Mijn waarde John,

Enkele tijd geleden hadden we het, bij Ray en zijn Sauternes 1966, over je brief van nu toch al enkele jaren terug, handelend over de zin van het leven. Mijn antwoord van destijds dat ik terugvond, voldoet me vandaag niet meer. Ook, en misschien vooral, omdat er deze middag na de mis – ja, ik ben naar de zondagmis geweest - staande aan het graf van mijn ouders, ineens een vreemde gedachte is opgerezen in mij, namelijk dat het niet de mens is die gezorgd heeft voor zijn evolutie tot homo sapiens, maar dat dit het werk is geweest van de evolutie zelf en, dat het niet anders kon dan dat de aap die hij was en de Neanderthaler - of een andere Thaler’ - die hij werd, onvermijdelijk, en zonder enige inbreng van hem zelf, gegroeid is tot homo sapiens. Wat als dan betekenen zou dat hij, even onvermijdelijk, in de toekomst, in een zelfde richting evolueren zal naar meer zijn, meer ‘Dasein’, naar een ‘homo sapiens, sapiens’.

Dit is een boude vooropstelling, zul je me zeggen, maar als het correct is wat ik vooruit schuif dan is dit een grote waarheid. De tijd hiervoor nodig kan dan wel even lang zijn als de tijd die nodig was om geleidelijk op te schuiven tot de ‘ homo sapiens’ van nu, maar het principe is dat dit staat te gebeuren.

De betekenis van dit ‘sapiens in het kwadraat’ is te vatten als het steeds maar nader komen tot, noemen we het, de Essentie die aanwezig is/moet zijn in de background van het Universum. In dit opzicht zijn we weinig meer dan een soort werktuig in de hand van deze Essentie. Wat ons dus te doen staat is, in de eerste plaats beginnen - ik zeg wel beginnen - te begrijpen dat we dit werktuig zijn, niets meer maar ook niets minder en dat het meer dan wenselijk is dat we ons hiervan bewust zijn.

Hieruit volgt, dat de ‘ik’ in ons, vorm geeft aan de ‘ik’ van die Essentie en dat dus de denkende ‘ik’ in ons, noodzakelijk is opdat het Universum, bewust zou worden dat het er ‘is’. Want stel dat er een Universum zou zijn zonder de denkende ‘ik’ van de mens, wat zou dan dit Universum betekenen? Niets, totaal niets. Het zou er zijn, zoals er (misschien) andere Universa zijn, maar niemand, zou er zijn om het te ontleden in al zijn geledingen, om erover te spreken of erover te schrijven. Het zou een Universum zijn dat sterven zou van eenzaamheid.

De ‘ik’ van de mens die ziet, waarneemt en tracht te begrijpen is zich vormend, wordt aldus de wezenheid van het Universum. Dit gebeurt niet zo maar, de tijd zonder belang zijnde dit gebeurt tijdloos. En de aarde, wellicht niet de enige plaats zijnde waar het gebeurt - de wetten van het Universum een en ondeelbaar zijnde - gebeurt het tijdloos op elke plaats van het Universum waar een ‘ik’ is opgestaan of opstaan zal.

Dit is, my dear John, waar ik, mens en als dusdanig geest, aangekomen ben, een sprankel van de geest in het Universum; een sprankel echter, die zien kan, die nagaan kan hoe het is en wat het is en vooral, hoe het moet gekomen zijn. Dat noodzakelijker wijze een begin heeft gekend, en wat meer is, dat we ontstaan zijn in het punt van de Big Bang, dit punt is de moeder van alles, zij heeft ons gebaard, we zijn haar kinderen. Wat kan de zin van ons leven dan anders zijn dan ons te gedragen als kinderen van het Universum.

Je vraagt me, hoor ik, of er dan ook een Vader was die de Moeder heeft bevrucht. Wel, ‘de Heer bezat me in het begin van zijn wegen’ leert ons het epistel uit de mis van de Onbevlekte Ontvangenis. Maar dit doet hier niets ter zake. We zaten in het Universum verweven van bij de aanvang, we zijn er niet aan toegevoegd, we zaten er in gebakken. Van in den beginne waren we deel van de inhoud, van de structuur ervan, eerst als een deeltje atoom, dan als een deeltje amoebe, veel, veel later als aap en dan als aap die geleidelijk aan, naar de mens overhelde, de mensaap die homo sapiens geworden is. 

En ik herhaal – wat nieuw is in al wat ik je al schreef - als we ‘sapiens’ geworden zijn dan is het omdat er van in het begin, van in de eerste aanhef van de Big Bang, een Universum, ingecalculeerd was, een zoals het er nu al is. En, hierin versmolten als verweven, de mens die we zijn en in ons, verder uitdeinend, deze die onvermijdelijk op komst is en, waar we naartoe  leven moeten. En, je vraag over de zin van het leven, over de zin van ons bestaan hier op aarde, is te wijzigen in: waarom kon het Universum het niet stellen zonder de ‘homo sapiens’? 

De zin van het leven of de rol die we te vervullen hebben, is te zien als een antwoord op deze vraag. We kunnen er uit afleiden dat we een rol te vervullen hebben, we kunnen zoals het Universum denken dat we creatief moeten zijn; dat we als kinderen van eenzelfde moeder, onze broeders en zusters moeten lief hebben, zoals ons werd geleerd; dat we elke vorm van leven moeten eerbiedigen, maar verder draagt dit niet. Al is het wel wenselijk voor ons zelf en nodig voor onze samenleving, dat we honderd procent homo sapiens zijn.

Echter denk ik, maar ik hoorde nog niemand die me hierin volgt, dat, zoals we overgingen van homo, naar homo sapiens, we ooit – en we zijn op weg of, er zijn er al die op weg zijn - het stadium van ‘homo sapiens, sapiens’ zullen bereiken. En hierbij is tijd onbestaande.

Mijn beste John, wij, homo sapiens hebben dus nog een heel lange weg af te leggen. Misschien hebben we, in dit derde millennium – André Malraux dacht er aan - de grens bereikt die, een stap verder, ons in een lange evolutielijn brengen zal tot de ‘sapiens in het kwadraat’, zoals er de snelheid is van het licht in het kwadraat. Maar ik stel dit niet als een paradigma, eerder als een mogelijkheid die ik aflees in wat er tot hier toe gebeurde.

Hebben we hierin een rol te vervullen? Ja, de rol van bewust te zijn dat we, als mens, in evolutie zijn naar een meer en diepere integratie, en dat we ons, met de inzet ons eigen, inschakelen moeten op deze weg, 

Mijn waarde John, ik heb deze tekst herlezen en herlezen, ik zeg misschien tweemaal hetzelfde, maar de rol die we hier op aarde te vervullen hebben is van een kosmisch niveau. Je hoeft me niet te antwoorden. Ik zie je, heb ik gehoord, op het einde van de maand op een lunch bij Ray en Jane, maar deze brief blijft onder ons, ik stuur hem niet door aan hen.

Ik weet dat ik heel ver ben gegaan. Ik ga in alles altijd heel ver, en ik denk verder na over wat ik je nu schrijf. Houd er dus rekening mee, en veroordeel me niet te vlug. En wat ons einde betreft, dat, als ik George Steiner mag geloven, heel interessant zal zijn, dan wil ik hem volgen: ons lichaam, in feite, een massa atomen en elektronen zijnde, elektronen die de dragers zijn van de geest in ons. Denk er over na wat het betekent een stervende elektron te zijn.

Broederlijk in de geest, Ugo.