Ik hoorde dat er een essay zou moeten geschreven worden waarom ‘Spiegel im Spiegel’ voor de tweede maal uitverkoren werd als ‘het’ muziekwerk dat uitsteekt boven alle muziekwerken die er ooit geweest zijn, boven Bach en Pergolesi, Beethoven en Mozart, Händel en Mahler en noem maar op. En ik begrijp enigszins de ontgoocheling van de makers van het programma, te moeten eindigen met Arvo Pärt en niet met een ‘Erbarme dich’ van Bach of met het ‘Stabat Mater’ van Pergolesi. Tenminste zo heb ik het aangevoeld omdat een dergelijk verwachten me normaal toescheen.

Maar niets daarvan, de luisteraars dachten er anders over, ze kwamen met een ander besluit, het was alsof ze een schilderij van Mark Rothko verkozen boven alle schilderijen in alle musea van de wereld, of hier, alsof ze de literatuur van Herman Brusselmans verkozen als de hoogste literatuur van Vlaanderen, wat hier eigenlijk wel zou kunnen indien men het wagen zou hierover de vraag te stellen.

Het besluit van de makers is ook het besluit dat ik trek na twee dagen geluisterd te hebben, met enkele onderbrekingen, naar Klara’s Top Honderd. Alles verliep heel normaal, ongeveer zoals we het verwachten konden, maar dan op het allerlaatste ogenblik daagt op - dit was ook vorig jaar het geval - als hoogvogel: van Arvo Pärt zijn onsterfelijk geworden ‘Spiegel im Spiegel’, een zeer eenvoudig werk, qua kleur en noten;  naar mijn maatstaven, de voorstelling van een schilderij van luchten, met wat wolken schuivend over een woestijnlandschap.

De reden, waarom precies dit werk uitverkoren werd als boven alle andere werken uitstekend alsof al de rest niet bestond, is inderdaad een essay waardig. Ik denk niet dat het ligt aan de structuur van het werk zelf, het valt op door zijn eenvoud op gebied van ritme en klanken, dit is heel duidelijk, maar om deze reden alleen eindigt het niet op nummer één.

Ik ook heb mijn keuze gedaan. Ik ook heb getracht alle muziek die ik kende te rangschikken naar de muzikale waarde ervan, maar heb ingezien dat het kiezen van het mooiste, het meest geladene, te moeilijk was en heb werken opgegeven die ik aanzag als hoogtepunten voor mij. Het was dus geen wedstrijd voor mij om zo dicht mogelijk te eindigen, het kwam er op neer te weten in hoever mijn smaak overeenkwam met deze van de luisteraars van Klara.

Wat zeker, voor velen die keuzes hebben gemaakt, ook het geval is geweest. En in deze omstandigheden kan het dat de gemakkelijkste oplossing was, te kiezen voor het nieuwste onder het nieuwe, het meest in het oog springende en dat er gekeken werd naar Arvo Pärt (°1935), één van de belangrijkste hedendaagse componisten van - en dit is belangrijk - muziek met sacrale inslag, zoals ik deze ken.

In dit opzicht kan ik er in komen dat zijn Spiegel im Spiegel door velen - had graag het percentage gekend - werd vooropgesteld.

Maar het wijst ook op iets anders. Het muziekstuk is ook een lang ingehouden kreet naar iets totaal anders, naar een gemis in de mens, iets dat er moet zijn maar dat we niet bepalen kunnen, een roep die opstijgt uit de leegte in de mens, na de dood van God, na het verlies van het sacrale, een hunker, voor het eerst uitgedrukt in de, eigenlijk nietszeggende  klanken.

En we vergeten al wat er voorheen was, niet omdat we er de grote waarde niet van kennen en appreciëren maar we kennen dit al zo lang; het is van de tijd die was en het sprak ons over de tijd die was, maar de mens is van de tijd van nu, en het is de nieuwe mens in ons die gesproken heeft om ons zijn gemis aan sacrale waarden in de huidige samenleving kenbaar te maken. 

Heb ik het juist, of is het toch maar lege muziek voor een lege wereld?

Wellicht toch voor een deel.