefd diende te worden.

‘Don’t forget’ de plaatsen waar we waren, de bomen, de waters, de dreven, de kamers. Tracht niet te vergeten al dat was. Toch niet op een dag zoals deze, toch niet op andere dagen.

Het leven in jou dat terugkeert, stilaan, druppelsgewijze. Naarmate je schrijven vordert de dingen die terugkomen, dingen van ver in de tijd en andere van heel dichtbij, van de vijver waar je waart gisteren en toen je er zat in de namiddag en je rond je keek, toen je zag hoe alles was, het water, de struiken, de jonge fruitbomen in de vrucht - het leven dat zich voltrok - en verder af de groene welving van de bomen, hoog, de kruinen in elkaar gegroeid en nog verder het lager gedeelte van het bos, met de zang van de vogels dat meer dan wat ook van het intense was, het roerloze, van het intense dat van het grote leven is.

Hij er was, zat van wat hij zag en van wat hij niet zien kon maar wist dat het er was in een oneindigheid van zijn. Hij het niet benaderen kon, alleen maar zeggen dat het er was en hoe hij het zag met een ‘niets’ van woorden: et de mon frère le poète, on a eu des nouvelles, il a écrit encore une chose très belle, et peu en eurent connaissance.’ ; Dit wist Saint-John Perse dan.

Ik wil die poëet zijn, ik wil me loswrikken uit de dagen en schrijven, schrijven, mijn vingers tot bloedens toe. Neer zittend, neer liggend, recht opstaande als ik het nog zou kunnen, schrijven in alle maten en gewichten, in alle talen, in alle wezenheden van het zijn.

Dit is dan wat nog rest van de jeugd in mij, neergedaald in de sappen ervan die de sappen zijn van de bossen en de luchten, van de waters en de oceanen, van de lage landerijen en de bergen. De bergen die ik zie, die me blijven toeroepen.

Weet je wat het is, de roep van zeeën en van bergen, van plaatsen waar je je oneindig voelde en die blijven terugkeren. Zelfs als alles vanmorgen begon als een dofheid en je geraakt bent tot een zicht op een deel dat was en je, je erin verliest, het ogenblik van het neerschrijven, om daarna, zoals nu, voelen hoe de tranen achter je ogen opwellen willen.

Omdat het voorbij is, omdat het zo véél was, omdat het, alles samengebald, je leven was, je eindeloosheid van vergezichten was, immer nog ademend.

03-06-2019, 07:17 geschreven door Ugo d'Oorde