xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Komende uit de berghut en haar hand houdende, daalden ze de steile helling af naar de gletsjer toe. De grond was een mengeling van ijs en aarde en losse stenen die wegschoven onder hun voeten zodat het moeilijk was hun evenwicht te houden, en dit over een lange afstand, tot ze op het ijs van de gletsjer kwamen en hij haar hand, haar fijne warme hand, losliet.

Hij kende haar amper, wist alleen dat ze gescheiden was, dat ze binnenhuisarchitecte was, zeker twintig jaar jonger dan hij maar uit zijn regio. Zo kende hij haar meer dan voldoende. Hun samenzijn in de namiddag, het avondmaal en het uur dat ze, gezeten op de bank voor de cabane, de vorige avond samen waren geweest, kijkend naar de sterren die verschoven, kijkend naar een planeet in het zuiden, hij dacht dat het Jupiter was, maar het kon ook Saturnus of Mars geweest zijn, of Venus had ze gezegd, maar dit kon niet, waren voldoende geweest opdat nu, haar hand in de zijne, zij bij momenten afhankelijk van hem, al een vorm van groeiende affectie zou kennen.

Hij had haar gesproken over dingen die diep in hem lagen. Hij had haar ook gezegd dat haar naam een naam als een gezang was, waar haalde hij het?

Spreek eens mijn naam had ze gevraagd. Hij had haar aangekeken en haar naam klaar en duidelijk uitgesproken, Anja, terwijl hij dacht aan het gedicht op de postkaart met de afbeelding van Akhnaton.

Hij zegde haar dat het gevaarlijk was iemands naam zo maar uit te spreken. Had haar ook gezegd dat er een vreemd gedicht was van een zekere Carl Sandburg[1]:

You and a ring of stars

may mention my name

and then forget me.

Love is a fool star.

‘Het is inderdaad een vreemd gedicht’, had ze gezegd, ‘denk jij er ook zo over?’ ‘Neen’, had hij geantwoord, ‘love is a wonderful star’.

Ze zaten toen naast elkaar op de bank voor de berghut, bij momenten haar schouder die even zijn schouder raakte. Voor hen uit, boven de besneeuwde toppen van de La Pointe de Zinal met le Col Durand, een hemel vol sterren en achter hen, het rumoer en gezang van wat binnen in de berghut zich afspeelde.

‘Maar voor jou’, vroeg hij dan, ‘is liefde ‘a fool star’ voor jou?’ ’En’ vroeg hij nog, en zijn stem had een voor hem omfloerste klank, ‘do I have to forget you?’

‘Jij’, had ze geantwoord, ‘jij, helemaal niet, helemaal niet’.

Dit was hun avond geweest en heel wat meer nog dat gezegd was geweest en nu, op de gletsjer, bekende hij haar dat dit de heerlijkste plaats was die hij hier kende, deze lange afdaling over de gletsjer naar ‘le Plan des Lettres’. 

Deze tocht over de gletsjer moet hij gezegd hebben, heeft me een altijd een heerlijk gevoel gegeven en vandaag, nu met jou, zijn het momenten om te houden. Hij wist dat hij dit open en vrij kon zeggen, omdat hij de vorige nacht na hun afscheid, het gevoel had dat er iets was gegroeid tussen hen en dat hij het nu wou laten blijken, want haar woorden begreep hij als een respons aan gevoelens bij haar. De ganse omgeving droeg er toe bij: twee stippen in een immensiteit van bergen, in een totaal andere realiteit van zijn en waarnemen – mijn wankel hart had hij gedacht – het lichte kraken van het ijs als je er over loopt, het vloeien van water in de kloven, en het alles overheersende, alles penetrerende wonder van het licht. Hij moet haar zo iets ook gezegd hebben en iets over de bergen om hen heen.

Ze was blijven staan, ‘Ugo, jij houdt van dit land’.

Ja’, dit hier is de plaats die ik verkies van al mijn tochten, deze afdaling over de gletsjer.’

- Het was toen dat de helikopter met zijn twee vrienden, plots met groot lawaai over hen vloog en in een zwaai verdween langsheen de flank van de Besso.

‘Ik ook zegde ze, ‘ik ook vind het heerlijk hier te zijn en het lichte kraken van de korrels ijs te horen onder mijn voeten omdat het met jou is, omdat je mijn eenzaamheid van de laatste jaren, plots doorbroken hebt, jij, Ugo, jij vreemde man die ik al jaren ken, al is het pas van gisteren.’

Ja, jij vreemde man die mijn eenzaamheid doorbreekt had ze gezegd.

*

Hij lag zo oneindig goed en totaal ontspannen op de sofa. Het was alsof ze in de kamer aanwezig was, of was het zijn overleden vrouw en was het tot haar dat hij sprak?

En hij moet haar toen nogmaals herhaald hebben dat er niets aangenamer is, dan het ijs van de gletsjer, in het midden van de namiddag, na de inspanning van de klim, en dit in het grote licht van augustus.

*

Hij stond stil voor haar, ze hield haar zonnebril in de handen en duwde een haarlok weg, haar ogen lichtend grijs, haar lippen, haar mond, haar hemd open op haar hals. Hij zag alles van haar, hij zag dwars door haar, en zij voelde het. Ze stond daar, een vrouw om te kussen, om in de armen te nemen. Ze stond daar voor de man, die haar verteld had dat hij de Bijbel las, dat hij Fabre d’Olivet gelezen had en dat deze vertelde dat we niet van stof zijn maar van geest, en dat hij geloofde in het eeuwig leven. Onderwerpen waar hij niet kon over zwijgen en die hij haar zeker moet verteld hebben onder de sterren.

‘Jij, vreemde man’ zegde ze nog eens, en het was alsof ze zong. En hij zag dat haar ogen donkerder werden. Dat er iets onmetelijks was aan het ontstaan tussen hen, een gevoel van oneindigheid en tevens een lichtheid om het hart.

Dwaas, had hij gedacht, zeg niet wat op je lippen ligt, roep het niet uit wat je voelt, houd het, houd het.

Ze waren gekomen op het einde van de gletsjer waar de kloven heel breed zijn en verraderlijk diep en waar het pad is gemerkt met hoopjes stenen, ‘Steinmänner’ noemen de alpinisten ze. Hier bereikten ze vaste grond, de plaats die genoemd wordt le Plan des Lettres.

De dag dat ze vertrokken, had Gustave er een fles Johannisberg weggeborgen. Hij wou haar verrassen nu en hij had haar gevraagd eens te gaan kijken achter een rotsblok, onder een steen in het water. Ze had een schreeuw gelaten toen ze de fles vond. Hij had deze geopend en twee bekers vol geschonken. Een schitterende wijn was het, c’est un délice, had ze gezegd. Hij vertelde haar niet, hoe die fles er gekomen was en zij stelde geen vragen alsof ze het normaal vond dat er in een stroompje water een fles wijn lag te wachten. Ze had enkel nog gevraagd of hij nog van dergelijke plaatsen kende.

Daarna waren ze verder gegaan en kruisten ze de lage bedding van een stroom, waar hij terug haar hand vasthield, en later een hoge aluminium ladder op, die vast zat aan de rotswand, om dan na een lange wandeling over de morene tot de lager gelegen berghut du petit Mountet aan te komen. Het afscheid was toen al heel dichtbij.

In de brede vallei aangekomen die over kilometers afstand door liep tot de eerste huizen van Zinal, stopten ze bij haar wagen, geparkeerd op enkele plaatsen van zijn wagen. Het geluid van de sterk stromende rivier, de Navizence, vulde de ganse ruimte.

Ze stonden er in het volle zonlicht. Er waren parels zweet op haar voorhoofd, in haar hals, haar gelaat zo dicht bij hem, een groot levend iemand, waarvan hij, een dag geleden, nog niet wist dat ze bestond. En hij, staande voor haar, een lang ogenblik staande voor haar, oog in oog met haar, hij twintig jaar ouder dan zij, wachtend. En hij haar niet kuste. Hij haar niet kuste, iets dat hem weerhield, iets dat sterker was om het niet te doen. Hij reikte haar de hand en haalde haar even naar hem toe. Maar hij kuste haar niet, hij raakte niet haar mond. Stelde haar zelfs niet voor om in het dorp iets te gaan eten of drinken.

Wat hij zich al vele malen heeft verweten en blijft verwijten, tot hier in deze schemerkamer, hij had haar moeten houden die dag, die namiddag, die uren samen op de wereld. Twee levende wezens, naar elkaar toegezogen door de bergen, door al wat er is tussen man en vrouw, klaar om open te barsten, klaar om elkaar te benaderen in het diepste van het zijn. Het kon, het was, het gebeurde.

Maar er gebeurde helemaal niets. Ze had haar rugzak in de koffer van de wagen gelegd en was weggereden, haar blote arm door het raam. Hij keek haar na. Een paar meter reed ze, dan stopte ze en kwam naar hem terug. Ze bleef staan op een meter van hem alsof ze schrik had hem aan te raken.

‘Onze ontmoeting was geen toeval, Ugo, geen toeval, het was een bestemming. Ik zie je terug, morgen, overmorgen, toekomend jaar, maar dit is geen afscheid tussen ons, geen afscheid, ik weet het. De bergen schreeuwen het uit, hoor je het, hoor je het?

Tranen sprongen in zijn ogen. Ze had zich omgekeerd en was weggereden, slalommend over de weg tussen de stroom en de grasvlakte, de weg met bulten en putten. Hij zag haar nog even over de brug rijden, daarna verdween ze tussen de andere wagens op de weg naar het dorp.

Zeker was dat hij verliefd was op haar, dat hij van het ogenblik dat hij haar zag zitten in de schemer van de kleine ruimte van de berghut die eerste morgen, voor haar glas thee, dat hij voelde dat het een speciaal iemand was, hij voelde dat ze een bestemming was en hij wist toen al dat er weinig nodig was opdat gebeuren zou wat gebeurd was.

Nachten erna dat hij wakker lag, en zich voortdurend verweet niets te hebben ondernomen, helemaal niet wat zij van hem verwachtte en als er niets gebeurd was, zij wellicht denken zou dat hij haar niet goed genoeg vond, wat een vloek was zo iets te denken. 

Maar aan de kinderen heeft hij dit nimmer verteld, zelfs aan Robert en Gustave niet, hoewel zij het hadden kunnen vermoeden.

Zo waarom had Robert, pech gehad toen ze op weg waren om de Besso te beklimmen, hij een geroutineerde bergbeklimmer die van rots naar rots sprong, zoals een gems. Waarom?

Het was omdat het zo geschreven stond dat hij, dankzij het ongeval van Robert, hij die namiddag alleen zou geweest zijn op de gletsjer met Anja. En wat was het nut ervan geweest, het grote spijt dat hij kende nu, haar niet te hebben gezegd wat hij voelde, wat ook haar antwoord mocht geweest zijn.

Kundera zou dit verhaal helemaal anders geschreven hebben, hij zou van de realiteit van de feiten afgeweken zijn en verteld hebben wat er had kunnen gebeuren indien hij  gesproken had. Maar hij is Kundera niet en heeft ook geen nood het te zijn.

De dagen, weken erna was ze niet meer uit zijn gedachten. Hij wist dat ze in Saint-Luc was, het dorp boven Vissoie, aan de overkant van de vallei, het dorp dat hij zien kon als hij even maar de weg opliep. Hij zat neer op de bank met een boek, tot laat in de avond, als in Grimentz het licht al aan het tanen was en haar dorp nog leefde in de zon. Lang bleef hij er zitten, soms tot de nacht inviel, soms tot de kinderen hem kwamen halen om te avondmalen, zich nog steeds afvragend welke planeet hij zag tussen de vele sterren.

Hij had schromelijk gefaald. Staande voor haar was het ogenblik van het beslissen geweest en hij had niet beslist. Hij kende weinig meer dan haar naam, wist zelfs niet of hij haar naam correct las, maar het zal wel, want ze had hem niet verbeterd toen hij haar naam uitsprak - Shostakovitch op de radio, of is het Dvorak, of Yanacek, wat belang heeft het nog?

*

Hij heeft de nacht doorgebracht op de sofa en hij wordt wakker, het ogenblik tussen nacht en dag, het punt dat door de Romeinen le silencium genoemd werd, cette heure trouble qui est celle des morts et des naissances.

Dit is waar hij zich thans bevindt, precies tussen duisternis en licht, het silencium, het ogenblik dat noch nacht noch dag is. Hij heeft niet de kracht op te staan maar hij heeft een boek te schrijven over zijn zoektocht naar de zin van het leven, alsof het nodig was dat hierover geschreven werd.