Houdt jullie klaar, dit wordt een geschrift, of liever een essay dat zal uitlopen.

Het is een essay dat zou kunnen komen, van iemand die zich, noch min noch meer, gezien heeft, of dan toch getracht heeft zich te zien als een kathedraalbouwer, als iemand die stenen met zijn merkteken heeft gelaten in een van de eerste gotische kathedralen gebouwd in het Westen en, erover  heeft nagedacht. Iemand die als een vrijmetselaar, een van het ‘eerste uur’, op zoek is geweest, en nog steeds zoekende is, naar wat zich symboliseert in de Bijbel - bij elke zitting geopend op het Evangelie van Johannes - met als speerpunt, ‘in den beginne was het Woord’, zijnde in vol ornaat, een queeste naar de Grote Bouwheer van het Heelal, naar wie Hij is, naar wat Hij is en naar hoe Hij is.

En in feite is het hier dat ik als incipit de zin had moeten schrijven van Saint-John Perse:

‘or il y avait un si long temps que j’avais goût de ce poème, mêlant à mes propos du jour toute cette alliance, au loin, d’un grand éclat de mer ...’

Omdat het al een hele tijd is dat ik af wil van mijn ‘ik’ en eindelijk eens iets schrijven wil dat totaal nieuw is, dat ik gaan opzoeken ben in de boeken in mijn bezit en de gedachten die ik dienaangaande verworven heb.

Of jullie me volgen zullen tot het einde, dat zich situeren zal rond de winterzonnewende, weet ik niet, maar ik hoop en het is deze hoop die me de kracht geeft te beginnen en te hopelijk te kunnen eindigen. Hier gaat het:

Villiard de Honnecourt vous salue et prie tous ceux qui travaillent aux divers genres d'ouvrages, contenus dans ce livre, de prier pour son âme et de se souvenir de lui."[1] 

Aldus begint ongeveer het werkschrift van Villiard de Honnecourt, meester-bouwer die leefde in de XIIIde eeuw. Het is in een zelfde geest dat ik hier een pleidooi wil houden voor de spirituele en religieuze boodschap die de kathedraalbouwers ons hebben nagelaten, hopende ook dat degenen die opzoekingen dienaangaande hebben gedaan of zinnens zijn dit te doen, één ogenblik terug zouden denken aan mij, opdat de eeuwigheid die me wacht, al was het slechts even maar, zou doorbroken worden.

In alle nederigheid draag ik dit essay op aan Villiard de Honnecourt, aan alle meester-bouwers, metsers, steenhouwers, schrijnwerkers en aan allen, die door hun durf, hun creativiteit, hun onderlegdheid, hun traditie-gerichtheid, bijgedragen hebben tot de constructie van dit fabuleus patrimonium van tempels, van piramiden, van moskeeën, van kerken en abdijen en vooral van kathedralen. Zovele getuigenissen van het immense vermogen van de menselijke geest die we zien als deel van de Grote Geest van het Heelal die we hier belichten willen.  Getuigenis ook van een diepe religiositeit, die heel ver teruggrijpt in de traditie, toen de mens al zijn energie en dan vooral al zijn inspiratie putten ging uit de onzichtbare en mysterieuze krachten die hij aanwezig wist in de wereld waarin hij leefde.

*

In feite is voor dit alles mijn jeugd, die reeds zo veraf ligt en toch bij momenten ook nog zo dichtbij, bepalend geweest. En vooral de dagen dat mijn vader, van wie de kracht van zijn geest en de wijsheid van zijn woorden me nog steeds zijn bijgebleven en me nog immer inspireren, me wekken kwam vóór dag en dauw met een grote kom warme melk; dat ik buiten trad met hem in de zuiverheid van de morgen, getroffen door de sterren over me en dat ik hem volgde over de boomgaard die naar cider rook en naar gras, die rook naar de herfst en waar de stilte was van de hagen en van de bomen en van het rijpende fruit.

De herinnering aan deze tochten over de weiden, op zoek naar paddenstoelen, heeft me duidelijk gemaakt hoe zeer mijn jeugd en mijn ingesteldheid beïnvloed zijn geweest door de velden en de bossen waar ik ben opgegroeid en dan ook, hoe zeer ik steeds gegrepen werd door de komst van het licht, onmerkbaar eerst lijk een blauwachtig poeder over de dingen en dan ineens, de zwelling van een plotse vreugde die ons overwelmt: de zon die door de nevels breekt.

Wellicht zijn het deze bevindingen die me hebben duidelijk gemaakt welke de belangrijkheid en dus ook de betekenis moet geweest zijn voor de volkeren uit de oudheid, van de komst van het licht dat de duisternis en de kwade geesten overwon en ook, hoe door hen ervaren werd, dit verbazend fenomeen dat zich, met het schuiven van de seizoenen manifesteerde in het lengen van de dagen om dan, vanaf het punt dat men zomersolstitium noemt, vast te stellen dat het de duisternis was die dag na dag, langer heersen ging. En zij leerden dat het ritme van het licht, gebonden aan het ritme van de seizoenen, dat de schijnbare beweging van de zon, de eerder complexe beweging van de planeten, en deze van de circumpolaire en zodiakale sterren, niet anders zijn kon dan het werk van een God die, zoals de schrijver van het Boek der Wijsheid (11,2) ons leert, ‘alles geregeld heeft met mate, aantal en gewicht’.

De auteur van het boek "Wijsheid ",geschreven in het Grieks, moet deze idee voorzeker gehaald hebben bij Pythagoras die voorhield dat alles geordend wordt door het getal. En Pythagoras moet dit overgenomen hebben van degenen die gekomen zijn na Imhotep, van wie gezegd wordt dat hij het was die alle bepalingen en voorschriften inzake de constructie van tempels en heiligdommen, voor het eerst heeft vastgelegd. Maar we weten helemaal niet van waar of van wie Imhotep deze elementen zou overgenomen hebben, zoals we evenmin met zekerheid weten welke rol de Kelten hierbij zouden gespeeld hebben en evenmin waar de Kelten gesitueerd moeten worden ten overstaan van Imhotep of van Pythagoras.

[1] Carnet de Villiard de Honnecourt : “XIIIe siècle”, Ed. Stock 1986, p 9