Beschouw dit als mijn morgengebed dat ik haal uit de staalblauwe luchten over de ceder, hier lang geleden geplant. Alsof hij me helpen kan, alsof er iemand zou zijn die me helpen kan. Ik krijg wel gedichten toegestuurd, ik ken er wel die me een sibillijnse zin, die van Kafka zou zijn, voorleggen, maar op dit ogenblik is geen van beide van enige hulp. En toch, wat ik brengen wil is een morgen gebed, een heropgenomen worden in de wereld, nadat ik even weg ben geweest, nadat ik de nacht ben in gewandeld om mijn dromen te bezoeken en er in onder te duiken. 

Zo vertrek ik elke avond, laat ik achter al wat ik bezit of zou kunnen bezitten, om het in de morgen terug te vinden naast mij. En elke morgen neem ik het in de handen en begin ik eraan: 'Notes pour une redéfinition de la culture' van George Steiner, maar het blijft bij de eerste pagina , omdat ik niet weet hoe een cultuur kan geherdefinieerd worden, een  betekenis zou krijgen, afhankelijk van de tijden waarin we leven.

En nochtans is er iets dat op een herdefinitie lijkt als ik om me heen kijk, als ik zie wat er op de kunstmarkt verschijnt om te beginnen, als ik zie wat hoog geprezen wordt in tentoonstellingszalen; hoe erover geschreven wordt, dus ook gedacht en dat, zoals ik het vaststellen kan, de woorden , schoon, edel, verheffend, opvoedend, helemaal niet meer toepsselijk zijn als het over de hedendaagse cultuur gaat.

En Steiner verwijst naar T.S.Eliot die in een essay van 1948 een pleidooi heeft gehouden om terug te keren naar de ordelijkheid die de cultuur was, niet naar de cultuur van het verleden als dusdanig, maar naar de beelden uit het verleden die zich in ons hebben gevestigd tot bijna in onze genen. Elke nieuwe periode weerspiegelt zich in de periode ervoor, of in een verleden gehaald uit een andere cultuur, het is van daar uit dat vertrokken wordt om te komen tot een vooruitgang of een teruggang.

De vraag stelt zich vandaag of we, wat de cultuur van het westen betreft, erop vooruit zijn gegaan?

Ons antwoord is duidelijk negatief. Maar wat wel is, het woord cultuur heeft een andere invulling gekregen, de wereld van het zuiver creatieve die een verbazende wereld was, heeft zich opgelost en in de plaats is een wereld van het intellectueel-materiële gekomen die ons even zeer verbaast als de wereld van vroeger, maar ze is zeker niet meer de orde van vroeger, de gevoeligheid die ze vroeger ons te bieden had. De mens is veranderd, de maatschappij is een andere weg opgegaan  en heeft een ander inzicht op wat als cultuur geschreven staat.

Ik kom er later op terug. Mijn morgengebed stopt hier. Mijn lichaam liet me in de steek, stopte me in bed. Ik heb enkel nog te zeggen: van de cultuur/kunst van vandaag, spaar ons Heer.

Ik vrees echter dat een nodeloos gebed zal zijn.