Het gedicht ‘Neither’ van Samuel Beckett is voor mij een hoogtepunt in de Poëzie. Ik ontdekte het, uit de hand van Stefan Hertmans, in de Standaard der Letteren van 13 april 2001. Een jaar later zal hij het overnemen in zijn ‘elitair’ meesterwerk, ‘Het Putje van Milete’, Essays’ (Meulenhoff Amsterdam) en nu vind ik het terug, vooraan in deel II van ‘De Essays’.

Ik schreef er in 2001 een blog over, ik was te zeer onder de indruk om erover te zwijgen. Nu  kan ik niet anders dan, zoals Hertmans het terughaalde uit zijn ‘Putje van Milete’, het terugnemen, op het einde van mijn dagen, uit mijn geschriften. Hertmans zoekt naar de betekenis ervan in het zich automatisch openen en sluiten van de deuren, maar ik denk dat er weinig betekenis is aan toe te kennen. De woorden zijn gekomen zonder een nauwe binding met elkaar, vrij en spontaan, niet zoals ik 'gewrocht' heb aan mijn gedicht 'Niettemin' op het einde van deze blog.

NEITHER

To and fro in shadow from inner to
outershadow

from impenetrable self to imprene-
trable unself by way of neither

as between two lit refuges whose
doors once? gently close, once turned
away from gently part again

beckoned back and forth and turned
away

heedless of the way, intent on the one
gleam or the other

unheard footfalls only sound

till at last halt for good, absent for
good from self and other

then no sound

then gently light unfading on that
unheeded neither

unspeakable home



En hier de vertaling van Stefan Hertmans uit deel II van ‘De Essays’.
 

EVENMIN.

heen en weer in schaduw van
binnen naar buitenschaduw 

van ondoordringbaar zelf naar
ondoordringbaar niet-zelf via geen van beide 

als tussen twee verlichte nissen waarvan
de deuren bij het naderen zachtjes sluiten,
bij het weggaan zacht weer openen 

heen en weer gewenkt en afgewend 
ongeacht de richting, gespitst op de
een of andere glimp 

ongehoorde voetstappen enkel geluiden
tot ze tenslotte voorgoed stil blijven,
voor goed afgewend van zelf en ander 

waarna geen geluid 

dan zachtjes onverwelkend licht
op dat ongeachte
evenmin 

onuitsprekelijke thuis 

En dit is dan mijn gedicht, geïnspireerd door de poëzie van Samuel Beckett, ‘Niettemin’ geen vertaling zijnde van ‘neither’, maar een woord door mij gekozen dat ik evenwel had kunnen vervangen door een nog ander woord. 

NIETTEMIN.

We zullen wel nooit
een gedicht hier schrijven
zoals Samuel Beckett
zijn ‘neither’,

hoe hij,
wat niet te zeggen is
niettemin
te verwoordend wist

mysterieus gewikkeld,
weergalmend.

Nooit
een ’neither’- gedicht.

Al is het niet bepaalbaar
wat ons overvalt
niettemin
ons toch bewegen laat
in een eigen eigenzinnigheid,

gerust gesteld.

Wel een gedicht
om op te vallen
om er naar uit te kijken,
om er slapen mee te gaan,
onverlet, onverlaten, on-overeenstemmend
en toch aftastend

niettemin

wat het  bewegen van  de sterren is,
roerend oneindig is,
schaduwloos.

Omdat we alles kennen willen
beoordelen, verzegelen
tot ons nemen.

Het licht verschuivend 
op dat achteloze
niettemin.         

Maar
een neither-gedicht
zoals Samuel  Becket
we nimmer zullen schrijven,

al wilden we opstijgen
om ons te verliezen
in nimmer te vergeten
ogenblikken,

niettemin
ineen verstrengeld.