Ik kom elke dag binnen bij jou, ik breng je een boodschap in het bijzonder geschreven voor jou die ik ken als vriend, als kennis, of slechts ken, en dan is het een raden, als lezer. Mijn gesprek met jullie verloopt in een zekere intimiteit want ik vertel  zaken die diep in mij ontstaan zijn. Mijn leeftijd, in de meeste gevallen, noopt me tot een gematigd zijn in wat ik schrijf, maar ook tot het betrachten van een  preciesheid in mijn woorden. Je moogt evenwel van mij niet verlangen dat ik getrouw zou vastgeankerd blijven aan de realiteit, dat ik niet zou uitzwerven naar oorden waar ik was of zelfs naar oorden waar ik nimmer een voet heb gezet. Deze vrijheid is eigen aan de literatuur die ik bedrijf of dan toch bedrijven wil. Wat je leest van mij is een soort brouwsel van werkelijkheid en droom, waarin soms het ene ondergeschikt is aan het andere. Als ik in de toekomst, want mijn filosofische beschouwingen zijn in hun onderwerpen beperkt, eventueel een omgeving zou betreden van gebeurtenissen die je van mij niet zou verwachten dan is het, en ik leg er de nadruk op, dat de fictie, uit noodzaak, de bovenhand heeft gekregen. 

Mijn leven is meer een leven geweest van boeken dan van gebeurtenissen; schrijf ik ooit in de richting van een soort roman dan zal ik dit brengen onder de vorm van een opeenvolging van blogs, onderbroken door bedenkingen zoals nu; dan moet je je verwachten aan het watervlak van een vijver die ik bezoek in de morgen of in de avond, niet aan een stormende zee met boten die vergaan en opvarenden die verdrinken of gered worden, zoals het gebruikelijk is, neen, verwacht je aan hoogstens wat rimpelingen op het water, of de gloed van een opkomende of ondergaande zon, het tere licht van de maan of het punt van een ster, wel een reiger die neerstrijkt of op een poot staat te filosoferen op de rand van die vijver. Verwacht je dus niet aan een al te grote dramatiek, of aan al te hevige  gebeurtenissen, maar slechts aan wat schommelingen die in elk leven van ons voorkomen.

Het is van uit deze stellingname dat ik op een dag vertrekken zal, totaal vrij, van uit een punt dat even goed zich situeren kan, in de tijd of buiten de tijd om, zoals ik het zie, een meesterwerk te schrijven. En, zelfs al wordt het geen meesterwerk, ik zal schrijven tot mijn laatste straling op aarde, in de richting ervan. 

Reeds heel wat staat opgetekend, ik zal fragmenten eruit, ofwel opnemen zoals ze er reeds staan, ofwel deze volledig herzien; alle mogelijkheden staan open en nieuwe openingen zullen opduiken. Mijn grootste uitdaging zal zijn te vergeten wie ik ben en hoe ik leefde en welke de wegen waren die ik ben ingegaan. Het wordt een nieuwe tijd van een nieuw iemand. Wat je echter niet verwachten moogt is iemand met een totaal nieuwe filosofische ondergrond.

Dit zijn de woorden waarop ik – ik kende deze niet toen ik begon – ben uitgekomen, of ze profetisch zullen zijn, zal de tijd ons leren.

17-08-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er gebeurde gisteren wat nog niet was gebeurd, ik vergat, alhoewel ik hem reeds had doorgestuurd aan de schilder D.P. en aan een andere vriend, mijn tekst in te loggen. 

En deze morgen gebeurde het eveneens dat ik niet wist over wat vandaag te schrijven.  Ik had nochtans een reisverhaal gekregen via e-mail, een opsomming van de plaatsen in Duitsland, Oostenrijk en Noord-Italië die doorkruist werden tot en met Venetië, en van de gebeurtenissen die plaats hadden gevonden, maar wat verteld werd – en het werd verteld met stijl en inhoud - was eerder klassiek dan impressionistisch, was eerder Brückner dan Debussy. Wat niet mijn stijl was toen ik schreef over de impressies die mijn reizen naar China en naar Portugal, hadden nagelaten; impressies die ik heb uitgeschreven, echter niet deze naar Syrië en vroeger nog deze Noord-Yemen, toen deze landen nog toegankelijk waren, de dagboeknota’s hiervan bleven onverzorgd achter. Nochtans was het de reis naar Noord-Yemen die de diepste indruk had nagelaten.

Deze laatste nota’s vond ik terug in mijn dagboeken van einde 1986 en begin 1987. Het is niet meer  het ogenblik – te laat - om er nu aan te beginnen maar ik vond er enkele gedichtjes, pogingen in haikuvorm - het aantal lettergrepen niet als maatstaf genomen. En waarom in het Frans ? Omdat de ganse reis met Parijs als vertrekpunt, zich heeft afgespeeld in het Frans. 

Wadi de mes jours heureux / Ai-je t’aimé assez lorsque / Le troupeau de chèvres noires traversa tes eaux? 

Les montagnes épousent le temps / Leur âme est d’une tendresse / Que nous ne retrouvons qu’à l’aube. 

Des filles voilées, / Lorsque monte la brume / chantent leur destin. 

Du soir à l’aube / le vent dans les palmiers / ma prière: Orion traversant le ciel. 

Tijdens die reis was er ook mijn kennismaking met ‘La Bible est née en Arabie’ het boek van Kamal Salibi dat me cadeau werd gedaan de avond van 29 december 1986, gezeten onder de palmbomen, bij het haardvuur, aan de Rode Zee, Die avond en die nacht, was duidelijk zichtbaar tot de dageraad, het sterrenbeeld van Orion met Sirius. Gelegen op een brits in open lucht, heb ik toen, regelmatig ontwakend gedurende de nacht, die sterren zien wegzinken in de Rode Zee. Wat een diepe indruk heeft nagelaten omdat het een enig beeld was dat ik nooit meer zal meemaken. En ook Kamal Salibi en dezes theorie over de tocht van Mozes door Saudi Arabië en Yemen, werd een mijlpaal in mijn leven. Me kennende vertel ik hier nog wel ooit iets over.

16-08-2015, 01:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij ontglipte me, de zin waarmede ik gisterenavond of was het nacht – waar ligt de scheidingslijn – in bed ben gestapt. Ik dacht toen, hij is te voor de hand liggend, ik hoef hem niet op te tekenen, maar eens te meer ik vergiste me, hij heeft zich opgelost, er blijft nog slechts een rookwolkje van over.

Zo gaat het nu eenmaal, zo verlopen vele zaken en ontstaan er nieuwe die anders geen reden tot bestaan zouden hebben, zelfs geen schijn van kans maakten. Het was nochtans een goede zin, ik was er tevreden over, hij ging me brengen in een totaal andere sfeer dan deze van de  dagen voorheen. Hij moet iets te maken hebben gehad met het werk van D. P., een groot schilder uit de streek, wiens atelier ik gisteren, terwijl het onweerde, heb bezocht en ik dacht, als ik hem hoorde, dat ik werkte aan mijn teksten precies zoals hij aan zijn doeken werkte. Er is een schilderij ‘in de maak’ die op de ezel stond, een lentezicht, in tere kleuren, groen op de voorgrond en lichter groen naar het midden toe, met een ruime lucht, teer, o zo teer over het landschap dat diep uitliep tot een bijna strakke, laag gehouden einder, en hij me zegde, dat hij vooraan nog een boom wou tekenen die hij in gedachten aan het zoeken was – het was niet hij die zocht, het was het landschap dat zocht voor hem – maar dan haarfijn, zoals zijn andere bomen, waarvan de kruin naar een cirkel toe groeide terwijl ik, die er voor stond, aan kaarsrechte populieren dacht, terwijl ik die er voor stond, aan de vorm van de bomen voor mijn huis dacht, en ik hem zegde, hoe broos de voorgrond was van zijn doek en hoe een boom in meer het evenwicht dat er nu was, breken kon, zodat hij de opzet van het ganse schilderij in de war zou brengen. Maar hij wist het, het landschap, zoals het er stond wees hem op het delicate van een nieuwe inbreng. 

Ik ook kende maar al te goed deze twijfelogenblikken van vroeger,  het opvullen van de vlakken die wit gebleven waren en hoe risicovol het was deze op te vullen, al was het slechts met een lijn in meer. En dan de gedachten die er aan vooraf gingen, zodat de tekening dagen, weken bleef liggen, terwijl ik ze meedroeg in mij, wachtende op het ogenblik om er verder aan te werken. Hij ook, ik hoorde het, kende dit. Hij ook wachtte dagen om te weten of hij, op het ruime vlak groen op de voorgrond, nog een van zijn bomen zou aanbrengen, terwijl ik eerder dacht aan een struikje verdorde distels of wat lis dat de kop opstak uit het water, met zijn luchten er in weerspiegeld die van het lichtste blauw waren naar het nog lichtere toe, en met in het midden een dunne band bijna wit.

In zijn geheel genomen de strakheid van een schilderij dat men amper beroeren kan, er amper een hoeve, een huis in aanbrengen kan, eenzaam, ‘wie das letzte Haus der Welt’[1] of wat een dorp zou kunnen zijn met de spitse toren van een kerk zoals bij Bruegel, maar heel even boven de horizontlijn.

Als ik er aan denken blijf, hoe teer het landschap, hoe wazig om niet aan te raken, om er niet binnen te gaan omdat het een droom van een landschap was, ingetogen zoals de man die het schilderde. De aanzet ervan, als het wegglijden in een niet-meer-zijn, vóór de slaap komt. En nu, waar het schilderij is aangekomen de in vraag stelling: één boom, twee bomen in meer of het laten zoals het is, zo leeg mogelijk aan elementen, de kleuren laten spreken meer dan de vormen. Zoals bij een gedicht, een haiku gelijk, het gevaar van een laatste zin er aan toe te voegen om het gedicht te sluiten, terwijl alles aanwezig is opdat de lezer het in gedachten sluiten zou met deze zin. 

Hoe kende ik dit, hoe wist ik het, een tekening en dan vooral een gedicht, een prozatekst te laten met de opening naar iets dat er aan ontbrak, precies datgene dat de lezer, de toeschouwer er zou aan toegevoegd hebben of het product van zijn conversatie met de maker ervan. 

Uiteindelijk, misschien ook is het beter, ooit, op een verkeerde dag, iets te gaan schilderen/schrijven wat men voorheen nog niet geschilderd/geschreven heeft. Doen zoals Dante die op een dag, midden zijn Vita Nova stopt, om te gaan schrijven over een Dame wat nog nooit over een Dame geschreven werd. En dit zijn Commedia werd, in de wereld als goddelijk ontvangen. Ook en vooral geldig voor wat ik aan het doen ben. Het kon zijn dat het dit was geweest wat ik gisteren niet had opgetekend en deze morgen vergeten was. Het kon, maar het kon ook iets totaal anders geweest zijn. Ik zal het nimmer weten en het hoeft ook niet. Van een schilderij of tekening denkt men ook dat ze af is,  liefst als er nog iets zou kunnen aan toegevoegd worden.

NB. Er gebeurde vandaag, dat ik een blog die ik gisteren, vroeg in de morgen, geschreven had, tijdig vergat in te loggen, mijn excuses. 

15-08-2015, 10:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben vannacht niet op mijn rug op de pelouse gaan liggen, om uit de Perséïden de sterren te zien vallen of, de splinters van sterren die schichten van lijnen trokken op het hemelvlak. Al heb ik het ooit gedaan, in verre, voor altijd vervlogen nachten en al had ik er aan gedacht het te doen, maar ik heb, de slaap niet vattend, naar Klara geluisterd, naar onbekende muziek als naar de vreugde van mijn dagen, Beethoven en Bach. Een wereld uit de lucht geplukt, naast de wereld die ik geschreven heb, als naast deze die ik in gedachten aan het schrijven was maar nooit het licht zou zien. 

Zoekend naar de zin van dit alles, de zin van het componeren, van het schrijven van de mens, voor wie het niet volstaat te leven, maar die dit leven opvullen moet met gedachten die lijk vallende sterren lijnen trekken op het vlak van zijn geest, lijnen die hij vastgrijpen wil, niet loslaten wil. Waarvan hij de afdruk optekenen wil, opdat zijn zou, onder een of andere vom, wat nog niet was, en niet zou geweest zijn ware hij er niet geweest om het te doen, zo maar, zo maar, alsof het zijn levensadem was die hij neerzette, alsof het zijn Bachwaarden waren die hij telkens opriep van uit dieptes in hem, die er, op groot uitzonderlijke dagen, te nemen lagen, immer wachtende om genomen, om bezeten te worden. 

Zoals Giotto die nu, dank zij Google, onder ons is, die Dante heeft gelezen of indien niet gelezen, die hij heeft horen vertellen toen hij bij hem in de kamer zat, in rode mantel gehuld, zijn Commedia in de hand en het licht dat van de geest is, sober over hem. En hij hem schilderde, traag, gestadig, terwijl Dante hem vertelde van Vergilius die zijn gezel was, zijn vriend, zijn toevlucht op zijn tocht door de Hel.  Hem vertelde over de Limbo, het Arcadia, waar de groten onder hen verbleven die geen toegang tot de hemel verkregen omdat ze God niet (konden) gekend hadden. Tot Christus kwam die door zijn dood, als triomfator, de Hel kwam binnengestormd om met hem terug mee te nemen enkel zij die God wel gekend hadden, Adam bijvoorbeeld, Abraham en Isaac, koning David en nog enkele andere figuren uit de geschriften, maar velen waren het niet.

Hoe heerlijk het was voor Giotto, onder het schilderen te luisteren naar een van de grootsten onder de poëten, en met welke vreugde en welke kracht hij zijn penseel opnam, wat verf uitkoos en neerzette op het doek, lijnen trekkend, lijk de gedachten in hem, en hij hem een tweede maal schilderde, telkens in profiel, als een schaduw – de Dante in zijn hart - er naast. En half verborgen achter het beeld van Dante, een vrouw, Beatrice natuurlijk, en het gelaat van een man, die misschien Vergilius was, misschien Giotto zelve?, Wat een symboliek we te ontcijferen krijgen.

Voor het schilderij ga je naar http://www.giottodibondone, his works, plaat 1 (12 afbeeldingen) Je vindt het schilderij als een van de 508 die er afgebeeld staan. Ik zelf het inbrengen in mijn blog ken ik niet. 

Twee groten onder de kunstenaars die, dank zij  de ingesteldheid van de geest in hen, doorgedongen zijn tot bij ons, ook als het buiten sterren regent en ook als er geen regen van sterren zichtbaar zou zijn. 

Waar zwerven we uit als we vers uit de slaap komende onze pen neerzetten op wat papier en er op achterlaten al wat ons wordt voorgezegd.

14-08-2015, 06:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb ik me, wat betreft het Laatste Avondmaal van Giotto vergist? Heeft Giotto wel een Laatste Avondmaal met een Maria Magdalen geschilderd en heb ik me niet laten misleiden door het schilderij van Leonardo da Vinci, waar een vriend me uitgebreid over schrijft, ook over de Abdij van Orval en de stichteres[1] ervan? 

Ik weet dat bij mij alles begonnen is met de voetnota van André Pézard in zijn verzameld werk ‘Dante, Oeuvres complètes[2]. Waar hij als commentaar bij vers 54 van Inferno, canto IV[3]: schrijft en ik citeer de volledige tekst : 

‘Couronne et pennon de victoire’: Vandelli lit le vers d’un trait : con segno di vittoria coronato, ‘couronné d’un signe de victoire’… l’auréole crucifère dont jésus a toujours la tête ceinte’, - Je crois avec Buti qu’il faut couper le vers en deux d’une virgule, et y relever deux détails distincts ‘couronne’ et ‘enseigne’ ; ainsi sur une des fresques de Giotto à l’Arena de Padoue, on voit le Christ aux Limbes, accompagné de Marie-Madeleine, tenir une bannière écartelée d’une croix, et protant l’inscription ‘Victor mortis’. 

Ik ben hier in gedachten op verder gegaan en heb, het schilderij van Leonardo da Vinci genomen voor het schilderij van Giotto waarin ik me vergist heb.  Onderussen consulteerde ik op Google de volledige werken van Giotto di Bondone en vond ik van hem twee ‘Laatste Avondmalen’ met telkens een disciple die met het hoofd op de borst van Jezus, aan tafel zit. Of die disciple een vrouw is valt niet duidelijk op te maken, wel schijnt het me uiterst vreemd dat een man, een apostel, zich op deze wijze zou aanstellen. 

En dan nog, om verder elk misverstand hierover te  vermijden, de reden  waarom ik over Maria Magdalena of Maria de Magdala geschreven heb wat ik schrijf, dan is het enkel en alleen om een antwoord te vinden op de vraag die ik me, sedert Dan Brown en ver ervoor, ben blijven stellen, waarom Maria Magdalena, zondares zoals ze beschreven staat in de geschriften en als dusdanig te mijden is, niet alleen de kerk van Vézelay, met een van de mooiste nartexen die ik ken, aan haar krijgt toegewijd, maar ook als personnage voorkomt op onder meer het hoger vermeld schilderij van Giotto, samen met Chistus bij zijn bezoek aan het Voorgeborchte – dat nu niet meer, zegt de Kerk, bestaat – van de Hel, maar ook op tal van andere schilderijen, waaronder dit van Pieter Coecke en dit van Da Vinci. En dan ook waarom de apostel of de persoon die door Christus het meest wordt ‘bemind’, niet duidelijk bij naam maar slechts  als discipel – die om het evenwie kan zijn – in de bestaande geschriften wordt voorgesteld. 

Nawoord tot slot, of nog dit wat er te leren valt uit het ongecontroleerd overnemen van gegevens. 

Mijn zoektocht naar het werk van Giotto bij Google bracht me, na mijn blog te hebben geschreven, bij het schilderij ‘Christ’s descent into limbo’, van 1320-1325. Zijnde het schilderij waar André Pézard het over heeft. Ik zag er een Christus op die een vaandel droeg, met naast hem, half bedekt door hem, een personage, maar zeker niet een vrouw, zeker niet Maria Magdalena zoals Pézard het vermeldt. Ik denk en ben er quasi zeker van dat het Vergilius was, dat het een verwijzing was naar het Inferno van Dante, waarin in Canto IV, zoals hoger verhaald, Vergilius zo gezegd getuige was van de nederdaling van Chistus in de Limbus of het Voorgeborchte van de Hel (Ik wijdde in de tweede helft van 2014 een blog aan canto IV).

Giotto (1267 -1337) was een tijdgenoot van Dante (1265 – 1321), hij kende Dante persoonlijk, heeft hem zelfs geschilderd met een lichte blos op het gelaat, dus kende Giotto ook de Divina Commedia en die passage uit canto IV. 

Hier eindigt dan mijn kennis over Giotto en Maria de Magdala en hiermede sluit ik het verhaal dat gaat bij deze blog met de gevleugelde, ‘honni soit qui mal y pense’.

13-08-2015, 00:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Filosofisch steekspel over het Niets. 

‘Es ist der Wald wie eine Kirche / drum geh mit Andacht da hinein, / Die Vögel singen schöne Lieder / Mit deinem Gott bist du allein’:stuurt een vriend me, als herinnering aan zijn vader die het eens las in een bos en,omdat hij weet wat het bos voor mij betekent.

Ik knip er uit: ‘Mit deinem Gott bist du allein’, met de hier onderliggende betekenis, eens je in het bos bent, ben je alleen met je God. Waarop ik antwoorden wil, bos of geen bos we zijn altijd alleen met die God van ons. Zelfs als er geen God in ons te bespeuren valt dan nog zijn we alleen, maar dan geconfronteerd met de afwezigheid van God.

Want er is in ons leven iets dat we ervaren als een gebrek, een kennis die ons aanvullen zou, ons verrijken zou. We schuwen de eenzaamheid omdat we niet eenzaam geboren zijn, omdat we herkomstig zijn uit het massale leven dat ons besproeit en voedt. We zoeken er een naam voor en er is voor velen een naam die ze niet wensen te gebruiken omdat het de naam is uit hun jeugd, een naam die hen werd binnengeschoven of die ze hier of daar hebben opgeraapt.

Maar de naam zelf heeft geen belang, van belang is de lading van die naam, van belang is wat die naam betekent voor jou, hetzij een volheid, hetzij de leegte van het niets. Hier is geen ontkomen aan. Dit is waar je met leven moet, waarmede je de dag moet ingaan tot de nacht en de slaap je overvalt. De keuze is dus, ofwel ruim zijn in zijn visie, ofwel beperkt zijn in zijn beperktheid, zijnde de naam herleid tot Niets dat dan  het iets is dat niet is. 

De vraag, die geen vraag is, stelt zich te weten of de volheid niet het Niets kan zijn; of er enig verschil is tussen beide: de volheid zijnde al wat IS met zijn overkoepeling, en het Niets met een zelfde volheid maar nu zonder overkoepeling. Een zaak is zeker, er is een volheid, namelijk het Universum dat we onmogelijk kunnen wegdenken want dan verdwijnen we met het Universum. 

Hoe kom ik hier nu uit, hoe besluit ik; is het Universum overkoepeld door Iets of door Niets, want daar komt het er op neer, dan heeft het Niets een betekenis. Maar ik kan verder redeneren. Ik kan zeggen, het Universum is niet alleen overkoepeld, maar de overkoepeling IS het Universum, daartegenover kunnen de aanhangers van het Niets, niet zeggen dat het Universum niet IS en als het IS, is het een levend Universum. 

Uiteindelijk is het zo dat het verschil tussen beide ‘clans’ een kwestie is van ingesteldheid, de ‘Nietsers’ zeggen dat het Universum is maar dat er niets in meer is; de ‘Ietsers’ zeggen, de enen dat het Universum is, maar dat er ook een ‘Iets’/‘Iemand’ is, de anderen dat het Universum en het Iets/Iemand één en dezelfde zijn. Deze laatsten, de' beide Ietsers', echter zien en steunen zich op het grote wonder dat het Universum, dat het leven is, en zoeken een interpretatie voor het wonderlijke. De eerst  genoemden, de 'Nietsers', zien hetzelfde Universum maar vinden dit doodgewoon, hebben geen nood aan een interpretatie en blijven blind voor het wonderlijke ervan. 

Er wordt ons heel wat gevraagd in deze wereld, ook om een visie te hebben.

12-08-2015, 09:58 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij kon nu beginnen aan een inventaris van wat hij reeds geschreven had in zijn leven. Dit zou echter betekenen dat hij stopt met het schrijven van nieuwe zaken en terug afdaalt naar wat er reeds staat. Maar wat kan het nut hier van zijn? Elke nieuwe dag is een nieuwe Ugo die wakker wordt geënt op de oude, evenwel met nieuwe gedachten, nieuwe inzichten die hij te verwerken heeft, en zijn er geen nieuwe het is op de oude dat hij terugkomt in andere bewoordingen of bekeken van uit een andere gezichtshoek. Het is niet het oude dat belangrijk is, het oude is het voorbije, wel datgene dat elke dag ontstaat en dat zijn leven is. Het is zoals bij de ceder in de tuin, niet de bestaande takken van de vorige jaren trekken zijn aandacht maar wel de lichter gekleurde uitlopers van het jaar, wel de nieuwe, en er zijn er heel wat, cederappels die ineens zijn opgedoken. Dit is wat van het leven van de ceder is, ware dit er niet, de ceder zou vergaan en dit is ook wat met hem zou gebeuren indien hij vast hield aan het oude en blindelings terug zou keren naar het oud geschrevene. Hij weet aldus wat er hem te doen staat, van uit de oude teksten nieuwe twijgen, nieuwe vruchten, nieuwe teksten doen ontstaan, waarbij het woord ‘doen’ van kapitaal belang is omdat ‘doen’ leven betekent. Stond dat woord er niet, hij wist dat hij zou verdorren en langzaam uitdoven. Er is dus geen alternatief voor hem. 

In een zeer aangename discussie met vrienden – het was, A. en A., inderdaad, een excellente maaltijd – ging het onder meer over hoe het kwam dat Maria Magdalena/Maria de Magdala plots terug is opgedoken in de schilderijen van de XVIde, XVIIde eeuw die zich onder meer bevinden in het kloostergedeelte van het Hospitaal Notre Dame à la Rose in Lessines [1]. Op diverse schilderijen staat zij duidelijk op het voorplan, onder meer op het schilderij ‘Le Christ aux seins’ van een onbekende meester en op een doek van Frans Vrancken II van 1570, waar ze met de haren de voeten van Christus droogt. Men kan dus niet loochenen dat Maria de Magdala van een grote betekenis is geweest voor de kloosterzusters. ze zagen haar als de enige vrouw die door Jezus, hun spirituele echtgenoot, werd bemind en wellicht - ze zullen er aan gedacht hebben - in grote intimiteit werd benaderd.

Het is maar een gissen, maar het zou kunnen dat we in deze richting moeten denken. Daarenboven is zij het niet die gans alleen, de eerste was, om vroeg in de morgen het graf van Jezus te bezoeken en ook, was zij het niet die samen met Maria, de moeder van Christus en de zuster van Maria, aan de voeten van Christus stond toen hij stierf[2]? Hier verder op ingaan wil ik niet omdat het geciteerde evangelie , Engelse versie, in vers 19, 26 en 27, verder spreekt over ‘the disciple, standing by, whom he loved[3]’.

Wie kon dit anders geweest zijn dan de vrouw afgebeeld door Giotto op zijn Laatste Avondmaal of de vrouw afgebeeld door Pieter Coecke van Aelst op 'zijn' Laatste Avondmaal: Maria Magdalena.

11-08-2015, 06:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms was er een beloftevolle zin die zich aanbood, en dan bofte hij, soms was er enkel de slaap in zijn ooghoeken als hij neerzat onder de lamp en wachtte hij, wachtte hij op wat uit het niets zou opduiken en zijn hand en vingers in beweging zou zetten. Hij dacht dan hierbij aan verscholen waarheden die ergens gestapeld lagen, zoals er in de hemel massa’s (hagel)stenen lagen die Yahweh gebruiken zou als de nood (zoals bij Gibeon!),  het hoogst was, Job vertelde dit. Hij dacht aan een effen stoppelveld nadat de tarwe geoogst was, met als enig leven nog de kraaien erover, de eksters en de duiven en dat het eigenlijk van daar uit was dat hij vertrekken moest om de nieuwe dag te vullen.

Waarom hij toen dacht aan zijn ‘The Domesday Book’ wist hij niet. Hij wist wel waar het stond in zijn boekenrek en dat het er stond zonder het minste gegeven dat hij er vandaag uit halen kon om te gebruiken, zo meende hij toch, maar als hij er aan dacht, dan moest er een reden zijn en was het deze reden die hem vandaag helpen zou.

Hij vroeg zich af waar hij ooit voor het eerst over dit boek had gehoord en waarom hij het ooit had gekocht, maar het ene geldige antwoord dat hij had was dat hij het zou gekocht hebben om er, precies vandaag, iets over te schrijven, zelfs al was het maar om het simpelweg te vermelden. Aldus kwam hij plots tot het vreemde besluit dat het, het boek zelf was geweest dat zich deze morgen had opgedrongen, dat het van uit zijn hoek, onderaan het boekenrek was opgestaan en teken van leven had gegeven opdat het vermeld zou worden, opdat het ter hand zou worden genomen, gekoesterd en gelezen, het eiste nu het recht op te zijn wat het was, een unicum in de Engelse (literaire) geschiedenis, een even groot unicum als de Bijbel en de Koran in de wereld, en het was niet omdat de gegevens erin voor ‘zijn’ gebruik weinig waardevol waren, dat er niet in meer kon en mocht over gesproken worden, integendeel het was vooral omwille van de historische waarde die het vroeger had, dat het bestaan ervan diende te worden onderlijnd.

Dit was wat het boek wou, het wou dat recht zou geschieden en dat het gehaald zou worden uit die lethargische toestand waarin het zich bevond sedert de tientallen jaren dat het in zijn boekenrek stond; en er waren nog zulke boeken die hij verwaarloosd had en er slechts bij stonden als vulling in het rek, ook zij zullen eens, op een bepaalde dag, hun rechten opeisen om in de hand te worden genomen en zij het niet gelezen, dan toch minstens eens doorbladerd te worden om wat nieuwe lucht in te kunnen ademen. Hij deed best er zich op voor te bereiden en nu vooraf te beginnen met het begin, het openen van het ‘Domesday Book’[1]. 

Nergens ter wereld bestaat er iets dat te vergelijken is met een bijna duizend jaar oude Inventaris van ‘a complete country, village by village, manor by manor’. En dit inventaris bestaat nog steeds in zijn originele vorm, vroeger bewaard in Winchester, capital of the ancient Saxon kingdom of Wessex, en nu in London at the Public Record Office. Het was enkel gekend door een handvol medieval scholars, omwille van het feit dat Domesday geschreven was in het Latijn maar dan in een hoog afgekorte Latijnse vorm. Het behelst een inventaris, nu in Engelse versie, voor Willem de Veroveraar, opgemaakt in 1086, een inventaris die elke verbeelding tart:

‘in which bishops were earls and earls were bishops, in which rents might be paid in ‘sticks’ of eels or sesters of honey, in which the pig, fattened on acorns, was by far the most important domestic animal in which the south of the country was so prosperous that the king could collect his dues in the ancient way by settling with his court on a manor and living off it.’ 

William I wou van elk dorp hoe klein of hoe groot ook, alles weten, maar dan ook alles:

‘He sent his men all over England, into every shire and had them find out how many hundreds hides[2] there were in the shire, or what land and cattle the king himself had in the country or what dues he ought to have in twelve months from the shire. Also he had a record made of how much land his archbishops had, and his bishops and his abbots and his earls, and how much money it was worth. So very narrowly did he have it investigated, that there was no single hide nor yard of land, nor indeed (it is a shame to relate but it seemed no shame to him to do) one ox, nor one cow, nor one pig which was left out and not put down in his record, and all this records were brought to him afterwards.’ 

Hij wou weten over de bevolking of ze vrij waren of slaaf, of ze in hutten woonden of in huizen, hoeveel ploegen ze bezaten, hoeveel paarden en andere dieren; hij wou weten hoeveel diensten ze verschuldigd waren en hoeveel geld, en dit voor elk van hen. En na dat hij alle gegevens in handen had, stuurde hij andere mannen uit om na te gaan of de gegevens die hij ontvangen had correct waren ‘and to denounce the wrongdoers to the king. And the land was troubled with many calamities arising from the gathering of the royal taxes.’ 

Voilà, hiermede heb ik het Domesday Book uit de onbekendheid gehaald. Hoe het inventariëren zal ontvangen geweest zijn in het Engeland, na de slag van Hastings in 1066 en, erna in die beroerde XIIde eeuw, kunnen we ons moeilijk inbeelden. Het boek in elk geval leeft verder in het Engels taalgebied en is nog een lang leven beschoren. Langer dat dit van elk van ons.

10-08-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht aan een vriend die me gevraagd had hem van tijd tot tijd mijn blog te mailen. Toen ik hem antwoordde dat hij mijn woorden elke dag vinden kon op de webside, deed hij een beweging met de hand, om me duidelijk te maken dat het te ingewikkeld was voor hem me daar te gaan zoeken. Hij kent me, hij weet hoe ik me uitdruk, hoe ik denk, hij is van mijn soort, nog steeds gehecht aan wat hem in zijn jeugd werd bijgebracht, wel wetende dat wat hem toen geleerd werd, hij vandaag niet meer op een identieke wijze aanvaarden kan. Niet dat hij God wil wegdenken uit zijn leven, maar de God van zijn jeugd is niet meer diegene waar hij nu naar opkijkt en kijkt hij er niet naar op, er is in hem nog steeds dat gevoel dat zoekt naar wie of wat Hij is.

Ik denk dat er velen zijn die zo rondlopen, die weten dat ze misleid werden met verhalen die opgetekend staan in het Oude als in het Nieuwe Testament, verhalen die nu niet meer begrepen worden zoals voorheen, en die hij, en dat hebben we beiden gemeen, zo maar niet op zij kan schuiven om voor altijd te vergeten. Er is nog steeds de echo van vroeger die hangen blijft, wat er ook gebeure, wat we ook mogen vernemen, de essentie van wat we geloof noemen is er nog maar het is een geloof geworden in een blijvende verbondenheid, niet zo zeer met Iemand, maar met Iets dat boven alles staat, niet te noemen is, niet te verklaren, niet uit te leggen met woorden is . Het is er en het is er niet en toch is het er. En we moeten het er mee doen.

We kunnen nog steeds binnen gaan in de kerk, de mis bij wonen zoals vroeger, maar afwezig zijn wat de gesproken woorden betreft, afwezig wat het ceremoniële betreft, afwezig wat het symbolische betreft. We zijn er aanwezig omdat het gebouw, de kerk, nog steeds het sacrale element in ons leven betekent. Echter wat er verteld wordt raakt ons niet meer zoals voorheen. We hebben onze eigen gedachten, beleven onze eigen gevoelens, ons eigen geloof, maar de dood van Christus die voor ons zou gestorven zijn heeft geen enkele reden meer om voor ons te sterven, opdat onze zonden vergeven zouden worden, is een Christus geworden van verzoening, van barmhartigheid. We mogen onze zonden, als er nog zonden zouden zijn, zelf vergeven, al blijven we getekend met het ‘Kyrie eleison’, met het ‘erbarme dich’, we hebben niemand meer nodig om via hem berouw te hebben over het kwade dat we zouden gedaan hebben. We weten waar we staan en hoe we er staan, misschien niet waarom we er staan, maar we zijn er en kijken op naar wat is omheen ons, zo naar het verhevene als naar het verderfelijke. Maar het is het verhevene dat onze doelstelling is en de hulp om dat te bereiken is er niet meer zoals ze er vroeger was, we zijn en blijven op ons zelf aangewezen.

Hij aan wie ik dit mailen zal weet dat ik denk zoals hij denkt en dat we beiden in ons het geloof dragen dat de dood niet het einde is, dat de dood een even groot wonder zal zijn als het leven is en dat we hem, als de tijd gekomen is, in volle overtuiging zullen tegemoet gaan. Zo helpe ons wat is van het Eeuwig Zijnde.

09-08-2015, 06:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat van de dag is, is van de dag, je kunt er niet meer op terugkomen. Wat er gebeurde met jou en omheen jou werd neer gezet, heeft zich onherroepelijk verweven met al wat was van de dagen voorheen, en uit het verwevene zal het komende ontstaan. Dit is wat de Ecclesiasticus ons, in andere bewoordingen duidelijk wou maken. Dit is wat is van het leven, wat is van onze dagen die we elke morgen binnendringen en ons brengen op elk ogenblik – herinner je de geschiedenis van de naar Ispahaan gevluchte man[1] - waar we horen te zijn. Er is geen ontkomen aan. Er zijn geen vluchtheuvels, geen rustplaatsen waar we, al was het maar even, beweeg- en gedachteloos kunnen blijven opdat niet gebeuren zou wat anders wel zou gebeuren, opdat de dag als neutraal zou worden gelezen, want ook dergelijke momenten heeft het net voorzien. Een ganse dag beweegloos blijven, niets schrijven, geen stap verzetten buitenshuis, zelfs de kamer niet verlaten, opdat er toch maar niets gebeuren zou, heeft geen zin, want dan zou het net geweven worden met een holte van de dingen die je niet hebt gedaan en niet zijn tot stand gekomen.

 Waar ben je, mijn beste man, toch mee bezig, hoe ben je nu het woord dat je heilig is, aan het behandelen, aan het manipuleren om met een slingering van je hand en van je vingers de wereld duidelijk te maken dat wat van de dag is onherroepelijk is, met de onderliggende gedachte dat alles reeds klaar en duidelijk getekend staat vóór je dag begint, wa         nt zelfs indien je vandaag, de uitstap die je normaal gepland had, niet zou doen om een of andere reden, dan ook staat deze wijziging getekend en doet je, uiteindelijk slechts datgene dat voor jou was voorzien. Onze vrijheid van handelen is een gegeven, is enorm, maar is slechts wat er in het net van het leven geschreven staat, dit en niets anders. 

Is dit beangstigend, helemaal niet, de dag begint en de dag sluit zich op de nacht en de nacht opent zich op de morgen, een etmaal tijd is voorbij en de tijd heeft de mazen, heeft de bedrading van het net over ons gewijzigd en in deze bedrading zit de nieuwe dag vastgelegd alsof we, gericht naar de toekomst en vanuit de toekomst, waar alles reeds gepland staat, doen wat gedaan moet.

 In de namiddag, toen hij herlas wat hij geschreven had, dacht hij:

Man, ditmaal ben je te ver was gegaan,  schrap wat er geschreven staat en vertel liever over de twee dames die glimlachend naar jou zijn toegekomen toen je deze morgen, op je kousenvoeten naar de brievenbus bent gegaan. Je dacht dat het bekenden waren van jou en je trachtte je te herinneren, maar het waren boodschappers van de Heer hoorde je, en of ze even van je tijd mochten nemen. Wat je hen graag toestond. En de jongste van beiden, een elegante, mooie dame, zoals ze daar voor hem stond, glimlachend en hij op zijn kousenvoeten, en hem vroeg of hij wel ooit eens nadacht over het leven en over de schoonheid van het licht dat, zegde ze, het licht is van de Heer - wat hij ten volle beamen kon – en, zegde ze, al dit staat geschreven in het wondere boek dat de Bijbel is.

‘Leest u wel eens de Bijbel’, vroeg ze, ‘kent u de woorden van de Heer?’

Ze keek hem aan, recht in de ogen en hij ontweek haar blik niet, hij zag er iets kinderlijks is, iets dat eenvoud was, puur en aanvaardend, zelfs een verkeerd antwoord van hem.

‘Ik heb’, zegde hij, om zich duidelijk te maken, ‘een bijbel onder mijn hoofdkussen’, ‘in bed’ voegde hij er aan toe, denkend aan de mogelijkheden van het bed.Ze schrok even, de mooie dame, dacht ze wellicht dat ik spotte met haar. Maar hij stelde haar gerust: ‘ik heb enkele bijbels en ik lees erin en ik weet dat de Heer het licht is van de wereld, maar ik ben niet zoals jullie een boodschapper van de Heer, ik draag het niet uit zoals jullie, ik hoop in elk geval dat je succes hebt met jullie boodschap.’

Ze keken hem aan, een ogenblik dacht hij dat ze hem omhelzen zouden en toen zegde de oudste, een gezette dame met een hoed vol rozen, ‘Je moet ons eens komen bezoeken’ en ze stopte hem een folder in de hand, ‘hier is ons adres en hier staat onze boodschap te lezen en we verwelkomen u op elk ogenblik van de dag. Het was aangenaam praten met u, het komt o zo zelden voor dat we iemand ontmoeten die weet dat het Licht is van de Heer, is van Jehovah.

Hij nam de folder aan, ‘ dank u’, zegde hij, ‘het ga jullie goed’. ‘Onze dag is goed begonnen’, zegde de jongste boodschapster van de Heer. ‘Ik ben maar een oude man’ antwoordde hij. ‘Misschien’, zegde ze, ‘maar vooral een wijs man’, en ze reikte hem de hand, een mooie fijne hand, een tere hand, die hij even te lang hield, in haar ogen kijkend. 

Wat van de dag is, is van de dag, maar opgetekend is er iets meer van de dag die voorbij gaat.

08-08-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Enkele dagen geleden - laat ons zeggen op een memorabele zondag - herinnerde me een vriend van jaren terug, aan Ernest Hemingway en dezes  ‘For Whom the Bell Tolls’[1]. Een boek dat op de eerste pagina het gedicht draagt van John Donne, een prachtig veelzeggend gedicht en het nu  herlezend en het hier hernemend stel ik eens te meer vast hoe groot de waarde kan zijn van  het geschreven woord: 

‘No man is an Iland, intire of it selfe, every man is a peece of the Continent, a part of the maine if (als) a Clod bee washed away by the Sea, Europe is the lesse, as well as if a Promontorie were, as well as if a Mannor of thy friends or of thine owne were; any mans death diminishes me, because I am involved in Mankinde; And  therefore never send to know for whom the bell tolls it tolls for thee’. 

En dan vooral de laatste zin, passend voor Hemingway’s boek: ‘Stuur nooit iemand uit om te weten voor wie de doodsklok luidt, ze luidt voor jou’. 

En dan van literatuur gesproken, ik heb, na zovele jaren, de laatste pagina’s van Hemingway herlezen. De rebellen (republikeinen) hebben hun opdracht vervuld, het opblazen van een brug, en worden nagezeten door een groep soldaten van Franco. In hun vlucht gebeurt het dat Robert Jordan, nadat zijn paard gevallen is, zwaar gekwetst achterblijft, wachtend op de dood of zijn  gevangenneming, wat hij niet wenst. Hij denkt aan zelfdoding wat hij verwerpt, hij zal, wetende dat het zijn laatste akte zal zijn, wachten op zijn achtervolgers, verscholen achter een boom, en doen wat hij doen moet om zijn kameraden te redden door hen meer tijd te geven om te vluchten. 

‘He touched the palm of his hands against the pine needles where he lay and he touched the bark of the pine trunk that he lay behind. Then he rested as easely as he could with his two elbows in the pine needles and the muzzle of the sub-machine gun resting against the trunk of the pine tree.’ 

Je moet het toch schrijven, woord na woord, sober de feiten weergeven, ze zien zoals ze zijn. En de beslissing van de schrijver de dood van Robert(o) te verkiezen boven zijn gelukkig zijn met Maria die hij heeft ontmoet bij de rebellen en die een kind verwacht van hem. 

‘He was waiting untill the officer  reached the sunlit place where the first trees of the pine forest joined the green slope of the meadow. He could feel his heart beating against the pine needle floor of the forest'. 

Dit is het einde van het humane epos over de burgeroorlog in Spanje. Ik heb het boek ettelijke malen gelezen, dan toch bepaalde passages eruit. Pas nu is het alsof ik voor de eerste maal het einde ervan ontdek. De soberheid van het verhaal, tot de allerlaatste regel, die niet geschreven staat: het geknetter van het machinegeweer en de val van de luitenant.

Dit verwachten we, dit weten we, Hemingway had er geen nood aan dit nog te vermelden, had het niet nodig te vertellen hoe het einde van Roberto was, hoe het verder verliep met Maria en haar gezellen. Hij verzweeg het ogenblik dat Roberto schieten zou, hij zou het overlaten aan de lezer om het boek in gedachten af te maken. Hij ging niet verder dan neerliggend op de dennennaalden, te wachten op de komst van de luitenant. Het overige was voor ons om het boek in gedachten verder te lezen tot dagen erna. 

Het verzwijgen van wat de lezer verwacht op het meest spannende ogenblik, is het teken van grote literatuur. 

07-08-2015, 00:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dacht hij eraan dat het ritme van zijn ouder worden een andere, meer progressieve fase was ingegaan, al hoopte hij dat het maar inbeelding was en van voorbijgaande aard, want hij had de kwellingen die hiermede gepaard gaan reeds gekend, echter, zijn confrontatie ermee van de laatste dagen konden niet meer,  zoals voorheen onderdrukt worden, weggedacht of weggeschreven, zodat ze nu voor het eerst waren doorgedrongen tot in zijn dagelijkse blog, zijn dagboek.

Dacht hij er dus aan dat hij in de toekomst meer beroep zal moeten doen op wat hij vroeger geschreven had; dat hij, uit de vele dagboeken die hij bewaard had, gedachten zal moeten gaan terughalen om verder te kunnen  reizen als een jonge man in oude klederen gehuld, op wie, zoals hij het meende te voelen, nu sleet was gekomen, zoals op het beeld dat hij had van de morgens over hem. 

Hij zich verzetten zou tegen die slijtage in het werk van de geest. 

Hiertegen echter bestaan geen trucs, de regel is te ondergaan en te aanvaarden dat hij gekomen was op het zoveelste kruispunt in zijn leven en dat het ditmaal veel ernstiger was dan alle vorige keren samen, dat hij nood had aan een nieuwe en anders gerichte impuls om los te komen en zich te bevrijden van elke zwartgalligheid die klaar stond om binnen te vallen en hem lam te leggen. 

Gisteren was hij aan de vijver, aanhoorde hij het aanhoudend geruis van de wind in de bomen, voelde hij er zich in opgenomen en was de stilte in zijn gedachten niets meer dan de frisheid van de wind in zijn gelaat en het schuiven van de wolken over hem. Kende hij geen verlangens, kende hij enkel de grote rust van de vijver die in hem was binnen gedrongen, het water licht rimpelend, het spiegelbeeld licht verdoezeld en hij zoekend naar een woord, een zin om alles wat er was, in vast te leggen. Te grijpen wat er te nemen was van het grote, sidderende leven omheen hem en het te houden, er in op te gaan om er te blijven. Te weten van het ogenblik dat het is, dat al het vorige was geweest en het komende nog komen moet, dat hij zich vastankeren moest op nu ogenblik, dat dit de essentie was en is en dat hij er zich rekenschap moest van geven dat die ogenblikken geteld waren, dat ze dit wel zijn voor elk van ons, maar er zijn voortekenen die voor elk van ons verschillend zijn. Hij kende die van hem. Hij wist wat er was van de breuk in het ritme van deze tekenen, en de tijd, dacht hij, de tijd waarvan men zegt dat hij niet is, die is. Hij kan hem niet wegdenken. Hij kan roerloos blijven zitten of staan, maar de tijd die van de beweging van de aarde is omheen haar zon, is de tijd die met zijn lichaam afrekent, dat nu aan het verschralen is, merkbaar en voelbaar. Er is geen ontkomen aan. 

Maar toch niet, schreef hij laatst als de eindregel van een gedicht, toch nog niet de witte vlag gehesen. Hij zal het gedicht eens moeten opzoeken, het dateert van enkele jaren terug, toen al kende hij de problemen van het ouder worden, Cervantes kende die, allen kennen we die, en ze te kennen is ze aanvaarden is ze overwinnen. 

De ceder deze morgen, zijn schaduw getekend op de muur van de gebuur, licht bewegend met de wind die uit het oosten komt, het milde oosten van de geest.

06-08-2015, 07:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik inlog doe ik best met de grootste zorg en, wat meer is, er niet op vertrouwen dat wat ik geschreven heb, zelfs na het herlezen ervan, foutloos zou zijn. Maar al te dikwijls bij het bekijken van mijn ingelogde blog in de morgen, kom ik tot de bevinding dat, ondanks de zorg er aan besteed, er nog fouten of onduidelijkheden in de tekst voorkomen. Er is wellicht een reden voor, bij het schrijven denk ik reeds, terwijl ik nog steeds de eerste zin aan het schrijven ben, aan de zin die er op volgen zal. Het mechanisme van de geest is hier op ingesteld en er van afwijken is onmogelijk.

Wat is er van de mens, wat is er van de schrijvende mens, wat is er van de componist, de man/vrouw, wiens/wier woorden klanken zijn die hij samenbrengen moet tot melodie, die zich herhalen zal. Elke morgen, Klara beluisterend, ben ik hiermede geconfronteerd, hoor ik stukjes muziek waarvan  ik me afvraag, hoe is men er toe gekomen deze klanken binnenshuis te horen en neer te zetten op de notenbalk, sommige een melodie onderlijnend, sommige dezelfde melodie verbrokkelend tot een nieuwe – Mahler terwijl ik dit schrijf - die dan uitgesponnen wordt of halverwege stop gezet. Ik ken niets af van muziek, weet niet hoe een componist te werk gaat maar ik sta telkens, als ik aandachtig luister, verbaasd hoe innig de klanken in elkaar verweven liggen, waarbij het gebruikte instrument er een ander klankaspect, Mahler is er een meester in, niet alleen als kleur maar ook als impressie aan toevoegt.

IK heb slechts de klankengamma van het woord, dat ik terloops zoek te gebruiken, maar mijn pogen is afgestemd op woorden die een betekenis dragen en mijn zin voeden met wat ik verlang. Bij het nalezen achteraf duiken andere variëteiten op die hangen blijven waardoor de aandacht voor het geschrevene verzwakt en tot kleine fouten leidt.

Zo, ik herhaal hoe schrijven we. Hoe komen we er toe woorden bij elkaar te brengen, lijk klanken met betekenis erin.  Dit is wat elke dag zich voordoet, waarvoor we heel wat zaken opofferen waaronder, wat ons kwetsbaar maakt, het lezen van de werken waarvoor anderen heel wat zaken hebben opgeofferd. Het schrijven wordt aldus een verzaken aan de vele geneugten van het leven  en deze te vervangen door de pijn en de moeite die van het schrijven is.

Of het de moeite waard is, weet ik niet. Wat ik wel weet is dat we gemaakt zijn om de moeite van het schrijven meer te waarderen dan het ondergaan van vele frivoliteiten die van het leven zijn. Ik heb wat mij betreft hier nog geen spijt over gehad, trouwens vandaag is het te laat om ook maar enig spijt te hebben.

Zo wordt dus elke morgen van mij gekleurd en uitgezet, eens met dit en eens met dat. Het eigenaardige is dat ik het niet ben die dit bepaalt maar iemand in of omheen mij.

05-08-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Naar de morgen toe was hij wakker geworden en had hij door het open raam de afnemende maan gezien hoog boven de donkere lijn van de bomen, zijn geest nog verward, de ogen pijnlijk uit de slaap gekomen.

Gisteren was een vreemde dag geweest, hadden ze een bezoek gebracht aan ‘l’Hopital de Notre Dame à la Rose’ in Lessines, geleid door een schitterende gids die hen door de oorspronkelijke gebouwen van 1243 wandelde. In de jaren zeventig was er een Delmotte, een cultuurbarbaar geweest die het geheel wou slopen om er een parking van maken. Dit in schril contrast met wat de gids er ons, met hart en ziel over vertelde. Zo, wat we over dit hospitaal van de Augustines vernamen, hun regel geïnspireerd door de heilige Augustinus, dat het hospitaal er was voor de armsten onder de armen en dat je, als je als zieke er binnenkwam het gebeurde langs de kapel, om je vooraf in regel te stellen met God want als je God niet aan je zijde had, hoe zou je ooit kunnen genezen. Waarna je opschoof naar de eraan palende ziekenzaal om er mogelijks te genezen of er te sterven, wat eigenlijk bijzaak was eens je in regel waart met God.

Hij had de sfeer ervan nog niet verlaten. In zijn slaap waren zijn dromen er voortdurend op uitgekomen, nu nog speelden de beelden van wat hij er gezien en gehoord had door zijn hoofd. Eigenlijk was hij er door ontredderd - of was het door de vermoeidheid die was blijven hangen - kon hij niet de taal terugvinden die bij hem gebruikelijk was en zat hij geklemd tussen de beelden die hij gezien had en de woorden die de gids met een verrassende soepelheid er over verteld had.

Alhoewel hij zich had voorgenomen over heel wat anders te schrijven, verdwaalde hij telkens naar die plaats van lijden en sterven en God ter wille te zijn. Twee zaken die de gids – hij werd een vriend - nauw aan het hart lagen kon hij zo maar niet voorbij. Vooreerst de sfeer omheen Maria Magdalena die in bepaalde schilderijen op de voorgrond kwam en waarbij we ons heel wat vragen konden stellen, en  waar ook Giotto (XIIIde eeuw) en dichter bij ons, Dan Brown, zorgen mee hadden, en dan vooral, én voor mij én voor de gids, het meesterwerk van een miskende schilder van bij ons, Pieter Coecke van Aelst, 1502 -1550, van wie, boven de haard en over de ganse breedte ervan, in de refter, een zeer originele voorstelling van het Laatste Avondmaal hing, met alle personages omheen Jezus in grote verwarring nadat  deze gezegd had dat een onder hen hem verraden zou.

Wat de gids niet zegde is, - hij zal het wel geweten hebben – dat diezelfde Pieter Coecke van Aelst, in 1528 een ander ‘Laatste Avondmaal’ geschilderd had in de stijl van Giotto, Coecke echter had Maria Magdalena geplaatst aan de linkerzijde van Jezus en niet zoals Giotto aan de rechterzijde. Waaruit kon worden opgemaakt, enkel en alleen  door haar plaats  aan tafel, dat Coecke, die Italië had bezocht, de frescoschilderij van Giotto in al haar glorie, moet gekend hebben, en waaruit eveneens naar voor komt, de rol die Maria Magdalena moet gespeeld hebben in het leven van Jezus, een rol die door velen werd gezien als zou ze de echtgenote van Jezus zijn geweest. Trouwens was zij niet aanwezig aan de voeten van Christus toen deze stierf en was zij niet de eerste om het graf te bezoeken?

Maar dit, zoals meestal gezegd wordt, is en blijft een ander verhaal.

04-08-2015, 07:45 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij is uit de hoogte afgedaald en heeft de pen terug opgenomen om te zeggen hoe hij het stelde en, dat hij zich nu voelde, als een man die na een lange reis, huiswaarts keerde en het huis gesloten vond, de luiken dicht, vergrendeld alle deuren. En toen het hem, na lang kloppen, binnen liet en hij de kamers eens doorliep, ontdekte dat hij voor hey huis een vreemde was, en ook dat het huis maar doodgewoon was, dat er geen krachtlijnen doorheen liepen, geen mogelijkheden om te zijn wie hij niet was. Na dagen denken besloot hij er niet verder te blijven wonen en te vertrekken naar waar hij nog nimmer was geweest om er te zijn en er te schrijven. Hij zocht in zijn geheugen welke plaats hij kiezen zou, er waren er vele. Van sommige had hij al gehoord, van andere gehoord in zijn verbeelden.

Hij dacht toen aan de bergen. Hij wist van een groep chalets, waarvan de eigenaar te oud was om er nog te wonen, en nu verlaten was door God en iedereen, maar wist niet of hij er komen kon en of het een plaats was genoeg om er te overleven. Hij wist van een chalet waarvan hij soms hoorde, hoger nog  gelegen, en een andere meer toegankelijk die hij misschien huren kon voor een zomer en een herfst tot de sneeuw zou komen.

Hij wist van andere plaatsen in Schotland, waar hij ooit was, van een witte woning gekleefd tegen een donkere rij bomen, weerspiegeld in het loch; hij wist van plaatsen in Toscane, waar eens de Etrusken woonden, en in de Provence, een woning midden de olijfbomen en nog een andere, veel oudere nog, dichtbij de abdij ‘Le Thoronais’, met een kamer lijk een cel met blote muren, zoals een schrijver van bij ons in de Ardèche een kamer had.

Zo hij wist van vele plaatsen en nog van andere, hij zou er een van kiezen eens hij zijn boeken had klaar gelegd om mee te nemen, want boeken had hij meer dan nodig. En toen hij de schifting had gedaan hoorde hij de weeklacht van de boeken die hij zou achterlaten, hij hun klagen niet kon aanhoren en hij zich toen bedacht, het beter ware hier te blijven  en het huis om te toveren tot het oude huis waarvan hij, sedert zijn jeugd, altijd had gedroomd.

Die dag sloot hij lang de ogen, wachtte hij een tijd, neergelegen, en toen hij ze opende dacht hij te zijn waar hij zijn moest. Liep hij onder de torenpoort door tussen de twee leeuwtjes aan de ingang en kwam hij - zijn jonge broer naast hem, als hij daar heen ging waren ze altijd samen – op de binnenkoer, de deur van de woning stond open: in de kamer met de wijde donker geblakerde haard, de zware eiken tafel, de stoelen even zwaar en de sofa voor de haard met het schaapsvel op de grond en, tegen de muur de Luikse bollenkast en op rekken stonden de boeken, zijn boeken, uitgezet. Een venster gaf uit op de binnenkoer, met de vervallen schuur aan de overkant , de oude kar en het ovenhuis onder de mispelaar, en verder de tuin en de boomgaard, appelen en peren en pruimen en kersen en een vergane perzikboom, die hij terug tot leven roepen zou. Hij voelde er zich heel goed bij.

Hij zou er zich opsluiten waarna hij begon te schrijven aan de eiken tafel voor de haard, elke dag een nieuw beginnen. Zo leefde hij, had weinig contacten met de wereld er buiten. En toen het augustus werd, was hij nog niet uitgeschreven. Niemand in het thuisland vroeg waar hij gebleven was,  het was alsof enkel van hem waren overgebleven de verhalen die hij elke morgen de luchten in stuurde om te overleven. Op een dag viel hij lijk een steen zoals Dante viel na het verhaal te hebben gehoord van Paolo en Francesca. Hij is er lang blijven liggen midden zijn geschriften alvorens hij terug tot leven kwam, voor een tijdje nog.

03-08-2015, 05:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik moet me losrukken van de dagen over mij om neer te zitten en te schrijven wat me te binnen valt, van gisteren nog en van de dagen ervoor;  ongeacht het vele dat reeds geschreven staat er een nieuw geluid aan toevoegen, het liefst gezwind in een ruk geschreven, met of zonder metaforen, waarin ik soms overdrijf terwijl die de eigendom zijn van Pablo Neruda. Ben dus ben gaan zwerven langs de velden, de heuvels op, de heuvels af, ben ik de bossen ingegaan, heb ik de weiden afgelopen, bij vijvers stil gestaan, om weer te keren van waar ik vertrokken ben, armer dan ik ben heengegaan. 

Wat is het dat me op kan fleuren of dat mijn dag kan kleuren; wat is het dat me zal neerzetten ergens waar ik me vermeien kan, me zelf niet meer als een last zal voelen, een begin van moeheid die al lang aanwezig is maar die ik nog niet tot mij genomen of willen nemen heb en nu zijn recht opeist te zijn wat ze is. 

Kleine vogels zijn het in de tuin, wat gefezel, nu de merel  vertrokken is om redenen die ik niet ken – hoop dat hem niets is overkomen - en ook, ik ben te zeer ingenomen met mezelf  en wat is van mij en van mijn dagen, vandaag niet van deze die waren, maar wat meer is, van deze die aan het komen zijn.

Zo, je kunt niet elke dag een gedicht gaan schrijven dat je omhelzen wilt omdat het zo goed gedacht is en zo goed verhaald, woord in woord verstrengeld, lijk bloemen in een ruiker, lijk de geuren van de bossen als het regent en de wind gaan liggen is en jij zelf maar wat gefluister bent dat in de bomen hangt, meer niet. Wat licht lijk zilver op de bladeren, op de netels, al wat je nog rest aan inspiratie en wat je amper nog weet van het binnendringen in de dingen om je heen. 

Veelvuldig ben je opgestaan en weer gaan liggen, veelvuldig heb je gedacht dat het geluk hier voor het grijpen lag en veelvuldig ben je terug gewandeld naar het weinige dat je dacht te houden. Vandaag is er een lijn getrokken die je niet meer overschrijden kunt. Herinneringen zijn uit den boze. Maar doorgedrongen is het niet.

02-08-2015, 00:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben hier niet vandaag, wat je ook hoort of ziet, ik ben hier niet vandaag. Mijn horizont heeft zich verlegd, zijn de wijngaarden van de Rhône-vallei, zijn de besneeuwde bergtoppen, de Zinal Rothorn, de Weiszhorn, de Obergabelhorn, de Dent blanche, de Besso; zijn de dorpen van de Valais met de kerktoren er boven uit. Zo zoek me niet, ik ben hier niet, morgen misschien.

.De vorige avond was geen gelukkig zijn, was van stil zijn en ondergedoken, geklemd, gebroken, van kop tot teen roemloos ten onder gegaan en er verbleven voor een lange tijd. Vandaag ben ik heen gegaan naar waar ik wonen wou, zo, ik ben hier niet vandaag.

Je zoekt me in de wijngaarden, tussen de rijen wijnstokken, de ranken en de druiven die zich vormen zullen terwijl ik er vertoeven zal al is het maar voor een korte tijd, ze zullen mijn adem voelen, ze zullen me horen met hun diepste wortels, met hun fijnste ranken naar omhoog gekropen, de luchten in; ze zullen weten van vroegere tijden, van vroeger gelukkig zijn, ze zullen weten van mijn zoete pijnen als ik met de kist geplukte druiven op de schouders naar de straat toe ging, als ik de wijnen proefde, het brood, de kaas, en als ik de slaap der gelukzaligen sliep in het gras, na het middagmaal, de geur van kweeperen over mij. Alles zullen ze zich herinneren, meer dan ik me herinneren zal.

En ook, je zoekt me in de Val d’Anniviers, je vindt het wel op de kaart, vertrekkende van Sierre de slingerweg naar hoger, het knooppunt Vissoie voorbij waar de weg zich splitst, een drietand gelijk, een naar St-Luc, een naar Zinal en de weg rechts naar Grimentz toe, een oud dorpje dat nu te ver is uitgegroeid, te hoog is opgeklommen om nog dorpje te zijn, maar daar ben ik niet, je vindt me in de oude kern, het hart van het dorp, onder de vrienden van vroeger die allen nu zijn heengegaan, maar voor mij zijn ze er nog, wachten ze op me, ergens op een terras, met ‘trois décis de Fendant’, of in een wijnkelder, bij een vat ‘vin du glacier’, ouder dan oud, het kan ook een Ermitage zijn of een Malvoisie, het kan van alles wezen als het maar onder vrienden is.

En als de avond valt, je zoekt me onder hen die in stoet, met voorop ‘les Fifres et Tambours’ en de rijen kinderen met lampions, de weg opgaan naar het plaatsje Roua toe. Je vindt me daar al zal ik er niet zijn, mijn herinneren zal er aanwezig zijn als het vreugdevuur van de Nationale Feestdag er wordt aangestoken, als de vlammen hoog de lucht in gaan en het gensters regenen zal over onze hoofden, de nacht een heiligdom van sterren en planeten.

Dus, wat ik je zeggen wou, ik ben hier niet vandaag, morgen wel hoop ik er te zijn, zoals ik er altijd was, maar wat meer geschonden.

01-08-2015, 00:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb eens te meer de maand juli overleefd en kan nu augustus binnen gaan. Heel wat meer dan buiten stappen in de tuin en binnenkomen in het huis. Maar zoals ik het zie vandaag is het weinig meer, eens voorbij geschoven en we met cijfer één mogen herbeginnen tot glorie van onszelf hier neergezet in simpele woorden. Te simpel om er besluiten uit te trekken en er mee op stap te gaan naar andere oorden om uit te komen op eilanden van de geest waar het goed is te zijn en er te verblijven, Arcadia’s met bomen die spreken en winden die luisteren, een ander werelddeel dat er gisteren nog niet was maar uit de golven hier is opgedoken, randen met schuim bedekt lijk van klanken de violen zijn.

Augustus heeft een vreemde kleur die luistert naar wat van de zomer is en stilaan van de herfst die een bestemming is voor poëten en voor pijnen diep in jou om wat voorbij geschoven is, onherroepelijk opgelost, destijds onbegrepen hoe goed het was en nu de echo die er is niet meer te herbeleven.

De adem van de dagen die voorbij zijn gegaan, onbewust achtergelaten en pas nu er naar omgekeken. Beter ware niet te weten hoe ze waren, hoe ze hun indruk hebben nagelaten, lijk een verflaag op een doek waarop je schilderen gaat wat van je schrijven is en hoe verloren je je voelt, totaal machteloos het nu-ogenblik te beleven. Hunker van de tijd die je achterlaat. Verloren dus in schaduwen van wat verrukking was, al wist je het toen niet. Zo zijn er vele momenten voorbij gegaan die nu terug wensen te komen, zelfs als je ze niet binnenlaat, staan ze te drummen op de drempel van je hart, symbool van alle leven, die de ogenblikken van toen terug binnen brengen en meer ogenblik zijn dan de ogenblikken van nu. 

Wie is het die me komen halen zal als mijn stem er om roept met aandrang, nu ik elk ogenblik verlaten wil om niet meer te zijn en  in stilte te verdwijnen.

Dit is geen dag als andere dagen, dit is geen uur als het uur dat gisteren was, dit is het node-uur van een node-dag die beter niet gekomen was.

31-07-2015, 00:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je dacht van morgen aan Coimbra, je dacht eraan dat toen je er was, toen je de optocht zag van de studenten in de straat, vroeg in de morgen, je droomde een van hen te zijn om binnen te gaan en neer te zitten onder hen, een jonge knaap terug, zo uit een boek gekomen, als appelbloesem uit de bot, openschuivend naar het licht dat het licht van kennis was. Je wist dat je niet verder denken mocht, dat je je niet mocht laten gaan in vreemde gedachten, dat je deze schuwen moest, maar het woord was Coimbra  en het hing om je heen als een waas die niet openschoof maar je gevangen hield met tal van mogelijkheden voor jou, filmbeelden op het doek,  uitgerold  naar de vier windstreken tot in het oneindige van de gedachten.

Je wist het ook nog van de zin, in graffiti op de witte muur getekend, wat je trachtte te begrijpen of toch meenemen wou voor later, als de betekenis ervan je treffen zou - zoals naar het zeggen, Paulus ooit getroffen werd door een bliksem inslag op de weg naar Damascus – als de plons van een steen in de spiegelvijver. Je hoorde later dat de zin van Antero de Quental was die je niet kende noch van haar noch van pluimen, maar je zocht het op, je dacht erover na alsof het in italiek onderaan de graffiti geschreven stond:

Heb je ook gelezen, Heer, wat op Coimbra’s muren in graffiti geschreven staat, dat ‘de universiteit pas dan het volk verlichten zal als ze in vuur en vlam zal staan[1]’.

Al zouden we het zonde vinden als iemand dit betrachten zou, want als ze ons niet verlicht, verduisteren ook dat zal ze niet. Al is het zo dat velen hier geroepen zijn maar weinigen zijn uitverkoren. Zeg me dan waarom Antero de Quental dit zo verkondigd heeft?

Al vermoeden we het wel, maar zeker zijn we nooit, dat hij eerder leren wou hoe je naam te noemen, waarom we hier geroepen werden en ook waarheen we zullen gaan als onze tijd is opgebruikt. Want dit is dat ons verlichten zou. Of was het, het tegengestelde dat hij wou, de neer geploften in de aarde te beletten op te stijgen, in andere regionen, deze van de geest, neergezet?

Geboekstaafd echter staat dit niet, leert ons Coimbra niet, Evora evenmin. De zon wijst ons de uren aan en in de nacht, de sterren je oneindigheid en het is hiermee dat we, wat jou betreft, het hier stellen moeten.

Al zijn er ook de planten en de bloemen, de zeeën en de luchten, de eilanden, alleen heeft waarde wat van het ogenblik is, al droomden we avonden lang dat heel wat meer er was.

30-07-2015, 07:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb me nogmaals, totaal onbeschaamd, helemaal bloot gegeven, wat mijn droom betreft. Maar kent elk van ons niet zo een onvervulde droom, iets waar hij of zij een bijna ganse leven heeft omheen gedraaid en gekeerd alsof alles, in een draaikolk zich omheen die droom heeft gesitueerd?

Ik stel me de vraag, deze morgen, staande voor het raam die uitzicht geeft op de ruime ceder die fier, zoals het hoort, zijn vruchten draagt, groene cederappels lijk korte mooi gevormde kaarsen die nu aan het rijpen zijn, de herfst tegemoet, ik zal ze volgen, ik zal ze zien rijpen, bruin worden en openbarsten. Wat niet gebeurt is met die droom van mij want, zo lang men rondloopt met een blos van overmoed op de wangen is alles nog mogelijk, maar eens men het gewicht van de jaren nog met moeite torsen kan, vervaagt de droom, blijft hij dagen achterwege als onbestaande tot hij ineens weer opduikt en ons lang wakker houdt. 

Gisteren, na Hemingway en Pasternak stak ik terug even de nek uit en overviel hij mij, op een ogenblik dat ik hem niet had verwacht en hem liefst niet had ontmoet. Maar dit is de weg die de gedachten nemen, dwars door zee, zonder omwegen, ons overrompelend en ons achterlatend in een omgeving die niet te controleren is, alsof je plots het groot lot zou gewonnen hebben en je droom openspat op tal van mogelijkheden die zich plots aanbieden. Uit ondervinding weet ik echter dat daarna, in een oogwenk, alles zich heeft opgelost, met een leeg blad voor je ogen, de droom even onmogelijk als vroeger mogelijk,

Ik heb er leren mee leven, ik ben er in opgegaan en ben er uit weggegaan, ik weet dat het, zoals in vele zaken een gaan en keren is dat, for you there is only the trying, ongeacht het resultaat dat je eventueel bekomen zou. De cederappels zullen rijpen, afvallen of worden meegenomen door de eekhoorns om te verdwijnen; mijn geschriften wacht een zelfde lot dat uitlopen zal op hun verdwijning.

 Alles samengenomen is het maar een panoplie van gedachten, opgehangen tegen de wand, met  een hoofdthema: de dood overleven op een of andere wijze. Elk van ons weet welke waarde hieraan mag of kan gegeven worden.

29-07-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde