Een tekst die ik niet kwijt wil - en ik hier herneem - ook omdat hij verpozing is, ook voor mij, ik heb er nood aan en dit na al wat ik de vorige dagen geschreven heb. Heel  veel is deze tekst niet en volledig is hij wellicht evenmin, want ik ken te weinig Shakespeare om te weten of hij er ooit iets zou over geschreven hebben.

Het gaat hier over de passage van de ui - un drôle de mot! - in de literatuur. Ik onthield wat Hemingway over de ui/ajuin wist te zeggen in zijn ‘For whom the bell tolls’, waar, een Amerikaan, Roberto, een groep republikeinse verzetsstrijders heeft vervoegd om een  brug te dynamiteren en ziet dat een van hen zijn stuk brood met een brok gestoofde haas, bedekt met een volle schijf ajuin, en kijkend naar Roberto zegt: ‘una cebolla es como una rosa, alvorens er in te bijten.

Ik vond het boek niet meer terug, evenmin de pagina uit de Hemingway/hemingway die een lezer me toen gestuurd heeft, ik moet me dus behelpen met wat mijn geheugen heeft  opgetekend: ‘an onion is like a rose’. Kwam de idee van de sfrijder  of van de schrijver van het boek? Ik denk dat het een vondst van Hemingway was.

Pablo Neruda ook waardeerde de cebolla. Hij schreef er zelfs een gedicht over waarin hij onomwonden ons overtuigde:

‘Ajuin, helder als een planeet en bestemd om te schitteren, een blijvende constellatie, ronde roos van water (tranen) op de tafel van de arme lui…[1] 

Hij zegt er ook nog andere dingen over, maar het feit is, en er zijn er weinigen die dit gedaan hebben, dat hij er een gedicht heeft over gemaakt.

Elio Vittorini ook weet iets te vertellen over la cipolla in zijn ’Conversazione in Sicilia’: het relaas van Silvestro uit Noord-Italië, die een bezoek brengt aan zijn moeder in Sicilië. Hij vergezelt haar, op haar ronde om inspuitingen te geven aan de zieken van het dorp. In een van de grotwoningen, waar het onmogelijk is voor hem om ook maar iets te onderscheiden aanhoort Silvestro het gesprek van zijn moeder, Concezione, met de vrouw en de zieke man in bed. En ik vertaal de passage:

 ‘Je moet eten’, zegde ze, ‘hoe meer je eet hoe vlugger je zult genezen. Wat heb je vandaag gegeten?’ / ‘Ik heb een ajuin gegeten’ antwoordde de stem van de man. / ‘Het was een goede ajuin’, zegde de stem van de vrouw, ‘ik heb hem geroosterd in de as.’ / ‘Goed’ zegde mijn moeder, ‘Je zou hem ook een ei moeten geven.’ / ‘Zondag heeft hij een ei gekregen’ zegde de stem van de vrouw. / En mijn moeder zegde: ‘bene.’[2]

Het is een eenvoudige passage uit het boek - een meesterlijk boek, een boek over het leven van de simpele mens in de jaren dertig, een passage die me nog immer treft omwille van de dramatische ondertoon.

Er was toen - ik schreef het in 2015 - gelukkig, een goede vriend en lezer van mijn blogs die me er attent op maakte dat ik de ui van Ernest Claes vergeten was. Hoe kon ik de meest beroemde onder alle uien uit de Vlaamse literatuur vergeten, de ui van Tjeef uit ‘De Witte’? Of de ui die Dries onder zijn oksel steekt, waarbij zijn hemd uit zijn broek blijft hangen, hij een ‘flinke mep’ van de meester krijgt, de Witte de ui kan bemachtigen en niets beter vindt dan hem in te slikken, wereldliteratuur?

Ik weet  nu ook dat ik had moeten denken aan de Zwiebel Geschichte van Günther Grass[3], maar er zullen er mettertijd nog wel andere opduiken. Het kan niet dat de ui, een van de belangrijkste groenten uit de tuin en op de tafel van los pobres gentes als van deze van de rijken, niet regelmatig opduiken  zou in wat er geschreven wordt naast wat erover verteld wordt in de kookboeken.

[1] Cebolla,/ clara como un planeta  / y destinada / a relucir/ constelación constante, / redonda rosa de agua / sobre /  la mesa / de las pobres gentes… (Uit ‘Siete maneras de decir manzana’ van Benjamin Prado, Taller de Poesía, Fuenlabrada (Madrid), 2000.

[2] -Dovete mangiare– disse. –Più mangiate e più presto guarirete. Che avete mangiato oggi ? - / -Ho mangiato una cipolla, - la voce dell’uomo rispose. / - Era una buona cipolla. Gliel’ho arrostita nelle cenere. - / Bene, - mia madre disse. – Dovrest dargli anche un uovo. / Domenica gliel’ho dato, - disse la voce della donna. / E mia madre disse : -Bene.

(Elio Vittorino : ‘Conversazione in Sicilia’,  RCS Libri S.p.A., Milano, Edizione BUR 2006.)

[3] Günther Grass: ‘Beim Häuten der Zwiebel’, Steidl Verlag, 2006 (Häuten= villen, schillen.