Wat er was in den beginne weten we niet met zekerheid. Was er iets of was er niets, een vraag die de wetenschap het liefst gesloten houdt. Nochtans is het de vraag waarmede alles begint, is het de hamvraag die alles ontsluiten zou.

Velen zijn er die zich, eenvoudigweg, die vraag niet stellen want voor hen was er niets, heel hun leven is gebaseerd op het feit dat er in den beginne niets was, ze hebben er dus geen zorgen mee en stellen zich verder geen vragen, voor hen is uit dit, in feite absurde niets, alles ontstaan, de totale Kosmos. Hier  inbegrepen, zijzelf: de mens met ogen om te zien, oren om te horen, longen om te ademen, in een lichaam dat functioneert op een wijze, elk deeltje van de minimaalste bouwsteen ervan tot de meest ingewikkelde cel ervan, op een perfecte wijze in elkaar verweven en op elkaar ingesteld, zijnde - heel uitzonderlijk om te vatten - de mens ingeschakeld als wezenlijk  deel van het kosmische, even perfect, van het allerkleinste tot het allergrootste in elkaar verstrengeld, op elkaar inwerkend, bestaande universele wetten respecterend.

Dit alles en nog meer dan alles, mijn lieve mensen, is dit alles ontstaan uit het absolute niets, waarin we, eens onze tijd verlopen, zullen opgeslorpt worden, het niets verdwijnend  in het niets?

Wat zijn we hier dan komen doen als onze verre background het niets is, hieruit zo maar ontstaan - toevallig zegt Jacques Monod - uit een ontploffing, een Big Bang, met natuurwetten en kennis erin gecalculeerd om te weten hoe het van dan af verder moet, te beginnen met het vormen van het meest noodzakelijke, het meest ingewikkelde van al, het atoom, een kern waar omheen met een enorm hoge snelheid elektronen slingeren.

Het is het beeld van het opstarten van de Kosmos dat ik in mij draag als de Big Bang, maar ik zou het zien als een vloek als ik schrijven zou, hic et nunc, dat alles is ontstaan uit het niets van het niets.

Waarom begon ik mijn dag hiermee, welke bij heeft me  gestoken? Wel geen bij, maar Jean d’Ormesson, de filosoof de l’Académie française, 1925-2017, bij wie ik lees[1], hij schreef dit op hoge leeftijd:

Qui suis-je  pour résoudre un problème qui a jeté dans les affres de l’incertitude des générations de théologiens et de savants…

Tout ce que je peux faire c’est exprimer un sentiment: ce que j’aimerais par-dessus tout, c’est que, sous une forme ou sous  une autre, j’hésite beaucoup sur ce point, Dieu existât.

En verder, hoe hij aarzelend, langs vele omwegen schrijft, heel voorzichtig om ook maar niemand te kwetsen:

Il n’est pas impossible que croire en Dieu, ce soit espérer qu’ il existe. Si espérer qu’il existe, c’est déjà croire à Dieu, alors, oui, je crois à Dieu.

Wat me stoort hier is het gebruik van de naam God, verwijzend naar de God van de Bijbel, waar ik verwachten zou dat d’Ormesson eerder geloven zou in de God van Spinoza, een Iets dat er moet geweest zijn op het ogenblik van de Big Bang en zelfs precies ervoor: een Kosmos in potentie, die er was als een god, zonder die/dit God te noemen waarvan er maar één is, die van onze jeugd, die van de Kerk, voorgesteld als een humane God, een op aarde interveniërende God, wat Hij voor mij zeker niet is.

Maar, en heeft d’Ormesson hier nooit aan gedacht, zat hij teveel met God in zijn hoofd, dat zijn God ook een ‘Aanwezigheid’, een ‘Zijnde’ kon zijn, die/dat er was vóór de tijd er was, die/dat heeft gezorgd voor de Big Bang én, wat er is uit voortgekomen.

Die Aanwezigheid, dit Groot-Zijnde is daarna gaan ‘rusten’, haar/zijn werk was af, het onze is, dertien en een half miljard jaar erna begonnen, en wij, we zijn nog niet aan rusten toe, verre van, we zijn amper gestart.

[1] Jean d’Ormesson ‘Un hosanna sans fin‘ 2018, Editions Héloïse d’Ormesson, sa fille.. Ik kreeg ooit dit boekje toegestuurd als geschenk van een lezer van mijn blogs, Jacques v. I. wat ik niet vergeten ben.