Gisteren is de Elihoe in hem opgestaan en weet hij dat het nu, eens en voor altijd de tijd is van het woord. Hij wil nu in tekens bewaren en uitdragen, de mens die hij was en wilde zijn onder de mensen. En schrijvend heeft hij in gedachten, de zin van Freeman Dyson:

To me the most astounding fact in the universe, even more astounding than the flight of the Monarch butterfly is the power of the mind which drives my fingers as I write these words[1].

Een zin die hem blijft vervolgen als hij de beweging ziet van zijn vingers die over de lijnen glijden, zo maar tekens nalatend die te interpreteren zijn, die komen van binnen in hem en terechtkomen bij hen die deze tekens ontcijferen zullen.

En omwille van deze zin, die vanmorgen ineens in zijn gedachten opdook,  heeft hij ‘Infinite in all Directions’ van vele jaren terug, uit het rek gehaald en meegenomen in de wachtzaal van de dokter - hij heeft zorg om de stijgende pijn in zijn rechtervoet – waar hij, voor hij ontvangen werd, een andere prachtige passage[2] kon lezen, tevens de meest hoopvolle die hij de laatste tijd te lezen kreeg: 

Mind, through the long course of biological evolution, has established itself as a moving force in our little corner of the universe. Here on this planet, the mind has infiltrated matter and has taken control’. 

Hoewel hij al een belangrijke stap verder heeft gezet en gesteld heeft dat de geest altijd de controle over de materie heeft gehad, Is hij Dyson dankbaar, de aandacht te hebben gevestigd op de intrinsieke waarde van de geest.
En Dyson gaat hier op verder. De infiltratie van de geest in al wat is, is a law of nature. Het is de geest die heerst. Zijn infiltratie zal niet gestopt worden door om het even welke catastrofe of het nu hier is op deze aarde of op een andere plaats, of het nu plaats vindt, of binnen een miljoen jaar, het is de geest die als overwinnaar
overblijven zal. En de geest is geduldig: 

Mind has waited for three billion years on this planet before composing its first string quartet. 

Het Universum is lijk een vruchtbare grond omheen hem, klaar om de zaden van de geest te doen zwellen, te laten openbarsten en te doen bloeien.

Hij, Ugo, wil dit hier benadrukken omdat deze woorden hem diepte geven als mens en omdat hij voelt dat de ideeën in hem, evenwijdig lopen met deze van Dyson die een geestelijke broeder is. Beiden vertoeven ze, een groot deel van hun ‘zijn’, in de band geest, die lijk de ringen om Saturnus, omheen  de aarde drijft.

De woorden van Dyson en de woorden in hem,  omkringen hen lijk ranken klimop; staan al sinds eeuwen geschreven op de obelisk die met zijn schaduw, niet alleen het uur van de dag aangeeft, maar vooral de doorgang van de mens hier op aarde als zijnde een volwaardig element van ‘de Geest’ die in den beginne was.

En uit die Geest, die van het Woord is, is het Universum ontstaan. En een magisch deeltje van deze Geest is ingeplant in de mens, en het is dit deeltje dat de mens voedt.

Hoe verantwoordt hij dit, hij, Ugo die zich haast om nog niet te sterven. Hoe kan hij ernaar leven? 

*

06-01-2013, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aan mij is het schrijven, als de inspiratie er is, is er geen probleem.

‘La inspiración es la ocasión del genio’. Honoré de Balzac (1799-1850) zou dit gezegd hebben, lees ik in mijn Spaanse Agenda 2013. Maar of ik om deze reden een genie zou zijn heb ik mijn twijfels. Wel is het zo, en ik schrijf dit ergens in mijn tekst van vandaag, als de inspiratie opduikt sta ik (meestal) klaar om deze vast te grijpen.

05-01-2013, 04:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de valavond had hij de haard aangestoken en was hij gaan neerliggen op de sofa met een deken over zich. Hij was ingeslapen en had gedroomd dat hij met vader in een sneeuwstorm was. Dit was al eens in werkelijkheid gebeurd, toen ze, midden in de nacht, een nacht midden in de oorlog, - hoe oud was hij toen – bij een hevige sneeuwval, een eik hadden afgezaagd in het bos, hout om te branden in de Leuvense stoof bij gebrek aan kolen wellicht.

In de flarden droom die hij overhield, sneeuwde het en stonden ze voor een gebouw waarvan de gevel één grote poort was, met talloze kleine luiken die open en dicht sloegen. Zo leek het toch. Vader beukte met beide handen op de poort en riep woorden naar hem die verloren waaiden - lijk vele dagen die verloren waaien, een jeugd die wegwaait - maar hij wist duidelijk, heel duidelijk wat hij hoorde in het geroep dat van vader was of van de stormwind.

De woorden staan duidelijk getekend in zijn gedachten, en is het alsof hij ze lezen kan in het schrale licht dat nog in de kamer hangt. Hij kan deze woorden nu overmoedig, uitdragen over de holle weg die hij nemen wil, want hij weet duidelijk, en niemand zal hem dit ooit ontnemen, dat de geest niet ontstaan is uit de materie maar dat het de geest is die de materie heeft gebaard. 

In feite, als hij nadacht over de oorsprong van deze zin, waren zijn dagen er al lang van dooraderd. Het was een soort paradigma dat zich langzaam in hem had gedefinieerd,  een zaadbol die zich vormde, waarin vele begrippen uit zovele boeken en zovele gedachten in schubben over elkaar lagen. Het wondere was dat het kiemproces van deze zaadbol, in de voorbije uren, schijnbaar in gang was gekomen, alsof alle geheime elementen van zijn bestaan, zich gekruist hadden op die nameloze plaats die zijn lichaam was en nu, ineens, deze idee hadden geformuleerd dat al wat is, ontstaan is uit de Geest, al wist hij niet hoe die Geest eigenlijk kon geformuleerd worden.

Aldus gebeurde het, dat wat in hem van bij zijn geboorte, vervlochten in zijn DNA, moet aanwezig geweest zijn, en als een onzichtbare diagonaallijn, bossen en velden doorkruiste, zeeën en stranden, bergen en stromen, gebeurtenissen en gedachten, de adem van zijn dagen was, om plots, een fractie van tijd, los te komen en te convergeren in één enkele hoofdzin, getekend door de Geest die onvermijdelijk van in den beginne, moet aanwezig geweest zijn.

En als beschikker over het woord, is hij, Ugo, in deze ogenblikken van zijn bestaan, almachtig. Is hij todopoderoso, zoals Tzinacàn, de magiër uit het verhaal van Jorge Luis Borges[1], na het ontcijferen van de woorden van de god, verborgen in de vlekken op de pels van de jaguar die naast hem opgesloten zat, van elkaar gescheiden door een glazen wand.

Almachtig, om woorden te produceren die vertellen over wat gebeurde en wat niet gebeurde en op deze wijze te beschikken over de realiteit als over de irrealiteit der dingen. Wel wetende dat hij bij dit alles afstand zal doen – en hij kan hier niet lichtzinnig over heen - van het houvast dat jarenlang God is geweest voor hem. 

Zo zal uitkomen dat het boek dat zich schrijft vandaag en morgen, ver, ver voorbij halverwege, de enige mogelijkheid is die hem nog rest, in de laatste van zijn dagen, die zich aankondigen in de vertraagde gang van zijn lichaam, de totaliteit van wie hij was en is, te verlengen, over de dood heen, naar de eeuwigheid toe.

En dat het moment is aangebroken waarvan hij altijd, met grote zekerheid heeft geweten dat het eens komen zou: het ontwaken uit wat hij nu noemen wil, zijn geestelijke inertie.

Hij houdt hierbij twee voorbeelden voor zich uit, namelijk in de eerste plaats, de grote Ovidius die hem, zonder aan te kloppen, regelmatig bezoekt. Ovidius die, dankzij zijn Metamorfosen, overtuigd was van zijn onsterfelijkheid, want wat er ook gebeuren mocht, zij zouden voor eeuwig zijn naam meenemen in de tijd.

En een tweede beeld, krachtiger dan ooit voorheen, de Dante in hem die schreef - al was het Vergilius die de woorden sprak – “dat het noch neergezeten op het dons noch onder de dekens gelegen, dat je roem verwerft en dat hij die zijn leven aldus doorbrengt evenveel sporen nalaat als rook in de lucht en schuim op het water”[2].

Hieruit vloeide voort dat alle creatieve krachten in hem gericht waren op het nalaten van een blijvend, levend iets, dat van hem nog zou verhalen, de tijd in, tot het uiteindelijk, maar dan hopelijk ver erna, vergaan zou tot de letters van een naam in een oud register.

Zo, wat hij stellen wil zal opstijgen uit de rozenvelden, de weiden en de akkers, uit de stroom dichtbij en uit de open luchten erover; zal ontstaan uit een dichtgegroeid woud met varens in de zomer en bramen en netels tot in de herfst. En dwars doorheen dit alles zal hij een holle weg nemen waarvan de bermen begroeid zijn met gebeurtenissen, die alle, hoe groot of hoe klein, hun impact zullen hebben op het boek dat in potentie reeds geschreven ligt, gebundeld en in zijn gekleurd couvert.

Zoals in het boek van het leven – we lazen het in psalm 139 - reeds alle gebeurtenissen die nog komen opgetekend liggen, al hebben ze nog niet plaats gevonden, dus ook dit schrijven.

Het is van uit deze kamer van deze eeuwenoude hoeve, het enige gebouw dat rest van een vroeger nonnenklooster, in deze vroege morgen van deze vroege herfst dat het boek vertrekken zal om uit te komen in op de laatste pagina, in zijn omegapunt, dat reeds getekend ligt, ergens in de tijd.

05-01-2013, 03:56 geschreven door Ugo d'Oorde  

De aanhef van het boek dat zich nu schrijft ontstaat niet hier, in de kamer van deze oude woning, waar geslachten van vader op zoon hun adem hebben gebrand in de donkerte van de open haard als in de zware eiken balken van de zoldering, de aanhef ervan ligt veel verder in de tijd, ligt zelfs diep in zijn jeugd. In feite heeft hij er altijd aan gedacht, zo ver zijn herinneren reikt, maar het is pas vandaag dat hij is gaan neerzitten om te schrijven over de mens die hij was, die hij had willen zijn en die hij had kunnen zijn, onder de mensen. 

Hij, Ugo d’Oorde, voelt zich hierbij als Elihoe uit het boek van Job, die oordeelt dat hij te lang al heeft gewacht om te zeggen wat hij te zeggen heeft en dat nu zijn tijd gekomen is, nu of nooit, dit sacrale ogenblik van de eerste woorden.

“Elihoe”, zegt hij luidop, “al ken ik je maar uit de bijbel, maar ook ik steek vol met woord en argument, ook ik word opgehitst door wat me roert en gistend is als jonge wijn die nieuwe zakken dreigt te scheuren”[1].

En hij vereenzelvigt zich met Elihoe, omdat in hem, zo ver hij zich herinneren kan, gedachten roepen, smeken, om te worden neergeschreven en aldus bewaard te blijven – hopende, hopende zoals Ovidius, tot lang erna – ook omdat zoveel nog te begrijpen is, te verwerken is; ook omdat de geest hem wakker houdt en ideeën uitkomen op nieuwe ideeën; en ook omdat het grote mysterie van het ‘zijn’, oneindig veel facetten vertoont en de lichtinval hem soms overhoop haalt.

En dan vooral omdat hij denkt dat de Groot-Levende, onverklaarbaar, onvoorstelbaar, ontegensprekelijk niet is wat hij denkt dat Hij is. Maar dat Hij negenennegentig maal meer is.

Om al deze redenen en er zijn er nog vele andere, deze roekeloze, gotische woorden. Gotisch, waar gotiek verwijst naar het metafysische, het transcendente; roekeloos omdat hij niet weet waar hij uitkomen zal en of hij uitkomen zal. En hij wist zich, vooraleer hij één woord had neergezet, een man van de gotiek, hij wist dat hij, zoals de kathedraal haar wortels heeft diep in de aarde als hoog in de luchten, hij zijn woorden halen zal, niet alleen uit de dingen van de aarde, wat maar normaal is, maar vooral  in de brede strook geest die hoog boven de aarde drijft en even beschikbaar is, als water en aarde, als vuur en luchten. Die strook is brokaat, is paarlemoer. De kamers van het huis zullen ermee behangen worden alsof het woorden waren van Bijbel en Bhagavad Gita, in letters, in gesymetreerde letters die eeuwig zijn en waarvan de betekenis reikt tot in de verste uithoeken van de tijd. 

Hij droomt, het ganse boek wordt een gedroom, een autofictie. Het is, van al wat is en al wat worden zal, de toonaard van het boek.

*

03-01-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik begon mijn jaar 2012 met enkele regels uit psalm 139:

Thine eyes did see my substance, yet being unperfect; and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned, when as yet there was none of them.

Als het boek bestaat zal het een virtueel boek zijn, een boek dat enkel in potentie bestaat, waarin reeds opgenomen én al wat was én al wat is, én wat uit het reeds bestaande, voortkomen zal vandaag, morgen en zo verder de tijd in, tot het zal vol geschreven zijn om het te sluiten en of het daarna nog zal geopend worden valt te betwijfelen.

Al weet je maar nooit.

Al weet je maar nooit wat voort zal komen uit de wortels in de tijd verstrengeld.

Voor mij – of heb ik het al gezegd – is er is nog altijd, zoals voor elk van ons, ‘het’ ogenblik that we all have to overcome. Hoe weet ik niet, wellicht gelaten, of wie weet, verheugd misschien dat, nu alles hier geleden is, het keren naar de bron, een hoogdag is.

Zo houd ik me vertrekkensklaar, maar blijf ik schrijven tot het laatste is gezegd. U leest me voortaan op elke dag waarvan het cijfer of het getal deelbaar is door drie. Dit plande ik al een tijdje geleden, maar wat het precies wordt blijft zelfs voor mij nog een vraagteken, een vraagteken waar ik mijn jaar mee beëindig.

Het ga je heel goed, beste lezer, in het jaar dat zich opent.

31-12-2012, 07:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waar het water zich haastte om nergens

aan te komen: de Leie en de vrienden,

omdat van vele dagen er een lijn getekend

stond die niet te nemen is, niet te overschrijden

of slechts met vrienden van ver en dichterbij

en hen te bekoren met zwermen vogels

in de luchten tot boven de torens

en de eenden in de beemden, de hartklop

van het land waar zij genodigd waren. 

En de woorden die zo zacht gesproken

alles gevend wat er te beleven is

gedachten zaaiend lijk kersenbloesems

in de lente, om te worden opgeraapt

en in een boek gekleefd om te bewaren,

kommerloos. En te openen op dagen

die als palen in de aarde, opgesmukt

te wachten staan voor later.

De Leie en de tijd, of waar de uren

niet verschoven, maar stille bleven

- lijk de reiger aan de overkant -

momenten van het samenzijn,

het licht als zilver opgespaard.

En toen het doofde gingen we, rijker

dan wanneer we kwamen.

En lang de tijd van groot herinneren.

31-12-2012, 00:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik de blogs van Saramago nog even opensla dan stelde hij zich op het einde van de rit de vraag die elke schrijver van dergelijke berichten zich zou stellen:

¿ Han valido la pena estos commentarios, estas opiniones, estas criticas? El mondo esta mejor que antes? Y yo ¿ cómo estoy? ¿ Es esto lo que esperaba?

Hij is verstandig genoeg om op al deze vragen niet positief te antwoorden, het zou een teken zijn van mentale blindheid, vindt hij. Daarentegen zou een neen-antwoord wijzen op een te overdreven nederigheid. Laat het ons dus houden bij de berusting te weten dat al wat we doen of schrijven amper onze doelstelling benadert.

Ik kan me vandaag, op de vooravond van het afscheid van deze Geschriften, zelfde vragen stellen. Loonde het de moeite elke dag een pagina te schrijven over een boek, een voorval, een opinie die ik meende te hebben? Is de wereld er beter door geworden? En voor mij, heb ik bereikt wat ik gehoopt had te bereiken?

Ik kan ja antwoorden op de eerste vraag. Wat ik ook schreef en hoe ik het schreef, het hield mijn geest in beweging, het hield me weg van tv en sofa. Het kostte me moeite, zeker, maar het bezorgde me ook voldoening, soms innerlijke vreugde.

Achteraf evenwel, bij het herlezen van sommige van mijn teksten, weet ik dat ik de perfectie niet haalde en evenmin, dat ik mijn droombeeld, te werken aan iets groots, iets dat verwondering zou verwekken, niet benaderde. En ook weet ik dat mijn woorden werden niet met klokkengelui ontvangen, niet verspreid zoals ik wou en vooral dat de wereld er niet beter is door geworden.

Daarentegen werden de blogs van Saramago onthaald als deze van een groot schrijver, en kregen ze een echo die hangen blijft tot ver na zijn dood. Al was het maar in wat ik trachtte te presteren.

Deze van mij zullen een stille dood sterven.

30-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een goede vriend – hij leest me dus hij weet dat deze tekst van hem komt – stuurde me op zondag 11 maart 2012, om 12.10 een e-mail:

‘Karel en, Claude Lévi-Strauss op zijn 90ste:

(Il y a) aujourd’hui pour moi un moi réel, qui n’est plus que le quart ou la moitié d’un homme, et un moi virtuel qui conserve encore une vive idée du tout.

Le moi virtuel dresse un projet de livre, commence à en organiser les chapitres, et dit au moi réel: ‘C’est à toi de continuer’

Et le moi réel qui ne peut plus, dit au moi virtuel: ‘C’est ton affaire. C’est toi seul qui voit la totalité’.

Ma vie se déroule à present dans ce dialogue très étrange.[1]’

Ik bewaarde deze woorden om er vandaag – ik was dan toch vooruitziende – iets aan toe te voegen.

Ik haalde de 85, maar niets zegt me dat ik de 86, de 87 en ga maar verder, de 90 van Claude Lévi-Strauss halen zal.  Het is een kwestie van overleven, en voor mij ook, een kwestie van overleven van mijn ‘virtuele ik’, maar dan, in de grote, noodzakelijke, voedende, schreeuwende Hoop, dat mijn ‘reële ik’ voldoende kracht, moed en inzet zal overhouden, opdat l’étrange dialogue, waar Lévi-Strauss mee gekweld zit, niet mijn lot zou zijn.

29-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ben ik, was de vraag die José Saramago, Nobelprijs literatuur, - de man die mijn voorbeeld was voor deze blogs van mij - zich stelde? Niet ‘wie’ ben ik, maar ‘wat’ ben ik.

Wel ja, wat ben ik, een simpel mens die even opkijkt van zijn klavier en precies boven zijn scherm de schemer ziet van de lichtende ronding van de volle maan.

Wel ik weet dat het de maan is, de kat weet het niet. Ik kan er de sterren bij denken, de beweging van maan en sterren, ik kan er de kosmos bij denken, het ontelbare, het oneindige en weten dat dit alles mijn oorsprong is en ook mijn Omega. Ik weet dat ik weet dat ik weet en, dat ik niet weet wie of wat dit alles omvat in één reusachtige, bewuste omhelzing.

Vandaag ben ik nog van dit alles, morgen of overmorgen ben ik van deel van die omhelzing.

Ik groet je, maan van mijn hart, ik groet je vanuit mijn soms duistere en soms lichtende blog. Hopende dat dit beeld van jou, deel van de volle maan schuivend tussen de wolken doorheen de kruinen van de bladerloze bomen, me nog lang moge bijblijven, vooral nu in deze dagen.

(Mijn PC is allergisch aan het woord Saramago, ik heb het pas getypt of het wijzigt zich in het woord ‘Schraag’. Ik moet het telkens twee à driemaal typen voor het blijft zoals het hoort. Wat is er verkeerd aan?).

28-12-2012, 00:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mon  cher ami Gustave, ‘fratello mio’,

En ces derniers jours de l’an 2012, je pense souvent à toi.
 

A toi, dans ton Royaume du ‘Home du Soleil’ (ou est-ce le ‘Home de  la Lumière’?) situé à Grimisuat sur Sion, Là, où tu avais tes vignes, où tu fus maître après Dieu.

Là où pendant des années - et une toute première fois avec mon père - des amis  et moi nous avons eu cet immense privilège, de te rejoindre au temps des vendanges et de vivre en ta compagnie et de ta famille, ces tout grands moments dans la vie du vigneron. Toi Gustave tu étais un frère pour moi, et pour les autres. Frère, ce mot lourd de signification, aujourd’hui amplifié par le fait que ces moments du passé, sont devenus avec le temps, des souvenirs inoubliables. 

Que de vendanges  que nous avons vécues avec toi, là, sur le flanc des collines, au-dessus de Sion, les collines qui descendent jusqu’au Rhône et qui remontent sur l’autre versant,  jusqu’aux cimes enneigées qui nous étions si chères.

Mais il n’y avait pas seulement les vignes, il y avait aussi le village de Zinal, ce village au fond du Val d’Anniviers, où un de tes ancêtres avait son nom, Cotter, taillé, millésimé au dix-huitième siècle, dans la partie haute d’un de ces vieux chalets.

Que de jours et de soirées que nous avons passés ensembles avec des amis communs, Robert Panchard  et Freddy Aymon; que de courses que nous avons faites ensembles,  à commencer par  les cabanes de l’Arpittetaz, du Tracuit, du Grand Mountet, de Moiry, et ceci du temps où les cabanes n’avaient pas encore l’allure d’un hotel, comme c’est le cas maintenant; que d’escalades: le Besso, le Blanc de Moming, la Pointe de Zinal, et tous les sommets du côté de Moiry : les Aiguilles de la Lé, les Couronnes de Brayonnaz, la Pointe de Moiry et, le Grand Cornier, un presque quatre mille, où nous avons dû, arrivés à cent mètres du sommet, rebrousser chemin à cause du verglas.

Et puis, Gustave, mon très cher ami, nos randonnées dans les forêts, nous deux, à la recherche de chanterelles, d’agarics, de pieds de moutons, toute la gamme de champignons de forêts  que tu connaissais si bien – et si moi je les connais c’est grâce à toi - des panniers pleins, que Germanine, ta tendre épouse, qui m’est très chère aussi, nettoyait et qui les conservait  sous vinaigre et Dieu sait quoi encore, dans de petits bocaux.  Des champignons au vinaigre, que l’on dégustait accompagnant les nombreuses raclettes que nous avons mangées dehors, sous les arolles de ton chalet, ‘le Chardon bleu’.

Et puis, et puis, mon grand ami, et puis tes vins, ton rouge, et les vins de tes amis vignerons, de Freddy pour commencer, son ‘Venin de Vipère’, un ‘œil de perdrix’ d’une grande qualité, et de Héritier et Fabre, leur sainte-Anne, leur Pinot noir.

Et puis, au cours des années, tous ces autres vins; Humagne, Malvoisie, Amigne, Arvine, Johannisberg, Muscat, que tu m’as fait connaître. Et je n’oublie pas ‘la Porte de novembre’, ce vin délicieux, qui fut mon vin préféré. J’ai encore dans ma cave ici quelques bouteilles que je conserve comme des reliques en espérant les boire un jour, qui ne viendra peut-être jamais.

Et certainement je n’oublierai jamais, ton coup du milieu, ton adorable Génépi que tu cueillais dans ton soi-disant, jardin, haut dans la montagne.

Tout cela, fratello mio, et mille autres choses, par exemple la tombe de Rilke au pied de l’église romane de Rarogne que nous avons visitée avec Robert. En tout, une masse immense de souvenirs que je voudrais te rappeler, Gustave, mon grand ami, en ton Royaume, en cette fin de l’an 2012, tout en te serrant fortement et longuement dans mes bras.

Charles, ton ami et frère.

27-12-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Leonard Nolens ontving de prijs der Nederlandse Letteren voor zijn ganse oeuvre. Het  weze hem gegund. Pascal Smet weet dat we in hem het meest sublieme vieren dat de Nederlandse taal voortbrengt: een groot dichter. En hij Nolens wordt bedankt voor dit groot dichter zijn want in zijn woord belicht Nolens zijn dank voor deze dank van de jury. Wat ik nogal zielig vind voor een poëet. Had graag van hem gehoord wat poëzie eigenlijk is - ik weet het nog steeds niet, na Nolens en Hertmans en zovele anderen, en vooral, nu onlangs, na Auster - maar ik wil het vandaag enkel hebben over twee zinnen die ik licht uit zijn toespraak[1] bij de uitreiking van de prijs:

Wie spreekt neemt automatisch een ander in de mond. Een ander houdt mijn hand vast nu ik dit schrijf.

Ook ik ontsnap hier niet aan ook bij mij is het een ander die me aanzet tot schrijven, die de aanleiding is en een aanleiding zoekt om te schrijven. Het is die Ugo d’Oorde in mij die ik een naam heb gegeven, die me geen ogenblik met rust laat, die altijd denkt in literaire vormen – dan toch literair voor hem – en ik moet hem laten begaan, het is alsof hij me bezit en ik bezeten word door hem.

Ik denk dat dit het geval is voor allen die schrijven of kunst bedrijven, gedachten die je worden opgedrongen, waarmede je rondloopt of die je plots, komende van waar ook, overvallen. We kennen dit allemaal, we zijn dit allemaal even rijk. Maar je moet iemand in jou hebben om, én de neiging te hebben, én de wil – en jij de moed – om die neer te schrijven op elk ogenblik van de vierentwintig uren dat een dag kort is.

Het is hij die je de slaap ontneemt en de rust. Te zijn wie je (maar) bent komt op de achtergrond, als toeschouwer, om hem de vrije hand te laten in wat geschreven wordt. En, waarlijk, soms ben ik maar al te verheugd dat hij er is en doet wat hij doet.

De persoon die ik ben in de omgang en, de persoon die ik ben eens neergezeten en schrijvend, of het nu is in mijn dagboek of rechtstreeks op mijn laptop – wat meer en meer het geval wordt – deze laatste houdt er een andere mening op na:

‘Schrijven man, schrijven is je adem, de rest is bijzaak,’ schijnt hij me te zeggen, en dit op een wijze die ik niet tegenspreken kan, zelfs al zou ik willen.

Maar ik wil niet, ik volg hem, o zo graag.

26-12-2012, 00:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

Uit een e-mail dat me (ongevraagd) toegestuurd werd door ‘Être Présence’ licht ik een zin uit een gebed dat ze suggereren:

‘Je ne pronocerai aucun mot blessant ou négatif envers quiconque’.

Bijwijlen heb ik hier tegen gezondigd, heb ik verwijten toegestuurd aan zij die aan het hoofd staan van de Europese Gemeenschap. Ik had het niet hoeven te doen. Vooreerst ik weet niet hoe ik zou gehandeld hebben als ik in hun schoenen had gestaan en ten tweede, negatieve zinnen brengen geen aarde aan de dijk, integendeel ze blijven hangen en verspreiden zich met de wind en de golven van onze Gsm’s.

Dit is mijn voornemen op deze kerstdag. Het is niet veel  en het is gemakkelijk op te volgen, trouwens op mijn ouderdom is het beter elke vorm van negativiteit te mijden, zelfs als ik zou menen er recht op te hebben is het beter dat ik in mijn schelp blijf.

Dit is ook de eerste van mijn zeven laatste blogs die ik schrijven zal. Hierna neem ik een sabbatjaar wat mijn dagelijkse blogs betreft. Van 2013 af leest u me enkel nog op de dagen deelbaar door drie, de allereerste op 3 januari en zo verder 6, 9 januari, tot het uitdoven van mijn pen en of inspiratie. Wat ik schrijven zal wordt ook anders gestructureerd.

Wat ik nog kan is het bundelen van mijn blogs van 2012, tenminste zo er vraag naar is. Indien niet zullen deze teksten, voor een tijd dan toch, bewaard blijven op een memostick voor het nageslacht.

Aan allen die me lezen en aan hun familie stuur ik, zoals de traditie en mijn hart het wilt, mijn warmste en meest genegen wensen voor Kerstdag en het Nieuwe Jaar, vooral dan aan hen waarvan ik weet dat er in hun meest nabije familie, een moeder is van wie de toestand weinig beloftes inhoudt. Ze wezen ervan overtuigd dat ik aan die moeder, al ken ik ze niet, regelmatig denk, al helpt dit niet veel, ik houd eraan deze zin hier aan toe te voegen.

25-12-2012, 00:58 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het bezoek van Jan Hoet zindert na in mij. Dat een groot kunstkenner nu in zijn (verre of dichtbije) herinneren mijn ‘klein-kunst’- werken meedraagt geeft me een warm gevoel. Eén vraag rest er mij, had ik hem een werk moeten aanbieden als geschenk? Maar ik waagde het niet hem de vraag te stellen, al had ik het graag gedaan en even graag aan Lieve en Guido en aan Paul.

Nu, het is een belangrijke dag geweest voor mij én voor zij die er aanwezig waren. En het is een herinnering die ik koesteren zal omdat ze me rijker heeft gemaakt.

Dit op de vooravond van Kerstdag. Ik hoor hoe Bart Stouten, op Klara, deze dag beleeft, had er zelfs nog niet aan gedacht dat Kerstdag zo dichtbij was. Waar is de tijd dat ik op twee stappen van de kathedraal leefde en luisteren ging met de kinderen naar het kerstverhaal in de crypte van de kathedraal en verder waar de tijd dat ik als kleine jongen met twee vrienden in de valavond de huizen van de straat afliep met een ster in de hand, die draaide, terwijl we zongen van de herdertjes die ‘bij nachte’ in het veld lagen en hun schaapjes hadden geteld.

Ver af nu, in tijden die onwezenlijk schijnen, verhalen uit boeken in oud-Nederlands geschreven, amper te ontcijferen. Maar ik beleefde ze. Op dagen zoals deze duiken de herinneringen op, de sneeuw, de koude, de korte broek en grootmoeder waar we langs gingen: ‘maar mijne jongen en met blote knieën’.

Vochtige ogen nu ik denk aan toen, en aan grootvader  die, op valavonden dat ik er langs kwam met moeder, een droge haring roosterde op de kolentang boven het vuur. Een wereld opgelost in de schemering van wat eeuwen geleden gebeurde. En avonden op het ijs van de ondergelopen weiden, met kikvorsen eronder en salamanders en wij jongens en meisjes joelend van genot en simpelheid, kikkers en salamanders op het ijs.

Mijn God, wat een jeugd het was en wie er uit te voorschijn is gekomen, de man die ik nu ben, die nog altijd verrukt is over het bezoek dat Jan Hoet bracht aan zijn werk. De innigheid van een bezoek, toegevoegd aan de woorden van mijn blog.

24-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoog en waardevol bezoek, niemand minder dan Jan Hoet, samen met vrienden van hem, Guido D.W. en Lieve, zijn echtgenote, en een andere vriend van hem Paul V.

Ik ben niet gewoon een blog te schrijven over een dagelijks gebeuren, maar deze zaterdag van 22 december was een hoogdag op alle gebied.

Jan Hoet is een beminnelijk man, een man met zin voor humor, een man die met aandacht luistert en er een grote levenswijsheid op na houdt. Had hem slechts enkele malen ontmoet vroeger maar ik voelde me onmiddellijk als een oude vriend van hem en had de indruk dat het wederkerig was.

Mijn werk verraste hem, hij noch Guido hadden dit verwacht – Paul kende het van vroeger – en hun oordeel: grote originaliteit, sterke persoonlijkheid en prachtig werk aanvaardde ik met dank.

Ik weet nu waar ik sta na de evolutie die ik heb doorgemaakt en zich spreidt over ettelijke jaren.

Jan Hoet vond dat ik nood had aan een ‘discours’, een mogelijkheid om over mijn werk te spreken met andere kunstenaars en ook te zien hoe andere kunstenaars hun werk beleefden. Maar ik dacht aan mijn ouderdom en dat ik nu niet meer zoveel evolutie in mij draag.

Ik ben hem uiterst dankbaar én Gonda, mijn echtgenote voor wat ze wist te bekomen. Iemand, zoals Jan Hoet, heeft nu mijn werk gezien, mijn tekeningen, mijn etsen en mijn collages van ets en kleine elementen uit de natuur.

Hij weet nu dat zo iets bestaat. Ik ben er zeker van dat hij er over praten zal met Luc Coene, de Gouverneur van de NBB, bij een volgende gelegenheid. Alleen schijnt het me toe dat hun oordeel wat kunst betreft enigszins uit elkaar loopt.

23-12-2012, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het godsbeeld van Freeman Dyson is een grote waarde voor mij. Hij zegt heel belangrijke dingen die moeten gezegd en herhaald worden en die een standpunt belichten dat stilaan aan het doordringen is tot de mens – dan toch tot mij - overhoop gehaald door het bevreemdende van de kwantum fysica.

Het is van die aard dat wat Genesis ons leert, als zouden we van stof zijn en terugkeren tot stof, volgens mij een begrip is dat een fysicus van nu niet meer aankleven kan. Zo zegt Dyson:

Between matter as we observe it in the laboratory and mind as we observe it in our own consciousness, there seems to be only a difference in degree but not in kind [1] .

Een vreemde zin: het verschil tussen wat die stof in werkelijkheid is en de geest in ons zoals we die zien in ons bewustzijn, is een verschil in gradatie maar niet in soort. En:

If God exists and is accessible to us, than his mind and ours may likewise differ from each other only in degree and not in kind. We stand in a manner of speaking, midway between the unpredictability of matter and the unpredictability of God. Our minds may receive inputs equally from matter and from God.

Is dit niet wat ik de laatste tijd altijd heb vooropgesteld, namelijk dat matter in het Universum het zichtbare deel van God zou kunnen zijn - zoals ons lichaam het zichtbare deel is van onze geest - en kunnen aldus de inputs die we ontvangen, herleid worden tot de inputs, komende van de Geest - we noemen hem God - van het Universum. En is ons leven niet even unpredictable als de unpredictability eigen aan de materie - op het niveau van het atoom dan toch – en zijn we niet elk ogenblik onderweg naar Isfahan, naar een gebeuren of een ontmoeting die beslissend zal zijn voor het verdere verloop van onze dagen?

Dacht ik eraan één jaar terug, dat mijn blog lopen zou tot waar ik nu aangekomen ben, en dat ik vandaag of morgen of overmorgen de moed moet vinden te beslissen wat de toekomst van mijn blog betreft?

En eens wat nu nog enigszins unpredictable is, heeft toegeslagen, wie besliste er, ik, of die andere, Ugo in mij, of het ik van het Universum - zijnde alle draden van het web waarin ik gegrepen zit. Wat ik wel weet is dat ik op weg ben naar de laatste zin van mijn verhaal geleid door een unpredictable predictability .

22-12-2012, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag bereikt de zon haar grootste zuidelijke declinatie, og haar verste punt naar het zuiden toe. Vandaag begint de astronomische winter. Op ons halfrond zijn de dagen nu het kortst (Sterrengids 2012, pag 92).

Welke betekenis geven we er vandaag nog aan, als alles licht wordt mits een druk op de schakelaar. We zijn te rijk geworden aan alle mogelijke comfort en te arm om nog te denken aan het spirituele effect ervan en stil te staan bij de kosmische gerichtheid van de aarde ten opzichte van de zon; te arm om ons even af te vragen welke de betekenis was voor onze verre voorvaderen.

Het effect ervan is niet onmiddellijk zichtbaar maar het was een duidelijk teken van winst op de duisternis, een passage die gevierd werd en uitmondde uiteindelijk in het feest van Kerstmis.

Ik haal het aan omdat ik weet dat de kinderen en kleinkinderen mijn blogs lezen (soms) en opdat ze weten zouden dat de spirituele betekenis er aan verbonden niet mag teloor gaan. Opdat ze weten zouden, wat zo mooi wordt uitgedrukt, dat van vandaag af, de zon op haar terugweg is naar de lente-equinox.

Ik leerde dit in de allereerste plaats van mijn moeder, die het geleerd had van haar moeder en zo verder en verder in de tijd toen het nog van een enorme betekenis was.

21-12-2012, 01:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ben ik er gelukkig mee als ik naga wat ik in de loop van het jaar heb gepresteerd en niet te kijken naar wat ik nagelaten heb te presteren?

Gelukkig? Neen, maar mijn vraag is verkeerd gesteld, had ik meer kunnen doen dan elke dag een blog schrijven, en tussendoor wat gedichten samenbrengen en wat etsen van vroeger omkleden met stukjes steen, schilfers hout en wat zaad van planten, en inlijsten?

De tijd is heerser hier, er is enkel en alleen het zijn en het blijven, en ook het niet-meer-zijn, maar dit is dan voor anderen om het vast te stellen. Maar het had meer gekund en beter en productiever. Ik had de pagina’s die ik nu heb samen gebracht een aaneensluitend onderwerp kunnen geven en een soort boek voortbrengen in plaats van 354 blogs tot en met vandaag in te loggen.

Wat ik wel wil zeggen is dat ik me gelukkig mag voelen in staat te zijn geweest die blogs te schrijven en in mij nog de potentie aanwezig te weten voor het realiseren van de twaalf nog ontbrekende blogs. Tenminste - hoe zegde Dante het ook weer? -‘se innanzi tempo, grazia a sé nol chiama’ [1]. 

Waar mag ik nog op hopen dat me ongevraagd in de schoot zou vallen?

Ik heb eigenlijk niets gezaaid of geplant er is dus geen oogst te verwachten, geen publieksprijs, geen eervolle vermelding voor het gepresteerde. Niemand is komen aankloppen om mijn spullen van blogs te bundelen en te verspreiden op een andere en meer complete wijze dan ik heb gedaan. En, na 31 december, op mijn ouderdom een sabbatjaar inlassen is niet ernstig, de tijd zou me voorbij hollen.

Dus…

20-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn tekeningen hebben enkel het voordeel origineel te zijn, bijna even origineel, zo niet meer zelfs, dan wat ik schrijf. Ze zijn zeker, geen grote kunst, verre van en verdienen geen ereplaats bij iemand die me niet kent, behoudens nu, in de plaats waar alles werd opgehangen en opgesteld, om er niet op te vallen als teveel. De vrienden die gisteren avond werden uitgenodigd om het zaaltje in te huldigen (!) hebben zich kunnen overtuigen én van de hoeveelheid én van de originaliteit.

Er is een tekening bij waar ik precies een jaar aan gewerkt heb, telkens met kleine stukken tijd. Een grote massa ingebeelde planten en diertjes in allerlei vormen en volumes, zoals een diepzeeduiker die zou kunnen ontmoeten op de bodem van de zee, maar dan - spijtig genoeg – in zwart-wit en in twee dimensies. De tekening is nu dertig jaar oud, de lijnen en de punten, de opvulling met minuscule kleine driehoekjes of cirkeltjes is gebleven, maar het papier is vergeeld.

Als ik er niet meer zal zijn, wat zal er met die tekening onder glas gebeuren, want de afmetingen zijn respectabel, het formaat van papier was het grootste dat ik vond – was het Schoeller of Steinbach? – maar hoe het ooit in mijn gedacht is gekomen een dergelijke tekening te beginnen en af te maken is me een raadsel, ik zou het moeten opzoeken in mijn dagboeken van toen, want het kan niet dat ik er niet zou over geschreven hebben als ik er dag aan dag, zoals met mijn blog vandaag, mee geconfronteerd ben geweest.

Maar wat ook en hoe het verder zal verlopen, na mij zullen de tekeningen overblijven, ze zijn niet zo volumineus, ze kunnen opgehangen worden, verspreid over de woning, wat niet het geval is met de dagboeken, deze zijn niet alleen volumineus en zwaar, maar praktisch onleesbaar omwille van mijn eigenaardig – heel mooi zegt een vriend mij – geschrift en de tijd en volgehouden inspanning die het vergen zou om gelezen te worden.

Ik vrees soms dat mijn echtgenote en/of de kinderen al hebben gedacht: ‘Van zijn dagboeken, spaar ons Heer!'

19-12-2012, 02:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben dertig jaar teruggegaan in mijn leven. Heb de tekeningen en de etsen die ik toen gemaakt heb gaan halen op zolder en het was nodig dat ik de foto’s terugvond die een vriend-fotograaf van Tienen gemaakt had, om vast te stellen dat er heel wat tekeningen verdwenen waren. Zo dacht ik toch, tot mijn echtgenote ook gaan zien is op zolder en terug is gekomen met een grote farde, waarin de verloren gewaande tekeningen geborgen lagen.

Ik vermelde deze periode in de aanvang van het boek dat geschreven wordt. Opdat je weten zou over welke tekeningen het hier gaat neem ik een passage over uit dat boek, al in wording sedert enkele jaren:

Hoe hij er toe gekomen is om met sobere middelen, op grote witte bladen Schoeller-papier, met potloden van verschillende hardheid, het wondere leven van de natuur te benaderen weet hij niet meer. Alles was het product van een geestelijke visie. Zijn betrachting was, de groei van mossen op rotsen en stenen, de fascinerende nervenstructuur van rottende bladeren, de stilte van de bevruchting, in meeldraden en stampers, weer te geven en aldus de verborgen energie erin, tot in de fossielen ervan, te suggereren.

Maar hoe eenvoudig van vorm de elementen optraden in de tekening en hoe geheimzinnig ook de opbouw ervan was, is hij er wel ooit in geslaagd iets van wat zijn bedoeling was, over te brengen in zijn potloodlijnen en -vlakken en was het niet zo, dat hij trachtte te tekenen wat niet  te tekenen was?

Maar als oningewijde kon hij zich enkel het tekenen indenken als het op papier brengen van het onvatbare, het enige dat de moeite loonde en dit betrachten hield  hem uren weg uit de wereld, met enkel de muziek, Bach als Ravel, als Mahler, als zo vele anderen als zuurstof in de ruimte over hem.

Niemand ook zal maar enig vermoeden hebben gehad van de innerlijke vreugde die hij kende, de impuls van zijn hand te volgen en te zien hoe op het blad, geleidelijk aan, de sluimer van de levensenergie in lijnen en tekens werd opgebouwd, om dan op het einde vast te stellen, dat eens voltooid, eens zijn naam eronder geplaatst, de tekening begon te leven en hem aanstaarde vanuit haar eigenheid.

Dit was een grote intens opgevulde periode geweest, het leven van de tekenaar die hij was, die kleur gaf aan zijn leven van elke dag, zijn leven als echtgenoot, als vader, als ambtenaar, als liefhebber van literatuur en van alle vormen van kunst.

Hij wist dat wat hij schiep, origineel was en als dusdanig waarde had; hij wist dat het iets was dat nog niemand gedaan had, iets dat nog niet bestond in de wereld van tekeningen en etsen, maar grote kunst was het niet, er kwam geen kleur aan te pas, enkel wat potlood en hoogstens wat Oost-Indische inkt.

Deze tekeningen en de etsen die erop volgden werden samengebracht in een kleine ruimte; maar zou een kenner en belever van de hedendaagse kunst die deze ruimte betreed er een woord van lof voor over hebben?

Ik denk het niet, voor die kenner is het niet veel meer dan een bevlieging, een Spielerei, meer niet. Voor mij was het de noodzaak creatief te zijn op welke wijze ook, maar zo zal het wel niet begrepen worden en zelfs, het is het resultaat dat telt. Mijn echtgenote vindt het 'tentoongestelde' waardevol. Het samenbrengen van alle werken is trouwens haar idee.

18-12-2012, 06:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan niet zwijgen over Velikovsky, hij heeft me beroerd tot in mijn ingewanden, van de avond af, dat ik hem hoorde praten op TV, welke weet ik niet meer, in een ruw Engels, over zijn boek ‘Worlds in Collision’ was ik verloren. Ik heb hem jaren gevolgd, alle boeken van hem en vele over hem, gekocht en gelezen, uitgepluisd zelfs. En wat Akhnaton – Oedipus - betreft, waar ik het gisteren over had, heb ik begrepen waarom Akhnaton (Amenhotep IV) met een nieuwe God is voor de dag gekomen – nadat hij zonder het te weten zijn moeder had gehuwd -  omdat hij niet werd opgevoed in Egypte, als een zoon van zijn vader, maar in een naburig land aan het hof van een of andere koning.

Het is laat al, ik ga alle gegevens nu niet meer gaan opzoeken, maar hij groeide niet op als Egyptenaar, al was hij de zoon van Amenhotep III.

Maar in dit verband kan ik nog het volgende schrijven:

In september van 2010 publiceerde het National Geography Magazine een artikel: ‘King Tut’s DNA, unlocking Family Secrets’, van de hand van Zahi Hawass, Egypt’s head archeologist.

Ik vernam toen dat na de DNA-analyse van de mummie van Toethankamon en de DNA-analyse van tien andere mummies[1], zich onder de ongeïdentificeerde mummies dit van een mannelijk persoon bevond, gemerkt als KV55, waarvan men dacht dat het waarschijlijk dit van Akhenaton of Semenkhare zijn kon. Bij de vergelijking van de DNA’s was het team van onderzoekers:

able to establish with a probability of better than 99.99 percent that Amenhotep III was the father of the individual in KV55, who was in turn the father of Tutankhamun.

Verder kon aan de hand van de DNA van haar ouders, Yuya en Tuyu, het graf KV35EL (Elder Lady) geïdentificeerd worden als dit van koningin Tiye, de vrouw van Amenhotep III, en bleek ook, dat KV55 de mummie was van haar zoon Akhenaton, vader van Touthankamon.

Verder kwam aan het licht dat

Akhenaten had conceived a son with his own sister, the child would be known as Tutankhamun.

Maar het raadsel begon pas nu voor mij, want de DNA-analyse had wel uitgemaakt dat Toethankhamon geboren was uit het huwelijk van Akhenaton en zijn zuster - beide kinderen van Amenhotep III en zijn vrouw Tiye - maar wat indien men de DNA-analyse, in plaats van deze van de zuster te nemen, deze van Tiye had genomen, ware men niet even goed, zo niet beter, tot de conclusie kunnen komen dat Toutankhamon de zoon was van Akhenaton en zijn moeder Tiye. Deze laatsten, buiten hun weten gehuwd zijnde met elkaar?

Of,

Œdipus gehuwd met zijn moeder, Jocaste, en de oude Tiresias die uiteindelijk, na lang aandringen, aan Œdipus vertelt[2]:

Qu’il est de ses enfants et le père et le frère,

De la femme dont il naquit et le fils et l’époux

Et de la même femme tour à tour fécondée

De son père le meurtrier…

Ik zelf zou nooit deze vergelijking tussen Akhenaton en Œdipus hebben gemaakt ware er niet Immanuel Velikovsky geweest die op een schitterende wijze, volledig onafhankelijk van zijn andere werken, een soort van detectieve roman uit de Oudheid heeft gebracht met zijn Œdipus and Akhenaton[3], waarin hij hoopte te bewijzen dat de geschiedenis van Œdipus samenloopt met de geschiedenis van Akhenaton.

Ik heb toen een e-mail gericht aan de National Geographic Magazine, ngsforum@ngm.com, om hen te vragen of de DNA van Tiye en Touthankamon ook niet kon laten vermoeden dat Tiye zijn moeder was en niet de zuster van zijn vader, Akhenaton;.

Heb hierop wel een bevestiging van ontvangst gekregen, maar nooit een antwoord op mijn vraag. Waarom, was mijn vraag te ongewoon of waren ze bevreesd mijn vraag te bevestigen?

Het probleem is hiermede natuurlijk niet opgelost. Zoals ik gisteren vermeldde leefde Akhnaton, volgens de traditionele Egyptische Chronologie, in de XIIde eeuw v.Chr., Sophocles in de IVde eeuw v.Chr. Het schijnt me onmogelijk toe dat een verhaal gedurende tien eeuwen wordt doorverteld.

Velikovsky wist dit ook, maar hij vond a gap van vijf eeuwen in de Egyptische Chronologie - wat hem niet in dank werd afgenomen - en situeerde Akhenaton in de – VIIIste eeuw, wat een punt is voor de vergelijking die hij trekt tussen Akhnaton en Oedipus.

Maar dit is dan een gans andere geschiedenis die me veel te ver brengen.

Gezien deze tegenstelling voor altijd boven onze hoofden zal blijven hangen, is het misschien beter het te houden bij Stefan Hertmans en voorop te stellen dat het weinig loont te weten of de geschiedenis van Oedipus deze is van Akhnaton of niet. Alhoewel...

17-12-2012, 01:06 geschreven door Ugo d'Oorde