xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Hij kende van in zijn jeugd het geweld van de wind in de bomen, het buigen van de kruin, de takken zwiepend tegen elkaar, een bewegende massa die hij aanvoelde als een symfonie van verwarrende geluiden, maar nog meer als een vortex van het grote leven. Hij herinnerde zich een gebeuren uit zijn jeugd. Op een avond was hij te lang bij een vriend gebleven en in plaats van, in het naar huis gaan de gewone baan te volgen, had hij een kortere weg genomen door het bos, ondanks, of misschien omwille van het geweld van de wind. Het was volle maan en de wolken schoven met een enorme snelheid door de luchten. Het bos was een levend bos, het was alsof de bomen onder elkaar ruzie maakten en hij raakte er door verward en schreeuwde uit alle macht tegen die stemmen op. Was het uit vrees of was het omdat hij zich voelde leven?

Hij dacht aan dat kleine voorval terug, midden in de nacht en midden in een enorme wind die over het huis gierde en stormde in de bomen. Hij was opgestaan omdat er beneden een deur open en dicht sloeg, zo dacht hij toch. En was gaan neerliggen, in een deken gewikkeld op de sofa voor de haard, luisterend naar de gierende wind in de schouw en denkend dat het huis heen en weer bewoog in de storm.

Hij ontwaakte uit een angstwekkende droom, die hij onmiddellijk totaal vergat. Hij voelde zich beneveld door de rust van het oude huis nu de storm was uitgeraasd en er was de roep van het bos waaraan hij plots niet kon weerstaan. Ongewassen en ongeschoren en zonder te ontbijten trok hij mantel en botten en was hij buiten in de bijtende kilte van de morgen.

‘Qui rate les aubes, rate sa vie’, had hij eens gelezen bij Louis Pauwels – een zin die hij teveel gebruikte - maar hij wist dat dit een groot moment van de dag was, buiten te zijn in het eerste licht dat aan de struiken en de takken kleefde, de luchten weerspiegeld in het water van de bijna dichtgegroeide vijver met de stenen bank waar hij zat te schrijven in de lente en de zomer en tot ver in de herfst. Hij drong diep door in het bos, langs een modderige wegel, die bestrooid lag met stukken hout. Enkele bomen waren ontworteld en hingen tegen andere bomen aan. Hij was nu al diep in de geborgenheid van het bos. Hij dacht aan het begin van de Divina Commedia - was het nog een deel van zijn droom? – wat als ik blijf verder gaan, dacht hij, wat als ik uitkom bij een heuvel en deze wil opgaan ‘zo dat de steunende voet steeds de laagste is’, of wat is de betekenis van dit fameuze vers[1]van Dante?.

De zware winden hadden de aarde geopend en de rottende bladeren omgewoeld. De lucht was gevuld met de geur van humus en hout. Hij dacht, dit bos hier is mijn gebed, mijn verbondenheid met de levende natuur, mijn verbondenheid met wat niet te noemen is, maar hier, meer dan op andere plaatsen, aanwezig is, tastbaar is. Het is een gebed zonder woorden, zonder lofzangen, zonder wierook, zonder brandende kaarsen maar het is de adem en de geest van de kosmos.

Hij wist dat dit een zin was die hij zou neerschrijven, eens aan zijn tafel gezeten, deze zin over wat een gebed zonder woorden kan zijn, zijn ganse wezen opgenomen en vermengd met wat hij het ongerepte van de kosmos wil noemen, en wie kosmos zegt, denkt God.

Maar dan niet een God getekend in wetten en dogma’s, maar de geest van de mens levend in het Woord dat in den beginne was, en niet anders te noemen is en ook, het Woord levend in de geest van de mens. Al weet hij niet hoe hij dit, over ruimte en tijd heen, op een andere wijze formuleren kan.

En hij zit goed, hij vermoedt heel sterk dat het Woord van Johannes, het Woord was van een in het Grieks denkende en schrijvende auteur, geïnspireerd door Plato en Aristoteles en vele anderen, die allen heel wat gemeen hadden met de ideeën van Egyptische priesters, met ideeën komende uit het Oosten; de ideeën van Lao Tzu, die wist dat alles ontstaan is uit Tao en niet anders te omschrijven is dan als Tao. Of het Woord dat niet anders te omschrijven is dan als het Woord.

En hij weet in alle poriën van zijn geest dat dit een begin van waarheid is, of dan toch een begin van ‘de’ waarheid is, die kan neergeschreven worden als, ‘alles is ontstaan uit Tao of alles is ontstaan uit het Woord’.

   En de Oosterse herkomst van die eerste zin van Johannes wordt nog versterkt door het feit dat de beschrijving van het Hemelse Jerusalem uit de Apocalyps, een afspiegeling is van de mandala van het Paradijs van Vaikuntha, de hemelse woning van Vishnu, zoals het beschreven staat in de Skanda Purâna.

   Het parallellisme van deze mandala met de voorstelling van het Hemelse Jerusalem is te frappant en het is het nog meer als beide teksten vergeleken worden. Dit weet hij omdat hij Titus Burckhardt[2] las wiens boek hij ontdekte in la chambre des preux van die oude chalet in Grimentz, dat kleine dorpje in de Valais.

En dacht hij, is er wel een grotere zin om een boek, welke het ook moge zijn, te beginnen, als: ‘In den beginne was het Woord. Au commencement était le Verbe. In the beginning was the Word’?

Hij kan deze zin omschrijven als in den beginne was er de onhoudbare drang om te ontstaan, om materieel en tastbaar open te bloeien. En deze drang is gebleven. Het Universum dat nog steeds wordende is, is er het teken van, het teken van het Eeuwig Bewegende, het teken van wie of wat maar al te gemakkelijk God wordt genoemd.

Na zijn tocht door het bos van deze morgen heeft hij Burckhardt uit zijn rek gehaald en in de valavond in één ruk zijn gedachten opgetekend, niet zoals hij ze al wandelend had geschreven in zijn hoofd, maar de essentie is er om de Oosterse oorsprong van de zin van Johannes te onderlijnen.

Nu is van deze merkwaardige dag de avond gevallen, de tinten in de tuin zijn blauwgrijs geworden en als hij herleest wat hij geschreven heeft, vraagt hij zich af of hij niet te ver is gegaan, geen te hoge vlucht heeft genomen en dan ook en vooral of hij met deze woorden geen vrienden kwetsen zal waarvan hij weet hoe diep hun geloof geworteld zit. Zelfs al weet hij van hen dat dit diep geloof soms met twijfel besprenkeld wordt.

Maar hij is tot het besluit gekomen dat de geest van de middeleeuwen verloren ging, dat het religieus-kosmische van de gotische kathedralen onbegrepen achterwege werd gelaten, geen aandacht meer krijgt omdat de wereld van vandaag geregeerd wordt door het materiële, door het zichtbare.

Het Latijn werd geschrapt en vervangen door de taal van het volk, de Gregoriaanse gezangen die ons raakten in de geest, vervangen door gezangen zonder sfeer, zonder draagkracht. De priester houdt de rug gekeerd naar het oosten, terwijl hij vroeger, toen voor de mens het onzichtbare zichtbaar was, duidelijk wist dat alle krachten uit het oosten kwamen en dat hij het was die deze krachten opving om ze door te geven aan zijn gelovigen.

Of, de woorden van de mis te zichtbaar geworden nu en het ‘dagelijks brood’ voor de geest dat we vragen - want dat hebben we het meest nodig - bereikt ons niet meer. Weliswaar ook omdat we niet ontvankelijk meer zijn voor de woorden en omdat de denkende, levende mens, de naar spiritueel voedsel hijgende mens in een stroomversnelling is terechtgekomen waarin het materiële en het tijdelijke de bovenhand hebben.

Hoe komen we hier nog uit?